Λουδοβίκος ΙΕ΄ της Γαλλίας

Ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ (Louis XV, 15 Φεβρουαρίου 1710, Βερσαλλίες - 10 Μαΐου 1774, Βερσαλλίες), από τον λαό ονομαζόμενος ο «Πολυαγαπημένος», ήταν από τον Οίκο των Βουρβόνων. Έγινε από το 1715 ως το 1774 βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρρας.

Λουδοβίκος ΙΕ΄
Ο Λουδοβίκος ΙΕ' με την ενδυμασία της στέψης, από τον Λουί-Μισέλ βαν Λου
Βασιλιάς της Γαλλίας και της Ναβάρρας
Περίοδος	1 Σεπτεμβρίου 1715 – 10 Μαίου 1774
Στέψη	25 Οκτωβρίου 1722 Ρενς
Προκάτοχος	Λουδοβίκος ΙΔ΄
Διάδοχος	Λουδοβίκος ΙΣΤ΄
Γέννηση	15 Φεβρουαρίου 1710 Παλάτι των Βερσαλλιών
Θάνατος	10 Μαΐου 1774 (64 ετών) Παρίσι, Γαλλία
Τόπος ταφής	Βασιλική Αγίου Διονυσίου, Γαλλία (21 Ιανουαρίου 1815, την περίοδο της Παλινόρθωσης των Βουρβόνων)
Σύζυγος	Μαρία Λετσίνσκα
Επίγονοι	Λουίζα-Ελισάβετ Ενριέττα Λουδοβίκος-Φερδινάρδος Μαρία-Αδελαίδα Βικτωρία Σοφία Λουίζα
Οίκος	Οίκος των Βουρβόνων
Πατέρας	Λουδοβίκος της Γαλλίας (1682-1712)
Μητέρα	Μαρία Αδελαΐδα της Σαβοΐας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Προσφωνήσεις του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄
Προσφώνηση αναφοράς	Μεγαλειότατος
Προφορική προσφώνηση	Μεγαλειότατε
Εναλλακτική προσφώνηση	Δ/Δ

Το παιδί θαύμα

Ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ γεννήθηκε 15 Φεβρουαρίου 1710 στο Ανάκτορο των Βερσαλλιών. Ήταν γιος του Λουδοβίκου, Δούκα της Βουργουνδίας, και της Μαρίας Αδελαΐδας της Σαβοΐας. Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας ήταν προπάππους του. Όταν γεννήθηκε, ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ ζούσε ακόμη.

Ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ είχε και έναν ακόμη αδερφό, τον Λουδοβίκο, Δούκα της Βρετάνης, ο οποίος ήταν μεγαλύτερός του κατά τρία χρόνια. Ο πατέρας του, Δούκας της Βουργουνδίας, είχε και άλλους δύο αδερφούς, τον Κάρολο, Δούκα του Μπερρύ, καθώς και τον Φίλιππο, Δούκα του Ανζού. Έτσι το 1710 ο Βασιλιάς-Ήλιος είχε πολλούς διάδοχους στον γαλλικό θρόνο: ένα γιο, τρεις εγγονούς και δύο δισέγγονα.

Παρόλα αυτά, δραματικά γεγονότα άλλαξαν το σχήμα της βασιλικής οικογένειας. Το 1700 ο θείος του Λουδοβίκου Φίλιππος, Δούκας του Ανζού, στέφθηκε βασιλιάς της Ισπανίας με το όνομα Φίλιππος Ε΄, κληρονομώντας τον θρόνο από τη γιαγιά του Μαρία Θηρεσία, σύζυγο του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Η ενθρόνιση του εγγονού του στον ισπανικό θρόνο δεν αποτέλεσε κανένα πρόβλημα για τον Λουδοβίκο ΙΔ΄, καθώς είχε πολυάριθμους ακόμη επίδοξους διαδόχους. Αυτόματα διάδοχος του θρόνου έγινε ο γιος του, πατέρας του (μετέπειτα) Λουδοβίκου ΙΕ΄, ο Δούκας της Βουργουνδίας.

Το 1711 όμως αρχίζει μία εκατόμβη στη γαλλική βασιλική οικογένεια και η ελίτ της δυναστείας πεθαίνει. Την εκατόμβη εγκαινιάζει ο Λουδοβίκος, ο Μέγας Δελφίνος, όπως τον ονόμαζαν, γιος του Λουδοβίκου ΙΔ΄. Έναν χρόνο μετά, τον Φεβρουάριο του 1712, πεθαίνει η νύφη του, η Μαρία Αδελαΐδα της Σαβοΐας, από ευλογιά (κατ' άλλους ιλαρά). Μία εβδομάδα μετά αφήνει την τελευταία του πνοή και ο σύζυγος της, Δούκας της Βουργουνδίας, από την ίδια ασθένεια.

Ήταν πλέον φανερό πως και τα δύο παιδιά τους είχαν κολλήσει την ασθένεια. Στις 8 Μαρτίου 1712 πεθαίνει ο μεγαλύτερος γιος τους, Δούκας της Βρετάνης. Από θαύμα σώθηκε ο αδερφός του, Λουδοβίκος, επειδή η γκουβερνάντα του δεν επέτρεψε στους γιατρούς της βασιλικής αυλής να τον φροντίσουν. Τελικά πέθανε και ο τρίτος εγγονός του Λουδοβίκου ΙΔ΄, ο Κάρολος του Μπερρύ, το 1714. Στη σειρά διαδοχής για τον γαλλικό θρόνο είχε μείνει μόνο ο Λουδοβίκος (ΙΕ΄).

Το 1714 άρχισε να μαθαίνει να γράφει και να διαβάζει, ενώ οι δάσκαλοί του, του μάθαιναν βασικές γνώσεις για την ιστορία και τη γεωγραφία, ενώ έλαβε και θρησκευτική παιδεία. Το 1715, ο νεαρός πρίγκηπας άρχισε να μαθαίνει χορό. Τον Φεβρουάριο του 1715 συμμετείχε στην πρώτη του τελετή, σε μια υποδοχή πρεσβειών από την Περσία. Στα πέντε του χρόνια, όλοι τον θεωρούσαν πολύ καλό παιδί, έξυπνο και με καλή μνήμη, ενθουσιασμένο κυρίως με την ιστορία και τη γεωγραφία. Την 1η Σεπτεμβρίου του 1715, ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ πέθανε και τη θέση του πήρε ο πεντάχρονος Λουδοβίκος ΙΕ΄, με αντιβασιλέα τον Φίλιππο Β΄ της Ορλεάνης, ώσπου να ενηλικιωθεί και να κυβερνήσει μόνος του.

Η διακυβέρνηση του δούκα της Ορλεάνης

Ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ σε μικρή ηλικία.

Στις 3 και 4 Σεπτεμβρίου του 1715 ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ εκτέλεσε τα πρώτα του καθήκοντα ως βασιλιάς, γιορτάζοντας την αρχή της βασιλείας του και παρακολουθώντας κάποια τελετουργικά. Το 1717 η εκπαίδευση του ανατέθηκε στον Δούκα του Βιγιερουά. Άρχισε να διδάσκεται λατινικά, μαθηματικά, σχέδιο, χαρτογραφία και βασικές αρχές αστρονομίας, καθώς και το κυνήγι στα δάση. Από το 1719 επίσης έκανε μαθήματα μουσικής.

Από το 1721 άρχισαν τα σχέδια για τον γάμο του. Ο θείος του, Φίλιππος Ε΄ της Ισπανίας, πρότεινε την κόρη του Μαριάννα Βικτωρία των Βουρβόνων, η οποία ήταν μόλις τριών χρόνων, ενώ ο Λουδοβίκος ήταν έντεκα ετών. Το 1722 έγινε η πρώτη συνάντηση του ζευγαριού στα σύνορα Γαλλίας-Ισπανίας, ακριβώς όπως είχε κάνει ο προπάππους του Λουδοβίκος ΙΔ΄ το 1660, όταν παντρεύτηκε τη Μαρία Θηρεσία της Ισπανίας.

Βασιλεία

Το 1722, όταν ο βασιλιάς έγινε δεκατριών ετών, έγινε η στέψη στον Καθεδρικό Ναό της Ρενς. Τότε τελείωσε η περίοδος της διακυβέρνησης από τον Δούκα της Ορλεάνης, ο οποίος ωστόσο παρέμεινε σημαντικός σύμβουλος του Βασιλιά και πρωθυπουργός το 1723. Το 1725, η Μαριάννα Βικτωρία στάλθηκε πίσω στην Ισπανία, γιατί ήταν μόνο 6 ετών τότε, και δεν ήταν δυνατό να τεκνοποιήσει. Η νέα γυναίκα του βασιλιά έγινε η Μαρία Λεστσύνσκα, κόρη του Βασιλιά της Πολωνίας, και ο γάμος έγινε τον Σεπτέμβριο του 1725.

Ο Καρδινάλιος ντε Φλερύ

Ο Καρδινάλιος ντε Φλερύ.

Το 1726 πρωθυπουργός έγινε ο Καρδινάλιος ντε Φλερύ. Παρόλα αυτά ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ δήλωσε ότι από εκείνη τη στιγμή, θα κυβερνούσε μόνος, όπως ο προπάππους του. Η περίοδος 1726-1743 υπήρξε η πιο ειρηνική, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΕ΄. Η οικονομία άρχισε πάλι να ανακάμπτει μετά τα δύσκολα τελευταία χρόνια του Λουδοβίκου ΙΔ΄ και το γαλλικό νόμισμα ισχυροποιήθηκε στην Ευρώπη και την Αμερική. Οι συγκοινωνίες βελτιώθηκαν και κατασκευάστηκε το κανάλι του Σαιν-Κεντέν που έφτανε μέχρι την Ολλανδία. Παράλληλα, βελτιώθηκαν σημαντικά οι χερσαίοι δρόμοι μεταφοράς σε όλη τη χώρα. Έτσι στα μέσα του 18ου αιώνα, η Γαλλία διέθετε τους καλύτερους και πιο καλοφτιαγμένους δρόμους στον κόσμο. Το εμπόριο προωθήθηκε από το Συμβούλιο του εμπορίου. Το ναυτικό εμπόριο της Γαλλίας έφερε στη χώρα από 80 εκατομμύρια λίβρες αρχικά, το 1716, και 308 εκατομμύρια λίβρες το 1748.

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, ο Καρδινάλιος ντε Φλερύ προσπάθησε να διατηρήσει ειρήνη με τις υπόλοιπες χώρες, εξασκώντας συμμαχική πολιτική με τη Μεγάλη Βρετανία και την Ισπανία. Το 1729, μετά την τρίτη της εγκυμοσύνη, η Βασίλισσα γέννησε ένα αγόρι στη βασιλική οικογένεια. Η γέννηση του νεαρού Πρίγκηπα γιορτάστηκε σε όλη τη Γαλλία με μεγάλες χαρές, καθώς το πρόβλημα για τη διαδοχή και μια πιθανή μετωπική σύγκρουση, όπως είχε γίνει με τον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής, εξαφανίζονταν. Εκείνη την περίοδο ο Βασιλιάς ήταν πολύ δημοφιλής και το βασιλικό ζεύγος ευτυχισμένο.

Το 1733, και παρά την ειρηνική πολιτική του Φλερύ, ο Λουδοβίκος παρενέβη τελικά στον πόλεμο της πολωνικής διαδοχής, προσπαθώντας να επαναφέρει στον θρόνο τον πεθερό του, πατέρα της βασίλισσας Μαρία Λεστσύνσκα. Στο τέλος ο πεθερός του Λουδοβίκου δεν ανέβηκε στον πολωνικό θρόνο. Παράλληλα, η Γαλλία αποφάσισε να διεκδικήσει τις κτήσεις της στη Λωρραίνη. Έτσι τα γαλλικά στρατεύματα κατέκτησαν τη Λωρραίνη και η ειρήνη υπογράφηκε το 1735. Με τη Συνθήκη της Βιέννης (1738), η Λωρραίνη πήγε στα χέρια του πεθερού του Λουδοβίκου, Στανίσουαφ Λετσύνσκι, ως αποζημίωση για το γεγονός ότι δεν ανέβηκε τον πολωνικό θρόνο. Μετά τον θάνατο του Στανίσουαφ, η Λωρραίνη πέρασε στη Γαλλία, γεγονός που δεν κόστισε πολύ και ήταν μία νίκη για τη γαλλική διπλωματία.

Το 1740 άρχισε ο Πόλεμος της Αυστριακής διαδοχής ανάμεσα στην Πρωσία και την Αυστρία. Ο Λουδοβίκος επηρεάστηκε από τον αντιαυστριακό συνασπισμό που είχε σχηματιστεί στη γαλλική βασιλική αυλή και μπήκε στον πόλεμο το 1741 συμμαχώντας με την Πρωσία. Ο Φλερύ πέθανε το 1743 και ο βασιλιάς, ακολουθώντας το παράδειγμα του απολυταρχικού προπάππου του Λουδοβίκου ΙΔ΄, εγκαινίασε νέα κυβέρνηση χωρίς υπουργό, κυβερνώντας μόνος.

Πρώτα σημάδια δυσαρέσκειας

Με τον θάνατο του Kαρδιναλίου το 1743, ο Λουδοβίκος ήταν 33 ετών. Πέρασε ευτυχισμένα χρόνια με τη Βασίλισσά του, η οποία του στάθηκε απόλυτα πιστή. Σχεδόν κάθε χρόνο γεννιόταν και ένα παιδί. Αλλά στο τέλος η Bασίλισσα κουράστηκε από τις συνεχείς εγκυμοσύνες, ενώ ταυτόχρονα ο Βασιλιάς κατέφευγε σε απιστίες. Επιπλέον, όλα σχεδόν τα παιδιά του ήταν γένους θηλυκού, κάτι το οποίο δυσαρεστούσε τον Βασιλιά, ενώ μόνο 1 αγόρι επέζησε. Η Βασίλισσα βρήκε διέξοδο στη θρησκεία και σε φιλανθρωπικά έργα.

Το 1744 ο βασιλιάς τραυματίστηκε σοβαρά σε μία μάχη στα ανατολικά της χώρας, στο Μετς, και ενώ μαινόταν ο Επταετής Πόλεμος. Ο λαός θαύμαζε τον Βασιλιά, και έτσι σε όλη τη Γαλλία ψάλλονταν προσευχές και ύμνοι. Πριν το θάνατό του έπρεπε να εξομολογηθεί δημόσια όλες τις αμαρτίες του, κάτι που το επέβαλλε η καθολική θρησκεία, όπου ο Βασιλιάς εμφανίστηκε ως ένας άνθρωπος ανήθικος, ανάξιος να φέρει τον τίτλο «Ο πιο Χριστιανός Βασιλιάς». Στο τέλος ο Βασιλιάς επέζησε, αλλά η γαλλική μοναρχία έχασε το κύρος της.

Προσπάθεια μεταρρύθμισης

Ο Λουδοβίκος ΙΕ΄.

Όλον τον καιρό που ήταν πρωθυπουργός ο Καρδινάλιος ντε Φλερύ, ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ αρκούνταν στο να επικυρώνει απλά τις αποφάσεις του Kαρδιναλίου, χωρίς να αναλαμβάνει ο ίδιος τίποτε περισσότερο. Όταν πέθανε το 1743 ο Kαρδινάλιος, ήρθε η ώρα ο Bασιλιάς να πάρει πρωτοβουλία και να κυβερνήσει μόνος του, εντελώς απολυταρχικά. Του έλειπε όμως η αποφασιστικότητα και στις πολιτικές του αλληλογραφίες φανερώνεται έντονα αυτό του το μειονέκτημα. Επιπλέον φοβόταν να πάρει αποφάσεις και συχνά τις έπαιρνε όταν ήταν πια πολύ αργά για ένα ζήτημα.

Οι σχέσεις του με το υπουργικό συμβούλιο ήταν αρκετά καλές, αν και ο Bασιλιάς πολλές φορές ενεργούσε χωρίς να ακούσει τις συμβουλές των υπουργών του, επικοινωνώντας ο ίδιος μυστικά με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Στο «υψηλό συμβούλιο», που πρωτοδημιουργήθηκε από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄, και το οποίο ήταν υπεύθυνο για κρατικά μυστικά πάνω σε θέματα όπως η θρησκεία, ο πόλεμος και η διπλωματία, κυριαρχούσαν δύο κόμματα, κατά κάποιο τρόπο. Το ένα ήταν το «κόμμα των αφοσιωμένων», το οποίο ονομάστηκε έτσι επειδή αποτελούνταν από αυλοκόλακες κυρίως. Το δεύτερο κόμμα ήταν το «φιλοσοφικό», που υποστήριζε τον Διαφωτισμό.

Το φιλοσοφικό κόμμα υποστηριζόταν σθεναρά από τη Mαρκησία ντε Πομπαντούρ, η οποία λειτουργούσε ουσιαστικά ως υπουργός χωρίς τίτλο υπουργού, από τη στιγμή που έγινε ερωμένη του Bασιλιά το 1745 ως το θάνατό της το 1764. Η μαρκησία τασσόταν υπέρ των μεταρρυθμίσεων. Υποστηριζόμενη από πλούσιους τραπεζίτες, απέσπασε από τον Bασιλιά το δικαίωμα να διορίζει και να απολύει υπουργούς. Με τη συμβουλή της, ο Bασιλιάς δημιούργησε έναν φόρο, ο οποίος προοριζόταν και για την αριστοκρατική τάξη και τον κλήρο, που μέχρι τότε απαλλάσσονταν από τη φορολογία. Αυτό συνέβαινε για πρώτη φορά στη γαλλική ιστορία. Ο νόμος αυτός επικυρώθηκε τελικά το 1749. Η αντίσταση του κλήρου και των αριστοκρατών ήταν όμως πολύ ισχυρή, και έτσι, το 1751 ο φόρος αυτός καταργήθηκε με διαταγή του Bασιλιά. Η πρώτη αλλά και τελευταία απόπειρα μεταρρυθμίσεων είχε στεφθεί με αποτυχία.

Η Mαρκησία ντε Πομπαντούρ.

Μαρκησία ντε Πομπαντούρ

Η Μαρκησία ντε Πομπαντούρ, που γνωρίστηκε το 1745 με τον Bασιλιά σε έναν χορό στις Βερσαλλίες με αφορμή τον γάμο του γιου του και ακόλουθο του θρόνου, έγινε η πιο διάσημη ερωμένη της βασιλείας του. Πολύ όμορφή, κόρη ενός τραπεζίτη από το Παρίσι, μορφωμένη και έξυπνη, αλλά από αστική καταγωγή, κάτι το οποίο η γαλλική αυλή δεν το συγχώρησε στον Λουδοβίκο.

Ο γαλλικός λαός μίσησε τη Μαρκησία, ακόμη και κοροϊδευτικά τραγούδια βγήκαν για αυτήν. Αλλά παρ'όλη την κριτική του γαλλικού λαού εις βάρος της, η Μαρκησία άσκησε πολύ σημαντική επιρροή στην καλλιτεχνική ζωή της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΕ΄. Έκανε συλλογή από πολύτιμα και σπάνιας αξίας έπιπλα και από διάφορα είδη τέχνης. Χάρη σε αυτήν ιδρύθηκε το εργοστάσιο πορσελάνης στις Σέβρες έξω από το Παρίσι. Επίσης έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αρχιτεκτονική. Σίγουρα όμως το πιο σπουδαίο έργο της ήταν η προστασία που παρείχε στους συγγραφείς της περίφημης Εγκυκλοπαίδειας από τις επιθέσεις της Εκκλησίας. Μετά το 1750 η ντε Πομπαντούρ έγινε από ερωμένη στενή φίλη του Bασιλιά.

Εξωτερική πολιτική

Στις εξωτερικές υποθέσεις ο Βασιλιάς ήταν απόλυτος. Ο Πόλεμος της Αυστριακής Διαδοχής (1740-1748) έφερνε σε αντιπαράθεση τους Γάλλους και τους Πρώσους με τους Άγγλους, τους Ολλανδούς και φυσικά τους Αυστριακούς. Προς το τέλος του πολέμου σημειώθηκαν σημαντικές γαλλικές νίκες, χάρη στις οποίες η Γαλλία κατάφερε να κατακτήσει τη σημερινή περιοχή του Βελγίου και ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ δεν ήταν μακριά από την πραγματοποίηση του παλαιού γαλλικού ονείρου να φέρει τα σύνορα της χώρας κατά μήκος του Ρήνου.

Με τη συνθήκη του Αιξ-λα-Σαπέλ (σημερινό Άαχεν της Γερμανίας) το 1748, προς μεγάλη έκπληξη όλων, ο Λουδοβίκος παρέδωσε όλες τις κτήσεις του στην Αυστρία, καθώς δεν τον πολυένοιαζε να μεγαλώσει εδαφικά τη Γαλλία, αλλά πολιτιστικά. Ο γαλλικός λαός δυσαρεστήθηκε πολύ με αυτήν την κίνηση του Βασιλιά, και από τότε η δημοτικότητά του άρχισε να μειώνεται συνεχώς.

Αλλαγή των συμμαχιών

Επιπλέον, το 1756, ο Βασιλιάς αναγκάστηκε να αλλάξει τις μέχρι τότε συμμαχίες του. Ήδη το 1755 οι Γάλλοι μάχονταν με τους Βρετανούς στη Βόρεια Αμερική χωρίς επίσημη κήρυξη πολέμου. Αρχές του 1756 οι Πρώσοι σύναψαν ειρήνη με τους Βρετανούς, κάτι που δυσαρέστησε πολύ τη Γαλλία και τη γαλλική αυλή. Αυτή η προδοσία του Φρειδερίκου Β΄ της Πρωσίας ήταν εντελώς απρόσμενη, καθώς ο ίδιος ο Φρειδερίκος είχε καλέσει τον Βολταίρο στο Πότσδαμ για μερικά χρόνια και πάντα είχε καλές σχέσεις με τη Γαλλία. Την ίδια στιγμή η Πρωσία γινόταν ευρωπαϊκή δύναμη, ενώ η Αυστρία έχασε τη μέχρι τότε σημασία της. Συμβουλευμένος από τη Μαρκησία ντε Πομπαντούρ, ο Λουδοβίκος ΙΕ΄ σύναψε ειρήνη με την Αυστρία, βάζοντας τέλος σε μια διαμάχη 2 αιώνων.

Τον Μάιο του 1756 ο Φρειδερίκος της Πρωσίας επιτέθηκε στη Σαξονία που αποτελούσε αυστριακή κτήση, χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Μεταχειρίστηκε πολύ βίαια την οικογένεια του Φρειδερίκου Αυγούστου Β΄ της Σαξονίας, σοκάροντας την Ευρώπη και κυρίως τη Γαλλία. Μάλιστα, η κόρη του Εκλέκτορα της Σαξονίας, Μαρία Ιωσηφίνα, ήταν παντρεμένη με τον γιο και διάδοχο του Λουδοβίκου ΙΕ΄, Λουδοβίκο Φερδινάνδο. Παράλληλα στις 18 Μαΐου 1756 η Μεγάλη Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία. Τότε άρχισε ο Επταετής Πόλεμος (1756-1763).

Απόπειρα δολοφονίας

Ο Λουδοβίκος ΙΕ΄.

Κατά τη διάρκεια του Επταετούς Πολέμου, η δυσαρέσκεια και το αίσθημα μη ικανοποίησης στη Γαλλία γενικεύτηκαν. Τα έξοδα της βασιλικής αυλής δεν ήταν και ιδιαίτερα υψηλά, όπως για παράδειγμα του προηγούμενου βασιλιά, του Λουδοβίκου ΙΔ΄, ή όπως στην αυτοκρατορική αυλή της Ρωσίας που ξόδεψε αμύθητα ποσά για την ανέγερση ανακτόρων στην Αγία Πετρούπολη. Επίσης, μεγάλα ποσά από τις δαπάνες της αυλής βοήθησαν να φτάσει η καλλιτεχνική ζωή της Γαλλίας στο ζενίθ της, προωθώντας χιλιάδες οικογένειες καλλιτεχνών και τεχνιτών. Η γαλλική τέχνη θαυμαζόταν από ολόκληρη την Ευρώπη. Ακόμη και σήμερα, 250 χρόνια μετά, το στυλ Λουδοβίκος ΙΕ (Louis XV style), ιδιαίτερα στα έπιπλα, είναι πολύ αγαπητό σε πλούσιους και διάσημους σε όλο τον κόσμο.

Παρά ταύτα όμως, ο γαλλικός λαός, επηρεασμένος από τις δυσφημίες κατά του Βασιλιά και της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ μετά το 1745, έβλεπε μόνο την υπερβολική σπατάλη και την αδιαφορία του Βασιλιά. Αυτά ίσως ήταν τα κίνητρα τα οποία οδήγησαν τον Ρομπέρ Νταμιάν να κάνει απόπειρα δολοφονίας κατά του Βασιλιά. Στις 5 Ιανουαρίου 1757, ο Νταμιάν εισήλθε στο Ανάκτορο των Βερσαλλιών, όπως έκαναν κάθε μέρα χιλιάδες άνθρωποι για την ελεημοσύνη του Βασιλιά. Στις 6 το απόγευμα ο Βασιλιάς είχε πάει να επισκεφτεί την κόρη του, και καθώς επέστρεφε αργά το βράδυ στο Τριανόν, στους Κήπους των Βερσαλλιών, ο Νταμιάν του επιτέθηκε πολύ ξαφνικά, εκπλήσσοντας ακόμη και τη βασιλική φρουρά, και μαχαίρωσε τον Λουδοβίκο στα πλευρά. Για καλή του τύχη, μόνο ένα εκατοστό από το μαχαίρι μπήκε στη σάρκα του, και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι εκείνη την ημέρα φορούσε πολύ χοντρά ρούχα, καθώς έκανε τσουχτερό κρύο. Αυτή ήταν η πρώτη απόπειρα δολοφονίας βασιλιά στη Γαλλία μετά το 1610.

Η τιμωρία για τον Νταμιάν ήταν απάνθρωπη. Στις 28 Μαρτίου 1757, στην Πλατεία Γκρεβ (Place de Greves) του Παρισιού συνέβη η ακόλουθη διαδικασία: μετά από πολλαπλά βασανιστήρια, το χέρι του με το οποίο διέπραξε το έγκλημα κατά του Βασιλιά, κάηκε με θείο. Στις πληγές του από τα βασανιστήρια ρίχτηκε καυτό λάδι, μόλυβδος και καυτό λιωμένο κερί. Στη συνέχεια τέσσερα άλογα δέθηκαν στα πόδια και στα χέρια του και το σώμα του κομματιάστηκε. Ο κορμός του σώματος του, χωρίς τα άνω και κάτω άκρα, στη συνέχεια κάηκε. Η εκτέλεσή του με αυτό τον βίαιο και απάνθρωπο τρόπο προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στη Γαλλία. Ιδίως οι Διαφωτιστές άσκησαν μεγάλη κριτική στον Βασιλιά. Ο ίδιος ο Βασιλιάς τις επόμενες εβδομάδες έπεσε σε κατάθλιψη, βλέποντας πως ο ίδιος του ο λαός δεν τον ήθελε πια, και κατάλαβε πως βάδιζε σε λάθος δρόμο.

Τέλος του πολέμου

Η άνοδος του Ετιέν Φρανσουά ντε Σουαζέλ στη γαλλική κυβέρνηση με προτροπή της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ ήταν μία νίκη του φιλοσοφικού και διαφωτιστικού κινήματος. Ο Σουαζέλ εγκρίνει τη δημοσίευση της Εγκυκλοπαίδειας. Το 1763 τελειώνει ο Επταετής Πόλεμος με τη Συνθήκη του Παρισιού, η οποία ήταν μία μεγάλη απώλεια για τη Γαλλία, καθώς έχασε τον Καναδά και την Ινδία που τώρα πια πέρασαν στα χέρια των Άγγλων.

Τέλος της βασιλείας

Το διάστημα 1764-1768 έφερε απώλειες στη ζωή του Λουδοβίκου. Η Μαρκησία ντε Πομπαντούρ πέθανε στις 15 Απριλίου 1764 ενώ ο γιος και διάδοχος του Λουδοβίκου, Λουδοβίκος Φερδινάνδος, πέθανε στις 20 Δεκεμβρίου 1765 από φυματίωση. Η Μαρία Ιωσηφίνα, σύζυγος του Λουδοβίκου Φερδινάνδου, πέθανε και εκείνη από φυματίωση και τη θλίψη της 15 μήνες αργότερα (14 Μαρτίου 1767). Η Βασίλισσα Μαρία Λεστσύνσκα, βυθισμένη στη λύπη από το θάνατο του γιου της, του πατέρα της (1766) και της νύφης της, πέθανε στις 24 Ιουνίου 1768.

Το τέλος της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΕ΄ σημαδεύτηκε από την άφιξη στη γαλλική βασιλική αυλή της Μαντάμ ντυ Μπαρρύ, η οποία έγινε η νέα ερωμένη του Βασιλιά το 1769.

Θάνατος

Στις 26 Απριλίου 1774 άρχισαν να εκδηλώνονται τα πρώτα συμπτώματα της ευλογιάς. Πέθανε στις 10 Μαΐου 1774, με την αδιαφορία του λαού και τη χαρά ενός μέρους της βασιλικής αυλής. Άφησε στον θρόνο τον δεκαεννιάχρονο εγγονό του Λουδοβίκο ΙΣΤ΄. Τάφηκε στη Βασιλική του Αγίου Διονυσίου στο Παρίσι.

Υστεροφημία

Ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας είχε αφήσει τη χώρα σε τραγική οικονομική κατάσταση και ο διάδοχος του δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την κρίση αυτή λόγω έλλειψης αποφασιστικότητας. Η μοναρχία ήταν σε συνεχή παρακμή, και αυτό το αντιλαμβανόταν ο Λουδοβίκος, χωρίς όμως να κάνει κάτι αποφασιστικό. Μάλιστα είχε προβλέψει ο ίδιος, «Μετά από εμένα ο κατακλυσμός» («Après moi, le déluge»).

Η Μαρί-Λουίζ Ο' Μέρφυ, ερωμένη του Λουδοβίκου ΙΕ΄.

Ο Λουδοβίκος ξόδεψε πολύ χρόνο και ψυχική ενέργεια στις γυναίκες. Ο γάμος του με τη Μαρία Λεστσύνσκα του απέφερε πολλά παιδιά, αλλά ήταν συνεχώς και εσκεμμένα άπιστος. Είχε δεκάδες ερωμένες, ακόμη και στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στην αρχή της βασιλείας, μέχρι το 1750, ονομαζόταν ο Πολυαγαπημένος, λόγω του γεγονότος ότι κόντεψε να πεθάνει το 1744. Στο τέλος όμως κατάντησε να είναι ο Πολυμίσητος. Η αναποφασιστικότητα και η ανικανότητά του να κυβερνήσει έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη Γαλλική Επανάσταση.

Το 1743 με τον πόλεμο της αυστριακής διαδοχής, περιοχές όπως η Κορσική και η Λωρραίνη κερδήθηκαν και η Γαλλία έγινε τεράστιο κράτος. Στον Επταετή Πόλεμο όμως, όλες σχεδόν οι αποικίες της Γαλλίας πέρασαν στα χέρια της Μεγάλης Βρετανίας με τη Συνθήκη του Παρισιού (1763).Ο Καναδάς, η Ινδία, καθώς και περιοχές στον Μισισιπή προσαρτήθηκαν στη Βρετανία. Μπορεί η Γαλλία να κράτησε τη Νέα Ορλεάνη και τη Γουαδελούπη, αναγκάστηκε όμως να εγκαταλείψει οριστικά τις βλέψεις της στο Νέο Κόσμο. Το κύρος της Γαλλίας είχε χαθεί.

Απόγονοι

Νυμφεύτηκε το 1725 τη Μαρία Λεστσύνσκα, κόρη του Στανίσουαφ Λεστσύνσκι, Βασιλιά της Πολωνίας & Μεγάλου Δούκα της Λιθουανίας, και απέκτησε 10 παιδιά:

• Λουίζα Ελισάβετ (1727 - 1759), παντρεύτηκε τον Φίλιππο της Πάρμας.
• Άννα Ερριέττα (1727 - 1752), δίδυμη της Λουίζας Ελισάβετ, απεβ. 25 ετών.
• Μαρία Λουίζα (1728 - 1733), απεβ. 5 ετών.
• Λουδοβίκος (1729 - 1765), δελφίνος (διάδοχος) της Γαλλίας.
• Φίλιππος (1730 - 1733), απεβ. 3 ετών.

• Μαρία Αδελαΐδα (1732 - 1800), άγαμη.
• Βικτωρία (1733 - 1799), άγαμη.
• Σοφία (1734 - 1782), άγαμη.
• Θηρεσία (1736 - 1744), απεβ. 8 ετών.
• Λουίζα Μαρία (1737 - 1787), άγαμη.

Ερωμένες

Συνολικά είχε 15 ερωμένες, με πιο διάσημες τη Μαρκησία ντε Πομπαντούρ και τη Μαντάμ ντυ Μπαρρύ και συνολικά 13 εξώγαμα παιδιά.

Από την Πωλίν Εμμανυέλ Μαρί Μαγκντελόν ντε Βεντιμίγ (1712-1741) είχε τέκνα:

• (νόθος) Σαρλ ντε Βεντιμίγ (1741-1814), Μαρκήσιος του Λυκ.

Από τη Ζαν Περραί είχε:

• (νόθη) Αμελί Φλοριμόνντ ντε Νορβίλ 1753-1790, παντρεύτηκε τον Ανζ ντε Φωρ.

Από τη Μαρί-Λουίζ Ο' Μέρφυ (1737-1814):

• (νόθη) Αγκάτ Λουίζ ντε Σαιν-Αντρέ (1754-1774), παντρεύτηκε τον Ρενέ Ζαν ντε Λα Τουρ-ντυ-Πεν, Μαρκήσιο του Λα Σαρς.
• (νόθη) Μαργκερίτ Βικτουάρ Λε Νορμάν ντε Φλαγκάς (1768 - μετά το 1814), παντρεύτηκε πρώτα τον Ζαν-Ντιτιέ Μεσνάρ, Κόμη του Σουσύ, και μετά τον Κονστάν Λενορμάν ντ' Ετιόγ (γιο του συζύγου της Μαντάμ ντε Πομπαντούρ).

Με τη Φρανσουάζ ντε Σαλύ (1734-1821), σύζυγο του Δούκα του Ναρμπόν-Λαρά:

• (νόθος) Φιλίπ Λουί Μαρί Ιννοσέν Κριστόφ Ζυστ ντε Ναρμπόν-Λαρά (1750 - 1834), Δούκας του Ναρμπόν-Λαρά, λοχαγός του Συντάγματος Δραγόνων της Βασίλισσας, συνταγματάρχης του Συντάγματος του Φορέζ και στρατάρχης. Νυμφεύτηκε την Αντουανέτ-Φρανσουάζ-Κλωντίν ντε Λα Ρος-Αιμόν.
• (νόθος) Λουδοβίκος 1755-1813, Κόμης του Ναρμπόν-Λαρά, συνταγματάρχης του Στρατού και τιμητικά αρχιθαλαμηπόλος της Μαρίας Αδελαΐδας της Γαλλίας. Διοικητής ενός συντάγματος Πεζικού. Νυμφεύτηκε τη Μαρία Αντελαΐντ ντε Μοντολόν.

Από τη Μαργκερίτ Κατρίν Αϋνώ (1736-1823):

• (νόθη) Αγκνές Λουίζ ντε Μοντρέιγ 1760-1837), παντρεύτηκε τον Γκασπάρ ντ'Αρόντ ντε Μονμελάς.
• (νόθη) Αν Λουίζ ντε Λα Ρεάλ (1762-1831), παντρεύτηκε τον Ετιέν, Κόμη ντε Γκεσλέν.

Από τη Λουσί Μεντλέν ντ'Εσταίνγκ (1743-1826):

• (νόθη) Ανιές Λυσί Ωγκύστ (1761-1822), παντρεύτηκε τον Σαρλ, Υποκόμη του Μπουασέλ.
• (νόθη) Αφροντίτ Λυσί Ωγκύστ 1763-1819, παντρεύτηκε τον Ζυλ ντε Μπουασέλ (γιο του συζύγου της μητέρας της από τον 1ο του γάμο).

Από την Αν Κοππιέ ντε Ρομάν (1737-1808), Βαρόνη ντε Μεϊγύ-Κουλόνζ:

• (νόθος) Λουί Αιμέ ντε Μπουρμπόν 1762-1787, ηγούμενος του Σαιν Βινσέν ντε Μετς, Γάλλος πρέσβης στη Ρώμη.

Από τη Ζαν Λουίζ Τιερσελέν ντε Λα Κογιετερί (1746-1779):

• (νόθος) Μπενουά Λουί Ντε Λυκ (1764-1837).

Από τη Μαρί Τερέζ Φρανσουάζ Μπουασσελέ (1731 – 1800):

• (νόθος) Σαρλ Λουί Καντέ ντε Γκασσικούρ (1769 – 1821).

Πηγή

• Pierre De Nolhac, «Λουδοβίκος ΙΕ': Η ιδιαιτέρα ζωή του Γάλλου μονάρχη στα μικρά δωμάτια των Βερσαλλιών», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.55 (Ιανουάριος 1973), σελ.120-129