Η Παρθένος της Ορλεάνης (Σίλερ)
Η Παρθένος της Ορλεάνης (γερμανικά: Die Jungfrau von Orleans) είναι πεντάπρακτο θεατρικό έργο του Φρίντριχ Σίλερ και αναφέρεται στην ιστορία της Ιωάννας της Λωραίνης που εναντιώθηκε στους Άγγλους εισβολείς και άλλαξε την πορεία του Εκατονταετούς Πολέμου στη Γαλλία τον 15ο αιώνα. Η πρεμιέρα του έργου έγινε στις 11 Σεπτεμβρίου 1801 στη Λειψία με τεράστια επιτυχία. Κατά τη διάρκεια της ζωής του Σίλερ, ήταν μια από τις πιο δημοφιλείς παραστάσεις. Το δράμα γράφτηκε την περίοδο του κλασικισμού της Βαϊμάρης και είναι κλασικό στη μορφή με επιρροές από τα έργα του ρομαντισμού.[1]
 Η ηθοποιός Γιοχάνα Γκρόσερ σε παράσταση του έργου στα μέσα του 19ου αιώνα στο Μπράουνσβαϊγκ | |
| Συγγραφέας | Φρίντριχ Σίλερ |
|---|---|
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 11 Σεπτεμβρίου 1801 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1801 |
| Μορφή | θεατρικό έργο |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Ο συγγραφέας το χαρακτήρισε ως «ρομαντική τραγωδία» και πράγματι, αν και αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα αποκλίνει σημαντικά από την ιστορική αλήθεια: η ηρωίδα δεν πεθαίνει στην πυρά αλλά στο πεδίο της μάχης, ο έρωτας ανάμεσα στην Ιωάννα και τον Λάιονελ είναι μυθοπλασία και ο Άγγλος ιππότης χαρακτήρας φανταστικός, κ.α..[2]
Στην ιστορία της Γαλλίας του 15ου αιώνα, ο Σίλερ προβάλλει συνειδητά τα τρέχοντα προβλήματα της εποχής γύρω στο 1800. Πάνω απ' όλα, ο Σίλερ ασχολείται με την προώθηση της ιδέας του εθνικού κράτους και είχε στρατευθεί στην υπεράσπιση των Γερμανικών κρατών ενάντια στην επεκτεινόμενη Γαλλία του Ναπολέοντα.
Ιστορικό πλαίσιο
ΕπεξεργασίαΤο έργο διαδραματίζεται το 1429-1430, σε μια όψιμη φάση του Εκατονταετούς πολέμου. Οι σκηνές εναλλάσσονται μεταξύ διαφορετικών περιοχών της Γαλλίας.
Το 1420, ο Κάρολος ΣΤ΄ της Γαλλίας και ο Ερρίκος Ε΄ της Αγγλίας υπέγραψαν τη συνθήκη του Τρουά, σύμφωνα με την οποία ο Άγγλος βασιλιάς ορίστηκε διάδοχος του Γαλλικού θρόνου. Ο 17χρονος δελφίνος Κάρολος που είχε κατηγορηθεί σαν νόθος αποκληρώθηκε. Μετά τον θάνατο του Καρόλου ΣΤ' το 1422, ξεκίνησε η διαμάχη για τη νομιμότητα του γαλλικού στέμματος. Όταν το 1429 εμφανίστηκε η Ιωάννα της Λωρραίνης, η χώρα ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης, χωρισμένη σε τρεις πολιτικές περιοχές: Ο δελφίνος και αργότερα βασιλιάς Κάρολος Ζ' βρισκόταν σε απελπιστική κατάσταση, είχε καταφύγει σε μια περιοχή νότια του Λίγηρα κοντά στην Ορλεάνη που πολιορκούνταν από τους Άγγλους από το 1428. Η Νορμανδία, η Βρετάνη, η Καμπανία, το Παρίσι και η Γκιγιέν ήταν εδάφη του βασιλιά της Αγγλίας, ο οποίος διεκδικούσε επίσης τον τίτλο του βασιλιά της Γαλλίας. Τέλος, ο Φίλιππος ο Καλός κυβερνούσε το δουκάτο της Βουργουνδίας και περιοχές της Φλάνδρας.[3]
Ο Σίλερ αναφέρεται επίσης στα ακόλουθα δύο σημαντικά ιστορικά γεγονότα εκείνης της εποχής: τη δολοφονία το 1419 του Ιωάννη Α΄ της Βουργουνδίας, πατέρα του Φιλίππου του Καλού από ανθρώπους του δελφίνου Καρόλου σε μια συνάντηση σε ουδέτερο έδαφος, κάτι που επισφράγισε τη συμμαχία μεταξύ Αγγλίας και δουκάτου της Βουργουνδίας. Επίσης, η μητέρα του δελφίνου βασίλισσα Ιζαμπώ είχε απομακρυνθεί από τον γιο της και είχε συμμαχήσει με τους Βουργουνδούς.[4]
Υπόθεση
ΕπεξεργασίαΠρόλογος
Ο πρόλογος αναφέρεται στον πόλεμο και τις επιπτώσεις στην κατάσταση στη Γαλλία και στην οικογένεια του αγρότη Τιμπώ ντ'Αρκ: έχει τρεις κόρες και είναι ευχαριστημένος με τις πρώτες δύο που πρόκειται να παντρευτούν. Η νεότερη, όμως, η Ιωάννα, αρνείται πεισματικά να παντρευτεί τον τίμιο και εργατικό νεαρό Ρέιμοντ, που την αγαπά εδώ και χρόνια. Ισχυρίζεται ότι το πεπρωμένο της είναι να μείνει άγαμη γιατί προορίζεται για μια πιο σημαντική αποστολή που της ανέθεσε ο Θεός: τη σωτηρία της Γαλλίας.
Ο πατέρας της είναι επικριτικός: τα πνεύματα κάτω από το «Δρυιδικό δέντρο» πιθανότατα την παρέσυραν στο κακό και δεν έχει χριστιανική ταπεινοφροσύνη, στοχεύει ψηλά γιατί ήταν ιδιαίτερα όμορφη. Όταν η Ιωάννα βλέπει ένα κράνος που ένας αγρότης αγόρασε από μια τσιγγάνα στην αγορά, συνειδητοποιεί ότι προορίζεται για εκείνη και το βλέπει ως σημάδι από τον ουρανό για να πάει στη μάχη εναντίον της Αγγλίας.[5]
Πρώτη πράξη
Η κατάσταση του Γάλλου βασιλιά Καρόλου Ζ΄ είναι απελπιστική: οι Άγγλοι έχουν ήδη κατακτήσει μεγάλα τμήματα της χώρας, συμμάχησαν με τον Δούκα της Βουργουνδίας Φίλιππο τον Καλό ενισχύοντας έτσι τα στρατεύματά τους και επί του παρόντος πολιορκούν τη στρατηγικής σημασίας Ορλεάνη. Στόχος τους είναι να εξασφαλίσουν το γαλλικό στέμμα στον Άγγλο βασιλιά, που το διεκδικεί για δυναστικούς λόγους. Οι Γάλλοι στρατιώτες και στρατιωτικοί διοικητές έχουν ήδη αρχίσει να εγκαταλείπουν επειδή δεν έχουν λάβει καμία αμοιβή για μήνες. Οι Γάλλοι βρίσκονται ήδη στα πρόθυρα της ήττας όταν η Ιωάννα εμφανίζεται ξαφνικά στο πεδίο της μάχης και, αναστρέφοντας την απελπιστική κατάσταση, οδηγεί τους Γάλλους στη νίκη.
Ο Κάρολος Ζ' , ο μελλοντικός βασιλιάς της Γαλλίας, καλεί την Ιωάννα κοντά του. Θέλει να δει μόνος του αυτό το θαύμα και στην αρχή δεν μπορεί να πιστέψει ότι οφείλει τη νίκη του σε μια κοπέλα. Η Ιωάννα του εξηγεί ότι την αποστολή της ανέθεσε ο Θεός. Όταν αποδεικνύει ότι γνωρίζει τις σκέψεις και τις προσευχές του, ο Κάρολος Ζ' πείθεται για τη θεία της δύναμη και της δίνει την ηγεσία του στρατού του.
Δεύτερη πράξη
Οι Βρετανοί, εν τω μεταξύ, πιστεύουν ότι η Ιωάννα είναι μάγισσα που έχει εμπλακεί με σκοτεινές δυνάμεις. Καθώς σχεδιάζουν την επόμενη πορεία δράσης τους, προκύπτει διχόνοια μεταξύ του Δούκα της Βουργουνδίας, του Άγγλου στρατηγού Τάλμποτ και του Λάιονελ, αρχηγού των αγγλικών στρατευμάτων. Η βασίλισσα Ιζαμπώ, η μητέρα του Καρόλου, που είναι στο πλευρό των Άγγλων, καταφέρνει να βάλει τέλος στις διαφορές τους.
Εν τω μεταξύ, η Ιωάννα οδηγεί κρυφά τα γαλλικά στρατεύματα στο αγγλικό στρατόπεδο, ακολουθεί σφαγή και φεύγοντας αφήνουν το στρατόπεδο στις φλόγες. Με έναν συγκλονιστικό και πειστικό λόγο καταφέρνει να πάρει στο πλευρό της τον Δούκα της Βουργουνδίας, επιτυγχάνοντας άλλη μια νίκη για τους Γάλλους.[2]
Τρίτη πράξη
Η Ιωάννα προκαλεί θαυμασμό στα γαλλικά στρατεύματα, έχει καταφέρει να συμφιλιώσει τον Φίλιππο της Βουργουνδίας με τον Ντυ Σατέλ, τον Γάλλο ιππότη που σκότωσε τον πατέρα του. Ο κόμης Ντυνουά και ο βασιλικός αξιωματικός Λα Ιρ της κάνουν πρόταση γάμου. Η Ιωάννα τους απορρίπτει, επικαλούμενη τον όρκο αγνότητας.
Σε μάχη που ακολούθησε, ο Άγγλος στρατηγός και ήρωας Τάλμποτ σκοτώνεται. Η Ιωάννα συναντά έναν μυστηριώδη Μαύρο ιππότη που προσπαθεί να την πείσει να παραιτηθεί από την αποστολή της. Ετοιμάζεται να τον σκοτώσει όταν ξαφνικά, μέσα σε κεραυνούς και βροντές αυτός εξαφανίζεται.
Αμέσως μετά συναντά τον Άγγλο αρχιστράτηγο Λάιονελ. Τον νικάει στη μονομαχία και σηκώνει το σπαθί για το τελευταίο φονικό χτύπημα, αλλά όταν του βγάζει το κράνος και τον κοιτάζει στο πρόσωπο, συναισθήματα στοργής τη σταματούν. Τον αφήνει να φύγει - παρόλο που αυτός απορρίπτει το έλεος και απαιτεί να σκοτωθεί όπως οι σύντροφοί του - και μένει βαθιά αναστατωμένη, αισθάνεται ότι πρόδωσε τη θεϊκή της αποστολή.
Τέταρτη πράξη Η Ιωάννα όχι μόνο έσωσε τον Λάιονελ αλλά τον σκέφτεται συνέχεια. Ντρέπεται για τα συναισθήματά της και νιώθει παγιδευμένη ανάμεσα στην αποστολή της και τον έρωτά της, που την εμποδίζει σε αυτήν ακριβώς την αποστολή. Μόνο απρόθυμα και με ένοχη συνείδηση δέχεται το λάβαρο της Παναγίας και συμμετέχει στη στέψη του Καρόλου Ζ' στον Καθεδρικό Ναό της Ρενς. Σε αντίθεση με την καταθλιπτική της διάθεση είναι η λατρεία με την οποία αντιδρούν οι γύρω τους στις επιτυχίες της. Ο βασιλιάς Κάρολος λέει μάλιστα ότι η Ιωάννα θα αγιοποιηθεί με πρότασή του. Μετά την τελετή στέψης, η Ιωάννα συναντά τις αδερφές της που την καλούν να επιστρέψει στο σπίτι μαζί τους, αλλά ο πατέρας της επεμβαίνει και την κατηγορεί δημόσια για μαγεία. Ο λαός και ο βασιλιάς απαιτούν από την Ιωάννα να υπερασπιστεί τον εαυτό της αλλά αυτή παραμένει σιωπηλή στις κατηγορίες. Όταν μια σφοδρή καταιγίδα χτυπά την εκκλησία, οι άνθρωποι την εκλαμβάνουν ως οργή του Θεού και τρέπονται σε φυγή. Ο Κάρολος την εξορίζει. Ο μνηστήρας της Ρέιμοντ τη συνοδεύει στην εξορία.
Πέμπτη πράξη
Η Ιωάννα και ο Ρέιμοντ βρίσκονται στο δάσος. Κατά τη διάρκεια μιας δυνατής καταιγίδας, βρίσκουν καταφύγιο σε μια καλύβα καρβουνιάρηδων. Όμως, ο γιος της οικογένειας την αναγνωρίζει ως τη μάγισσα της Ορλεάνης και τους διώχνουν. Η Ιωάννα διαβεβαιώνει τον Ρέιμοντ ότι δεν έχει ασκήσει ποτέ μαύρη μαγεία. Έμεινε σιωπηλή κατά τη διάρκεια της «θείας κρίσης» επειδή πίστευε ότι άξιζε την τιμωρία και θα δεχτεί όλα όσα της επιφυλάσσει ο Θεός.
Λίγο αργότερα, η Ιωάννα αιχμαλωτίζεται από Άγγλους στρατιώτες, ο Ρέιμοντ καταφέρνει να ξεφύγει και ενημερώνει τους Γάλλους, οι οποίοι έχουν μετανιώσει που εξόρισαν τη γενναία πολεμίστρια, γιατί, εν τω μεταξύ, η πορεία του πολέμου έχει αναστραφεί υπέρ των Άγγλων. Όταν φτάνουν τα νέα για τη σύλληψή της, ο κόμης Ντυνουά καλεί τους άλλους ευγενείς να την ελευθερώσουν.
Στο αγγλικό στρατόπεδο, η Ιωάννα συναντά ξανά τον Λάιονελ, ο οποίος θέλει να την προστατεύσει και την καλεί να συνταχθεί με τους Άγγλους. Αλλά αυτή τη φορά αντιστέκεται στον ερωτικό πειρασμό. Η βασίλισσα Ιζαμπώ τη φυλακίζει και παρακολουθεί την εξέλιξη του πολέμου άπραγη και γεμάτη ενοχές. Προσεύχεται στον Θεό και ένα θαύμα την απελευθερώνει από τις αλυσίδες της. Εμφανίζεται στο πεδίο της μάχης και μάχεται για τον προορισμό της, κατορθώνοντας να οδηγήσει τους Γάλλους στη νίκη. Όμως, τραυματίζεται θανάσιμα. Όταν ο Δούκας της Βουργουνδίας και ο Γάλλος βασιλιάς τη βρίσκουν, σκεπάζουν με τα λάβαρά τους το άψυχο σώμα της ηρωικής κοπέλας.[6]
- Αναπαράσταση των χαρακτήρων στη γκαλερί Σίλερ (1859)
-
-
-
Τάλμποτ -
-
Ιωάννα και Λάιονελ -
Ποίηση και ιστορική πραγματικότητα
ΕπεξεργασίαΟ Φρίντριχ Σίλερ κατείχε τη θέση καθηγητή ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Ιένας από το 1789 μέχρι τον θάνατό του και ως εκ τούτου ήταν εξοικειωμένος με τις πιο σημαντικές ιστορικές πηγές της Ιστορίας, και, για το συγκεκριμένο έργο, σχετικά με τον Εκατονταετή Πόλεμο. Στα ιστορικά του έργα, όπως στην τραγωδία Η συνωμοσία του Φιέσκο στη Γένοβα (1783) ή στην τριλογία Βάλλενσταϊν (1799), σε γενικές γραμμές σεβάστηκε τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Ωστόσο, δεν ενδιαφέρονταν για την ιστορική αλήθεια αυτή καθαυτή και χρησιμοποιούσε το υλικό του ελεύθερα εισάγοντας μυθοπλασία και φανταστικούς χαρακτήρες. Όπως είχε δηλώσει, χρησιμοποιούσε το ιστορικό υλικό «πάντα παίρνοντας μόνο τη γενική κατάσταση, τον χρόνο και τους ανθρώπους από την ιστορία και επινοώντας ελεύθερα όλα τα άλλα ποιητικά».[7]
Οι αποκλίσεις από την ιστορική πραγματικότητα της Παρθένου της Ορλεάνης:
- Η Ιωάννα της Λωρραίνης δεν πέθανε στο πεδίο της μάχης. Μετά τη σύλληψή της από τους Βουργουνδούς παραδόθηκε στους Άγγλους και κάηκε ως αιρετική.
- Ο έρωτας ανάμεσα στην Ιωάννα και τον Λάιονελ είναι μυθοπλασία και τόσο ο Άγγλος ιππότης, όσο και ο Ρέιμοντ, είναι χαρακτήρες φανταστικοί.
- Η Ανιές Σορέλ (γεννημένη το 1422), που εμφανίζεται να παρακαλεί τον Κάρολο να μην εγκαταλείψει την ελπίδα και να μην ντροπιαστεί φεύγοντας, όπως είχε αποφασίσει με βαριά καρδιά, έγινε ερωμένη του Καρόλου Ζ΄ μετά τον θάνατο της Ιωάννας της Λωρραίνης.
- Ο Τάλμποτ (πέθανε το 1453) δεν σκοτώθηκε το 1429, αλλά στη μάχη του Καστιγιόν, την τελευταία αποφασιστική ήττα των Άγγλων στον Εκατονταετή Πόλεμο. Ωστόσο, ηττήθηκε και αιχμαλωτίστηκε από τους Γάλλους στη μάχη του Πατέ το 1429 και ανταλλάχθηκε 4 χρόνια αργότερα.
- Κατά τις πρώτες επαφές της με τους ευγενείς, η Ιωάννα αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό που έπρεπε να ξεπεράσει. Στο δράμα του Σίλερ, όλοι στη βασιλική αυλή, συμπεριλαμβανομένου του αρχιεπισκόπου, πείθονται αυθόρμητα για την «αγιότητα» της στην πρώτη της εμφάνιση.
- Η συμφιλίωση μεταξύ του Γάλλου βασιλιά και του Δούκα της Βουργουνδίας έλαβε χώρα το 1435.
Διασκευές
ΕπεξεργασίαΤο έργο ενέπνευσε την όπερα Τζοβάννα ντ' Άρκο (1845) του Τζουζέπε Βέρντι, την όπερα Ιωάννα της Λωρραίνης (1881) του Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι και την ιταλική βουβή ταινία Η ζωή της Ιωάννας της Λωρραίνης το 1909 του Μάριο Καζερίνι.
Μετάφραση στα ελληνικά
Επεξεργασία- Η Παρθένα της Ορλεάνης, μετάφραση: Δημήτριος Ι. Λάμψας, εκδόσεις Δωδώνη, 1981 [8]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ . «lektueren-verstehen.de/friedrich-schiller/die-jungfrau-von-orleans/».
- ↑ 2,0 2,1 . «friedrich-schiller-zusammenfassung-die-jungfrau-von-orleans/#google_vignette».
- ↑ . «history.com/topics/middle-ages/hundred-years-war».
- ↑ . «teamqueens.org/isabeau-of-bavaria/».
- ↑ . «getabstract.com/de/zusammenfassung/die-jungfrau-von-orleans».
- ↑ . «studysmarter.de/deutsch/drama/die-jungfrau-von-orleans/».
- ↑ Schiller: Brief an Goethe, 20. August 1799
- ↑ . «politeianet.gr/books/schiller-friedrich-von-dodoni-i-parthena-tis-orleanis».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Die Jungfrau von Orleans (Schiller) στο Wikimedia Commons