Βικιπαίδεια

Αριστοκρατία

Για την τάξη, δείτε: Αριστοκρατία (τάξη).

Ως αριστοκρατία εννοείται εκείνο το πολίτευμα που στηρίζεται κατά τον Αριστοτέλη στη διακυβέρνηση των αρίστων.[1] Στην πορεία των χρόνων, ο όρος χρησιμοποιήθηκε ευρύτερα για να υποδηλώσει τις τάξεις των ευγενών κληρονομικώ δικαιώματι, με αποτέλεσμα να παρατηρείται σύγχυση της καθαρής έννοιας της αριστοκρατίας με εκείνη της ολιγαρχίας. Οι άριστοι στην καθομιλούμενη των νεότερων χρόνων ταυτίστηκαν σταδιακά με τις ανώτερες τάξεις, ειδικότερα δε με τους μεγάλους γαιοκτήμονες και το φεουδαρχικό σύστημα. Ο αποκαλούμενος χρυσός αιώνας της αριστοκρατίας στη νεότερη ιστορία συνδέεται με την περίοδο 1688 - 1832, κατά την οποία η μοναρχία σταδιακά περιορίστηκε, ενώ την ίδια στιγμή η δημοκρατία ακόμα ήταν μακρινό όραμα.[2]

Είναι μια μορφή διακυβέρνησης που δίνει τη δύναμη στα χέρια μιας μικρής, προνομιούχου άρχουσας τάξης, των αριστοκρατών. [3]

Την εποχή που η λέξη άρχισε να εμφανίζεται στην αρχαία Ελλάδα, οι Έλληνες την αντιλαμβάνονταν ως μορφή διακυβέρνησης από τους πιο καταρτισμένους πολίτες - και συχνά την αντιπαραβάλλαν ευνοϊκά με τη μοναρχία, την κυριαρχία ενός ατόμου. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από αρχαίους Έλληνες όπως ο Αριστοτέλης και ο Πλάτωνας, οι οποίοι τον χρησιμοποίησαν για να περιγράψουν ένα σύστημα όπου μόνο οι καλύτεροι από τους πολίτες, που επιλέγονταν μέσω προσεκτικής διαδικασίας επιλογής, θα γίνονταν άρχοντες και η κληρονομική εξουσία θα απαγορευόταν, εκτός και αν τα παιδιά των ηγεμόνων απέδιδαν καλύτερα και ήταν καλύτερα προικισμένα με τα χαρακτηριστικά που καθιστούν ένα άτομο ικανό να κυβερνήσει σε σύγκριση με κάθε άλλο πολίτη στην πολιτεία. [4] [5] [6] Η μορφή διακυβέρνησης σε αυτήν την αντίληψη σχετίζεται περισσότερο με την Ολιγαρχία, μια διεφθαρμένη μορφή Αριστοκρατίας όπου κυριαρχούν λίγοι, αλλά όχι οι καλύτεροι. Ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Ξενοφών και οι Σπαρτιάτες θεωρούσαν την Αριστοκρατία (την μορφή διακυβέρνησης από τους λίγους) ως εγγενώς καλύτερη από την ιδανική μορφή διακυβέρνησης από τους πολλούς (Δημοκρατία), αλλά θεωρούσαν επίσης τη διεφθαρμένη μορφή της Αριστοκρατίας (Ολιγαρχία) να είναι χειρότερη από τη διεφθαρμένη μορφή της δημοκρατίας ( οχλοκρατία ). [4] [5] [6] [7] [8] Αυτή η πεποίθηση είχε τις ρίζες της στην υπόθεση ότι οι μάζες μπορούσαν να παράγουν μόνο μέτρια πολιτική, ενώ οι καλύτεροι άνθρωποι μπορούσαν να παράγουν την καλύτερη πολιτική, αν ήταν πράγματι οι καλύτεροι. [6] Αργότερα, ο Πολύβιος στην ανάλυσή του για το Ρωμαϊκό Σύνταγμα χρησιμοποίησε την έννοια της αριστοκρατίας για να περιγράψει την αντίληψή του για μια δημοκρατία ως μικτή μορφή διακυβέρνησης, μαζί με τη δημοκρατία και τη μοναρχία στην αντίληψή τους από τότε, ως σύστημα ελέγχων και ισορροπιών, όπου κάθε στοιχείο τιθασεύει τις υπερβολές του άλλου. [9] Στην πράξη, η αριστοκρατία οδηγεί συχνά σε κληρονομική διακυβέρνηση, μετά την οποία ο κληρονομικός μονάρχης διορίζει αξιωματικούς όπως νομίζει ο ίδιος.

Στη σύγχρονη εποχή, ως αριστοκρατία εννοείται συνήθως ως διακυβέρνηση από μια προνομιούχα ομάδα, την αριστοκρατική τάξη. Έτσι έρχεται σε αντίθεση με τη δημοκρατία[10].

Περιγραφή της έννοιας

Επεξεργασία

Η ιδέα εξελίχθηκε στην Αρχαία Ελλάδα, όπου ένα συμβούλιο κορυφαίων πολιτών είχε συλλογική εξουσία. Από τον 8ο αιώνα π.Χ. η βασιλεία είχε αρχίσει να παρακμάζει. Την περίοδο αυτή όπου προσδιορίζεται ο θεσμός της πόλης-κράτους, παρατηρούνται μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές ανατροπές αλλά και συνεχείς πόλεμοι. Η απαίτηση για στρατιωτική εκπαίδευση και ετοιμότητα ήταν επιτακτική. Η πολιτική δύναμη ενός άνδρα ήταν άμεσα συνυφασμένη με την δυνατότητά του να συμβάλλει οικονομικά στις στρατιωτικές δαπάνες και στη συντήρηση του δικού του ιππικού ή ναυτικού στόλου – σώματα που άλλες φορές εξυπηρετούσαν την απόκτηση πλούτου και άλλες καθόριζαν την έκβαση ενός πολέμου. Η ανάληψη της εξουσίας από τους άριστους, τους ευγενείς δηλαδή και εύπορους γαιοκτήμονες, προέκυψε ως φυσικό επακόλουθο. Αυτό ερχόταν σε αντίθεση με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, στην οποία ένα συμβούλιο πολιτών διοριζόταν ως «σύγκλητος» μιας πόλης-κράτους ή άλλης πολιτικής μονάδας. Η έννοια της μοναρχίας δεν άρεσε στους Έλληνες και καθώς το δημοκρατικό τους σύστημα κατέρρευσε, η αριστοκρατία ως πολίτευμα διατηρήθηκε. [11] Στο βιβλίο του Λεβιάθαν του 1651, ο Τόμας Χομπς ορίζει την αριστοκρατία ως μια κοινοπολιτεία στην οποία ο εκπρόσωπος των πολιτών είναι μια συνέλευση μόνο κατά μέρος. Είναι ένα σύστημα στο οποίο μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού εκπροσωπείται στην κυβέρνηση, καθώς όπως έγραφε ο ίδιος, «ορισμένοι άνδρες πρέπει να διακρίνονται από τους υπόλοιπους». [12] Οι σύγχρονες απεικονίσεις της αριστοκρατίας τείνουν να τη θεωρούν όχι όπως στην αρχαία ελληνική αντίληψη, δηλαδή το σύστημα της διακυβέρνησης από τους καλύτερους, αλλά περισσότερο ως ολιγαρχία ή πλουτοκρατία —η εξουσία της πολιτείας από ομάδα των λίγων ή των πλουσίων.

Η έννοια της αριστοκρατίας κατά Πλάτωνα, έχει μια ιδανική πολιτεία που κυβερνάται από τον φιλόσοφο βασιλιά. Ο Πλάτων περιγράφει αυτούς τους «φιλόσοφους βασιλιάδες» ως «αυτούς που αγαπούν τη θέαση της αλήθειας» ( Πολιτεία 475c) και υποστηρίζει την ιδέα με την αναλογία ενός καπετάνιου και του πλοίου του ή ενός γιατρού και του φαρμάκου του. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ιστιοπλοΐα και η υγεία δεν είναι πράγματα που ο καθένας έχει τα προσόντα να ασκήσει από τη φύση του. Ένα μεγάλο μέρος της Πολιτείας εξετάζει στη συνέχεια πώς θα πρέπει να δημιουργηθεί το εκπαιδευτικό σύστημα για να παράγει αυτούς τους φιλόσοφους βασιλιάδες.

Σε αντίθεση με το αρχικό της εννοιολογικό σχέδιο στην κλασική αρχαιότητα, η αριστοκρατία έχει συσχετιστεί στη σύγχρονη εποχή με τη γενικότερη και εκφυλισμένη μορφή της ολιγαρχίας, συγκεκριμένα μια ολιγαρχία βασισμένη στην αριστοκρατία, με δικαίωμα ευγένειας όπως στις μοναρχίες ή στις αριστοκρατικές εμπορικές δημοκρατίες. Η αρχική κλασικιστική κατανόησή της αριστοκρατίας έχει υιοθετηθεί από σύγχρονες έννοιες που μπορεί να είναι χαλαρά ισοδύναμες με την αξιοκρατία ή την τεχνοκρατία.

Ιστορία

Επεξεργασία

Οι αριστοκρατίες κυριάρχησαν στην πολιτική και οικονομική εξουσία στο μεγαλύτερο μέρος του μεσαίωνα και της σύγχρονης εποχής σχεδόν παντού στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας τον πλούτο και την ιδιοκτησία γης για να σχηματιστεί μια ισχυρή πολιτική δύναμη. Ο αγγλικός εμφύλιος πόλεμος περιελάμβανε την πρώτη συνεχή, οργανωμένη προσπάθεια μείωσης της αριστοκρατικής εξουσίας στην Ευρώπη.

Τον 18ο αιώνα, η ανερχόμενη τάξη των εμπόρων προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τα χρήματα της για να εξαγοράσει την αριστοκρατία, με κάποια επιτυχία. Ωστόσο, η Γαλλική Επανάσταση στη δεκαετία του 1790 ανάγκασε πολλούς Γάλλους αριστοκράτες να εξοριστούν και προκάλεσε αναστάτωση και σοκ στις αριστοκρατικές οικογένειες των γειτονικών χωρών. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα το 1814, ορισμένοι επιζώντες εξόριστοι επέστρεψαν αλλά δεν ανέκτησαν ποτέ την παλιά θέση τους στη γαλλική κοινωνία.

Ξεκινώντας με τη Μεγάλη Βρετανία, η εκβιομηχάνιση τον 19ο αιώνα οδήγησε στην αστικοποίηση, με τον πλούτο να συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στις πόλεις, οι οποίες απορρόφησαν την πολιτική εξουσία. Ωστόσο, μέχρι το 1900, οι αριστοκράτες διατήρησαν την πολιτική κυριαρχία στη Βρετανία, τη Γερμανία, την Αυστρία και τη Ρωσία, αλλά η κυριαρχία τους ήταν όλο και πιο επισφαλής. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί δραματικά η δύναμη των αριστοκρατών σε όλες τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης. Στη Ρωσία φυλακίστηκαν και δολοφονήθηκαν από τους κομμουνιστές. Μετά το 1900, οι φιλελεύθερες και σοσιαλιστικές κυβερνήσεις επέβαλαν βαρείς φόρους στους γαιοκτήμονες, δηλώνοντας την απώλεια της οικονομικής τους δύναμης. [13] [14]

Περαιτέρω ανάγνωση

Επεξεργασία
  • Bengtsson, Erik, et al. "Aristocratic wealth and inequality in a changing society: Sweden, 1750–1900." Scandinavian Journal of History 44.1 (2019): 27–52. Online
  • Cannon, John. History, Oxford University Press, 1997, (ISBN 978-0-19-866176-4)
  • Liu, Jia. "Study on the Decline of the British Aristocracy from the Perspective of Modernization." 2018 4th International Conference on Economics, Management and Humanities Science (2018). Online
  • Schutte, Kimberly. Women, Rank, and Marriage in the British Aristocracy, 1485-2000: An Open Elite? (Springer, 2014).
  • Wasson, Ellis. Aristocracy in the Modern World, Palgrave Macmillan, 2006.
  • Claude, Mossé. Le Citoyen dans la Grèce antique, Paris, Nathan, 1993, (ISBN 2-09-190571-2)

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ AR "aristocracy" The Concise Oxford Dictionary of Politics. Ed Iain McLean and Alistair McMillan. Oxford University Press 2009.
  2. ↑ "aristocracy" A Dictionary of British History. Ed. John Cannon. Oxford University Press, 2009.
  3. ↑ «Aristocracy». Oxford English Dictionary. December 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 29, 2011. https://web.archive.org/web/20110629022358/http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50011987?single=1&query_type=word&queryword=aristocracy&first=1&max_to_show=10. Ανακτήθηκε στις December 22, 2009. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Aristotle. Politics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2022. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Plato. The Republic. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2022. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Plato. The Statesman. 
  7. ↑ Xenophon. The Polity of the Athenians and the Lacedaemonians. 
  8. ↑ Plutarch. «The Life of Lycurgus». The Parallel Lives of the Noble Greeks and Romans. 
  9. ↑ Polybius (1967). «The Roman Republic Compared with Others, Book VI, Section 43». The Histories. 
  10. ↑ «Aristocracy». Oxford English Dictionary. December 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 29, 2011. https://web.archive.org/web/20110629022358/http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50011987?single=1&query_type=word&queryword=aristocracy&first=1&max_to_show=10. Ανακτήθηκε στις December 22, 2009. 
  11. ↑ «Aristocracy». Oxford English Dictionary. December 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 29, 2011. https://web.archive.org/web/20110629022358/http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50011987?single=1&query_type=word&queryword=aristocracy&first=1&max_to_show=10. Ανακτήθηκε στις December 22, 2009. 
  12. ↑ Thomas Hobbes (1 Ιανουαρίου 2010). Leviathan. Digireads.com Publishing. σελ. 81. ISBN 978-1-4209-3699-5. 
  13. ↑ Barrington Moore, The social origins of dictatorship and democracy (1966)
  14. ↑ David Cannadine, The decline and fall of the British aristocracy (1990)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Αριστοκρατία&oldid=10526979"