Βικιπαίδεια

Νάπολη

πόλη της Ιταλίας
Το «Νάπολι» ανακατευθύνει εδώ. Για την ποδοσφαιρική ομάδα, δείτε: ΣΣΚ Νάπολι.

Συντεταγμένες: 40°50′00″N 14°15′00″E / 40.83333°N 14.25000°E / 40.83333; 14.25000

Η Νάπολη (ιταλικά: Napoli‎‎, ναπολ.: Napule, αρχαία ελληνικά: Νεάπολις) είναι πόλη και σημαντικό λιμάνι της Νότιας Ιταλίας, πρωτεύουσα της περιφέρειας της Καμπανίας και της ομώνυμης επαρχίας. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ιταλίας μετά τη Ρώμη και το Μιλάνο. Το 2012 περίπου 960.000 κάτοικοι ζούσαν μέσα στα διοικητικά όρια του ομώνυμου δήμου. Το συνολικό πολεοδομικό συγκρότημα, με έκταση 1023 τ.χλμ., έχει πληθυσμό 3,7 εκατομμύρια και είναι η 9η πολυπληθέστερη αστική περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης ζουν μεταξύ 4,1 και 4,9 εκατομμύρια άνθρωποι.

Νάπολη
Comune di Napoli
Εικόνα
Άποψη της Νάπολης με τον Βεζούβιο

(Έμβλημα)
Διοικητικές πληροφορίες
Χώρα    Ιταλία
Περιφέρεια   Καμπανία
Επαρχία   Νάπολη
Δήμαρχος   Γαετάνο Μανφρέδι
Περιοχή
Υψόμετρο   17 μ.
Έκταση   117,27 χλμ²
Πληθυσμός   963.522 (2008)
Πυκνότητα   8.239,2 κατ./χλμ²
Άλλες πληροφορίες
Ζώνη ώρας   UTC+1
Πολιούχος   Σαν Τζενάρο
Ίδρυση   600 π.Χ.
Τοποθεσία
Νάπολη is located in Ιταλία
Νάπολη
Νάπολη
Χάρτης
Θέση της Νάπολης στην Ιταλία και στην περιφέρεια της Καμπανίας
Επίσημος ιστότοπος

Η Νάπολη είναι μια από τις αρχαιότερες συνεχώς κατοικημένες πόλεις στον κόσμο, από την Εποχή του Ορείχαλκου. Τη 2η χιλιετία π.Χ. στη θέση της ιδρύθηκαν Ελληνικοί οικισμοί, με μια μεγαλύτερη ηπειρωτική αποικία - γνωστή αρχικά ως Παρθενόπη - να αναπτύσσεται γύρω στον ένατο αιώνα π.Χ., στο τέλος της Γεωμετρικής Εποχής. Η πόλη επανιδρύθηκε ως Νεάπολις τον 6ο αιώνα π.Χ. και έγινε τον κέντρο της Μεγάλης Ελλάδας, παίζοντας βασικό ρόλο στην ενσωμάτωση του Ελληνικού πολιτισμού στη Ρωμαϊκή κοινωνία και γινόμενη στη συνέχεια πολιτιστικό κέντρο της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Η Νάπολη διατήρησε την επιρροή της μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μεταξύ 1282 και 1816 ήταν πρωτεύουσα ενός βασιλείου που έφερε το όνομά της -Βασίλειο της Νάπολης. Τότε, σε ένωση με τη Σικελία, έγινε πρωτεύουσα των Δύο Σικελιών, μέχρι την ενοποίηση της Ιταλίας το 1861. Κατά τον Πόλεμο της Νάπολης το 1815 η πόλη προώθησε έντονα την Ιταλική ενοποίηση. Η Νάπολη υπήρξε η πιο βομβαρδισμένη πόλη κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το μεγαλύτερο μέρος του σύγχρονου τομέα της πόλης κατασκευάσθηκε υπό τη φασιστική κυβέρνηση του Μπενίτο Μουσολίνι και κατά την περίοδο της ανοικοδόμησης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τις τελευταίες δεκαετίες η Νάπολη έχει κατασκευάσει ένα μεγάλο επιχειρηματικό κέντρο, το Τσέντρο Ντιρετσιονάλε, και έχει αναπτύξει προηγμένες μεταφορικές υποδομές, όπως υψηλής ταχύτητας σιδηροδρομική σύνδεση με τη Ρώμη και το Σαλέρνο και εκτεταμένο υπόγειο δίκτυο μετρό, που σχεδιάζεται να καλύψει τελικά το μισό της περιοχής. Η πόλη έχει βιώσει σημαντική οικονομική ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες και τα επίπεδα ανεργίας στην πόλη και την ευρύτερη Καμπανία έχουν μειωθεί από το 1999. Εντούτοις η Νάπολη ακόμη χαρακτηρίζεται από πολιτική και οικονομική διαφθορά και ακμάζουσα μαύρη αγορά, ενώ τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν υψηλά.

Η Νάπολη έχει την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία πόλης στην Ιταλία μετά το Μιλάνο, τη Ρώμη και το Τορίνο. Είναι η 103η πλουσιότερη πόλη του κόσμου σε αγοραστική δύναμη με εκτιμώμενο ΑΕΠ το 2011 83,6 δις US$[εκκρεμεί παραπομπή]. Το λιμάνι της Νάπολης είναι ένα από τα σημαντικότερα στην Ευρώπη και το δεύτερο σε επιβατική κίνηση στον κόσμο μετά το λιμάνι του Χονγκ Κονγκ[εκκρεμεί παραπομπή]. Πολλές μεγάλες Ιταλικές εταιρείες, όπως η MSC Cruises Italy S.p.A. έχουν την έδρα τους στη Νάπολη. Η πόλη φιλοξενεί επίσης το Συμμαχικό Στρατηγείο του ΝΑΤΟ, το Ίδρυμα Οικονομικής Έρευνας SRM και την Εταιρεία και Κέντρο Μελετών ΟΡΕ και είναι πλήρες μέλος του δικτύου των Ευρωπαϊκών πόλεων Eurocities. Η πόλη επελέγη ως έδρα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος ACP/UE (Αφρικής, Καραϊβική, Ειρηνικού/Ευρωπαϊκής Ένωσης) και ονομάστηκε Πόλη της Λογοτεχνίας από το Δίκτυο Δημιουργικών Πόλεων της UNESCO. Στη συνοικία της πόλης Ποζιλίπο βρίσκεται η Βίλα Ρόζμπερυ, μία από τις τρεις επίσημες κατοικίες του Προέδρου της Ιταλίας.

Το ιστορικό κέντρο της Νάπολης είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη καλύπτοντας 17 τ.χλμ. και έχει καταγραφεί από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Στην πορεία της μακράς ιστορίας της η Νάπολη υπήρξε πρωτεύουσα δουκάτων, βασιλείων και μιας Αυτοκρατορίας και αδιάλειπτα μεγάλο πολιτιστικό κέντρο με παγκόσμια σφαίρα επιρροής, ιδιαίτερα τις εποχές της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού. Πολύ κοντά στη Νάπολη βρίσκονται πολλές πολιτιστικά και ιστορικά σημαντικές τοποθεσίες, όπως το Ανάκτορο της Καζέρτας και τα Ρωμαϊκά ερείπια της Πομπηίας και του Ερκουλάνουμ. Γαστρονομικά η πόλη είναι συνώνυμη με την πίτσα, που επινοήθηκε εδώ. Η Ναπολιτάνικη ακόμη μουσική έχει σπουδαία επιρροή, καθώς της αποδίδεται η εφεύρεση της ρομαντικής κιθάρας και του μαντολίνου και σημαντική συμβολή στην όπερα και τη λαϊκή μουσική. Δημοφιλείς χαρακτήρες και ιστορικές μορφές που συμβολίζουν την πόλη είναι ο Άγιος Ιανουάριος (επίσκοπος του Μπενεβέντο που μαρτύρησε στα χρόνια του Διοκλητιανού)[1] πολιούχος της Νάπολης, η κωμική μορφή Πουλτσινέλα και οι Σειρήνες από την Οδύσσεια.

Γεωγραφία

Επεξεργασία

Η Νάπολη βρίσκεται στον μυχό του ομώνυμου κόλπου, που ορίζεται από το τεράστιο ηφαίστειο του Βεζούβιου, ενώ στα ανατολικά της βρίσκεται η Χερσόνησος του Σορρέντο, δυτικά ο κόλπος του Ποτσουόλι ενώ βόρεια φτάνει ως τους πρόποδες των Απεννίνων.

Αρχικά η πόλη, αναπτυσσόταν παραλιακά: ο πρώτος πυρήνας της πόλης βρισκόταν στη νησίδα Μεγαρίδα, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Καστέλ ντελ Όβο, όπου Έλληνες αποικιοκράτες έδωσαν το έναυσμα για την ανάπτυξη του εμπορίου [2], το οποίο ως σήμερα χαρακτηρίζει την πόλη. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από πολυάριθμους λόφους, πολλοί εκ των οποίων ξεπερνούν τα 150 μ. με τον ψηλότερο να φτάνει τα 452μ. (Λόφος των Καμαλντόλι), όπου αναπτύχθηκαν πολλοί ιστορικοί οικισμοί. Επίσης, στον κόλπο της Νάπολης υπάρχουν πολλά νησιά και σκόπελοι.

Η περιοχή έχει ιδιαίτερα σημαντικό γεωλογικό ενδιαφέρον κυρίως λόγω του ενεργού ηφαιστείου του Βεζούβιου, το οποίο έχει, εξάλλου, προσδώσει και ξεχωριστά φυσικά χαρακτηριστικά, και των Φλεγραίων Πεδίων, μίας ηφαιστειακής καλντέρας ανατολικά της Νάπολη, η οποία σχηματίζει τον κόλπο του Ποτσουόλι.

Κλίμα

Επεξεργασία

Το κλίμα της Νάπολης είναι τυπικό μεσογειακό με ήπιους και βροχερούς χειμώνες και ζεστά και ξηρά καλοκαίρια. Ωστόσο, πολλές φορές η θαλασσινή αύρα που παρατηρείται συχνότατα προσφέρει μεγάλη αίσθηση δροσιάς. Η πόλη απολαμβάνει 250 μέρες ηλιοφάνειας τον χρόνο[3].

Ωστόσο, η γεωμορφολογική ανομοιομορφία της πόλης, έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη επιμέρους μικροκλιμάτων μέσα στην πόλη, με σημαντικές διαφοροποιήσεις ακόμα και σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων. Η περιοχή γύρω από τον λόφο Καμαλντόλι, εξαιτίας του μεγάλου υψομέτρου, χαρακτηρίζεται από ελαφρώς πιο χαμηλές θερμοκρασίες κατά τους χειμερινούς μήνες και μικρότερη αποπνικτική αίσθηση τους θερινούς. Εκεί έχουν παρατηρηθεί και περιπτώσεις παγετού. Οι περιπτώσεις χιονόπτωσης είναι ελάχιστες και γι'αυτό ιστορικές: Φεβρουάριος 1956, Ιανουάριος 1963, Μάρτιος 1971, 25 Φεβρουαρίου και 10 Μαρτίου και 1 Δεκεμβρίου 1973, 26 και 27 Φεβρουαρίου 1975, 2 και 9 Ιανουαρίου 1985, Φεβρουάριος 1986, 16 Δεκεμβρίου 1988, 26 Ιανουαρίου και 1 Μαρτίου 2005, οπότε και παρατηρήθηκε χιονόπτωση ύψους 10 εκατοστών ακόμα και στην παραλία της πόλης.

Μήνας Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαι Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ
Μέση μέγιστη 13,°C 13 °C 15 °C 18 °C 23 °C 26 °C 29 °C 30 °C 26 °C 22 °C 17 °C 14 °C
Μέση ελάχιστη 4 °C 4 °C 6 °C 8 °C 12 °C 16 °C 18 °C 18 °C 15 °C 12 °C 8 °C 5 °C
Υετός 104 mm. 98 mm. 86 mm. 76 mm. 50 mm. 34 mm. 24 mm. 42 mm. 80 mm. 130 mm. 162 mm. 121 mm.

Ιστορία

Επεξεργασία

Προϊστορική περίοδος

Επεξεργασία
 
Χάρτης της αρχαίας Νάπολης

Η ιστορία της Νάπολης ξεκινά ήδη από την προϊστορική περίοδο, και ειδικότερα στην 3η χιλιετία π.Χ. (χαλκολιθική περίοδος), στην οποία ανάγονται ορισμένοι τάφοι που έχουν ανακαλυφθεί. Η Νάπολη κατοικήθηκε από τη Νεολιθική εποχή. Την 2η Χιλιετία π.Χ. παρουσιάζεται ο πρώτος Μυκηναϊκός οικισμός στην τοποθεσία που θα οικοδομηθεί η μελλοντική Παρθενόπη.[4]

Αρχαιότητα

Επεξεργασία

Η πόλη ιδρύθηκε πιθανότατα από κατοίκους της Κύμης, αποικίας της ομώνυμης πόλης της Εύβοιας, γύρω στον 9ο και 8ο αι. π.Χ., με το όνομα "Παρθενόπη", ταυτόχρονα μια άλλη πηγή θέλει τους αρχαίους Ρόδιους να είναι οι ιδρυτές της Παρθενόπης.[1]. Ο πρώτος οικισμός της "Παρθενόπης" ή "Παλαιόπολης" ιδρύθηκε στο Καστέλ ντελ'Όβο.[5] Τον 8ο αιώνα π.Χ. ο οικισμός επεκτάθηκε και έφτασε μέχρι το Όρος Έτσια.[6] Τον 6ο αιώνα π.Χ. η πόλη ιδρύθηκε ξανά ως Νεάπολη και έγινε ένα από τα βασικά κέντρα στη Μεγάλη Ελλάδα.[7] Η Νάπολη αναπτύχθηκε ταχύτατα με την κηδεμονία της πανίσχυρης Ελληνικής πόλης-κράτους Συρακούσες, έγινε σύμμαχος με τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία στους πολέμους της με την Αρχαία Καρχηδόνα. Όταν ξέσπασαν οι Σαμνικοί Πόλεμοι, η Νάπολη είχε γίνει μεγάλο εμπορικό κέντρο, την κατέλαβαν οι Σαμνίτες.[8] Οι Ρωμαίοι ωστόσο στην ανακατέλαβαν σύντομα και την όρισαν Ρωμαϊκή επαρχία. Στους Καρχηδονιακούς Πολέμους τα πανίσχυρα τείχη της πόλης την προστάτευσαν επαρκώς από τις σκληρές επιθέσεις του Αννίβα.[9]

Οι Ρωμαίοι μετέτρεψαν τη Νάπολη στο μεγαλύτερο κέντρο του Ελληνιστικού πολιτισμού, σε αυτήν γεννήθηκε ο Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Στη Ρωμαϊκή εποχή η Νάπολη διατήρησε την Ελληνική γλώσσα και τα Ελληνικά έθιμα, σε αυτήν οικοδομήθηκαν βίλες, Υδραγωγεία και δημόσια λουτρά με σημαντικότερο τον Ναό των Διόσκουρων. Πολλοί Ρωμαίοι αυτοκράτορες όπως ο Κλαύδιος και ο Τιβέριος Καίσαρας Αύγουστος επέλεξαν την πόλη ως τόπο διακοπών και αναψυχής.[9] Ο σπουδαίος Ρωμαίος συγγραφέας Βιργίλιος που έγραψε την Αινειάδα εκπαιδεύτηκε στη Νάπολη και έζησε στα περίχωρα της. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος θέσπισε στη Νάπολη τους Ιταλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, κατ'αντιστοιχία με τους Ελληνικούς Ολυμπιακούς Αγώνες, θεωρώντας τη Νάπολη "ως την πιο ελληνική πόλη της Ιταλίας". Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε νωρίς στη Νάπολη, ο Απόστολος Πέτρος και ο Απόστολος Παύλος ήρθαν στην πόλη και προσκύνησαν. Ο πολιούχος άγιος-προστάτης της Νεάπολης είναι ο Άγιος Αυγουστίνος που μαρτύρησε τον 4ο αιώνα μ.Χ.[10] Ο τελευταίος αυτοκράτορας στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Ρωμύλος Αυγουστύλος εξορίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ. στη Νάπολη από τον πρώτο Γερμανό βασιλιά στην Ιταλική χερσόνησο Οδόακρο.

Το Δουκάτο της Νάπολης

Επεξεργασία
 
Το Καστέλ Νουόβο.

Με την πτώση της Δυτικής Αυτοκρατορίας τη Νάπολη κατέλαβαν οι Οστρογότθοι, ένα Γερμανικό φύλλο, ενσωματώθηκε στο Οστρογοτθικό Βασίλειο.[11] Ο στρατηγός Βελισάριος την ανακατέλαβε για λογαριασμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας αφού εισήλθε στην πόλη μέσω ενός Υδραγωγείου. Όταν ξέσπασαν οι Γοτθικοί πόλεμοι ο Τωτίλας κατέλαβε για σύντομο χρονικό διάστημα τη Νάπολη (543), έμεινε γνωστός για την ευσπλαχνία του και την καλή μεταχείριση των αιχμαλώτων σε αντίθεση με άλλους Γότθους βασιλείς της εποχής του. Ακολούθησε ωστόσο η Μάχη των Βουσταγαλλώρων στους πρόποδες του Βεζούβιου στην οποία ο Βυζαντινός στρατηγός Ναρσής νίκησε τους Οστρογότθους (552), ο Τωτίλας έπεσε στο πεδίο της μάχης.[11] Η Νάπολη πέρασε στο Εξαρχάτο της Ραβέννας που ήταν το επίκεντρο των Βυζαντινών δυνάμεων στην Ιταλική χερσόνησο. Με την πτώση του Εξαρχάτου δημιουργήθηκε το Δουκάτο της Νάπολης το οποίο στην αρχή εξακολουθούσε να είναι πιστό στους Βυζαντινούς. Τον 8ο αιώνα ο Πάπας Παύλος Α΄ και ο εικονομάχος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ε΄ βρέθηκαν σε σύγκρουση για το θέμα της λατρείας των εικόνων ή Εικονομαχίας. Ο Παύλος Β΄ της Νάπολης διορίστηκε από τον πάπα επίσκοπος της Νεαπόλεως αλλά ο δούκας Στέφανος Β΄ της Νάπολης που ήταν πιστός στον αυτοκράτορα και υπαγόταν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως τον έστειλε εξορία στο Σπήλαιο του Αγίου Ιανουάριου (762). Σε δύο χρόνια ωστόσο (764) ο δούκας Στέφανος Α΄ άλλαξε την υποστήριξη του, δήλωσε πίστη στον πάπα και δέχτηκε τον εξόριστο επίσκοπο, από τότε η Νάπολη βρισκόταν υπό την ηγεμονία της Ρώμης.[12]

Την περίοδο 818-832 οι σχέσεις με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία εντάθηκαν επικίνδυνα με αμέτρητους διεκδικητές για τον τίτλο του Δούκα της Νεαπόλεως.[13] Ο Θεόκτιστος της Νάπολης διορίστηκε Δούκας της Νεαπόλεως χωρίς αυτοκρατορική έγκριση αλλά αργότερα καθαιρέθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Θεόδωρο Β΄. Ο λαός της Νάπολης αντέδρασε έντονα και επαναστάτησε, νέος δούκας εξελέγη ο Στέφανος Γ΄ της Νάπολης, έκοψε νομίσματα με το μονόγραμμα του αγνοώντας τον Βυζαντινό αυτοκράτορα. Η Νάπολη κέρδισε τελικά τον 9ο αιώνα την πλήρη ανεξαρτησία της από τους Βυζαντινούς.[13] Την ίδια εποχή (836) η Νάπολη συμμάχησε με τους Σαρακηνούς για να αντιμετωπίσει την επίθεση των Λομβαρδών από το γειτονικό Δουκάτο του Μπενεβέντο. Τη δεκαετία του 850 ωστόσο οι Άραβες και ο χαλίφης τους Μωάμεθ Α΄ Αμπού λ΄ Αμπάς κατέστρεψαν την πόλη.[14][15] Το Δουκάτο πέρασε στον άμεσο έλεγχο των Λομβαρδών όταν το κατέλαβε ο Πανδόλφος Δ΄ της Κάπουα από το γειτονικό Πριγκιπάτο της Κάπουα. Η κυριαρχία αυτή διατηρήθηκε ωστόσο μόνο τρία χρόνια επειδή το Δουκάτο της Νάπολης αποκατέστησε τις σχέσεις του με τους Βυζαντινούς.[13] Τον 12ο αιώνα οι Ναπολιτσιάνοι ξεκίνησαν τη χρήση Νορμανδών μισθοφόρων, ο Σέργιος Δ΄ της Νάπολης προσέλαβε τον Ράινουλφ Ντρένγκοτ στον πόλεμο με την Κάπουα.[16] Οι Νορμανδοί είχαν πλέον την εξουσία σε όλη τη νότια Ιταλία, είχαν καταλάβει το Πριγκιπάτο της Κάπουα, το Δουκάτο του Μπενεβέντο, το Σαλέρνο, το Δουκάτο του Αμάλφι, το Δουκάτο του Σορρέντο και το Δουκάτο της Γκαέτα, τελευταίο κατέλαβαν το Δουκάτο της Νεαπόλεως (1137). Ο Σέργιος Ζ΄ της Νάπολης αναγκάστηκε να παραδοθεί, ο Ρογήρος Β΄ της Σικελίας που είχε ανακηρυχτεί Βασιλιάς της Σικελίας από τον αντίπαπα Ανάκλητο Β΄ πριν από 7 χρόνια (1130) ενσωμάτωσε τη Νάπολη στο Βασίλειο της Σικελίας με πρωτεύουσα το Παλέρμο.[17] Μετά την επικράτηση των Σουέβων, οι Ανγιοβίνοι όρισαν τη Νάπολη πρωτεύουσά τους, καθιστώντας την από μια ακόμα ναυτική πόλη της Τυρρηνικής θάλασσας (Αμάλφι, Σορρέντο) σε μια από τις ισχυρότερες πόλεις της ιταλικής χερσονήσου.

Τμήμα του Βασιλείου της Σικελίας

Επεξεργασία
 
Ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄

Μετά από μια σύντομη περίοδο των Νορμανδών στο Βασίλειο της Σικελίας ξέσπασαν εμφύλιες συγκρούσεις διαδοχής ανάμεσα στον νόθο Ταγκρέδο της Σικελίας και τον Οίκο των Χοενστάουφεν την κορυφαία Γερμανική Δυναστεία. Ο Γερμανός πρίγκιπας Ερρίκος παντρεύτηκε την τελευταία νόμιμη διάδοχο του Σικελικού θρόνου Κωνσταντία του Ωτβίλ, κατόπιν ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας ως Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, επιτέθηκε στη Σικελία και κατέκτησε πολλές πόλεις (1191). Η Νάπολη αντιστάθηκε το καλοκαίρι υπό την ηγεσία σημαντικών στρατηγών όπως ο Ριχάρδος, κόμης της Ακέρα ο Νικόλας του Αϊέλο και ο Μαργαριτόνε, συνέτριψαν τους Γερμανούς και τους ανάγκασαν να οπισθοχωρήσουν. Ο Κορράδος Β΄ της Βοημίας και ο Φίλιππος Α΄ αρχιεπίσκοπος της Κολονίας πέθαναν στην πολιορκία. Σε μια αντεπίθεση ο Ταγκρέδος συνέλαβε την αυτοκράτειρα Κωνσταντία και τη μετέφερε αιχμάλωτη στο Καστέλ ντελ'Όβο, παρέμεινε εκεί μέχρι τον Μάιο του 1192, ελευθερώθηκε με παρέμβαση του πάπα Κελεστίνου Γ΄. Σε δεύτερη αντεπίθεση μετά τον θάνατο του Ταγκρέδου (1194) ο Ερρίκος ΣΤ΄ κατέκτησε τη Νάπολη χωρίς αντίσταση, πέρασε στην εξουσία των Χοενστάουφεν. Ο φωτισμένος αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν ίδρυσε το Πανεπιστήμιο της Νάπολης, το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο στην Ευρώπη, μετέτρεψε με αυτόν τον τρόπο τη Νάπολη στο δεύτερο μεγαλύτερο επιστημονικό κέντρο της εποχής μετά το Παρίσι.[18]

Οι Χοενστάουφεν κυβέρνησαν μέχρι την εποχή που συγκρούστηκαν με την Αγία Έδρα, ο Κάρολος ο Ανδεγαυός από τους Καπέτιδες του Ανζού ορίστηκε νέος βασιλιάς από τον πάπα Ιννοκέντιο Δ΄.[19] Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός μετακίνησε την πρωτεύουσα του από το Παλέρμο στη Νάπολη, τα ανάκτορα του εγκαταστάθηκαν στο Καστέλ Νουόβο.[20] Με ένα μεγάλο πάθος για την αρχιτεκτονική ο Κάρολος ο Ανδεγαυός μετέτρεψε την πόλη σε Γοτθική οικοδομώντας πλήθος από Γοτθικά κτίσματα με διάσημους Γάλλους εργάτες και μηχανικούς.[21] Το διασημότερο και χαρακτηριστικότερο οικοδόμημα αυτού του τύπου ήταν ο Καθεδρικός Ναός της Νάπολης.[22]

Σύγχρονα χρόνια

Επεξεργασία
 
Ο επαναστάτης Μασανιέλο

Όταν ξέσπασε ο Σικελικός Εσπερινός (1281) το βασίλειο διασπάστηκε, το νότιο τμήμα της Ιταλικής Χερσονήσου παρέμεινε στους Ανδεγαυούς, το νησί της Σικελίας παρέλαβε ο Οίκος της Αραγωνίας.[19] Οι πόλεμοι συνεχίστηκαν μέχρι την "Ειρήνη της Καλταμπελλότα" (1302), ο Φρειδερίκος Β΄ της Σικελίας αναγνωρίστηκε βασιλιάς της Σικελίας και ο Κάρολος Β΄ της Νεαπόλεως βασιλιάς της Νεαπόλεως από τον πάπα Βονιφάτιο Η΄.[19] Παρά τη διάσπαση η ακμή στην πόλη εξακολουθούσε να είναι έντονη με πολλούς εμπόρους από την Πίζα και τη Δημοκρατία της Γένοβας.[23] Την ίδια εποχή βρέθηκαν στη Νάπολη έμποροι από την Τοσκάνη και κορυφαίοι καλλιτέχνες της Αναγέννησης όπως ο Βοκάκιος, Πετράρχης και ο Τζόττο.[24] Ο Αλφόνσος Ε΄ της Αραγωνίας κατέκτησε τη Νάπολη μετά τη νίκη του επί του τελευταίου Ανδεγαυού βασιλιά Ρενέ Α΄ της Νεαπόλεως, η Νάπολη ενώθηκε ξανά για σύντομο χρονικό διάστημα με τη Σικελία.[25]

Το 1501, εν μέσω πολλών πολέμων στην Ιταλία, το Βασίλειο της Νάπολης κατακτήθηκε από τους Ισπανούς της Μαδρίτης, στους οποίους και ανήκε για περισσότερους από δύο αιώνες. Τον 17ο αί., ύστερα από μια εξέγερση υποκινούμενη από τον Μασανιέλο, στην πόλη εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία. Το 1707 κατακτήθηκε από τους Αυστριακούς και το 1734 από τον Κάρολο Γ' της Ισπανίας, ιδρύοντας το βασίλειο της Νεάπολης και της Σικελίας. Υπό τη βασιλεία των Βουρβόνων η πόλη εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις ολόκληρης της Ευρώπης μαζί με το Παρίσι και το Λονδίνο. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους, στη Νάπολη εγκαθιδρύθηκε η Παρθενόπεια Δημοκρατία από τους Ιακωβίνους και να ακολουθήσει στη συνέχεια η παλινόρθωση των Βουρβόνων. Το 1806 κατακτήθηκε και πάλι από τους Γάλλους υπό τον Ναπολέοντα Α΄ Βοναπάρτη. Το 1815 μετά την ήττα του Ναπολέοντα και με απόφαση του Συνεδρίου της Βιέννης η πόλη επανήλθε στους Βουρβόνους. Το 1860 το Βασίλειο των δύο Σικελιών κατακτήθηκε από τον Τζουζέπε Γκαριμπάλντι και προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ιταλίας υπό τον Κάμιλλο Μπέντσο ντε Καβούρ.

Μεταπολεμική περίοδος

Επεξεργασία
 
Η φερόμενη ως σημαία της Νάπολης

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη γνώρισε μια εφήμερη ανεξαρτησία τεσσάρων ημερών από τους Γερμανούς μετά την επανάσταση της 8ης Σεπτεμβρίου 1943.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώρισε μεγάλη οικιστική ανάπτυξη πέρα από τον χώρο του ιστορικού της κέντρου. Στις 23 Νοεμβρίου 1980, η πόλη συγκλονίστηκε από ένα σεισμό που προκάλεσε σοβαρές ζημιές αλλά και αξιόλογες μεταβολές κατά την ανοικοδόμησή της: οπότε και άρχισε να αναπτύσσεται προς τα νότια και ανατολικά τμήματα ως τους πρόποδες του Βεζούβιου και βόρεια προς την Καζέρτα, παράλληλα προς τη θάλασσα. Από το 1994, οπότε και η Νάπολη φιλοξένησε τη σύνοδο των G-8 είχε ήδη εισέλθει σε μια περίοδο βαθιάς ανοικοδόμησης που άλλαζε ριζικά το προφίλ της.

Δημογραφική εξέλιξη

Επεξεργασία

Πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, αλλά και της περιφέρειας της Καμπανίας, η πόλη της Νάπολης περιλαμβάνει το 1/6 του συνολικού πληθυσμού της Καμπανίας και το 1/3 της επαρχίας της Νάπολης. Βρίσκεται στη 18η θέση της λίστας των ευρωπαϊκών πόλεων με βάση τον πληθυσμό τους.

 
Πανοραμική άποψη της Νάπολης το βράδυ.

Η πόλη εκτείνεται κατά πολύ πέραν των ορίων του δήμου. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 2005, ο συνολικός πληθυσμός του πολεοδομικού συγκροτήματος της πόλης έφτανε τα 2.200.000 κατοίκους[26]. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μέτρηση δεν είναι συγκεκριμένη ως προς τα όρια τα οποία περικλείει η πόλη. Κατά τον ΟΟΣΑ, η μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης αριθμεί περίπου 3.100.000 κατοίκους, πίσω μόνο από το Μιλάνο και τη Ρώμη[27]. Σύμφωνα, πάλι, με την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat), η Νάπολη πλησιάζει τα 4.000.000 κατοίκους[28].

Σε κάθε περίπτωση, η περιοχή της Νάπολης αποτελεί μια από τις πολυπληθέστερες και πυκνοκατοικημένες περιοχές ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το 2007 βρισκόταν στην 8η θέση στην Ευρώπη και στην 86η στον κόσμο). Προβλέπεται στο μέλλον να θεσμοθετηθεί η μητροπολιτική περιοχή της Νάπολης, η οποία θα περιλαμβάνει τη σημερινή επαρχία της Νάπολης, καθώς επίσης και ορισμένους δήμους από τις επαρχίες της Καζέρτας και του Σαλέρνο.

Έτος Πληθυσμός Μεταβολή
1861 484.026 —
1871 489.008 1,0%
1881 535.206 9,4%
1901 621.213 16,1%
1911 751.211 20,9%
1921 859.629 14,4%
1931 831.781 −3,2%
1936 865.913 4,1%
1951 1.010.550 16,7%
1961 1.182.815 17,0%
1971 1.226.594 3,7%
1981 1.212.387 −1,2%
1991 1.067.365 −12,0%
2001 1.004.500 −5,9%
2008 963.522 −4,1%

Ο πληθυσμός της πόλης χαρακτηρίζεται από το υψηλό ποσοστό νέων σε ηλικία ατόμων, το οποίο αυξάνει αν προσμετρηθούν και οι πληθυσμοί ολόκληρης της επαρχίας· ειδικότερα, το 19% του πληθυσμού αποτελούν ηλικίες ως 14 έτη και το 13% ηλικίες άνω των 65. Σε εθνικό επίπεδο, τα αντίστοιχα ποσοστά διαφοροποιούνται αντιστρόφως ανάλογα σε 14% και 19% αντίστοιχα[29]. Το ποσοστό των γυναικών φτάνει το 52,4% του πληθυσμού ενώ εκείνο των ανδρών το 47,6%. Επιπλέον, το ποσοστό των γεννήσεων ειναι μεγαλύτερο σε σχέση με το συνολικό ποσοστό ολόκληρης της Ιταλίας (10,46 γεννήσεις ανά 1.000 κατοίκους έναντι 9,45 γεννήσεις σε εθνικό επίπεδο)[29].

Σε αντίθεση με πολλές πόλεις του ιταλικού βορρά, το ποσοστό της Νάπολης είναι ιδιαίτερα σημαντικό ως προς τους μετανάστες· 98,5% του πληθυσμού είναι Ιταλοί. Το 2006, οι ξένοι υπήκοοι στην πόλη έφταναν μόλις του 19.188: οι περισσότεροι εξ αυτών προέρχονταν από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και κυρίως την Ουκρανία και την Πολωνία. Υπάρχει μια μικρή μειονότητα μεταναστών από τη Σρι Λάνκα και άλλες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η μεγάλη πλειοψηφία των μεταναστών είναι γυναίκες, κυρίως λόγω του ότι οι άνδρες τείνουν να απασχολούνται στον βιομηχανικό Βορρά[30].

Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή του ιταλικού κράτους (1861), η Νάπολη ήταν ο μεγαλύτερος δήμος της ιταλικής επικράτειας. Έχασε την πρώτη θέση από το Μιλάνο κατά την περίοδο του φασισμού, ενώ λίγο αργότερα και η Ρώμη την ξεπέρασε.

Εκπαίδευση - Πολιτισμός

Επεξεργασία

Πανεπιστήμια

Επεξεργασία

Η Νάπολη διαθέτει αρκετά δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια, καθώς επίσης και πολυάριθμα ινστιτούτα και ερευνητικά κέντρα. Στην πόλη βρίσκεται το αρχαιότερο δημόσιο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Νάπολης - Φρειδερίκος Β΄ που ιδρύθηκε το 1224 από τον Φρειδερίκο Β΄[31], το οποίο είναι το σημαντικότερο πανεπιστήμιο της νότιας Ιταλίας, με περισσότερους από 100.000 φοιτητές και 3.00 καθηγητές.

Ακόμη, υπάρχει και το Δεύτερο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, δεύτερο σημαντικότερο της πόλης. Ιδρύθηκε μόλις το 1989 και έχει στενούς δεσμούς με την όμορη επαρχία της Καζέρτας. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην πόλη παίζει το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών, που ειδικεύεται στους ανατολικούς πολιτισμούς και το οποίο ιδρύθηκε το 1732 από τον Ιησουίτη ιεραπόστολο Ματτέο Ρίπα, ύστερα από την επιστροφή του από την αυλή του Κινέζου αυτοκράτορα[32].

Υπάρχουν και άλλα εξέχοντα πανεπιστήμια όπως το Παρθενόπειο Πανεπιστήμιο της Νάπολης, το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο Σουόρ Όρσολα Μπενινκάζα και η ιησουιτική Θεολογική Σχολή της Νοτίου Ιταλίας[33][34].

Βοτανικός Κήπος

Επεξεργασία

Μέρος του «Πανεπιστημίου - Φρειδερίκος Β΄» αποτελεί και ο Βοτανικός Κήπος της Νάπολης, που δημιουργήθηκε από τον Ιωσήφ Βοναπάρτη το 1807 (ο οποίος χρησιμοποίησε σχέδια του Φερδινάνδου Α') και υλοποιήθηκε από τους αρχιτέκτονες Ντε Φάτσιο και Παολέττι (De Fazio e Paoletti). Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου περιέπεσε σε αποδιοργάνωση αλλά κατά τις δεκαετίες του 1970 και 1980 εμπλουτίστηκε και πάλι. Στα 15 εκτάρια του Κήπου υπάρχουν περίπου 25.000 δείγματα χλωρίδας που καλύπτουν σχεδόν 10.000 είδη φυτών[35], που εκτίθενται είτε σε ανοικτό περιβάλλον είτε σε θερμοκήπια.

Μουσεία

Επεξεργασία

Η Νάπολη διαθέτει πολυάριθμα Μουσεία, τα κυριότερα εκ των οποίων είναι :

  • Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, από τα σημαντικότερα της Ιταλίας.
  • Το Εθνικό Μουσείο Καποντιμόντε, με πινακοθήκη ιταλικής και ξένης ζωγραφικής και διάφορες άλλες συλλογές.
  • Το Μουσείο Ζωολογίας, με συλλογές από πουλιά, θηλαστικά και όστρακα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος από όλο τον κόσμο.
  • Το Μουσείο Παλαιοντολογίας, που διαθέτει σχεδόν 50.000 απολιθώματα πολλά εκ των οποίων βρέθηκαν στην Καμπανία, καθώς επίσης και ένα τεράστιο σκελετό Αλλοσαύρου.
  • Το Μουσείο Ανθρωπολογίας με μούμιες και ευρήματα από όλο τον κόσμο, ανάμεσα στα οποία και από την Τροία και ένα ανθρώπινο παλαιολιθικό σκελετό.
  • Το Μουσείο Ορυκτολογίας με ευρήματα και ορυκτά από όλο τον κόσμο και το Ορυκτολογικό Μουσείο της Καμπανίας με σχεδόν 3.500 δείγματα.

Αξιοθέατα

Επεξεργασία

Σαν Φραντσέσκο ντι Πάολα

Επεξεργασία

Η εκκλησία Σαν Φραντσέσκο ντι Πάολα βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Πιάτσα ντελ Πλεμπισίτο, της κεντρικής πλατείας της πόλης. Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Βασιλιάς Ζοακίμ Μυρά της Νάπολης (γαμπρός του Ναπολέοντα) σχεδίασε την όλη πλατεία και το μεγάλο κτίριο με τις κιονοστοιχίες ως φόρο τιμής στον αυτοκράτορα. Όταν τελικά ο Ναπολέων εκθρονίστηκε, αποκαταστάθηκαν στον θρόνο της Νάπολης οι Βουρβόνοι. Ο Φερδινάνδος Α΄ συνέχισε την κατασκευή -τελείωσε το 1816- αλλά μετέτρεψε το τελικό αποτέλεσμα στην εκκλησία που βλέπουμε σήμερα. Τον αφιέρωσε στον Άγιο Φραγκίσκο της Πάολα, που είχε ζήσει σε ένα μοναστήρι στο σημείο αυτό τον 16ο αιώνα. Η εκκλησία θυμίζει το Πάνθεο της Ρώμης. Ο τρούλος έχει ύψος 53 μέτρα.

Πόρτα Καπουάνα

Επεξεργασία

Η Πόρτα Καπουάνα, παρά το όνομά της, δεν είναι η αρχαία έξοδος προς το ΄΄decumanus maximus΄΄, τον κύριο δρόμο, που κάποτε οδηγούσε από τη Ρωμαϊκή Νάπολη στην Καπύη. Όταν η πόλη επεκτάθηκε προς τα δυτικά τον 15ο αιώνα ως τμήμα της κατασκευής των νέων Αραγονέζικων τειχών της πόλης, η αρχική πύλη, που ήταν πλησιέστερα στο ομώνυμο κάστρο, Καστέλ Καπουάνο, ξαναχτίστηκε και μετατοπίστηκε το 1484. Κατόπιν, όταν τα τείχη κατεδαφίστηκαν, η πύλη έμεινε να στέκεται ελεύθερη, έχοντας τον αέρα μιας θριαμβικής αψίδας. Τα θαυμάσια γλυπτά στις επενδύσεις του 1484 αποτελούνται από κλασικής έμπνευσης τρόπαια, ιπτάμενες Νίκες και άλλες θριαμβικές εικονογραφήσεις.

Καστέλ Νουόβο

Επεξεργασία

Το Καστέλ Νουόβο είναι το κύριο σύμβολο της αρχιτεκτονικής της πόλης. Έχει επεκταθεί ή ανακαινιστεί αρκετές φορές από τη δημιουργία του το 1279. Πριν την ανάρρηση του Καρόλου Α΄ του Ανζού στον θρόνο το 1266, πρωτεύουσα του Βασιλείου της Νάπολης ήταν το Παλέρμο. Υπήρχε μια βασιλική κατοικία στη Νάπολη, στο Καστέλ Καπουάνο. Όμως όταν η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στη Νάπολη ο Κάρολος διέταξε την κατασκευή ενός νέου κάστρου, κοντά στη θάλασσα, για να στεγάσει την αυλή του. Οι εργασίες υπό τη διεύθυνση Γάλλων αρχιτεκτόνων άρχισαν το 1279 και τελείωσαν τρία χρόνια αργότερα. Λόγω του Πολέμου των Σικελικών Εσπερινών το νέο φρούριο παρέμεινε ακατοίκητο μέχρι το 1286, οπότε πέθανε ο Κάρολος και τον διαδέχθηκε ο γιος του Κάρολος Β΄. Το Καστέλ Νουόβο γρήγορα έγινε ο πυρήνας του ιστορικού κέντρου της πόλης και συχνά ήταν ο χώρος σημαντικών γεγονότων. Για παράδειγμα στις 13 Δεκεμβρίου 1294 ο Πάπας Σελεστίνος Ε΄ παραιτήθηκε σε μια αίθουσα του κάστρου. Έντεκα μέρες αργότερα, ο Βονιφάτιος Η΄ εξελέγη πάπας εδώ από το κονκλάβιο των καρδιναλίων και αμέσως μετακινήθηκε στη Ρώμη για να αποφύγει την εξουσία των Ανγεβίνων. Υπό τον βασιλιά Ροβέρτο (βασίλεψε από το 1309) το κάστρο επεκτάθηκε και εξωραΐστηκε και έγινε κέντρο προστασίας των τεχνών. Το 1347 το Καστέλ Νουόβο λεηλατήθηκε από τον στρατό του Λουδοβίκου Α΄ της Ουγγαρίας και έπρεπε να υποστεί σοβαρές επισκευές μετά την επιστροφή της βασίλισσας Ιωάννας Α΄. Τα νέα έργα επέτρεψαν στη βασίλισσα να αντισταθεί στην Ουγγρική πολιορκία κατά τη δεύτερη εκστρατεία του Λουδοβίκου. Το κάστρο πολιορκήθηκε πολλές φορές τα επόμενα χρόνια και ήταν η επίσημη κατοικία του Βασιλιά Λαδίσλαου από το 1399. Παρήκμασε υπό την αδελφή του, Ιωάννα Β΄. Υπό την Αραγονέζικη δυναστεία, που άρχισε με τον Αλφόνσο Ε΄ το 1442, το φρούριο εκσυγχρονίστηκε για να αντιμετωπίσει τα νέα πυροβόλα. Μία περίφημη θριαμβική αψίδα, σχεδιασμένη από τον Φραντσέσκο Λαουράνα, προστέθηκε στην κεντρική πύλη για να τιμήσει την είσοδο του Αλφόνσου στη Νάπολη. Σε μια αίθουσα του κάστρου συνέβη η περίφημη συνωμοσία κατά των Βαρόνων από τον Βασιλιά Φερδινάνδο Α΄, γιο του Αλφόνσου. Ο Βασιλιάς είχε προσκαλέσει τους βαρόνους για μια γιορτή, αλλά κάποια στιγμή έβαλε τη φρουρά να κλείσει όλες τις πόρτες της αίθουσας και όλοι οι βαρόνοι συνελήφθησαν και αργότερα εκτελέστηκαν. Η Αίθουσα των Βαρόνων ήταν η έδρα του Δημοτικού Συμβουλίου της Νάπολης μέχρι το 2006. Μετά την άγρια λεηλασία της Νάπολης από τους στρατιώτες του Κάρολου Η΄ της Γαλλίας το Βασίλειο προσαρτήθηκε από την Ισπανία και το κάστρο μετατράπηκε από βασιλική κατοικία σε σημαντικό στρατιωτικό φρούριο. Ήταν η προσωρινή κατοικία των Ισπανών βασιλιάδων κατά τις επισκέψεις τους στην πόλη, όπως εκείνη του Κάρολου Ε΄ το 1535. Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε πάλι σαν κατοικία από τον Κάρολο Γ΄ και αργότερα από τον Δούκα Στέφανο ντι Κόντσα. Η τελευταία αποκατάσταση του Καστέλ Νουόβο έγινε το 1823.

Εθνική Βιβλιοθήκη

Επεξεργασία

Το 1804 άνοιξε για το κοινό η Βασιλική Βιβλιοθήκη της Νάπολης στο Παλάτσο ντέλι Στούντι, το σημερινό Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης. Το 1816 μετονομάστηκε σε Βασιλική Βιβλιοθήκη των Βουρβόνων και το 1860 με την ένωση της Ιταλίας σε Εθνική Βιβλιοθήκη. Το 1910 εμπλουτίστηκε με παπύρους που βρέθηκαν μετά από ανασκαφές στο Ερκολάνο, την αρχαία πόλη κοντά στον Βεζούβιο. Το 1922 μετά από πολλές διενέξεις για τον χώρο που θα στέγαζε την Εθνική Βιβλιοθήκη και ύστερα από παρέμβαση του Μπενεντέτο Κρότσε, επιφανούς πολιτικού και φιλοσόφου της Ιταλίας, η Βιβλιοθήκη στεγάστηκε στο σημερινό της κτίριο το Παλάτσο Ρεάλε στην Πιάτσα ντελ Πλεμπισίτο. Το κτίριο υπέστη πολλές ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου, τόσο από τους ναζιστές όσο και από τους Συμμάχους, αλλά τα σημαντικότερα κείμενα μεταφέρθηκαν σε ασφαλή σημεία ως το 1945, οπότε και η Βιβλιοθήκη άνοιξε και πάλι για το κοινό.

Σήμερα, η Εθνική Βιβλιοθήκη Βιττόριο Εμανουέλε Γ΄, όπως είναι το πλήρες όνομά της, διαθέτει σχεδόν 2.000.000 τόμους βιβλίων, 20.000 χειρόγραφα κείμενα, πάνω από 4.000 περιοδικά, 4.500 προτυπογραφημένα κείμενα και 1.800 παπύρους από το Ερκολάνο. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη της Ιταλίας μετά από εκείνες της Φλωρεντίας και της Ρώμης[36]. Διαθέτει επίσης πλούσια συλλογή από ανατολίτικα κείμενα. Εδώ, ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι πήρε πολύτιμες πληροφορίες για να μπορέσει να γυρίσει το έργο του Ο τελευταίος αυτοκράτορας το 1987.

Ωδεία

Επεξεργασία

Τέλος, διατηρώντας τους στενούς δεσμούς με τη μουσική της παράδοση, η Νάπολη φιλοξενεί το Μουσικό Ωδείο του Αγίου Πέτρου της Μαϊέλλα: εξάλλου, το πρώτο ωδείο στην πόλη αναφέρεται ήδη από το 1500, όταν η πόλη βρισκόταν υπό ισπανική κατοχή[37].

Συγκοινωνίες

Επεξεργασία

Δρόμοι 

Επεξεργασία

Από την πόλη διέρχονται οι οι αυτοκινητόδρομοι «Autostrada del Sole (Α1) με κατεύθυνση προς βορρά (Ρώμη-Μιλάνο), ο αυτοκινητόδρομος Α3 με κατεύθυνση προς νότο (Σαλέρνο-Ρέτζιο Καλάμπρια) και ο Α16 με κατεύθυνση ανατολικά προς Μπάρι.

Η περιφερειακή οδός (tagenziale) της Νάπολης, αριθμημένη ως Α56, διατρέχει περιμετρικά την πόλη και συνδέεται με άλλους αυτοκινητόδρομους στην ευρύτερη Μητροπολιτική ζώνη της πόλης.

Σιδηρόδρομοι 

Επεξεργασία

Η Νάπολη αποτελεί το κυριότερο σιδηροδρομικό κόμβο της Νότιας Ιταλίας, διαθέτοντας έναν από τους μεγαλύτερους σταθμούς από τον οποίο διέρχονται σημαντικές γραμμές όπως η γραμμή υψηλής ταχύτητας (alta velocita) Σαλέρνο-Νάπολη-Ρώμη-Φλωρεντία-Μπολόνια-Μιλάνο.

Λιμάνι

Επεξεργασία
 
Άποψη του Λιμανιού της Νάπολης

Το λιμάνι της πόλης είναι ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια της Ευρώπης καθώς επίσης και ένα από σημαντικότερα επιβατηγά της Ιταλίας. Καθημερινά δέχεται μεγάλα κρουαζιερόπλοια ενώ τα δρομολόγια προς τα νησιά του κόλπου εκτελούνται με πολύ συχνά δρομολόγια.

Αεροδρόμιο

Επεξεργασία

Το αεροδρόμιο της Νάπολης "Capodichino" βρίσκεται μόλις 4,5 χλμ. από το κέντρο της πόλης.

Αστική Συγκοινωνία

Επεξεργασία

Η πόλη διαθέτει ένα εκτεταμένο δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών, το οποίο διαχειρίζονται ποικίλες εταιρείες οι οποίες εξυπηρετούν όχι μόνο την αστική περιοχή, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της μητροπολιτικής περιοχής.

Μετρό

Επεξεργασία

Το μετρό της πόλης αποτελείται από τις γραμμές 1, 6 της ANM και τη γραμμή 2 της Trenitalia οι οποίες εξυπηρετούν κυρίως το κέντρο της πόλης.

Προαστιακές γραμμές

Επεξεργασία

Οι προαστιακές γραμμές (3,4,5,7) της E.A.V. εκτείνονται από το κέντρο προς στους δήμους έξω από τη Νάπολη ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν και υπηρεσίες μητροπολιτικού σιδηροδρόμου.

Άλλα Μέσα

Επεξεργασία

Τα λεωφορεία αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα μέσα μεταφοράς στην πόλη. Επίσης υπάρχουν τέσσερα τελεφερίκ καθώς και δημόσια ασανσέρ.

Οικονομία

Επεξεργασία

Η οικονομία της Νάπολης, από την ένωση της Ιταλίας έως και σήμερα, πέρασε από πολλές περιόδους ανάπτυξης αλλά και ύφεσης, χωρίς, ωστόσο, να βρεθεί ποτέ σε πραγματική απογείωση.

Βιομηχανία

Επεξεργασία

Ήδη πριν από την ένωση της Νάπολης στο Βασίλειο της Ιταλίας, γύρω στα 1850, υπήρχε το βιομηχανικό πάρκο της Πιετράρσα στον τομέα της σιδηρουργίας, το οποίο όμως αργότερα εγκαταλείφθηκε. Μεγάλη ώθηση στη βιομηχανική ανάπτυξη της πόλης έδωσε ένας ειδικός νόμος του 1904, οπότε και δημιουργήθηκαν δύο βιομηχανικές ζώνες, μία στα ανατολικά και μία στα δυτικά της πόλης. Το γεγονός αυτό συνέπεσε χρονικά με την ενίσχυση του εμπορίου, ύστερα από την αύξηση της λιμενικής δραστηριότητας που προήλθε από τα πολλαπλά κύματα μεταναστών στην πόλη κατά τις δεκαετίες του 1890 και 1900. Το εμπόριο στην πορεία έχασε κάποια από τα πλεονεκτήματά του από τις αποικιακές φιλοδοξίες, που εκδηλώθηκαν κυρίως μέσω του Μουσολίνι. Ουσιαστικά, απαρχή της βιομηχανοποίησης της Νάπολης θεωρείται το δεύτερο μισό του 1950 και το πρώτο μισό του 1960. Η ανάπτυξη αυτή, διακόπηκε εκ νέου κατά την οικονομική κρίση που έπληξε την Ιταλία, όταν μόλις είχαν αρχίσει να διαφαίνονται θετικά αποτελέσματα από την εκβιομηχάνιση της περιοχής. Στην κρίση αποδίδονται και οι δυσκολίες για τη δημιουργία νέων βιομηχανικών μονάδων αλλά και την εξέλιξη των ήδη υπαρχουσών από τον νόμο του 1904 (σιδηρουργία Μπανιόλι και υφαντουργία Καζόρια).

 
Φωτογραφία από το εργοστάσιο της Ιταλσίντερ, που σήμερα είναι κλειστό

Τα πολύ θετικά αποτελέσματα του τριτογενούς τομέα και η αλματώδης εκβιομηχάνιση της εγγύτερης περιοχής της Νάπολης και της Καμπανίας είχαν ως συνέπεια να δοθεί δικαίως στη Νάπολη ο όρος μητρόπολη στις αρχές του 1970. Η πόλη, όπως και ολόκληρος ο ιταλικός Νότος, δεν βίωσε ποτέ μια πλήρη βιομηχανική φάση σε αντίθεση με τον Βορρά, παρά τις προσπάθειες που έγιναν από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, χωρίς όμως αξιόλογα αποτελέσματα. Κατά τη μεταπολεμική περίοδο και κατά την περίοδο του "οικονομικού μπουμ" (όρος που αναφέρεται στη ραγδαία ανάπτυξη που βίωσε η Ιταλία μεταπολεμικά), κυρίως λόγω και των χρημάτων που δαπανήθηκαν από το ιταλικό κράτος μέσω του Ταμείου για τον Ιταλικό Νότο, ενισχύθηκε σημαντικά η σιδηρουργία, η μεταλλουργία και η πετροχημεία, τόσο που στα τέλη της δεκαετίας του 1970 η βιομηχανία αποτελούσε έναν από τους κύριους οικονομικούς παράγοντες της πόλης.

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, ωστόσο, η μη αναστρέψιμη κρίση της κρατικής βιομηχανίας και η σχετική αποβιομηχανοποίηση αλλά και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των νέων οικονομιών παγκοσμίως, είχαν ως αποτέλεσμα το κλείσιμο ή τη συγχώνευση πολλών εταιρειών, με χαρακτηριστικότερο το κλείσιμο της σιδηρουργίας Ιταλσίντερ (Italsider) και την αναδιάρθρωση της Ολιβέττι (Olivetti). Το Πομιλιάνο ντ΄Άρκο, μια βιομηχανική ζώνη στην ενδοχώρα, είναι η μόνη περιοχή που κατάφερε να αντέξει λόγω των εργοστασίων της Φίατ που υπήρχαν εκεί.

Παραμένουν, ωστόσο, αρκετές μονάδες στους κλάδους της βαριάς βιομηχανίας (σιδηρουργία, μεταλλουργία) και των πετροχημικών, ώστε να ευνοηθεί και η δημιουργία μικρών και δυναμικών εταιρειών υπηρεσιών και συμβουλευτικής που λειτουργούν τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επίσης, σημαντικοί είναι και οι κλάδοι των τροφίμων, των κατασκευών και της ηλεκτρολογίας.

Παρά τις σύντομες περιόδους ανάπτυξης, η απασχόληση δεν κατάφερε ποτέ να προσεγγίσει ικανοποιητικά επίπεδα σε σχέση με τις τοπικές ανάγκες. Σοβαρή αιτία αυτού είναι και η ύπαρξη και διείσδυση της Καμόρας που καθιστά δύσκολη τη δημιουργία νέων επενδύσεων. Έτσι, οι παράνομες δραστηριότητες έχουν τεράστια επίπτωση στην εθνική οικονομία, λόγω των συναλλαγών με την Κίνα (κυρίως με τη Σανγκάη)[38]. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, γίνονται προσπάθειες ελέγχων, κυρίως στον χώρο του λιμανιού της Νάπολης[39].

Υπηρεσίες - Τουρισμός

Επεξεργασία

Η έλλειψη βιομηχανίας οδήγησε στην ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα της οικονομίας και ιδιαίτερα στο εμπόριο, τη διοίκηση, τις χρηματιστηριακής υπηρεσίες αλλά και στις εκδόσεις και τον πολιτισμό. Επιπλέον, το λιμάνι της πόλης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σε ολόκληρη την Ιταλία, τόσο σε εμπορική όσο και σε επιβατική κίνηση (2ο στον κόσμο μετά το λιμάνι του Χονγκ Κονγκ με περισσότερους από 9.000.000 επιβάτες ετησίως[40]).

Η πόλη αποτελεί εξάλλου σημαντικό οδικό και σιδηροδρομικό κόμβο (από τη Νάπολη ξεκινά και ο αυτοκινητόδρομος Α1 που διασχίζει κάθετα ολόκληρη την Ιταλία, ενώνοντας Βορρά και Νότο). Την τελευταία δεκαετία επενδύθηκαν κεφάλαια σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δημοσίων έργων, θέτοντας τις βάσεις για ουσιαστική ανάπτυξη σε μητροπολιτικό και περιφερειακό επίπεδο μέσω δικτύου μετρό.

Η τεράστια πολιτιστική κληρονομιά της πόλης θα έπρεπε να αποτελεί σημαντική πηγή οικονομικών πόρων για την πόλη. Η πλούσια μνημειακή και μουσειακή προσφορά που διαθέτει η πόλη δεν τυγχάνει ανάλογης οικονομικής αξιοποίησης. Έτσι, τα προβλήματα της εικόνας της πόλης που σχετίζονται έντονα με το οργανωμένο έγκλημα, αλλά και η έλλειψη υποδομών αποτελούν τα σημαντικότερα εμπόδια για την επένδυση σε ξενοδοχειακές μονάδες. Ο τουρισμός εντοπίζεται κυρίως στην Πομπηία (την οποία επισκέπτονται περίπου 3.000.000 επισκέπτες τον χρόνο[41]), στα νησιά του κόλπου της Νάπολης (Κάπρι και Ίσκια), στις ακτές του Σορρέντο και του Αμάλφι, σημεία διεθνούς περιβαλλοντολογικού και τουριστικού ενδιαφέροντος. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται αξιόλογη κίνηση και στη βιομηχανία των κρουαζιέρων μέσω του λιμανιού της Νάπολης[42].

Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Επεξεργασία
Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO
Ιστορικό Κέντρο της Νάπολης
Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
 
 
Χώρα μέλος  Ιταλία
ΤύποςΠολιτιστικό
Κριτήριαii, iv
Ταυτότητα726
ΠεριοχήΕυρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή1995 (19η συνεδρίαση)

Από το 1995, το ιστορικό κέντρο της Νάπολης έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, που έχει ως στόχο την καταλογογράφηση, την ονοματοδοσία και τη συντήρηση πεδίων ιδιάζουσας πολιτιστικής ή φυσικής σημασίας για την κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας. Η επιτροπή της UNESCO έκρινε το κέντρο της Νάπολης ως "ιδιαίτερης αξίας", προσθέτοντας ότι ο Κόλπος της Νάπολης διαθέτει εκπληκτική πολιτιστική αξία με διεθνή απήχηση"[43].

Αδελφοποιημένες Πόλεις

Επεξεργασία

Η Νάπολη έχει αδελφοποιηθεί με τις παρακάτω πόλεις:

Διεθνείς συμφωνίες

Επεξεργασία

Στην πόλη έχουν έδρα αρκετές προξενεία ξένων χωρών. Ιδιαίτερα, το προξενείο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής εξυπηρετεί κατ'ουσίαν ανάγκες πολιτικής και στρατιωτικής πρεσβείας.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Φωτογραφικό υλικό

Επεξεργασία
  • Πανοράματα της Νάπολης
  •  
    Άποψη της Νάπολης, 2008
  •  
    Άποψη των νησιών του κόλπου της Νάπολης
  •  
    Η Νάπολη και στο βάθος ο Βεζούβιος
  •  
    Η Νάπολη από τον λόφο Σαν Μαρτίνο
  • Πλατείες και δρόμοι
  •  
    Πλατεία Γκαριμπάλντι
  •  
    Σαν Φραντσέσκο ντι Πάολα
  •  
    Πλατεία ντελ Πλεμπίσιτο
  •  
    Πλατεία Δάντη
  •  
    Σπακανάπολι
  •  
    Στενό στο κέντρο της πόλης
  •  
    Άγιος Γρηγόριος ο Αρμένιος
  •  
    Πόρτα Σαν Τζενάρο

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Άγιος Ιανουάριος ο Επίσκοπος». Ορθόδοξος Συναξαριστής. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2024. 
  2. ↑ * Μπαρτολομέο Καπάσσο, Napoli greco-romana, Napoli, 1905
  3. ↑ Napoli meteo - μετεωρολογικές προβλέψεις και κλίμα
  4. ↑ David J. Blackman; Maria Costanza Lentini (2010). Ricoveri per navi militari nei porti del Mediterraneo antico e medievale: atti del Workshop, Ravello, 4–5 novembre 2005. Edipuglia srl. σ. 99
  5. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2023. 
  6. ↑ https://web.archive.org/web/20130329184949/http://www.archemail.it/notizie2011.htm
  7. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2023. 
  8. ↑ https://books.google.gr/books?id=u23MlfA8pcoC&q=campanian+people&redir_esc=y#v=snippet&q=campanian%20people&f=false
  9. ↑ 9,0 9,1 https://web.archive.org/web/20081225013134/http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_1.html
  10. ↑ Herbermann, Charles, ed. (1913). "Naples". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company
  11. ↑ 11,0 11,1 Wolfram, Herwig (1997). The Roman Empire and Its Germanic Peoples. University of California Press
  12. ↑ Kleinhenz, Christopher (2004). Medieval Italy: An Encyclopedia. Routledge
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 McKitterick, Rosamond (2004). The New Cambridge Medieval History. Cambridge University Press
  14. ↑ Magnusson & Goring 1990
  15. ↑ Hilmar C. Krueger. "The Italian Cities and the Arabs before 1095" in A History of the Crusades: The First Hundred Years, Vol.I. Kenneth Meyer Setton, Marshall W. Baldwin (eds., 1955). University of Pennsylvania Press. σ. 48
  16. ↑ Bradbury, Jim (8 April 2004). The Routledge Companion to Medieval Warfare
  17. ↑ https://web.archive.org/web/20071026135034/https://www.britannica.com/eb/topic-542840/Kingdom-of-Sicily
  18. ↑ Astarita, Tommaso (2013). "Introduction: "Naples is the whole world"". A Companion to Early Modern Naples. Brill. σ. 2
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html
  20. ↑ https://www.planetware.com/tourist-attractions-/naples-i-cm-n.htm#I-CM-NCN
  21. ↑ Warr, Cordelia; Elliott, Janis (2010). Art and Architecture in Naples, 1266–1713: New Approaches. John Wiley & Sons. σσ. 154–155
  22. ↑ Bruzelius, Caroline (1991). ""ad modum franciae": Charles of Anjou and Gothic Architecture in the Kingdom of Sicily". Journal of the Society of Architectural Historians. University of California Press. 50 (4): 402–420
  23. ↑ Constable, Olivia Remie (2002). Housing the Stranger in the Mediterranean World: Lodging, Trade, and Travel
  24. ↑ https://web.archive.org/web/20080929152952/http://www.naples-city.info/napoli/angioinoeng.htm
  25. ↑ http://www.zum.de/whkmla/region/spain/aragonexp.html
  26. ↑ Στοιχεία ΟΗΕ - Urban Agglomeration 2005
  27. ↑ «Στοιχεία ΟΟΣΑ το 2006» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2007. 
  28. ↑ Πηγή Eurostat
  29. ↑ 29,0 29,1 «Δημογραφικά στοιχεία». ISTAT.it. 8 Ιανουαρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-04-26. https://web.archive.org/web/20090426215446/http://demo.istat.it/bil2007/index.html. Ανακτήθηκε στις 2009-06-20. 
  30. ↑ «Δημογραφικά στοιχεία της Νάπολης». Faculty.ed.umuc.edu. 8 Ιανουαρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-10-18. https://web.archive.org/web/20071018055642/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/demographics.htm. Ανακτήθηκε στις 2009-06-21. 
  31. ↑ «Italy: PhD Scholarships in Various Fields at University of Naples-Federico II». ScholarshipNet.info. 7 Οκτωβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-01-30. https://web.archive.org/web/20090130015326/http://www.scholarshipnet.info/postgraduate/italy-phd-scholarships-in-various-fields-at-university-of-naples-federico-ii/. Ανακτήθηκε στις 2009-06-21. 
  32. ↑ Ripa, Matteo. Μνήμες του Πατέρα Ρίπα: 13 χρόνια διαμονής στην Αυλή του Κινέζου Αυτοκράτορα στο Πεκίνο. Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. 
  33. ↑ «Pontificia Facoltà Teologica dell'Italia Meridionale». PFTIM.it. 7 Οκτωβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-01-09. https://web.archive.org/web/20090109223246/http://www.pftim.it/storia.php. Ανακτήθηκε στις 2009-06-21. 
  34. ↑ «Università degli Studi Suor Orsola Benincasa - Napoli». UNISOB.na.it. 7 Οκτωβρίου 2007. http://www.unisob.na.it/universita/facolta/formazione/index.htm. 
  35. ↑ «Βοτανικός Κήπος της Νάπολης». OrtoBotanico.UNINA.it. 7 Οκτωβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-02-12. https://web.archive.org/web/20080212125906/http://www.ortobotanico.unina.it/VerInglese/pstoria/StoriaE.htm. Ανακτήθηκε στις 2009-06-21. 
  36. ↑ «Biblioteca Nazionale di Napoli. Guida rapida: Informazioni utili». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2009. 
  37. ↑ «Ιστορία». SanPietroaMajella.it. 7 Οκτωβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-01-07. https://web.archive.org/web/20090107113305/http://www.sanpietroamajella.it/en/inf_cs_storia.html?ocs=1&rss=3. Ανακτήθηκε στις 2009-06-21. 
  38. ↑ , http://english.camera.it/_dati/leg14/lavori/stenografici/btestiatti/3-03244.htm Αρχειοθετήθηκε 2011-08-14 στο Wayback Machine.
  39. ↑ «Aumentare I Controlli Nel Porto Di Napoli». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2009. 
  40. ↑ «News dal Porto». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2009. 
  41. ↑ patrimonio sos: in difesa dei beni culturali e ambientali
  42. ↑ «Seatrade Napoli - Previsioni e statistiche traffico crociere 2007 porti italiani di Sergio Senesi, Presidente della CEMAR». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2009. 
  43. ↑ «Ιστορικό κέντρο της Νάπολης». UNESCO. 8 Ιανουαρίου 2008. http://whc.unesco.org/archive/repcom95.htm#726. 
  44. ↑ «Δίδυμη πόλη - Βουδαπέστη». Επίσημη ιστοσελίδα της Νέας Υόρκης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2008. 
  45. ↑ «Δίδυμες πόλεις της Βουδαπέστης» (στα Ουγγρικά). Επίσημη ιστοσελίδα της Βουδαπέστης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2005. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2008. 

Πηγές

Επεξεργασία
  • Acton, Harold (1956). The Bourbons of Naples (1734–1825). London: Methuen.
  • Acton, Harold (1961). The Last Bourbons of Naples (1825–1861). London: Methuen.
  • Buttler, Michael; Harling, Kate (March 2008). Paul Mitchell (ed.). Naples (Third ed.). Basingstoke, Hampshire, United Kingdom: Automobile Association Developments Limited 2007.
  • Chaney, Edward (2000). "Inigo Jones in Naples" in The Evolution of the Grand Tour. London: Routledge.
  • De Grand, Alexander J. (2001). The hunchback's tailor: Giovanni Giolitti and liberal Italy from the challenge of mass politics to the rise of fascism, 1882–1922, Wesport/London: Praeger,
  • Magnusson, Magnus; Goring, Rosemary, eds. (1990). Cambridge Biographical Dictionary. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
  • Snowden, Frank M. (1995) Naples in the Time of Cholera, 1884–1911, Cambridge: Cambridge University Press.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Νάπολη&oldid=10879283"