Κλασικισμός

Ο κλασικισμός είναι ένα πολιτισμικό, αισθητικό και καλλιτεχνικό κίνημα της Γαλλίας, αλλά και ευρύτερα της Ευρώπης, του 17ου και 18ου αιώνα (από το 1660 εώς και το 1815). Γνώρισε μεγάλη άνθιση κατά τον 18ο αιώνα και εκφράστηκε σε όλες τις μορφές της τέχνης: την αρχιτεκτονική, τη μουσική, τη ζωγραφική και τη λογοτεχνία (κυρίως τη θεατρική). Αντικατέστησε το μπαρόκ και έδωσε τη θέση του στον ρομαντισμό, πριν γνωρίσει μία νέα άνθηση με τον νεοκλασικισμό.

Η Πύλη του Βραδεμβούργου είναι γνωστό παράδειγμα της επίδρασης του κλασικισμού στη γερμανική αρχιτεκτονική.

Λογοτεχνία

Ο κλασικισμός επηρέασε κυρίως τη Γαλλία. Ο πρώτος σκοπός αυτού του ρεύματος ήταν να δημιουργήσει αρμονία ανάμεσα στα κείμενα και στα γραπτά. Εκείνη την εποχή οι συγγραφείς έπρεπε να ανταποκρίνονται σε αυστηρούς κανόνες, καθώς ο κλασικισμός έφτασε στο απόγειό του κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ΄, του "Βασιλιά-Ήλιου", και αυτή η λογοτεχνία είχε ως απώτερο στόχο να δοξάσει τη βασιλεία και τον βασιλιά τον ίδιο. Έτσι συναντά κανείς το πρότυπο ενός σωστού και τίμιου ανθρώπου, όπως ακριβώς θα παρουσιαζόταν στη βασιλική αυλή. Πρέπει η κλασική λογοτεχνία να διατηρήσει τον ρεαλισμό και να μην περιέχει τίποτε το φανταστικό ή το μη ρεαλιστικό. Μια στροφή προς τα κείμενα της αρχαιότητας (αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά) λαμβάνει χώρα στην κλασική λογοτεχνία και κυρίως στη θεατρική λογοτεχνία..

Πρότυπα

• Ο Αριστοτέλης: Η Ποιητική του επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον κλασικισμό.
• Θέματα παρμένα από την Βίβλο, και πιο πολύ από τη ζωή του Χριστού, χρησιμεύουν ως πηγή έμπνευσης στους καλλιτέχνες.
• Η αρχαία ιστορία είναι κυρίαρχο θέμα στις τραγωδίες.
• Οι ελληνικοί και ρωμαϊκοί μύθοι.

Χαρακτηριστικά

Θέατρο

Πορτρέτο της Μαντάμ ντε Βερνινάκ από τον νεοκλασικιστή Ζακ-Λουί Νταβίντ.

Το θέατρο επανέρχεται στη μόδα, μετά από μια παρακμή από το τέλος του 16ου αιώνα. Το κλασικό θέατρο θα πρέπει να ανταποκρίνεται, όπως και η λογοτεχνία, σε συγκεκριμένους κανόνες, να μπορεί να τραβήξει την προσοχή του θεατή και να έχει ομαλή πλοκή (η ίντριγκα είναι πιθανή).

Αυτοί οι κανόνες σκόπευαν να μην κουράζουν τους θεατές με αχρείαστες λεπτομέρειες, όπως ο τόπος ή η χρονολογία, και έτσι να αφήνουν τον θεατή να συγκεντρωθεί στην πλοκή. Επίσης δεν θα έπρεπε να υπάρχουν σοκαριστικές σκηνές και σκηνές βίας. Οποιεσδήποτε τέτοιες σκηνές (αυτοκτονία, θάνατος) θα έπρεπε να συμβαίνουν έξω από την σκηνή.

Κωμωδία

Η κωμωδία του Μολιέρου ήταν η επικρατέστερη της εποχής. Σύμφωνα με τον Μολιέρο, η κωμωδία προσπαθεί να βελτιώσει τα πταίσματα των ανθρώπων και να τους διασκεδάζει ταυτόχρονα. Έτσι ο Μολιέρος επιτίθεται στα μειονεκτήματα των ανθρώπων, όπως η απιστία, η υποκρισία και η τσιγκουνιά.

Τα χαρακτηριστικά της κλασικής κωμωδίας είναι:

• Η δράση διαδραματίζεται στο παρόν, σε μια αστική οικογένεια
• Διακρίνεται σε τρεις ή πέντε πράξεις
• Γλώσσα σχεδόν προφορική
• Έντονο κωμικό στοιχείο

Βιβλιογραφία

• Martin Dönike: Pathos, Ausdruck und Bewegung. Zur Ästhetik des Weimarer Klassizismus 1796–1806, de Gruyter, Berlin 2005, ISBN 3-11-018237-8, Rezension von Reinhard Wegner online
• R. Toman: Klassizismus und Romantik. Architektur-Skulptur-Malerei-Zeichnung. Könemann im Tandem-Verlag, 2006, ISBN 3-8331-1430-4.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Helmut Pfotenhauer, Klassizismus als Anfang der Moderne? Überlegungen zu Karl Philipp Moritz und seiner Ornamenttheorie
• Klassizistische Werke im Museumsportal Schleswig-Holstein
• Klassizistische Architektur im Südwesten Deutschlands unter badischewanderungen.de
• Sonja Steiner-Welz, Bauwerke in Deutschland Klassizismus, Neo-klassizismus, illustriert von Sonja Steiner-Welz, Mannheim 2007