Πρέβεζα

Η Πρέβεζα είναι πόλη και λιμάνι της Ηπείρου. Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της Ηπείρου, παρά την είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Είναι έδρα του Δήμου Πρέβεζας και πρωτεύουσα του Νομού Πρέβεζας. Στην απογραφή του 2021 ο πληθυσμός της πόλης ήταν 19.309 κάτοικοι ενώ ο πληθυσμός της Δημοτικής Κοινότητας Πρέβεζας ήταν 21.099 κάτοικοι.

Πρέβεζα
Πρέβεζα 38°57′27″N 20°45′6″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πρέβεζας
Έκταση	668 km²
Υψόμετρο	3 μέτρα
Πληθυσμός	19.309 (2021)
Ταχ. κωδ.	481 00
Τηλ. κωδ.	26820
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Γεωγραφία

Η χερσόνησος της Πρέβεζας αποτελεί το νοτιότερο σημείο της Ηπείρου.
Η πόλη της Πρέβεζας είναι κτισμένη στη βόρεια πλευρά του ομώνυμου πορθμού (κέντρο της φωτογραφίας). Στη νότια πλευρά του πορθμού (κάτω δεξιά) είναι η ακαρνανική ακτή, όπου το αεροδρόμιο της Πρέβεζας και το ακρωτήριο του Ακτίου

Η πόλη της Πρέβεζας βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της Ηπείρου και στο μέσον περίπου της βορειοδυτικής ακτογραμμής της Ελλάδας. Είναι κτισμένη στη βόρεια πλευρά του πορθμού της Πρέβεζας, ο οποίος συνδέει τον Αμβρακικό κόλπο με το Ιόνιο πέλαγος. Απέναντί της και σε απόσταση μόλις 600 μέτρων, στην πλευρά της Αιτωλοακαρνανίας, βρίσκεται το επίπεδο και αμμώδες ακρωτήριο του Ακτίου, γνωστό από τη φημισμένη ομώνυμη ναυμαχία του 31 π.Χ. Η θαλάσσια περιοχή κοντά στην Πρέβεζα αποτέλεσε για μια ακόμη φορά το επίκεντρο της παγκόσμιας ιστορίας κατά τη ναυμαχία της Πρέβεζας του 1538 μ.Χ., επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική θέση στην οποία βρίσκεται η πόλη.

Βόρεια της Πρέβεζας και σε απόσταση επτά χιλιομέτρων από αυτή βρίσκεται ο εκτεταμένος ερειπιώνας της αρχαίας Νικόπολης, η οποία κτίστηκε από τον Οκταβιανό περί το 30 π.Χ., σε ανάμνηση της νίκης του επί των αντιπάλων του, Μάρκου Αντωνίου και Κλεοπάτρας, μετά τη ναυμαχία του Ακτίου. Αν και η Πρέβεζα είναι κτισμένη κοντά στο μεγαλύτερο λιμάνι της αρχαίας Νικόπολης, το οποίο ήταν στον όρμο Βαθύ, και παρά το γεγονός ότι τα ερείπια της Νικόπολης ήταν από τον 17ο αιώνα γνωστά ως Παλαιοπρέβεζα, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η Πρέβεζα αποτελεί συνέχεια της αρχαίας Νικόπολης, καθώς υπάρχει ένα μεγάλο χρονικό κενό μεταξύ των ιστορικών πορειών των δύο πόλεων.

Ετυμολογία του ονόματος Πρέβεζα

Παρά τις τρεις διαφορετικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί σχετικά με την ετυμολογία του ονόματος Πρέβεζα, η ευρύτερα αποδεκτή άποψη των ερευνητών είναι ότι Πρέβεζα σημαίνει Πέρασμα και ότι η λέξη έφτασε στη μορφή αυτή από τη σλαβική γλώσσα, μέσω της αλβανικής.

• Η πρώτη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα Πρέβεζα προέρχεται από τη σλαβική λέξη prěvozъ που σημαίνει πέρασμα. (Την άποψη αυτή ασπάζονται κυρίως οι: Max Vasmer, Διογένης Χαρίτων, Fiodor Uspenski, Γεώργιος Δ. Γερογιάννης, Ιωάννης Φ. Δημάρατος, Peter Soustal & Johannes Koder, Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης, Ηλίας Β. Βασιλάς, Φαίδων Μαλιγκούδης, Νίκος Δ. Καράμπελας, Δημοσθένης Αρ. Δόνος, κ.ά.). Ο Καράμπελας, επιπλέον, σημειώνει την αντιστοίχιση, σχεδόν γράμμα προς γράμμα, της σλαβικής λέξης prěvozъ με την αρχαία ελληνική λέξη περαίωσις (εκ του περαιόω - περαιῶ), που σημαίνει διαπεραίωση, πέρασμα από τη μία όχθη/πλευρά στην άλλη.
• Η δεύτερη άποψη υποστηρίζει ότι προέρχεται από την παλιά αλβανική λέξη prevëzë -za, που σημαίνει πέρασμα, διάβαση, μεταφορά, διαμετακόμιση. (Την άποψη αυτή ασπάζονται κυρίως οι: Πέτρος Α. Φουρίκης, Κωνσταντίνος Άμαντος, Max Vasmer, Peter Soustal & Johannes Koder, Φώτιος Γ. Οικονόμου, Αλέξης Γ. Κ. Σαββίδης, Νίκος Δ. Καράμπελας, Δημοσθένης Αρ. Δόνος, κ.ά.).
• Η τρίτη άποψη, η οποία δεν έχει στέρεα ερείσματα, υποστηρίζει ότι προέρχεται από την ιταλική λέξη prevesione, που σημαίνει προμήθεια. (Την άποψη αυτή υποστήριξε αρχικά ο Παναγιώτης Αραβαντινός).

Ιστορία

Η ευρύτερη περιοχή

«Η Ναυμαχία του Ακτίου»,
ελαιογραφία του Lorenzo Castro, 1672,
Εθνικό Ναυτικό Μουσείο του Γκρήνουιτς

Στην περιοχή του Νομού Πρέβεζας υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που αποδεικνύουν την κατοίκηση του χώρου από τα παλαιολιθικά χρόνια. Πολλαπλά ευρήματα στη Βραχοσκεπή του Ασπροχάλικου Πρέβεζας και στη θέση Κοκκινόπηλος, κοντά στο χωριό Άγιος Γεώργιος Πρέβεζας, μαρτυρούν την κατοίκηση στα βόρεια του Νομού ήδη από το 100.000 π.Χ. Στη χερσόνησο του Αγίου Θωμά, απέναντι από την πόλη της Πρέβεζας, έχουν εντοπισθεί τόσο παλαιοντολογικά όσο και αρχαία ευρήματα της εποχής του χαλκού.

Στην περιοχή του Νομού Πρέβεζας σώζονται, επίσης, ερείπια πολλών αρχαίων πόλεων, όπως της Κασσώπης, πρωτεύουσας των Κασσωπαίων, του Ορράου, πόλης των Μολοσσών, των Βατιών, του Βουχετίου και της Πανδοσίας, αποικιών των αρχαίων Ηλείων, του Τρικάστρου, της Ελάτρειας, της Εφύρας και της Νικόπολης, αποδεικνύοντας τη διαχρονική κατοίκηση της περιοχής.

Στις 2 Σεπτεμβρίου του έτους 31 π.Χ., έγινε στη θαλάσσια περιοχή δυτικά της σημερινής Πρέβεζας η περίφημη Ναυμαχία του Ακτίου μεταξύ των δυνάμεων του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας από τη μία πλευρά και του Οκταβιανού από την άλλη. Μετά τη νικηφόρα για τον Οκταβιανό ναυμαχία του Ακτίου, ο μονοκράτορας πλέον της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, διέταξε την ανέγερση πόλης εις ανάμνηση της νίκης του, που θα έφερε το όνομα Νικόπολις, τα ερείπια της οποίας σώζονται περί τα έξι χιλιόμετρα βόρεια της Πρέβεζας.

Ιστορικές περίοδοι της Πρέβεζας - συνοπτικά

Οι ιστορικές περίοδοι της Πρέβεζας, από την ίδρυσή της μέχρι και σήμερα, μπορούν επιγραμματικά να συνοψισθούν στον ακόλουθο πίνακα:
(Οι χρονολογίες που δίνονται στον ακόλουθο πίνακα είναι οι de facto και όχι οι de jure χρονολογίες κατοχής της Πρέβεζας.)

Η αναφορά στην «Πρέβεζα» από το Χρονικόν του Μορέως

•   Κατάληψη της περιοχής από τους Οθωμανούς: Ιούλιος 1463
•   Α΄ Οθωμανική περίοδος: 1463-1684
•   Α΄ Ενετική περίοδος: 1684-1701
•   Β΄ Οθωμανική περίοδος: 1701-1717
•   Β΄ Ενετική περίοδος: 1717-1797
•   Γαλλική περίοδος: 1797-1798
•   Α΄ περίοδος Αλή πασά: 1798-1800
•   Περίοδος Αυτονομίας: 1800-1806
•   Β΄ περίοδος Αλή πασά: 1806-1820
•   Γ΄ Οθωμανική περίοδος: 1820-1912
•   Ένταξή της στο Ελληνικό Κράτος: 21 Οκτωβρίου 1912 μέχρι σήμερα

Ίδρυση της Πρέβεζας

Ο Πέτρος Φουρίκης, κατά την ώριμη επιστημονική του φάση, επεσήμανε πρώτος, το 1924, την αναφορά του ονόματος «Πρέβεζα» στο Χρονικόν του Μορέως. Το όνομα «Πρέβεζα» εμφανίζεται στην εξιστόρηση της αμφίβιας επιχείρησης ανακατάληψης του Δεσποτάτου της Ηπείρου από συμμαχικές προς τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο δυνάμεις. Οι επιχειρήσεις αυτές τοποθετούνται χρονικά στο έτος 1290 μ.Χ. ή κατ' άλλους το 1292 μ.Χ. Η σχετική περιγραφή του Χρονικού έχει ως εξής: Ἐκείνη γὰρ ἡ ὑποδρομή, τῶ κούρσω ὄπου σᾶς λέγω, οὐδὲν ἐδιήρκησεν πολλά, ἄνευ καὶ ἡμέραις δύο, ἐπὴν μαντᾶτα ἠφέρασιν ἐτότε τοῦ δεσπότου, τὸ πῶς ἐκεταλάβασιν εἰς τὸν κορφὸν τῆς Ἄρτας, κάτεργα ἑξῆντα ἤλθασιν, κ’ εἶναι τῶν Γενουβίσων· ἐπέζευσαν εἰς τὴν Πρέβεσαν, κουρσεύγουν τὰ χωρία, ὡρμήσασιν νὰ ἔρχονται ὁλόρθα εἰς τὴν Ἄρταν, και μια σελίδα παρακάτω επαναλαμβάνονται τα εξής: ... καὶ ἐπέζευσαν εἰς τὴν Πρέβεζαν, κουρσεύουν τὰ χωρία, καὶ ὡρμήσασιν καὶ ἐρχόντησαν ὁλόρθα εἰς τὴν Ἄρταν. Ο Φουρίκης στηριζόμενος μόνον σε αυτή την αναφορά του ονόματος Πρέβεζα, προβαίνει σε μια θεωρητική κατασκευή, σύμφωνα με την οποία μετά την ερήμωση της αρχαίας Νικόπολης, ένα νέο λιμάνι ήταν αναγκαίο. Θεωρεί ότι το λιμάνι αυτό θα είχε μια οικιστική εξέλιξη την οποία πρέπει να φανταστούμε ως εξής: «εμπορικός σταθμός (σκάλα), συνοικισμός, χωρίδιον, χωρίον, κώμη, κωμόπολη». Υποστηρίζει, επιπλέον, ότι αυτή η εξέλιξη πρέπει να είχε ολοκληρωθεί τουλάχιστον 100 χρόνια πριν το 1292 (χρόνο κατά τον οποίο έγινε η επιχείρηση ανακατάληψης του Δεσποτάτου της Ηπείρου) και, έτσι, συμπεραίνει ότι η Πρέβεζα ιδρύθηκε κατά τον 12ο αιώνα και είναι οικιστική συνέχεια της αρχαίας Νικόπολης, μετά την ερήμωση της τελευταίας. Οι απόψεις του Φουρίκη επέδρασαν καθοριστικά στη μετέπειτα ιστορική έρευνα για την ίδρυση και την πορεία της Πρέβεζας.

Νεότερες ιστορικές έρευνες, όμως, υποστηρίζουν ότι η Πρέβεζα ιδρύθηκε, ως οικισμός, στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, μετά την κατασκευή από τους Οθωμανούς, το 1478, του Κάστρου της Μπούκας. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι η πόλη αποτελεί την οικιστική συνέχεια της αρχαίας Νικόπολης.

A´ Οθωμανική Περίοδος (1463-1684)

Το Κάστρο της Μπούκας. Η παλαιότερη γνωστή απεικόνισή του από τον Francesco Genesio, 1538

«Η Ναυμαχία της Πρέβεζας»,
ελαιογραφία του Ohannes Umed Behzad, 1866,
Ναυτικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης

Το Κάστρο της Μπούκας κατά την επίθεση
των Φλωρεντινών τον Μάιο του 1605.
Ξυλογραφία του Τζιοβάνι Ορλάντι.

Πρόσφατες δημοσιεύσεις σε επιστημονικά συμπόσια υποστηρίζουν ότι η κατάληψη της περιοχής της Πρέβεζας από τους Οθωμανούς πραγματοποιήθηκε το 1463 και ότι την εποχή εκείνη το διοικητικό κέντρο της περιοχής ήταν πιθανότατα η Ρηνιάσσα, ενώ δεν υφίστατο ακόμη οικισμός με το όνομα Πρέβεζα. Λίγα χρόνια μετά την κατάληψη της περιοχής, οι Οθωμανοί οχύρωσαν τη βόρεια πλευρά του πορθμού που οδηγεί από το Ιόνιο Πέλαγος στον Αμβρακικό κόλπο, ανεγείροντας το Κάστρο της Μπούκας, το 1478. Με την κατασκευή του κάστρου αυτού, οι Οθωμανοί έλεγχαν ολόκληρο τον Αμβρακικό κόλπο, τον οποίο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ως φυσικό ναύσταθμο στα δυτικά όρια της αυτοκρατορίας τους και να εκστρατεύσουν από εκεί για τη σχεδιαζόμενη κατάκτηση της Ρώμης, το 1480. Στη διάρκεια της πρώτης Οθωμανικής Περιόδου της Πρέβεζας έγιναν τέσσερις, τουλάχιστον, προσπάθειες κατάληψής της από τις δυτικές χριστιανικές δυνάμεις, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα: η πρώτη το 1481, η δεύτερη το 1501, η τρίτη το 1538 και η τέταρτη το 1605.

Οι επιχειρήσεις του 1501

Στις αρχές Ιουλίου του 1500, οθωμανικός στολίσκος ο οποίος αποτελείτο από 28 ιστιοφόρα πλοία που είχαν ναυπηγηθεί στα νεωλκεία της Πρέβεζας, συνενώθηκε με τον οθωμανικό στόλο που είχε καταπλεύσει στη Λευκάδα και από κοινού απέπλευσαν για την Πελοπόννησο με σκοπό την κατάληψη της Μεθώνης και της Κορώνης. Οι Ενετοί, αντιδρώντας στην κατάληψη των δύο Πελοποννησιακών καστρουπόλεων, επιχείρησαν εφόδους σε διάφορα νησιά του Αιγαίου και παράλιες πόλεις του Ιονίου.
Στην ιστοριογραφία της Πρέβεζας και στο παραπάνω ιστορικό πλαίσιο, αναφέρεται συχνά μια επιδρομή του ενετικού στόλου εναντίον της πόλης, υπό τον αρχιναύαρχο Μπενεντέτο Πέζαρο. Η επιδρομή αυτή χρονολογείται μάλιστα από τους ιστοριογράφους άλλοτε το 1500 και άλλοτε το 1499, μεσούντος του Β΄ Βενετοτουρκικού Πολέμου.
Νέες ιστορικές μελέτες υποστηρίζουν βάσιμα, πειστικά και αυταπόδεικτα ότι η επιδρομή αυτή έγινε στα τέλη Ιανουαρίου του 1501 εναντίον της Βόνιτσας και όχι της Πρέβεζας. Οι ενετικές δυνάμεις, στη διάρκεια της εν λόγω επιδρομής, λαφυραγώγησαν έντεκα οθωμανικές γαλέρες που βρίσκονταν στο λιμάνι της Βόνιτσας, αλλά είχαν ναυπηγηθεί στην Πρέβεζα. Στις 29 Ιανουαρίου 1501 ο ενετικός στολίσκος εξήλθε από τον Αμβρακικό κόλπο, υπό τα πυρά του κάστρου της Μπούκας της οθωμανοκρατούμενης Πρέβεζας, και συναντήθηκε στο Ιόνιο με τον υπόλοιπο στόλο.

Οι επιχειρήσεις του 1538

Στις 28 Σεπτεμβρίου 1538, στον θαλάσσιο χώρο βορειοδυτικά της νήσου Λευκάδας, έγινε η περίφημη Ναυμαχία της Πρέβεζας, μεταξύ του οθωμανικού στόλου υπό τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και του συνασπισμένου Χριστιανικού στόλου του Ιερού Συνασπισμού υπό τον Αντρέα Ντόρια. Παρά τη ναυτική υπεροπλία των Χριστιανικών Δυνάμεων, οι Οθωμανοί ήταν οι νικητές της ναυμαχίας, που έμελλε να γίνει γνωστή στην ιστορία με το όνομα της νεοσύστατης τότε Πρέβεζας. Η ημέρα της διεξαγωγής της ναυμαχίας είναι εθνική γιορτή για την Τουρκία.

Οι επιχειρήσεις του 1605

Το βράδυ της 2ας προς 3η Μαΐου 1605, στρατιωτικές δυνάμεις του Τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Στεφάνου της Πίζας, υπό τον συνταγματάρχη Φεντερίκο Γκισλιέρι (ιταλικά: Federico Fabio Ghislieri), αποβιβάστηκαν στη δυτική ακτή της χερσονήσου της Πρέβεζας, κοντά στη σημερινή παραλία «Αλωνάκι», και επιτέθηκαν κατά του κάστρου της Μπούκας, το οποίο υπερασπιζόταν από οθωμανική δύναμη 80-100 ανδρών. Με την αυγή, οι γαλέρες του σώματος, υπό τον αντιναύαρχο Ιάκοπο Ινγκιράμι (ιταλικά: Iacopo Inghirami), έφτασαν σε απόσταση βολής από το κάστρο της Μπούκας, το οποίο κανονιοβολούσαν συνεχώς και υποχρέωσαν, έτσι, τους Οθωμανούς να συνθηκολογήσουν. Ακολούθησε λεηλασία και πυρπόληση των αποθηκών και κτηρίων του κάστρου, καθώς και του οικισμού της Πρέβεζας από τους Φλωρεντινούς, οι στρατιώτες των οποίων αιχμαλώτισαν περί τους 250 κατοίκους της Πρέβεζας, μωαμεθανούς και χριστιανούς, και πήραν αρκετά λάφυρα. Όταν ο στολίσκος έφτασε στους Αντίπαξους, ελευθερώθηκαν οι χριστιανοί αιχμάλωτοι.
Η μονοήμερη δήωση της Πρέβεζας από τους Φλωρεντινούς δεν μπορεί να θεωρηθεί και κατάληψή της από αυτούς, καθώς οι Οθωμανοί φαίνεται ότι επανήλθαν στο κάστρο της Μπούκας λίγες ημέρες αργότερα.

Πρώτη Ενετοκρατία (1684-1701)

Το Κάστρο της Μπούκας και η Πρέβεζα κατά την επίθεση των Ενετικών δυνάμεων τον Σεπτέμβριο του 1684. Χαλκογραφία του Βιντσέντζο Κορονέλλι, 1691

Στο ξεκίνημα του 6ου Βενετοτουρκικού Πολέμου οι ενετικές δυνάμεις και άλλες συμμαχικές με αυτές δυνάμεις, υπό την ηγεσία του αρχιναυάρχου Φραντσέσκο Μοροζίνι, κατέλαβαν αρχικά τη Λευκάδα και στη συνέχεια το Ξηρόμερο και την Πρέβεζα, μετά από ολιγοήμερη επίθεση που ολοκληρώθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1684. Με την κατάληψη του κάστρου της Μπούκας το οθωμανικό τέμενος, που υπήρχε σε αυτό, μετατράπηκε σε καθολικό ναό του αρχαγγέλου Μιχαήλ, καθώς η κατάληψη της Πρέβεζας συνέπεσε με την εορτή του στην Καθολική Εκκλησία.

Η Πρέβεζα θα έμενε στα χέρια των Ενετών για λίγο περισσότερο από 16 χρόνια, καθώς στο τέλος του Πολέμου και με την υπογραφή της Συνθήκης του Κάρλοβιτς τον Ιανουάριο του 1699, η Βενετία κατόρθωσε μεν να διατηρήσει την Πελοπόννησο και τη Λευκάδα, αλλά υποχρεώθηκε να επιστρέψει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μεταξύ άλλων οχυρών θέσεων, την Πρέβεζα, τη Ναύπακτο και το Αντίρριο. Στην περίπτωση της Πρέβεζας, η υλοποίηση των συμφωνηθέντων στη Συνθήκη του Κάρλοβιτς πραγματοποιήθηκε δυόμισι χρόνια μετά την υπογραφή της, με την ανατίναξη εκ μέρους των Ενετών του κάστρου της Μπούκας και την παράδοση της περιοχής της Πρέβεζας στους Οθωμανούς, το καλοκαίρι του 1701.

Β´ Οθωμανική Περίοδος (1701-1717)

Η Συνθήκη του Κάρλοβιτς, τον Ιανουάριο του 1699, καθόρισε την επιστροφή της περιοχής της Πρέβεζας στους Οθωμανούς και η διμερής Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης, της 12 Ιουνίου 1700, επέλυσε τα θέματα συνόρων των περιοχών που θα περιέρχονταν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η παράδοση, όμως, της Πρέβεζας στους Οθωμανούς έγινε περί τα τέλη Αυγούστου του 1701, μετά την ανατίναξη του κάστρου της Μπούκας, που ήλεγχε την είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, όπως οριζόταν από την προαναφερθείσα συνθήκη. Η ανατίναξη του κάστρου από του Ενετούς διήρκεσε τριάντα ημέρες και είχε ολοκληρωθεί στις 22 Αυγούστου 1701.

Σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης του Κάρλοβιτς, οι Οθωμανοί δεν μπορούσαν να οχυρώσουν τη θέση του ανατιναχθέντος κάστρου. Οχύρωσαν, όμως, πολύ σύντομα την Πρέβεζα κατασκευάζοντας, βορειότερα του κατεδαφισθέντος κάστρου της Μπούκας, ένα μεγάλο σε έκταση νέο κάστρο, το οποίο σε έγγραφα της εποχής εκείνης αναφέρεται ως «το κάστρο στο κυπαρίσσι» και το οποίο μετά από αρκετές αλλαγές και βελτιώσεις είναι το σημερινό κάστρο του αγίου Αντρέα. Το νέο αυτό οχυρό συνετέλεσε στη μετατόπιση του οικιστικού ιστού της Πρέβεζας βορειότερα, ώστε να βρίσκεται πιο κοντά στο νέο κάστρο.

Όταν η Πρέβεζα περιήλθε για δεύτερη φορά στους Οθωμανούς, 78 Πρεβεζάνικες οικογένειες ζήτησαν να μετοικήσουν στη βενετοκρατούμενη γειτονική Λευκάδα και με απόφαση του Ενετού Γενικού Προβλεπτή της Θάλασσας Ντανιέλ Ντολφίν (ιταλικά: Daniel Dolfin) 300 περίπου Πρεβεζάνοι πήραν γαίες και μετοίκησαν στο Καλλιγόνι και τη Βασιλική Λευκάδας.

Η δεύτερη Οθωμανική Περίοδος της Πρέβεζας διήρκεσε λίγο περισσότερο από 16 χρόνια, καθώς τον Οκτώβριο του 1717 ενετικές δυνάμεις κατέλαβαν το «κάστρο στο κυπαρίσσι» και εκδίωξαν τις οθωμανικές δυνάμεις από την Πρέβεζα.

Δεύτερη Ενετοκρατία (1717-1797)

Παρά την ανεπιτυχή προσπάθεια των Ενετών να καταλάβουν την Πρέβεζα τον Οκτώβριο του 1716, οι δυνάμεις του ναυάρχου Αντρέα Πιζάνι (ιταλικά: Andrea Pisani) κατέλαβαν το φρούριο της Πρέβεζας στις 22 Οκτωβρίου 1717. Η πόλη θα περιερχόταν και επίσημα στους Ενετούς μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Πασάροβιτς μεταξύ Αψβούργων, Βενετών και Οθωμανών, στις 21 Ιουλίου 1718, η οποία επισφράγισε τον τελευταίο Βενετοτουρκικό Πόλεμο. Ξεκίνησε, ἐτσι, η ογδοντάχρονη δεύτερη ενετοκρατία της Πρέβεζας, που θα αποδεικνυόταν περίοδος ανάπτυξης και ευημερίας. Πολλές Πρεβεζάνικες οικογένειες που είχαν εγκαταλείψει την πόλη το 1701 επέστρεψαν στην πατρώα τους γη.

Τον Δεκέμβριο του 1718, αμέσως μετά την επιστροφή των Βενετών, 77 οικογένειες Πρεβεζάνων, οι οποίες κατοικούσαν σε διάφορες περιοχές της κοντινής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, απηύθυναν αίτημα στον προβλεπτή των Ιονίων νήσων Αντόνιο Λορεντάν (ιταλικά: Antonio Loredan), προκειμένου να τους επιτρέψει να εγκατασταθούν και πάλι στην Πρέβεζα. Οι τόποι που είχαν καταφύγει ήταν τα χωριά Ανέζα και Γιανίτσαρι (Γενίτσαρη), η Άρτα και το Φανάρι. Ο προβλεπτής έκανε δεκτό το αίτημά τους, όρισε ως εκπροσώπους τους τούς Ιωάννη Θάνο, Αναστάση Μανέτα και Κώστα Αυγερινό, παραχώρησε σε κάθε οικογένεια χώρο για να μπορέσει να κατασκευάσει το σπίτι της, καθώς και γη στην περιοχή της Βόνιτσας για να την καλλιεργούν. Τέλος, τους έδωσε την άδεια να εκκλησιάζονται στον ναό του Αγίου Νικολάου. Στην πόλη εγκαταστάθηκαν, επίσης, Χριστιανοί έποικοι από τον Μωριά, ο οποίος με τη λήξη του πολέμου περιήλθε στους Οθωμανούς, καθώς και από τη γειτονική Ακαρνανία. Η Βενετική διοίκηση αντάμειψε τους Έλληνες συμμάχους της οπλαρχηγούς με φέουδα στην περιοχή της Πρέβεζας. Μεταξύ αυτών ήταν οι οικογένειες των οπλαρχηγών Μπότσαρη από το Σούλι, Τσαβαλά, Διγώνη, Γερογιάννη, Καραβέλα, Τσουμάνη, Χάιδα ή Τριανταφύλλη, Σκέφερη, Τσαρλαμπά, Μαλτέζου, Παπαδόπουλου, κλπ.

Με την ενσωμάτωση της Πρέβεζας στο κράτος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου έφθασαν στην πόλη Ενετοί αξιωματούχοι, στους οποίους ανατέθηκε η διοίκηση και η φύλαξη της περιφέρειας της Πρέβεζας (ιταλικά: territorio di Prevesa). Οι αξιωματούχοι αυτοί καλούνταν να ασκήσουν καθήκοντα διοικητικά, διαχειριστικά αλλά και δικαστικά. Οι πράξεις τους διέπονταν από το βενετικό δίκαιο, παράλληλα όμως επιτρεπόταν στους κατακτημένους να διατηρήσουν και να χρησιμοποιούν τους προϋπάρχοντες στον τόπο κανόνες δικαίου. Η Διοίκηση αποτελούνταν από τον προβλεπτή και δύο συμβούλους του. Και οι τρεις ήταν Ενετοί, και εκλέγονταν από το "Μείζων Συμβούλιο" με διετή θητεία. Το τριμελές αυτό όργανο πλαισίωνε ένας γραμματέας και ένας αξιωματούχος υπεύθυνος για τον τοπικό ναύσταθμο. Αρωγοί στο έργο τους ήταν ο ταμίας της διοίκησης –ο οποίος εισέπραττε τα έσοδα από φόρους– και οι γραφείς στις υπηρεσίες, που ασχολούνταν με τις αστικές, ποινικές και οικονομικές υποθέσεις.

Την περίοδο αυτή ανεγέρθηκαν στην πόλη της Πρέβεζας δεκατέσσερις νέοι ιεροί ναοί. Πρόκειται για τους ναούς του αγίου Νικολάου του νέου, του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του αγίου Δημητρίου, του αγίου Χαραλάμπους, της κοίμησης της Θεοτόκου, των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, του αγίου Αθανασίου, των αγίων Αποστόλων, του αγίου Ανδρέα, του προφήτη Ηλία, του αγίου Βασιλείου, της αγίας Παρασκευής, του αγίου Γεωργίου και του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Στα πρώτα χρόνια της περιόδου αυτής βελτιώθηκε αμυντικά το κάστρο του αγίου Αντρέα και η έκτασή του μειώθηκε στη μισή περίπου της αρχικής. Την ίδια περίοδο δημιουργήθηκε ο λεγόμενος σήμερα Ενετικός Ελαιώνας, ο οποίος, παρά τα όσα έχουν γραφεί για την έκτασή του και το μέγεθός του, σε επίσημη απογραφή των Ενετών του 1770 περίπου, καταγράφεται να αριθμεί 4.000 ελαιόδενδρα και έτσι η έκτασή του να περιορίζεται σε 400 περίπου στρέμματα. Προς το τέλος της βενετοκρατίας της Πρέβεζας, το 1792, κτίστηκε ο πύργος του ρολογιού, δίπλα στον ναό του αγίου Χαραλάμπους, και τοποθετήθηκε σε αυτόν βενετσιάνικος μηχανισμός ρολογιού και καμπάνα.

Γαλλοκρατία ενός έτους (1797-1798)

Η μάχη της Νικοπόλεως (Οκτώβριος 1798).
Έργο του Felician Myrbach, 1894

Η Πρέβεζα και οι υπόλοιπες Βενετικές κτήσεις θα περιέλθουν αυτοδικαίως στους Γάλλους, τον Μάιο του 1797, μετά την κατάλυση της Δημοκρατίας της Βενετίας από τον Ναπολέοντα Α΄ και κατά τα οριζόμενα, αργότερα, στη Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο. Ενάμιση μήνα μετά, στις 29 Ιουνίου 1797, αποβιβάζεται στην Κέρκυρα ο Γάλλος στρατηγός Ζεντιγί (γαλλικά: Gentilli), με τα στρατεύματά του. Όλα τα Επτάνησα και οι παράλιες Ηπειρωτικές κτήσεις των Ενετών, μεταξύ των οποίων και η Πρέβεζα, τέθηκαν υπό τις διαταγές του και μετά την αναχώρησή του, τον Ιούλιο του 1797, υπό τις διαταγές του στρατηγού Σαμπώ (γαλλικά: Chabot). Ο Γάλλος ταγματάρχης Ιωσήφ Γκες (γαλλικά: Gues) ορίσθηκε διοικητής της Λευκάδας, στην οποία υπαγόταν και η Πρέβεζα. Οι Σουλιώτες της περιοχής, με υπόμνημά τους προς τον Γάλλο υποστράτηγο Ρόουζ (γαλλικά: Rose), ζήτησαν να τεθούν υπό την προστασία τους.

Ο Μέγας Ναπολέων έστειλε ως πολιτικούς εκπροσώπους του στην Πρέβεζα τους επιφανείς Έλληνες της Κορσικής αδελφούς Στεφανόπολι. Ο στρατηγός Λα Σαλσέτ (γαλλικά: La Salcette) με 280 Γάλλους Γρεναδιέρους στρατιώτες (κατ' άλλη άποψη με 700) φτάνει με πλοία, ειρηνικά, στην Πρέβεζα. Οι Πρεβεζάνοι υποδέχονται με χαρά τους Γάλλους και το Γαλλικό Ημερολόγιο υιοθετείται στα δημόσια έγγραφα της πόλης.

Ο ιστοριογράφος με το ψευδώνυμο Κάδμιος γράφει το 1900 σχετικά με την άφιξη των Γάλλων στην Πρέβεζα: Τῷ 1798, ὅτε ὑψώθη ἡ Γαλλικὴ σημαία ἐπὶ τῶν δῆθεν ἐπάλξεων τοῦ ἐρειπωμένου φρουρίου τῆς Πρεβέζης, δὲν ὑπῆρχον ἐπ’ αὐτοῦ ἢ τρία σιδηρᾶ τηλεβόλα, ἡ δὲ Γαλλικὴ Δημοκρατία ἀπὸ πολλῶν μεριμνῶν περισπωμένη ἐλάχιστον ἐφρόντιζε περὶ τῆς σπουδαίας ταύτης θέσεως. Ἡ ἄμυνα αὐτῆς, μετὰ τῆς περιοχῆς τῆς Νικοπόλεως εἶχεν εμπιστευθῇ εἰς διακοσίους ὀγδοήκοντα Γρεναδιέρους, ὑπὸ τὴν διοίκησιν τοῦ Στρατηγοῦ La Salcette. Μόλις οὗτος ὥπλισε καὶ ὠργάνωσε τὴν Ἐθνοφυλακὴν τῆς Πρεβέζης καὶ ἀπέστειλε πολεμοφόδια εἰς τοὺς Σουλιώτας, τοὺς προσφερθέντας να ταχθῶσιν ὑπό τὴν Γαλλικὴν σημαίαν καὶ συμπράξωσι πρὸς ἀπόκρουσιν τοῦ Ἀλῆ Πασσᾶ, ἐσκέφθη διὰ τὴν ἄμυναν τῆς προκεχωρημένης θέσεως Νικοπόλεως.

Α΄ περίοδος Αλή πασά (1798-1800)

Η βραχύβια Γαλλική κατοχή της Πρέβεζας θα επισφραγιστεί το επόμενο έτος, 1798, με την άνιση σε αριθμό αντίπαλων δυνάμεων και αιματηρή Μάχη της Νικοπόλεως και τον επακόλουθο Χαλασμό της Πρέβεζας από τον Αλή Πασά Τεπελενλή. Στις 12/23 Οκτωβρίου 1798, δυνάμεις 7.000 έφιππων και πεζών Τουρκαλβανών επιτέθηκαν κατά της Γαλλικής Φρουράς της Πρέβεζας, που είχε οχυρωθεί στα ερείπια της αρχαίας Νικόπολης και αποτελούταν από 280 Γάλλους γρεναδιέρους, 60 Σουλιώτες πολεμιστές υπό τον καπετάν Χριστάκη και 200 Πρεβεζάνους πολιτοφύλακες. Η μάχη διήρκεσε ολόκληρη τη μέρα και περιγράφεται λεπτομερώς στα απομνημονεύματα του στρατηγού Λ. Α. Καμύ ντε Ρισμώντ (γαλλικά: Louis Auguste Camus de Richemont), ο οποίος πήρε μέρος στη μάχη και τραυματίστηκε σοβαρά. Της Μάχης της Νικοπόλεως ακολούθησαν αψιμαχίες μέσα στην πόλη της Πρέβεζας, με σφαγές αμάχων και λεηλασίες, που έμειναν γνωστές στην ιστορία ως ο Χαλασμός της Πρέβεζας. Σημαντικός αριθμός Πρεβεζάνων σφαγιάστηκε λίγες ημέρες αργότερα στο τελωνείο της Σαλαώρας. Ο Αλή πασάς εγκατέστησε στην πόλη ευνοούμενούς του. Αναγκάστηκε, όμως, να εγκαταλείψει την πόλη μετά από ενάμισι περίπου χρόνο, τον Μάρτιο του 1800, σε υλοποίηση Ρωσοτουρκικής συνθήκης. Το γεγονός του Χαλασμού της Πρέβεζας έγινε ευρύτερα γνωστό στον ελλαδικό χώρο και σώζονται ενθυμήσεις τόσο στον ναό της Παναγίας στην Παλιοκατούνα που αναφέρει: 1798, όταν εχάλασε η Πρέβεζα, όσο και στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους που αναφέρει ότι τον χειμώνα του 1798, έστειλεν ο Αλήπασιας Τεπελέν και εσκλάβωσαν την Πρέβεζα.

Η Συμπολιτεία του Ακρωτηρίου (1800-1806)

Η Πρέβεζα σε χαρακτικό του 19ου αιώνα

Με τη Ρωσοτουρκική Συνθήκη της 21ης Μαρτίου 1800 συστήθηκε αφενός μεν η Επτάνησος Πολιτεία, αφετέρου δε η «Συμπολιτεία των Ηπειρωτικών Πόλεων» (Πρέβεζας, Πάργας, Βόνιτσας και Βουθρωτού). Οι πόλεις αυτές, ως πρώην εξαρτήματα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας απολάμβαναν προνομιακό καθεστώς μέχρι την κατάλυσή της, το 1797, και το 1800 αυτονομήθηκαν, σύμφωνα με τα άρθρα 8, 9 και 10 της παραπάνω Συνθήκης. Η Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης επικυρώθηκε με σουλτανικό φιρμάνι την 21η Απριλίου 1800 και την 25η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους υπογράφηκε κοινή απόφαση των Ηπειρωτικών Πόλεων και της Επτανήσου Πολιτείας. Η απόφαση αυτή επικυρώθηκε από τον εκπρόσωπο του σουλτάνου στη Συμπολιτεία των πόλεων, Αβδουλάχ μπέη, και αποτέλεσε τον Καταστατικό Χάρτη βάση του οποίου ασκήθηκε η διοίκηση στις πόλεις αυτές. Αποτέλεσμα της Συνθήκης αυτής ήταν η άριστη λειτουργία των τριών εξουσιών, Νομοθετικής, Εκτελεστικής και Δικαστικής, που συνιστούν και αποτελούν τις βάσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Η αυτοδιοίκηση των πόλεων αυτών είναι γνωστή και ως «Συμπολιτεία του Ακρωτηρίου» (Ακτίου), ή απλώς «Συμπολιτεία», η οποία διοικούταν από Γερουσία (Κογκλάβιο) αποτελούμενη από εκπροσώπους των πόλεων της Συμπολιτείας. Πρωτεύουσά της ορίσθηκε η Πρέβεζα. Της εκτελεστικής εξουσίας προΐστατο ο εκπρόσωπος του σουλτάνου, Αβδουλάχ μπέης, ο οποίος διορίστηκε με σουλτανικό φιρμάνι της 3 Απριλίου 1803 και διέμενε εκτός των ορίων της αυτονόμου Πρέβεζας, βόρεια αυτής.

Β΄ περίοδος Αλή πασά (1806-1820)

Στις 25 Νοεμβρίου του 1806 ο Βελή πασάς, γιος του Αλή πασά, με δύναμη 1.200 Αλβανών κατευθύνθηκε από την Άρτα προς την Πρέβεζα, με πρόφαση ότι κατευθυνόταν προς το Μεσολόγγι για να κυνηγήσει τους κλέφτες. Σκοπός του, όμως, ήταν να καταλάβει το κάστρο της Πρέβεζας. Σκοπό τον οποίον και επέτυχε την ίδια ημέρα, με πολύ αθόρυβο και αναίμακτο τρόπο, παντελώς αντίθετα με την κατάληψη και "Χαλασμό" της Πρέβεζας από τον πατέρα του και αδελφό του Μουχτάρ, το 1798. Έτσι, η πόλη ήταν και πάλι στα χέρια του Αλή πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος ξεκίνησε αμέσως την αμυντική της θωράκιση και την οχύρωσή της με κατασκευή περιμετρικής τάφρου, κάστρων και πυροβολείων.

Η κεντρική πύλη του κάστρου του αγίου Ανδρέα, μετά τις βελτιώσεις που έκανε ο Αλή πασάς

Τα κυριότερα οχυρωματικά και άλλα έργα που έγιναν την περίοδο αυτή στην πόλη της Πρέβεζας είναι τα εξής:

• Κάστρο Αγίου Γεωργίου. Κατασκευάστηκε το 1807.
• Κάστρο Αγίου Ανδρέα. Βελτιώθηκε σημαντικά το 1808.
• Προμαχώνας Βρυσούλας. Κατασκευάστηκε πιθανότατα την ίδια περίοδο με την περιμετρική αμυντική τάφρο.
• Περιμετρική τάφρος της πόλης.
• Κάστρο Παντοκράτορα. Κατασκευάστηκε περί το 1815.
• Μεγάλο Σεράι στην Πρέβεζα (στη θέση Παλιοσάραγα). Κατασκευάστηκε το 1811 και κάηκε από τον Βελή πασά το 1820.
• Οθωμανικά Λουτρά.

Η Πρέβεζα της περιόδου αυτής έγινε η πύλη εισόδου πολλών ευρωπαίων περιηγητών, οι οποίοι ήθελαν να συναντήσουν τον δυναμικό πασά της Ηπείρου, Αλή, και να φιλοξενηθούν από αυτόν. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο λόρδος Βύρων, ο Τσαρλς Κόκρελ, ο Χένρι Χόλλαντ, ο Ουίλλιαμ Ληκ, κ.ά.

Γ´ Οθωμανική περίοδος (1820-1912)

Το ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο, τέμπλο του ναού του Αγ. Χαραλάμπους, το οποίο σκαλίστηκε το 1827

Το 1820 ο Αλή πασάς έπεσε σε δυσμένεια από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ και αναγκάστηκε να περιοριστεί στην πρωτεύουσα του πασαλικιού του, τα Γιάννενα. Ο γιος του, Βελή πασάς, πυρπόλησε το σεράι του Αλή στην Πρέβεζα και πήρε τους θησαυρούς του. Οι σουλτανικές δυνάμεις εισήλθαν στην Πρέβεζα και ξεκίνησε η Γ´ Οθωμανική περίοδος, η οποία θα κατέληγε με την απελευθέρωση της πόλης από τον Ελληνικό Στρατό την 21η Οκτωβρίου 1912.

Το 1864 η πρωτεύουσα του σαντζακιού της νότιας Ηπείρου, το οποίο τότε είχε μετονομαστεί σε μουτεσαριφλίκι, μεταφέρθηκε από την Άρτα στην Πρέβεζα. Η αλλαγή αυτή επέφερε αρκετή ανάπτυξη στην πόλη της Πρέβεζας. Ήταν, επίσης, η αιτία να εγκατασταθούν στην Πρέβεζα οι πρώτες εβραϊκές οικογένειες και να δημιουργηθεί σταδιακά η εβραϊκή κοινότητα της Πρέβεζας.

Μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-78, το Συνέδριο του Βερολίνου καθόρισε το μεγαλύτερο μέρος των συνόρων των νέων Βαλκανικών κρατών. Η οροθετική γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παρέμεινε, όμως, ασαφής. Οι διαπραγματεύσεις για τον προσδιορισμό της γραμμής αυτής πραγματοποιήθηκαν στην Πρέβεζα στις αρχές του 1879.
Το έτος 1897 η Πρέβεζα αποτέλεσε θέατρο πολλών επιχειρήσεων του αποτυχημένου πολέμου του 1897, που έληξε άδοξα.

Ένταξη της Πρέβεζας στο Ελληνικό Κράτος (21 Οκτωβρίου 1912)

Απελευθέρωση και Μεσοπόλεμος (1912-1940)

Τα ξημερώματα της 21ης Οκτωβρίου 1912, μετά τη μάχη της Νικόπολης μεταξύ του Ελληνικού Στρατού και της τουρκικής φρουράς της Πρέβεζας, η πόλη παραδόθηκε στον ελληνικό στρατό. Η συμβολή των προξένων της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Αυστρο-Ουγγαρίας, που είχαν έδρα τους την Πρέβεζα, ήταν αποφασιστική για την αναίμακτη παράδοση της πόλης. Ο Οθωμανός διοικητής της Πρέβεζας δέχθηκε να παραδώσει την πόλη υπό τον όρο να μην εισέλθουν σε αυτήν σώματα ατάκτων που αποτελούνταν κυρίως από Ηπειρώτες και Κρήτες εθελοντές. Η παράδοση έγινε στον ταγματάρχη του ελληνικού επιτελείου, Παναγιώτη Σπηλιάδη.

Η σύγχρονη ιστορία της Πρέβεζας, από την απελευθέρωσή της μέχρι σήμερα, γίνεται ολοένα και περισσότερο αντικείμενο έρευνας των νεότερων μελετητών, ενώ έχει συνδεθεί με σπουδαία γεγονότα, όπως η κατάληψή της από τις δυνάμεις της Αντάντ το 1917 κατά τον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ατυχής σύνδεσή της με την αυτοκτονία του νεοέλληνα ποιητή Κώστα Καρυωτάκη που έδωσε τραγικό τέλος στη ζωή του στην παραλιακή τοποθεσία του αγίου Σπυρίδωνα στο Βαθύ, στις 21 Ιουλίου του 1928, μόλις ένα μήνα μετά τη δυσμενή του μετάθεση στην πόλη, εξαιτίας της συνδικαλιστικής του δράσης.

Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και Εμφύλιος Πόλεμος (1940-1949)

Αμέσως μετά την Ιταλική εισβολή στην Ελλάδα, στα τέλη Οκτωβρίου 1940, η Πρέβεζα δέχθηκε βομβαρδισμούς από Ιταλικά αεροπλάνα με σκοπό να εμποδίσουν τη μεταφορά εφοδίων από το λιμάνι προς τα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Υπολογίζεται ότι έγιναν σχεδόν εκατό αεροπορικές επιδρομές με πολλές καταστροφές σε κτήρια και αρκετούς νεκρούς και τραυματίες. Το έτος 2016 έγιναν τα αποκαλυπτήρια μαρμάρινης επιγραφής με όλα τα ονόματα των φονευθέντων, έμπροσθεν του Φρουρίου Αγίου Ανδρέα. Ένα από τα κτίρια που υπέστη ζημιές ήταν το Οθωμανικό τέμενος Εσκί Τζαμί, στο οποίο τότε στεγαζόταν το Αρχαιολογικό Μουσείο Πρέβεζας. Οι ανελέητοι βομβαρδισμοί της πόλης συνεχίστηκαν τόσο από τη γερμανική αεροπορία όσο και από τη συμμαχική κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών από την Πρέβεζα, την 14η Σεπτεμβρίου 1944, και παρά τα συμφωνηθέντα στη Συμφωνία της Πλάκας στις 29 Φεβρουαρίου 1944, οι αντάρτικες δυνάμεις του Ε.Λ.Α.Σ. εισήλθαν από την Ακαρνανία στην Πρέβεζα, συνέλαβαν αριθμό ατόμων της εξουσίας και τους φυλάκισαν στις φυλακές Παντοκράτορα. Όταν ο Ζέρβας πληροφορήθηκε το γεγονός και ενώ ήταν στην Καζέρτα, διέταξε το εδεσίτικο τμήμα του Δημητρίου Γαλάνη να επαναφέρει την κατάσταση στα συμφωνηθέντα. Στα τέλη του μήνα ξέσπασε «πολυαίμακτη σύγκρουση που επισφραγίσθηκε με μαζικές εκτελέσεις μελών του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ από το τμήμα του Γαλάνη. Η κατάσταση σταθεροποιήθηκε μετά την αποχώρηση των ελασίτικων τμημάτων», ύστερα από διαταγή, που δόθηκε από την αρχηγία του Ε.Λ.Α.Σ., σε συμμόρφωση των συμφωνηθέντων στη Συμφωνία της Πλάκας.

Ο τερματισμός του Εμφυλίου βρήκε την Πρέβεζα τραυματισμένη αλλά και αποφασισμένη να ορθοποδήσει. Από τη δεκαετία του 1950 άρχισε η γεωργική, βιοτεχνική και οικονομική της ανάπτυξη που τα τελευταία χρόνια ενισχύεται σημαντικά από τον τουρισμό. Παράλληλα, στα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη πολιτιστική δραστηριότητα.

Η μεταπολεμική Πρέβεζα

Η μεταπολεμική Πρέβεζα χαρακτηρίζεται από σταδιακή παρακμή αφ' ενός μεν γιατί η αστική τάξη έφυγε στην Αθήνα ή στο εξωτερικό, και αφ' ετέρου γιατί το λιμάνι έπεσε σε παρακμή λόγω της κατασκευής οδικού δικτύου. Η ανάκαμψη ήρθε επί Δικτατορίας των Συνταγματαρχών οπότε έγιναν σημαντικότατα έργα ανάπτυξης όπως επαρχιακή οδός Πρέβεζας-Ηγουμενίτσας, Ναυτικές Σχολές Πρέβεζας, Νοσοκομείο Πρέβεζας, Λιμάνι Πρέβεζας, Κλωστήρια Πρέβεζας, Γυμνάσια, Λύκεια, Σχολεία, κλπ. Μετά το 1983 η Πρέβεζα εντάχθηκε στον ενιαίο πολεοδομικό σχεδιασμό (Ε.Π.Α.). Σήμερα η πόλη διαθέτει πλήρη κοινωνική και τεχνική υποδομή και λειτουργίες Νομαρχιακού και Περιφερειακού επιπέδου: Διοίκηση, Νοσοκομείο, Εκπαίδευση και λοιπή κοινωνική υποδομή, αθλητικές εγκαταστάσεις, κεντρικές λειτουργίες πόλης, Λιμεναρχείο, Τελωνείο κλπ. Σε επίπεδο παραγωγικής υποδομής αναφέρουμε τη Βιομηχανική Ζώνη Πρέβεζας, περιοχή στην περιφέρεια της πόλης, καθώς και τις μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας και ιχθυογένεσης στον Αμβρακικό. Σημαντικός παράγων οικονομίας της πόλης είναι τα Θερμοκήπια Πρέβεζας, με κύριο προϊόν την ντομάτα και άλλα οπωροκηπευτικά. Στη μεταφορική υποδομή σημαντική είναι η ύπαρξη του Λιμανιού και της Μαρίνας, το Διεθνές Αεροδρόμιο του Ακτίου σε απόσταση 8 χιλιομέτρων περίπου και της έδρας ΚΤΕΛ για τα λεωφορεία του Νομού. Μεγάλο άλμα για τη σύνδεση της Πρέβεζας με την υπόλοιπη Ελλάδα έγινε αφ' ενός μεν με την Υποθαλάσσια σήραγγα Πρέβεζας - Ακτίου (2003) και αργότερα με την αποπεράτωση της Εγνατίας Οδού. Ο ιστορικός πυρήνας (Ιστορικό Κέντρο) της πόλης, διαμορφώθηκε το 19ο αιώνα και διασώζει τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά της περιόδου εκείνης (πυκνός οικιστικός ιστός με στενούς δρόμους-καλντερίμια, Σεϊτάν Παζάρ, περιορισμένους κοινόχρηστους χώρους κλπ). Το υπόλοιπο πολεοδομικό συγκρότημα της πόλης είναι αποτέλεσμα διαδοχικών επεκτάσεων μετά το 1920.

Δημογραφικά στοιχεία

Πληθυσμός μετά το 1940

Τα στοιχεία που περιέχονται στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται στη Δημοτική κοινότητα Πρέβεζας, η οποία έχει έκταση 31,5 τ.χλμ. και περιλαμβάνει την πόλη της Πρέβεζας και τους οικισμούς: Παντοκράτορας, Άγιος Θωμάς, Καλαμίτσι, Νεοχώρι και Ψαθάκι. Τα διοικητικά όρια του Δήμου Πρέβεζας διευρύνθηκαν με τα σχέδια ανασυγκρότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Καποδίστριας (το έτος 1998) και Καλλικράτης (το έτος 2010). Οι απογραφές των ετών 1940 έως και 1981 αναφέρονται σε πραγματικό πληθυσμό, ενώ οι επόμενες σε μόνιμο πληθυσμό.

Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού της Πρέβεζας

Έτος	Πληθυσμός	%±
1940	10.056	-
1951	12.296	22,3
1961	12.865	4,6
1971	12.973	0,8
1981	13.624	5,0
1991	15.829	16,2
2001	18.289	15,5
2011	20.795	13,7
2021	21.099	10,0

Προξενικές αρχές

Ως λιμάνι με σημαντική εμπορική κίνηση και ευρισκόμενη στα όρια του Ελλαδικού χώρου με την Αδριατική, η Πρέβεζα έγινε έδρα προξενικών αρχών. Αρκετά ευρωπαϊκά κράτη εγκατέστησαν προξενικές αρχές για τη διευκόλυνση του εμπορίου και των οικονομικών συμφερόντων των υπηκόων τους, όσο και για έλεγχο και παροχή πληροφοριών σχετικά με την πολιτική και στρατιωτική κατάσταση.

Από δημοσιεύσεις σε επιστημονικά συνέδρια προκύπτει ότι στην Πρέβεζα του 20ού αιώνα υπήρχαν οι ακόλουθες προξενικές αρχές:

Ελληνικό προξενείο

Το ελληνικό κράτος ίδρυσε στην Πρέβεζα το 1833 ένα από τα πρώτα προξενεία στην οθωμανική αυτοκρατορία με τη συναίνεση της Υψηλής Πύλης, παράλληλα με τα προξενεία της Σμύρνης και της Θεσσαλονίκης, και μάλιστα με πολύ ευρείες εδαφικές αρμοδιότητες, αποδεικνύοντας έτσι την πολλή μεγάλη σημασία που είχε η περιοχή της Ηπείρου, με ισχυρό χριστιανικό στοιχείο, για την Οθωνική Κυβέρνηση. Πρώτος πρόξενος στην Πρέβεζα διορίστηκε ο τότε νομάρχης Αιτωλοακαρνανίας, Μιχαήλ Σούτσος, γόνος της γνωστής Φαναριώτικης οικογένειας. Αργότερα υποβιβάστηκε σε υποπροξενείο Πρεβέζης και προήχθη σε προξενείο β΄ τάξεως το 1882.

Πρόξενοι της Ελλάδος στην Πρέβεζα διετέλεσαν οι ακόλουθοι:

Η σφραγίδα του Ελληνικού Υποπροξενείου στην Πρέβεζα κατά την Οθωνική περίοδο και πριν το 1882, έτος κατά το οποίο προήχθη σε προξενείο β΄ τάξεως. Στο εθνόσημο διακρίνονται οι δύο βαβαυρικοί λέοντες.

• Μιχαήλ Σούτσος, πρόξενος (1833). Εγκαταστάθηκε στην Πρέβεζα στις 4.12.1834.
• Γεώργιος Λεβέντης, πρόξενος (1841)
• Νικόλαος Μαυρομμάτης, πρόξενος (1843)
• Ιωάννης Γεωργιάδης, υποπρόξενος (1845)
• Σπυρίδων Ρενιέρης, υποπρόξενος (1847)
• Αντώνιος Κόντης, υποπρόξενος (1850)
• Εμμανουήλ Χουρμουζιάδης, υποπρόξενος (1855-1864)
• Χαράλαμπος Φραγκούδης, υποπρόξενος (1864)
• Πέτρος Σταύρος, υποπρόξενος (1866)
• Ιωαν. Ιγγλέσης, υποπρόξενος (1866)
• Δημήτριος Σούντιας, υποπρόξενος (1869)
• Δημ. Μαγγινόπουλος, υποπρόξενος (1875)
• Δημήτριος Σούντιας, υποπρόξενος (1876)
• Δημήτριος Σούντιας, πρόξενος επί τιμή (1878)
• Δημήτριος Σούντιας, πρόξενος Β’ (1882)
• Ανασ. Βάρβογλης, πρόξενος (1885)
• Β. Ναθαναήλ, υποπρόξενος, διευθύνων το Προξενείον (1885)
• Αγγ. Μελετόπουλος, πρόξενος (1886)
• Δημήτριος Σούντιας, πρόξενος (1886)
• Δημήτριος Σούντιας, πρόξενος Α΄ (1889)
• Γεώργ. Παπαγιωργιάδης, πρόξενος (1891)
• Ναπολ. Μπέτσος, πρόξενος (1891)
• Ιωάν. Γιαννόπουλος, πρόξενος (1891)
• Δημήτριος Σούντιας, πρόξενος (1892)
• Γεωργ. Γιαννόπουλος, πρόξενος (1900)
• Σπ. Δάτσικας, πρόξενος Α΄ (1903)
• Ιωάν. Ζουλούμης, πρόξενος Β΄ (1905)
• Σπ. Δάτσικας, πρόξενος Α΄ (1906)
• Δημ. Α. Βερενίκης, πρόξενος Β΄ (1907)
• Γεώργ. Αντωνιάδης, πρόξενος Β΄ (1908)
• Άγγελος Τυπάλδος Φορέστης, πρόξενος Α΄ (1908)
• Λάμπρος Ενυάλης, πρόξενος Α΄ (1910)

Ιταλικό προξενείο

Βρισκόταν στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως 100 και υπήρξε κατοικία του Ιταλοεβραίου εμπόρου Ηλία Σδριν, γαμπρού του Καίσαρα Κονεμένου. Ο Σδριν υπηρέτησε ως πρόξενος της Ιταλίας στην Πρέβεζα. Το κτίριο χτίστηκε από τον έμπορο Σωτήριο Χαβάνη, το 1881, όπως μαρτυρεί η χρονολογία στα ένθετα πλακίδια πάνω από το τόξο της κύριας εισόδου.

Αγγλικό προξενείο

Το Αγγλικό υποπροξενείο της Πρέβεζας ιδρύθηκε το 1804, ταυτόχρονα με το Αγγλικό προξενείο Ηπείρου με έδρα τα Γιάννενα. Στη διάρκεια της λειτουργίας του Αγγλικού προξενείου Ηπείρου, παρατηρήθηκε ο πρόξενος των Ιωαννίνων να εδρεύει για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην Πρέβεζα.

Βρισκόταν στο συγκρότημα κτιρίων του οικοδομικού τετραγώνου που ορίζεται από τις οδούς Καίσαρα Κονεμένου, Νίκης, Εθνικής Αντιστάσεως και Καρυωτάκη στο κέντρο της πόλης. Οικοδομήθηκε από το 1861 ως το 1900 από την οικογένεια των Κονεμένων.
Ο Καίσαρας Κονεμένος, γιος του Νικολάου Κονεμένου, ήταν πρόξενος της Αγγλίας για μεγάλο διάστημα, από το 1891 έως το 1922. Ο Charles Blakeney, σύζυγος της αδελφής του Καίσαρα, Βιργινίας, ήταν επίσης για κάποιο διάστημα (1878-1891) πρόξενος της Αγγλίας.

Γνωστοί υποπρόξενοι της Αγγλίας στην Πρέβεζα υπήρξαν οι:

Η σφραγίδα του Αγγλικού Υποπροξενείου στην Πρέβεζα

• John Philip Morier (1804-1807)
• David Richard Morier (1807-1808)
• William Martin Leake (1809-1810)
• Πάνος Κομηνιώτης ή Κομνιώτης (1809-1810) υποπρόξενος
• Πέτρος Βαλεντίνης (1810-1814) υποπρόξενος
• James Cocks (1817-1818) υποπρόξενος
• Joseph Kerr (1818-1819) υποπρόξενος
• William Meyer (1820-1835)
• Δημήτριος Ζερβός (1820-1823) υποπρόξενος
• Παύλος Αντώνιος Χρυσομάλης (1823-1829) υποπρόξενος
• Charles Alison (1829-1839) υποπρόξενος
• Sidney Smith Saunders (1835-1859) πρόξενος
• T. S. Hutton (1840-1852) υποπρόξενος
• Ajax Nicholas Caravias (1856-1857) υποπρόξενος
• Charles Roberts (1857-1858) υποπρόξενος
• Frederick Arthur Cortazzi (1863) υποπρόξενος
• Charles Fiott Barker (1863-1865)
• Charles Blakeney (1878-1891)
• Καίσαρ Ν. Κονεμένος (1891-1922)

Γαλλικό προξενείο

Η οικία Πέτρου Καρύδη, επί των οδών Νίκης και Ιωάννου Καλού, που κτίστηκε το 1865, ήταν η έδρα του Γαλλικού υποπροξενείου της Πρέβεζας. Ο Πέτρος Καρύδης ανέπτυξε εμπορικές και τραπεζιτικές δραστηριότητες, το ίδιο και οι γιοί του. Οι επαφές και συναλλαγές με τη Γαλλία οδήγησαν στον διορισμό του εγγονού Πέτρου Καρύδη ως υποπρόξενου της Γαλλίας για μεγάλο διάστημα και ως το 1939 τουλάχιστον. Οι Γάλλοι ίδρυσαν προξενείο στην Άρτα το 1702, το οποίο υποβιβάστηκε σε προξενικό γραφείο το 1775.

Ρωσικό προξενείο

Το Ρωσικό Προξενείο στην Πρέβεζα, το 1898

Το διώροφο κτήριο που βρίσκεται επί των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Κωνσταντίνου Σαπουντζάκη, κτίστηκε από τον Πέτρο Σκέφερη το 1852, και χρησιμοποιήθηκε ως ρωσικό προξενείο, καθότι ήταν η κατοικία του Δημητρίου Σκέφερη, προξένου της Ρωσίας στην Πρέβεζα επί σειρά ετών.

Αυστριακό προξενείο

Το τριώροφο λιθόκτιστο αστικό κτίριο με νεοκλασικά χαρακτηριστικά, που δεσπόζει στην πλατεία Γεωργίου Σεφέρη, χρησιμοποιήθηκε ως έδρα του προξενείου της Αυστροουγγαρίας και κατοικία του αντίστοιχου προξένου. Για κάποια περίοδο πρόξενος ήταν ο Αντώνιος Ζαχαρίας. Το πρακτορείο Λόυντ είχε εγκατασταθεί ακριβώς δίπλα, στο ισόγειο της οικοδομής του Αθ. Αθανασιάδη (1865), στην οδό Σαπουντζάκη και Λόρδου Βύρωνος.

Πρακτορείο του Βατικανού

Ο πρόξενος της Αυστρίας στην Πρέβεζα, o Ιταλός Luigi d’ Inchiostri, διετέλεσε ταυτόχρονα και προξενικός πράκτορας του Βατικανού στην πόλη πριν το 1820. Ο Άγγλος πρόξενος στην Πρέβεζα William Meyer διετέλεσε ταυτόχρονα και προξενικός πράκτορας του Βατικανού κατά τα έτη 1820-1823.

Τα Μουσεία της Πρέβεζας - Πινακοθήκες

• Κρατικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης, Λ.Ιωαννίνων, Πρέβεζα (λειτουργεί από το 2009)
• Δημοτικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Νεοχωρίου Πρέβεζας. Είναι κλειστό. Χρειάζεται ραντεβού με το Δήμο.
• Δημοτικό Υπαίθριο Εθνογραφικό Μουσείο Φλάμπουρων (Open Air Ethnographic Museum). Στάνες Σαρακατσαναίων. Λειτουργεί από 2008
• Ιδιωτική Πινακοθήκη Λέανδρος Σπαρτιώτης, Αγιος Θωμάς Πρέβεζας. Με ραντεβού. Λειτουργεί από το 2009
• Ιδιωτική Πινακοθήκη Κώστα Καλέντζη
• Δημοτικό Ναυτικό Μουσείο Πρέβεζας, Λεωφόρος Μαργαρώνας. Ανακατασκευάσθηκε το 2006. Μακέτα αναπαράστασης Ναυμαχίας Ακτίου. Με ραντεβού.
• Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο κοινότητας Καμαρίνας (Ζάλογγο). Με ραντεβού.

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Η Πρέβεζα φιλοξενεί το Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το Τμήμα αυτό ήταν μέχρι το 2018 ενταγμένο στο πρώην Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, το οποίο, σύμφωνα με τον νόμο 4559/2018, απορροφήθηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Στην Πρέβεζα λειτουργεί, από το 1991, Σχολή Πλοιάρχων της Ακαδημίας Ναυτικού Πρέβεζας, η οποία αποτελεί συνέχεια της Δημόσιας Σχολής Προπαιδεύσεως Εμπορικού Ναυτικού Πρεβέζης που ιδρύθηκε το 1969 και της Σχολής Αξιωματικών Ασυρμάτου Εμπορικού Ναυτικού που ιδρύθηκε το 1974.

Επισκεψιμότητα

Οδική πρόσβαση

Τα τελευταία χρόνια με τη δημιουργία της γέφυρας του Ρίου - Αντίριου (2004), της υποθαλάσσιας Σήραγγας Πρέβεζας - Ακτίου (2002), της Εγνατίας Οδού (2009), της Ιονίας Οδού (2017), και της Αμβρακίας οδού (2024), έχει διευκολυνθεί η πρόσβαση τουριστών στην Πρέβεζα. Υπολογίζεται ότι ετησίως επισκέπτονται το Δήμο Πρέβεζας τουλάχιστον 500 τουριστικά λεωφορεία και άλλοι τόσοι επισκέπτες με ΙΧΕ.. Η σταδιακή τουριστική ανάπτυξη κλινών στην Ιόνια παραθαλάσσια περιοχή και η πρόσφατη ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτό.

Αεροπορική πρόσβαση

Επίσης σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από την πόλη της Πρέβεζας βρίσκεται το αεροδρόμιο του Ακτίου, το οποίο διοικητικά μεν ανήκει στην Αιτωλοακαρνανία εξυπηρετεί δε και τις πόλεις της Πρέβεζας και της Λευκάδας.

Αξιοθέατα του Δήμου Πρέβεζας

Ο ενετικός πύργος του ρολογιού της Πρέβεζας

Το Μέγαρο της Εθνικής Τράπεζας στην Πρέβεζα

Άποψη του Αμβρακικού Κόλπου

Η Παραλία Μονολίθι από τον λόφο Κούκος

• Άγαλμα και Μνημείο με οστά Οδυσσέα Ανδρούτσου
• Αμβρακικός κόλπος
• Προτομή Κώστα Καρυωτάκη (οδός Δαρδανελλίων) και αναθηματική στήλη (Βαθύ)
• Αισθητικό δάσος Μονολιθίου, Μονολίθι
• Ανάγλυφη επιγραφή Ιστορίας Σεϊτάν Παζάρ Πρέβεζας
• Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης και αρχαιολογικός χώρος Νικόπολης
• Ενετικός Πύργος (Ρολόι), οδός Εθν. Αντιστάσεως, Κεντρική αγορά, Πρέβεζα
• Καμάρες Νεωρίου Πρέβεζας, μετέπειτα Οθωμανική φυλακή, σήμερα ψαροταβέρνες
• Μνημείο Παργινόσκαλας, Πρέβεζα
• Μνημείο Ζαλόγγου, Καμαρίνα
• Ναυπηγείο παραδοσιακό στο Βαθύ,
• Οθωμανικά Λουτρά Αλή Πασά, Πρέβεζα
• Οθωμανικό Τέμενος (Γενή Τζαμί), Πρέβεζα
• Προμαχώνας Βρυσούλας, παραλία Πρέβεζας
• Κάστρο του Παντοκράτορα, εποχής Αλή πασά
• Φρούριο Λασκάρας, Οθωμανικής περιόδου
• Κάστρο Αγίου Ανδρέα Πρέβεζας (Ιτς Καλέ),
• Κάστρο Αγίου Γεωργίου (Γενή Καλέ), εποχής Αλή πασά
• Αρχαία Κασσώπη, Καμαρίνα
• Δάσος Λεκατσά, Μυρσίνη
• Μνημείο Θυσίας Ζαλόγγου, Καμαρίνα
• Μνημείο Ηρώων ΕΔΕΣ, Αρχάγγελος
• Ρωμαϊκό Υδραγωγείο, Αρχάγγελος
• Αρχαία Ακρόπολη Τρίκαστρο, Τρίκαστρο Πρέβεζας
• Δάσος Αγίου Βαρνάβα, Λούρος
• Παραλία Φάρου Μύτικα
• Ποταμός Λούρος
• Ποταμός Αχέροντας
• Θεοφάνειος Αίθουσα
• Το δικαστικό μέγαρο
• Το Σεϊτάν Παζάρ, που σημαίνει «παζάρι του διαβόλου» στα τουρκικά, αποτελεί μέρος του ιστορικού κέντρου της πόλης. Σύμφωνα με μία από τις απόψεις που έχουν επικρατήσει για την προέλευση του τοπωνυμίου, το όνομα της οδού προέρχεται από τη βρισιά (σεϊτάνισμα) που ξεστόμιζαν έφιπποι Τούρκοι όταν περνούσαν από τον κατηφορικό δρόμο και τα άλογά τους γλιστρούσαν στο ολισθηρό οδόστρωμα, στο οποίο Έλληνες έριχναν σαπούνι σε μια προσπάθεια να εκδικηθούν τον σκληρό δυνάστη. Σύμφωνα με άλλη άποψη, το οδόστρωμα του καλντεριμιού ήταν ολισθηρό από τα λίπη που κατέληγαν σε αυτό από τα αρκετά κρεοπωλεία και γαλακτοπωλεία που υπήρχαν σε αυτό.

Αδελφοποιημένες Πόλεις

Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Πρέβεζας ο Δήμος Πρέβεζας αδελφοποιήθηκε, το 1990, με τη γαλλική πόλη της Γκρανβίλ. Η αδελφοποίηση αυτή ήταν η απαρχή της δημιουργίας ενός δικτύου αδελφοποιημένων πόλεων με την επωνυμία Δωδεκάδα-Ντουζλάζ. Η ιδέα ξεκίνησε από τη γαλλική πόλη Γκρανβίλ, το Σέρμπορν της Βρετανίας και την ολλανδική πόλη του Μήρσεεν. Η Douzelage ήταν το πνευματικό τέκνο των Γκρανβίλ και Σέρμπορν της Αγγλίας που αδελφοποιήθηκαν το 1989. Η πρώτη επαφή με τον Δήμο Πρέβεζας έγινε στα τέλη του 1990 μέσω του Οργανισμού Ηνωμένων Πόλεων. Η απάντηση του τότε Δημάρχου Νικολάου Γιαννούλη ήταν θετική κι έτσι η πόλη της Πρέβεζας συμμετέχει στο Δίκτυο αυτό από τα 1991. Οι εκπρόσωποι των δώδεκα ιδρυτικών πόλεων μελών ένα για κάθε κράτος μέλος της τότε Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ), συναντήθηκαν το 1991 στην Γκρανβίλ. Το όνομα είναι ένας συνδυασμός των λέξεων Douze για δώδεκα και jumelage για την αδελφοποίηση, και παρόλο που ο αριθμός των κρατών μελών και του αριθμού των πόλεων μελών έχει από τότε αυξηθεί, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση εμμένει στα δώδεκα αστέρια της, έτσι παραμένει και η ονομασία Douze. Όλες οι πόλεις της Δωδεκάδας, για τη συμμετοχή τους στο δίκτυο αλλά και τις ανταλλαγές των προγραμμάτων τους, βραβεύτηκαν από την Ε.Ε. με το βραβείο ΟΣΚΑΡ αδελφοποιημένων πόλεων. Η βράβευση έγινε κατά τη διάρκεια του 6ου Συνεδρίου Αδελφοποιημένων Ευρωπαϊκών Πόλεων που έγινε στη Λωζάνη της Ελβετίας από 3-5 Οκτωβρίου 1991. Στην τελετή απονομής των βραβείων, από τον Δήμο Πρέβεζας παρευρέθηκαν ο τότε Δήμαρχος κ. Νίκος Δ. Γιαννούλης και η Αντιδήμαρχος κ. Μιράντα Παπαδημητρίου. Στο δίκτυο μετέχει μία μόνο πόλη από κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι πόλεις συνεδρίαζαν παλαιότερα δύο φορές τον χρόνο, Φθινόπωρο και Άνοιξη, εκ περιτροπής. Από το 2006 οι Γενικές Συναντήσεις της Δωδεκάδας πραγματοποιούνται μία φορά τον χρόνο, την Άνοιξη. Αυτό στην ουσία ήταν πάγιο αίτημα της Πρέβεζας που τελικά πέρασε στην Ολομέλεια της Δωδεκάδας.

Δίκτυο Δωδεκάδας 1  Ισπανία - Αλτέα 2 Ιταλία - Μπελάτζιο (Λομβαρδία) 3 Ολλανδία - Μήρσεεν 4  Πορτογαλία - Σεσίμπα 5  Ηνωμένο Βασίλειο - Σέρμπορν 6 Γαλλία - Γκρανβίλ 7  Ιρλανδία - Μπαντοράν 8  Δανία - Χόλστεμπρο 9  Βέλγιο - Χουφαλίζ 10  Γερμανία - Μπαντ Κέτστινγκ

Δίκτυο Δωδεκάδας 11  Λουξεμβούργο - Νίεντερ-ράνβεν 12 Σουηδία - Οξελσούντ 13  Αυστρία - Γιούντεμπουργκ 14  Φινλανδία - Κάρκιλλα 15 Πολωνία - Χόινα 16  Ουγγαρία - Κιούζεγκ 17  Λετονία - Σιγκούλντα 18  Τσεχία - Σούσιτσε 19  Εσθονία - Τιούρι 20  Σλοβακία - Ζβόλεν

Δίκτυο Δωδεκάδας 21  Λιθουανία - Πριενάι 22 Μάλτα - Μαρσασκάλα 23  Κύπρος - Αγρός Λεμεσού 24 Σλοβενία - Σκόφια Λόκα 25  Κροατία - Ρόβινι 26  Βουλγαρία - Τριάβνα 27  Φινλανδία - Ασικκάλα 28  Ρουμανία - Σίρετ

Η Πρέβεζα συμμετέχει, επίσης, στο Δίκτυο αδελφοποιημένων πόλεων της Πάφου της Κύπρου.

Είναι επίσης αδελφοποιημένη με την πόλη Σπίσκα Νόβα Βες της Σλοβακίας από το 1986, το Κάλμαρ της Σουηδίας το 1987 και με την Οπάβα της Τσεχίας.

Δίκτυο αδελφοποιημένων πόλεων της Πάφου της Κύπρου 1  Κύπρος - Πάφος 2  Ελλάδα - Λαμία 3  Ελλάδα - Πρέβεζα 4  Ελλάδα - Καλαμαριά 5  Ελλάδα - Κέρκυρα 6  Ελλάδα - Μυτιλήνη 7  Ελλάδα - Τρίπολη

Άλλες αδελφοποιημένες πόλεις 1 Σουηδία - Κάλμαρ 2  Τσεχία - Οπάβα 3  Σλοβακία - Σπίσκα Νόβα Βες

Σημαντικές προσωπικότητες που γεννήθηκαν ή έζησαν στην Πρέβεζα

Ενδεικτικός κατάλογος με αλφαβητική σειρά

• Γεώργιος Δ. Ακρίβης, μαθηματικός, καθηγητής πανεπιστημίου
• Οδυσσέας Ανδρούτσου, οπλαρχηγός του 1821
• Ευάγγελος Αυδίκος, καθηγητής λαογραφίας
• Ηλίας Βασιλάς, καθηγητής φιλόλογος, συγγραφέας
• Αλεξάκης Βλαχόπουλος, Σαρακατσάνος οπλαρχηγός του 1821
• Δήμητρα Γαλάνη, τραγουδίστρια
• Δημήτρης Γενιάς, ζωγράφος
• Ιωάννης Γενοβέλης, πρόκριτος, φιλικός, πολιτικός
• Γεώργιος Γερογιάννης, γιατρός, πολιτικός
• Θεόδωρος Γρίβας, ήρωας του 1821
• Ιωάννης Δημάρατος, φιλόλογος και συγγραφέας.
• Πελοπίδας Αρ. Δόνος, Ειδικός σύμβουλος του Γραφείου Προστασίας Δεδομένων της Ευρωπόλ
• Μαρία Ζιάκα, ζωγράφος
• Αναστάσιος Θεοφάνης, έμπορος και ευεργέτης.
• Γιώργος Καβάγιας, σκηνοθέτης, φωτογράφος, κινηματογραφιστής
• Μελέτιος Καλαμαράς, μητροπολίτης Νικοπόλεως & Πρεβέζης
• Ιωάννης Καλλίνικος, οικονομολόγος, καθηγητής του L.S.E.
• Σπυρίδων Καραμάνης, έμπορος και ευεργέτης της πόλης
• Κώστας Καρυωτάκης, ποιητής
• Σπύρος Κατηνιώτης, δικηγόρος, δήμαρχος, πολιτικός
• Γεώργιος Κονεμένος, νομικός, διπλωμάτης, ηγεμόνας της Σάμου
• Νικόλαος Κονεμένος, λογοτέχνης, δημοτικιστής
• Κωνσταντίνος Κονοφάγος, καθηγητής Ε.Μ.Π., πρύτανης Ε.Μ.Π., υπουργός
• Γεώργιος Κούρτης, επίτιμος πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου
• Δημήτριος Κρόκος, γιατρός, δήμαρχος
• Χρύσανθος Κυριαζής, διεθνής πετοσφαιριστής
• Λάμπρος Λάμπρου, Θεωρητικός φυσικός στο Μ.Ι.Τ.
• Ηλίας Λιβιεράτος, βιολονίστας, βιολίστας, α' κορυφαίος Κ.Ο.Α.
• Κλεαρέτη Μαλάμου-Δίπλα, λογοτέχνης
• Μίνως Μάτσας, ιδιοκτήτης δισκογραφικής εταιρείας
• Στέλιος Μαφρέδας, στέλεχος τραπέζης και ποιητής
• Γιάννης Μόραλης (1916-2009), ζωγράφος
• Βασίλειος Μουστάκης, θεολόγος, λογοτέχνης, συγγραφέας
• Αναστάσιος Μπάλκος, στρατιωτικός και πολιτικός.
• Βασίλειος Μπάλκος, μακεδονομάχος και πολιτικός.
• Ιερόθεος Μπάλκος, ορθόδοξος ιεράρχης του 19ου αιώνα.
• Νικηφόρος Μπιθούλκας, τραγουδιστής.
• Νίκος Ε. Μπιτζιλέκης, καθηγητής ποινικού δικαίου στο Α.Π.Θ.
• Νότης Μπότσαρης, πολέμαρχος του Σουλίου και της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
• Ραχήλ Ντάλβεν (1904–1992), Αμερικανίδα καθηγήτρια και μεταφράστρια ποίησης του Καβάφη και του Γιοσέφ Ελιγιά στα Αγγλικά.
• Αμπεντίν πασάς Ντίνο, (1843-1906) Οθωμανός ακαδημαϊκός, πολιτικός και ποιητής
• Αλή Ντίνο μπέης, (1890-1938) σκιτσογράφος μεσοπολέμου
• Αθηνά Παπαγιάννη, αθλήτρια του βάδην
• Δέσποινα Παπαμιχαήλ, τενίστρια
• Λάκης Παππάς (1938-2015), μουσικός, συνθέτης, τραγουδιστής
• Αναστάσιος Ποταμιάνος, εφοπλιστής
• Ανδρέας Ποταμιάνος, εφοπλιστής
• Κώστας Προβατάς, υποδηματοποιός και λαϊκός ζωγράφος
• Μαριάνθη Σίμου (1895-1981), αδελφή του Ευγένιου Ευγενίδη, σύζυγος του Γεωργίου Σίμου
• Περικλής Σκέφερις (1884-1970), διπλωμάτης, μόνιμος υφυπουργός εξωτερικών
• Ιωάννης Σούγκας, ζωγράφος
• Λέανδρος Σπαρτιώτης διακοσμητής, ζωγράφος
• Νίκος Τζίμας σκηνοθέτης
• Ευκλείδης Τσακαλώτος, μαθηματικός, καθηγητής και για χρόνια γυμνασιάρχης του Γυμνασίου της πόλης
• Θρασύβουλος Τσακαλώτος, στρατηγός Ταξιαρχίας του Ρίμινι
• Ιωάννης Τσεκούρας, οικονομολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου, πολιτικός και συγγραφέας
• Λεωνίδας Τσιόκος, πολιτικός
• Αθανασία Τσουμελέκα, χρυσή ολυμπιονίκης στο βάδην
• Θεόδωρος Χαβίνης, πολιτικός

Δείτε επίσης

• Κατάλογος δημάρχων Πρέβεζας
• Κατάλογος νομαρχών Πρέβεζας
• Κατάλογος βουλευτών Πρέβεζας

Προτεινόμενη βιβλιογραφία για την Πρέβεζα

• Βαγγέλης Γρ. Αυδίκος, Η ιστορία της Πρέβεζας. Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου (Πρέβεζα 22-24 Σεπτεμβρίου 1989), έκδ. Δήμου Πρέβεζας, Πρέβεζα, 1993.
• Ηλίας Β. Βασιλάς, Άπαντα, (Επιμέλεια: Νίκος Δ. Καράμπελας), Έκδοση Δήμου Πρέβεζας & Ιδρύματος Ακτία Νικόπολις, Πρέβεζα, 2012.
• Μαρίνα Βρέλλη-Ζάχου & Χρήστος Σταυράκος (επιστημ. επιμ), Πρέβεζα Β΄. Πρακτικά του Δεύτερου Διεθνούς Συμποσίου για την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Πρέβεζας (16-20 Σεπτεμβρίου 2009), Πρέβεζα, 2010.
• Ελένη Κ. Γιαννακοπούλου, Γαλλοελληνική εκμετάλλευση δασών στη Δυτική Ελλάδα (1710-1792), (Έκδοση της διδακτορικής της διατριβής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών - Φιλοσοφική Σχολή), Αθήνα, 1987.
• Κώστας Μ. Σταματόπουλος, Οι επιστολές του Πάνου Θ. Κολοκοτρώνη προς τον Ανδρέα Καλίνσκη. (Πρέβεζα, Ιανουάριος-Μάρτιος 1879), Έκδοση Ιδρύματος Ακτία Νικόπολις, Πρέβεζα, 2020.
• Ρόδη Σταμούλη, Η συνθήκη της Πρέβεζας (25 Δεκ. 1800) και η απήχησή της στα 1828, Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 5 (1996), σελ. 403-459
• Ρόδη Σταμούλη, Πολιτικές κινητοποιήσεις των Πρεβεζάνων μετά τον «Χαλασμό» (1798-1801), Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 6 (2000), σελ. 305-398
• Κώστας Κόμης, «Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της Πρέβεζας (18ος αι.)», Μνήμων 19 (1997), σελ. 143-160.
• Χριστίνα Παπακώστα, Το αρχείο των βενετών προβλεπτών της Πρέβεζας. Διοίκηση και οργάνωση της πόλης τον 18ο αιώνα, Πρέβεζα, 2014.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι δημοσιεύσεων ιστορικών θεμάτων που σχετίζονται με την Πρέβεζα

• Σπύρος Ι. Ασδραχάς, Σταθάκης Παρούσης (;-1815). Ένας συνεργάτης του Λουδοβίκου Σωτήρη, Φιλολογική Πρωτοχρονιά 22, Αθήνα, 1965, σελ. 115-126.
• Ελένη Γιαννακοπούλου, Βενετική απογραφή της Πρέβεζας (1737-1740) - Νέα στοιχεία από το Ιστορικό Αρχείο Κερκύρας, στο: Στέφανος Π. Παπαγεωργίου (Επιμ.) Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Ι. Δεσποτόπουλο. Ανάλεκτα Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, (Εκδόσεις Παπαζήση), Αθήνα, 1995, σελ. 13-51.
• Γιάννης Γκλαβίνας, Οι Μουσουλμανικοί Πληθυσμοί στην Ελλάδα (1912-1923). Αντιλήψεις και πρακτικές της Ελληνικής Διοίκησης. Σχέσεις με γηγενείς Χριστιανούς και πρόσφυγες, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας, Θεσσαλονίκη, 2008.
• Γιώργος Ροδολάκης, Στα καρνάγια της Πρέβεζας (2ο μισό του 18ου αιώνα), Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου 43 (2011), σελ. 193-205.
• Ιωάννης Δ. Ψαράς, Ένα περιστατικό στη βενετοκρατούμενη Πρέβεζα του 1787, Θησαυρίσματα/Thesaurismata, τόμ. 21 (1991), σελ. 400-411.
• Πρεβεζάνικη Βιβλιογραφία, από το Ίδρυμα Ακτία Νικόπολις.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πρεβεζάνικη Βιβλιογραφία, από το Ίδρυμα Ακτία Νικόπολις
• Επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Πρέβεζας
• Συνεντεύξεις από Εβραίους της Πρέβεζας που ζούσαν στις ΗΠΑ
• Μετεωρολογικός Σταθμός Πρέβεζας SV6GMQ - Καιρικές Συνθήκες
• Γυρίσματα στην Ελλάδα - Πρέβεζα
• Ο Λόρδος Βύρων για τον Χαλασμό της Πρέβεζας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ) (από το λεπτό 17:30 και μετά)
• Πρέβεζα-Κ.Γ.Καρυωτάκης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Το λιθάρι του Θεού (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ο Γιάννης Μόραλης θυμάται και για την Πρέβεζα (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)