Κάρολος ΣΤ΄ της Γαλλίας
Ο Κάρολος ΣΤ΄ (γαλλικά: Charles VI de France, Οτέλ Σαιν-Πολ, Παρίσι, 3 Δεκεμβρίου 1368 - 21 Οκτωβρίου 1422) του Οίκου των Βαλουά ήταν βασιλιάς της Γαλλίας (1380-1422). Έλαβε τα προσωνύμια ο Αγαπητός και ο Τρελός.
Κάρολος ΣΤ΄ | |
---|---|
Ο Κάρολος ΣΤ΄ σε πίνακα του Δασκάλου του Μπουσικώ (1412). | |
Περίοδος | 16 Σεπτεμβρίου 1380 - 21 Οκτωβρίου 1422 |
Στέψη | 4 Νοεμβρίου 1380 Καθεδρικός Ναός της Ρενς |
Προκάτοχος | Κάρολος Ε΄ |
Διάδοχος | Κάρολος Ζ΄ |
Γέννηση | 3 Δεκεμβρίου 1368 Παρίσι, Βασίλειο της Γαλλίας |
Θάνατος | 21 Οκτωβρίου 1422 (53 ετών) Παρίσι, Βασίλειο της Γαλλίας |
Τόπος ταφής | Βασιλική του Αγίου Διονυσίου |
Σύζυγος | Ισαβέλλα της Βαυαρίας |
Επίγονοι | Κάρολος Ιωάννα Ισαβέλλα Ιωάννα Κάρολος Μαρία Μιχαέλα Λουδοβίκος Ιωάννης Αικατερίνη Κάρολος Ζ΄ Φίλιππος |
Οίκος | Οίκος των Βαλουά |
Πατέρας | Κάρολος Ε΄ της Γαλλίας |
Μητέρα | Ιωάννα των Βουρβόνων |
Σχετικά πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Έμεινε γνωστός για τις ψυχικές του ασθένειες με ασταμάτητα επεισόδια ψύχωσης μέχρι τον θάνατο του. Ο στρατός του συνετρίβη στη Μάχη του Αζενκούρ με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να υπογράψει με τους Άγγλους τη Συνθήκη του Τρουά, ο ενώ γαμπρός του, μελλοντικός Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας, ορίστηκε αντιβασιλεύς και διάδοχος του στον θρόνο της Γαλλίας. Ο Ερρίκος Ε΄ πέθανε, ωστόσο, πρόωρα και ο Οίκος των Βαλουά ανασυντάχτηκε ξανά με αποτέλεσμα την τελική νίκη των Γάλλων όταν έληξε ο Εκατονταετής Πόλεμος (1453).
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΠρώτα χρόνια και αντιβασιλεία
ΕπεξεργασίαΉταν το τέταρτο παιδί και ο πρώτος γιος του Καρόλου Ε΄ της Γαλλίας και της Ιωάννας των Βουρβόνων, με αποτέλεσμα να πάρει αμέσως τον τίτλο του Δελφίνου της Γαλλίας.
Διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο της Γαλλίας με τον θάνατο του (16 Σεπτεμβρίου 1380), η στέψη του έγινε στον Καθεδρικό Ναό της Ρενς.[1] Ο Κάρολος ΣΤ΄ ήταν μόλις 12 ετών όταν στέφτηκε βασιλιάς της Γαλλίας, την αντιβασιλεία ανέλαβαν οι θείοι του. Ο ίδιος ανέλαβε προσωπικά την εξουσία σε ηλικία 21 έτους παρά το γεγονός ότι η ηλικία ενηλικίωσης σύμφωνα με τον Ρωμαιοκαθολικό νόμο ήταν τα 14 έτη. Οι αντιβασιλείς ήταν οι αδελφοί του πατέρα του Φίλιππος Β΄ της Βουργουνδίας, Λουδοβίκος Α΄ του Ανζού και Ιωάννης του Μπερρύ και ο αδελφός της μητέρας του Λουδοβίκος Β΄ της Βουρβόνης. Ο Φίλιππος Β΄ της Βουργουνδίας ανέλαβε τον κύριο ρόλο στην αντιβασιλεία. Ο Λουδοβίκος Α΄ του Ανζού διεκδίκησε μετά το 1382 το Βασίλειο της Νεαπόλεως και πέθανε σε λίγο (1384), ο Ιωάννης του Μπερρύ ενδιαφερόταν περισσότερο για το Λανγκντόκ παρά για την πολιτική.[2] Ο θείος του, Δούκας της Βουρβόνης, ήταν αντιπαθής λόγω του άστατου χαρακτήρα του και επειδή δεν ήταν γιος βασιλιά.
Την εποχή που ήταν αντιβασιλείς οι θείοι του το οικονομικό θησαυροφυλάκιο που είχε δημιουργήσει ο πατέρας του σπαταλήθηκε· ο καθένας αναζητούσε μόνο το συμφέρον του. Οι φόροι που είχε ζητήσει ο πατέρας του να καταργηθούν επανήλθαν, με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν εξεγέρσεις. Η αύξηση των φόρων εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των θείων του που είχαν συνέχεια αντίθετα συμφέροντα που δεν συμφωνούσαν με τα συμφέροντα του Στέμματος. Τη θριαμβευτική για τον βασιλικό στρατό μάχη του Ροζέμπεκ (1382) εκμεταλλεύτηκε μόνο ο Φίλιππος για προσωπικά κέρδη. Ο Κάρολος ΣΤ΄ τερμάτισε την αντιβασιλεία και ξεκίνησε την προσωπική διακυβέρνηση (1388), επανέφερε τους συμβούλους του πατέρα του τους οποίους περιγράφει στα Χρονικά του ο Ζαν Φρουασάρ, έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα τους και τον ονόμασαν "Κάρολος ο Αγαπητός".[3]
Ψυχικές ασθένειες
ΕπεξεργασίαΟι επιτυχίες του τα πρώτα χρόνια τερματίστηκαν σύντομα όταν συνάντησε στα μέσα της ηλικίας των 20 ετών τα πρώτα σημάδια από ψύχωση, την κληρονόμησε πιθανότατα από τη μητέρα του, Ιωάννα.[4] Οι οπαδοί του εξακολουθούσαν να τον λένε "Κάρολος ο Καλός", αλλά οι αντίπαλοι του του έδωσαν το προσωνύμιο "Κάρολος ο Κακός". Το πρώτο γνωστό επεισόδιο στη βασιλεία του Καρόλου ΣΤ΄ καταγράφεται με την απόπειρα δολοφονίας του φίλου και συμβούλου του Ολιβιέ ντυ Κλισσόν. Ο Ολιβιέ τελικά επέζησε, αλλά ο υποψήφιος δολοφόνος Πιέρ ντυ Κραόν κατέφυγε στην Αυλή του Ιωάννη Ε΄ της Βρετάνης που αρνήθηκε να τον παραδώσει. Ο Κάρολος ΣΤ΄ ετοιμάστηκε για στρατιωτική εκστρατεία. Οι σύγχρονες πηγές για την εποχή του περιγράφουν ότι αρρώστησε από πυρετό και δυσκολευόταν πολύ να μιλήσει. Ο Κάρολος ΣΤ΄ συγκέντρωσε τον στρατό του, η πρόοδος ήταν αργή και ο ίδιος βρισκόταν σε μία φρενίτιδα ανυπομονησίας. Την εποχή που η βασιλική συνοδεία βρισκόταν κοντά στα δάση του Λε Μαν ένας ξυπόλητος λεπρός έφτασε μπροστά στο άλογο του Βασιλιά, του τράβηξε τα χαλινάρια με την κραυγή "Μήν προχωράς περισσότερο ευγενή βασιλιά! Γύρνα πίσω, Σε πρόδωσαν". Η συνοδεία του Καρόλου ΣΤ΄ χτύπησε τον άντρα αλλά δεν τον συνέλαβε, εξακολουθούσε να καταδιώκει το Βασιλιά επαναλαμβάνοντας τις ίδιες κραυγές.[5]
Τη νύχτα, ενώ η συνοδεία βρισκόταν στο δάσος, ο Κάρολος ΣΤ΄ έπαθε κρίση τρέλας με την κραυγή "Μπροστά να κυνηγήσουμε τους προδότες, θέλουν να με παραδώσουν στον εχθρό". Ο Βασιλιάς άρχισε με το ξίφος του να χτυπά ανθρώπους από τη συνοδεία του. Η κρίση έληξε όταν ο Καγκελάριος και μια ομάδα από άντρες τον ακινητοποίησαν. Τα θύματα από την κρίση τρέλας του Βασιλιά ήταν τρία, ανάμεσα τους ένας ευγενής γνωστός ως "ο μπάσταρδος του Πολινιάκ".[6] Οι περίοδοι κρίσης τρέλας του Βασιλιά συνεχίστηκαν σε ολόκληρη τη ζωή του· σε μία από αυτές (1393) δεν θυμόταν ούτε το όνομα του, ούτε ότι ήταν βασιλιάς. Την εποχή που ήρθε η σύζυγος του να τον επισκεφτεί, ρώτησε τους υπηρέτες του ποια είναι, η ίδια τους διέταξε να τον φροντίσουν και τον άφησε μόνο.[7] Σε ένα επεισόδιο (1395-1396) νόμιζε ότι ήταν ο Άγιος Γεώργιος και ότι τα σύμβολα του ήταν ένα λιοντάρι και ένα σπαθί να το διαπερνά.[8] Την ίδια εποχή αναγνώριζε τα μέλη του νοικοκυριού του αλλά δεν αναγνώριζε ούτε τη σύζυγο ούτε τα παιδιά του. Μερικές φορές έτρεχε πανικόβλητος στους διαδρόμους του Οτέλ Σαιν-Πολ που έμενε, ενώ αρνήθηκε να κάνει μπάνιο και να αλλάξει τα ρούχα του για πέντε μήνες (1405).[9]
Τα μετέπειτα επεισόδια ψυχολογικής κρίσης του Καρόλου ΣΤ΄ δεν είναι γνωστά λεπτομερώς, έδειξε παρόμοια συμπεριφορά. Ο Πάπας Πίος Β΄ που γεννήθηκε εκείνη την εποχή περιγράφει μια κρίση στην οποία νόμιζε ότι ήταν κατασκευασμένος από γυαλί και φοβόταν μήπως σπάσει, είχε δέσει σιδερένια δακτυλίδια στα ρούχα του από φόβο μήπως συναντήσει άλλον άνθρωπο. Ο γραμματέας του Καρόλου ΣΤ΄, Πιέρ Σάλμον, ήταν και διακεκριμένος ψυχολόγος, περνούσε πολλές ώρες σε συζητήσεις μαζί του με στόχο να ανακαλύψει την προέλευση της ασθένειας του. Το αποτέλεσμα των ερευνών του τον οδήγησαν στη συγγραφή δύο βιβλίων με οδηγίες για την προστασία του Βασιλιά, πήραν το όνομα "Διάλογοι του Πιέρ Σαλμόν".[10]
Ατύχημα σε χορό
ΕπεξεργασίαΜια διοργάνωση με το όνομα "Χορός των καιόμενων ανδρών" διοργανώθηκε από τη βασίλισσα Ισαβέλλα (29 Ιανουαρίου 1393) για να τιμήσει τον γάμο μιας κυρίας από τη συνοδεία της στο Οτέλ Σαιν-Πολ. Ο Βασιλιάς και τέσσερεις ακόμα ευγενείς ντύθηκε σαν άγριοι με ένα λίνινο ύφασμα καλυμμένο με κερί και από πάνω καλυμμένο με πούπουλα για να φαίνονται τριχωτοί "από την κορυφή μέχρι τα νύχια".[11][12] Με εντολή του Βασιλιά οι άντρες με δάδες στα χέρια στάθηκαν στη μέση του δωματίου. Ο μικρότερος αδελφός του Καρόλου ΣΤ΄ πλησίασε έναν από αυτούς για να αγγίξει τη δάδα, ακολούθησε ατύχημα στο οποίο κάηκαν οι 4 άντρες. Η Βασίλισσα έτρεξε να προστατέψει τον Βασιλιά με μια εσάρπα και κατάφερε να τον γλυτώσει.[13] Άλλοι δύο άντρες γλύτωσαν τον θάνατο, ο ένας από αυτούς πρόλαβε να πηδήξει στην μπανιέρα.[11]
Τιμωρία των Εβραίων
ΕπεξεργασίαΟ Κάρολος ΣΤ΄ αποφάσισε αιφνίδια να τιμωρήσει τους Εβραίους (17 Σεπτεμβρίου 1394), δεχόταν πολλές καταγγελίες από Χριστιανούς ότι τους κακομεταχειρίζονταν και δεν κρατούσαν τις υποσχέσεις τους. Οι Ιουδαίοι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν τη χώρα, στην απόφαση αυτή τον πίεσε έντονα η Βασίλισσα.[14] Η απόφαση δεν εκτελέστηκε αμέσως, τους έδωσε αρκετό χρόνο να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις και να πουλήσουν την περιουσία τους, αν δεν κρατούσαν τις υποσχέσεις τους στον απαιτούμενο χρόνο θα γινόταν κατάσχεση της περιουσίας τους. Οι Χριστιανοί τους οδήγησαν στα σύνορα, ο Βασιλιάς στη συνέχεια χάρισε τα χρέη στους Χριστιανούς.
Ανταγωνισμοί για την αντιβασιλεία
ΕπεξεργασίαΜετά την έκρηξη της ασθένειας του Καρόλου ΣΤ΄ (1393) η σύζυγος του, Ισαβέλλα, έγινε πρόεδρος σε ένα συμβούλιο αντιβασιλείας. Ο θείος του, Φίλιππος Β΄ της Βουργουνδίας, που ήταν αντιβασιλέας την εποχή που ο Κάρολος ΣΤ΄ ήταν ακόμα ανήλικος είχε μεγάλη επίδραση στη βασίλισσα. Ο μικρότερος αδελφός του Βασιλιά, Λουδοβίκος Α΄ της Ορλεάνης, αποκτούσε συνεχώς εξουσία που σταδιακά έγινε ο εκλεκτός της Βασίλισσας, κάποια στιγμή ξέσπασαν φήμες ότι ήταν ερωμένος της.[15] Ο ξάδελφος του Βασιλιά, Λουδοβίκος Β΄ του Ανζού, ήταν απασχολημένος με το Βασίλειο της Νεαπόλεως και ο άλλος θείος του, Ιωάννης του Μπερρύ, έγινε συμφιλιωτής ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Η αντιπαλότητα ανάμεσα στους κλάδους της Βουργουνδίας και της Ορλεάνης θα αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό που θα καταλήξει σε εμφύλιο πόλεμο. Οι νέοι αντιβασιλείς καθαίρεσαν τους παλιούς συμβούλους του πατέρα του Καρόλου Ε΄. Με τον θάνατο του θείου του Φιλίππου τον Απρίλιο του 1404 ο γιος και διάδοχος του, Ιωάννης Α΄ της Βουργουνδίας, διεκδίκησε τα δικαιώματα του πατέρα του στην αντιβασιλεία και κλιμακώθηκε ο εμφύλιος με τον ξάδελφό του, Λουδοβίκο Α΄ της Ορλεάνης. Ο Λουδοβίκος της Ορλεάνης, ωστόσο, είχε μεγαλύτερη επίδραση στη Βασίλισσα και ο ρόλος του Ιωάννη (του επονομαζόμενου Αφόβου) υποβαθμίστηκε. Ο Λουδοβίκος Α΄ της Ορλεάνης δολοφονήθηκε τελικά στο Παρίσι (1407) από ανθρώπους του Ιωάννη του Αφόβου. Ο γιος και διάδοχος του, Κάρολος Α΄ της Ορλεάνης, αποφάσισε να εκδικηθεί τη δολοφονία του πατέρα του, τον βοήθησε ο πεθερός του, Βερνάρδος Ζ΄ του Αρμανιάκ. Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσει την εποχή βασιλείας του Καρόλου ΣΤ΄ ο πόλεμος Αρμανιάκ-Βουργουνδίας (1407 - 1435), ενώ ο Εκατονταετής Πόλεμος με την Αγγλία βρισκόταν σε εξέλιξη.
Εκατονταετής πόλεμος
ΕπεξεργασίαΤην περίοδο του Καρόλου ΣΤ΄ συνεχίστηκε σφοδρά ο Εκατονταετής Πόλεμος με τους Άγγλους, μια πρώτη προσπάθεια ειρήνης έγινε όταν ο Ριχάρδος Β΄ της Αγγλίας παντρεύτηκε την 7χρονη κόρη του Καρόλου, Ισαβέλλα. Ο εμφύλιος στη Γαλλία, ωστόσο, μετά το 1415 ξεκίνησε σφοδρότερα ανάμεσα στη βασιλική οικογένεια και τον Οίκο της Βουργουνδίας, την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας με αποτέλεσμα τον Οκτώβριο να θριαμβεύσει επί των Γάλλων στη Μάχη του Αζενκούρ.
Ο Κάρολος ΣΤ΄ και ο Ερρίκος Ε΄ υπέγραψαν τον Μάιο του 1420 τη Συνθήκη του Τρουά, σύμφωνα με την οποία ο Άγγλος βασιλιάς ορίστηκε διάδοχος του Γαλλικού θρόνου. Ο 17χρονος δελφίνος Κάρολος που είχε κατηγορηθεί το 1421 από τον κλάδο της Βουργουνδίας σαν νόθος αποκληρώθηκε. Ο Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας ορίστηκε διάδοχος του Γαλλικού θρόνου, ενώ με την ίδια συνθήκη ο Άγγλος βασιλιάς αρραβωνιάστηκε την κόρη του Καρόλου ΣΤ΄, Αικατερίνη. Ο αποκλεισμός του Δελφίνου για χάρη του Άγγλου βασιλιά δυσαρέστησε έντονα τη γαλλική αριστοκρατία που είχε την υποστήριξη του Δούκα της Βουργουνδίας. Ο Δελφίνος είχε ανακηρυχτεί αντιβασιλεύς την εποχή που ο Δούκας της Βουργουνδίας επιτέθηκε στο Παρίσι και συνέλαβε τον πατέρα του, είχε εγκαταστήσει την Αυλή του στο Μπουρζ.[16]
Ο Κάρολος ΣΤ΄ της Γαλλίας πέθανε στο Οτέλ Σαιν-Πολ στο Παρίσι (21 Οκτωβρίου 1422) σε ηλικία 53 ετών. Τάφηκε στη Βασιλική του Αγίου Διονυσίου. Η σύζυγος του, Ισαβέλλα της Βαυαρίας, τάφηκε δίπλα του όταν πέθανε το Σεπτέμβριο του 1435.
Ο Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας είχε πεθάνει μερικές βδομάδες πιο πριν, τον Αύγουστο του 1422. Είχε αφήσει ένα βρέφος που έγινε αργότερα βασιλιάς, ο μετέπειτα Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγγλίας, που σύμφωνα με τη "Συνθήκη του Τρουά" θα οριζόταν βασιλιάς της Γαλλίας. Η στέψη του έγινε στην Παναγία των Παρισίων (26 Δεκεμβρίου 1431), ο δελφίνος Κάρολος συνέχισε να μάχεται για να ανακτήσει το βασίλειο του. Η Ιωάννα της Λωρραίνης ηγήθηκε στις γαλλικές δυνάμεις εναντίον των Άγγλων (1429) και ο Δελφίνος στέφτηκε βασιλιάς στον Καθεδρικό Ναό της Ρενς σαν Κάρολος Ζ΄ της Γαλλίας (17 Ιουλίου 1429). Ο Κάρολος Ζ΄ έμεινε γνωστός ως "Κάρολος ο Νικητής", επανέφερε στον θρόνο τη γαλλική δυναστεία και νίκησε τελικά τους Άγγλους (1450).[17]
Οικογένεια
ΕπεξεργασίαΤο 1385 νυμφεύτηκε την Ισαβέλλα της Βαυαρίας, κόρη του Στεφάνου ΣΤ΄ της Βαυαρίας, και απέκτησαν δώδεκα παιδιά:
- Κάρολος (25 Σεπτεμβρίου - 28 Δεκεμβρίου 1386).
- Ιωάννα (1388 - 1390).
- Ισαβέλλα (1389 - 1409), παντρεύτηκε πρώτα τον Ριχάρδο Β΄ της Αγγλίας και μετά τον Κάρολο Α΄ της Ορλεάνης.[18]
- Ιωάννα (1391 - 1433), παντρεύτηκε τον Ιωάννη Ε΄ της Βρετάνης.
- Κάρολος (1392 - 1401).
- Μαρία (1393 - 1438), ηγουμένη του Πουασσύ.
- Μιχαέλα (1395 - 1422), παντρεύτηκε τον Φίλιππο Γ΄ της Βουργουνδίας.[19]
- Λουδοβίκος (1397 - 1415), Δούκας του Γκυγιέν.
- Ιωάννης (1398 - 1417), Δούκας του Τουραίν.
- Αικατερίνη (1401 - 1437), παντρεύτηκε τον Ερρίκο Ε΄ της Αγγλίας.
- Κάρολος Ζ΄ (1403 - 1461), Βασιλιάς της Γαλλίας.
- Φίλιππος (Νοέμβριος 1407).
Από μία εκτός γάμου σχέση με την Οντέτ ντε Σαντιβέρ είχε ένα φυσικό τέκνο:
- (νόθη) Μαργαρίτα (1407 - 1458), παντρεύτηκε τον Ζαν Β΄ ντε Αρπεντέν, Άρχοντα του Μπελβίλ και Μονταιγκύ. Νομιμοποιήθηκε το 1443 από τον Κάρολο Ζ΄.
Πρόγονοι
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Jonathan Sumption, The Hundred Years War: Divided Houses, Vol. III, (University of Pennsylvania Press, 2009), 397
- ↑ Vaughan, 40–41
- ↑ Vaughan, 42
- ↑ https://eprints.utas.edu.au/11741/2/alger_whole_thesis.pdf
- ↑ W. H. Jervis, A History of France: from the Earliest Times to the Fall of the Second Empire in 1870, (London: John Murray, 1884), 228, §5; Jean Juvenal des Ursins, Histoire de Charles VI, Roy de France, (Paris: A. Desrez, 1841), 377; Michaud, J. F and L. G., Biographie universelle, ancienne et moderne, 85 vols., (Paris: L. G. Michaud, 1813), 8:114 sub Charles VI
- ↑ M. Guizot, The History of France from the Earliest Times to the Year 1789, Vol. 2, transl. Robert Black, (P. F. Collier & son, 1902), 189
- ↑ R. C. Famiglietti, Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420, New York, 1986, p. 4, citing the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, II, σσ. 86–88
- ↑ R. C. Famiglietti, Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420, New York, 1986, p. 5, citing the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, II, σσ. 404–405
- ↑ R. C. Famiglietti, Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420, New York, 1986, p. 6, citing the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, III, σ. 348
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Dialogues_de_Pierre_Salmon
- ↑ 11,0 11,1 Froissart's Chronicles, ed. T. Johnes, II (1855), σ. 550
- ↑ Barbara Tuchman, A Distant Mirror, 1978, Alfred A Knopf Ltd. See the chronicle of the Religieux de Saint-Denis, ed. Bellaguet, II, σσ. 64–71
- ↑ Froissart's Chronicles, ed. T. Johnes, II (1855), σσ. 550–552
- ↑ History of the reign of Charles VI, titled Chronique de Religieux de Saint-Denys, contenant le regne de Charles VI de 1380 a 1422
- ↑ https://web.archive.org/web/20061211173924/http://www.herodote.net/histoire11230.htm
- ↑ R.C. Famiglietti, Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420, New York, 1986, Chapter X
- ↑ Chartier, Jean, Chronique de Charles VII, Roi de France, publié avec notes par Vallet de Viriville, Paris 1858
- ↑ Jeffrey Hamilton, The Plantagenets: History of a Dynasty, (Continuum, 2010), 205
- ↑ Jonathan Sumption, Cursed Kings: The Hundred Years War IV, (Faber and Faber Ltd., 2015), 103
Πηγές
Επεξεργασία- Famiglietti, R.C., Royal Intrigue: Crisis at the Court of Charles VI, 1392–1420, New York; AMS Press, 1986.
- Famiglietti, R.C., Tales of the Marriage Bed from Medieval France (1300–1500), Providence; Picardy Press, 1992.
- Potter, Philip J., Kings of the Seine: The French Rulers from Pippin III to Jacques Chirac, 2006
- Tuchman, Barbara, A Distant Mirror: The Calamitous 14th Century. New York; Ballantine Books, 1978