Βικιπαίδεια

Χρήστης:JadeAlas/Οίκος των Πλανταγενετών

< Χρήστης:JadeAlas
 Αυτή η σελίδα είναι ένα «πρόχειρο χρήστη» του JadeAlas. Ένα «πρόχειρο χρήστη» είναι υποσελίδα της προσωπικής σελίδας του χρήστη στη Βικιπαίδεια. Εξυπηρετεί ως χώρος πειραματισμών και ανάπτυξης σελίδων και δεν είναι εγκυκλοπαιδικό λήμμα.
Επεξεργαστείτε ή δημιουργήστε το δικό σας πρόχειρο εδώ ή κάνετε δοκιμές στο κοινόχρηστο Πρόχειρο Βικιπαίδειας.
House of Plantagenet
Royal house
Illustration of the Plantagenet coat of arms, three gold lions on a red background
Χώρα
Λίστα
Kingdom of England
seme
Lordship of Ireland
Principality of Wales
Holy Roman Empire (titular)
Ίδρυση12th century
ΙδρυτήςGeoffrey V of Anjou
Ύστατος άρχωνRichard III of England
Τίτλοι
Λίστα
King of England
King of France (claim)
King of the Romans (titular)
Lord of Ireland
Prince of Wales
Duke of Aquitaine
Duke of Normandy
Duke of Brittany
Count of Anjou
Count of Maine
Count of Nantes
Count of Poitou
Lord of Cyprus
Διάλυση
  • 1499 (male)
  • 1541 (female)
Εκθρόνιση1485 (1485)
Νεότεροι κλάδοιHouse of Lancaster
House of York

Ο οίκος των Πλανταγενετών [Σημ. 1](/plænˈtædʒənɪt/) ήταν ένας βασιλικός οίκος που προήλθε από τα εδάφη του Ανζού στη Γαλλία. Το όνομα Πλανταγενετοί χρησιμοποιείται από τους σύγχρονους ιστορικούς για να εντοπίσει τέσσερις ξεχωριστούς βασιλικούς οίκους: τους Ανδεγαυούς, οι οποίοι ήταν επίσης κόμητες του Ανζού, την κύρια γραμμή των Πλανταγενετών μετά την απώλεια του Ανζού και τα δύο παρακλάδια των Πλανταγενετών, οι οίκοι του Λάνκαστερ και του Γιόρκ Η οικογένεια κατείχε τον αγγλικό θρόνο από το 1154, με την άνοδο του Χένρι Β ' στο τέλος των κρίσεων της αναρχίας, μέχρι το 1485, όταν ο Ρίτσαρντ Γ' πέθανε κατά τη διάρκεια μάχης.

Υπό τον Οίκο των Πλανταγενετών, η Αγγλία μεταμορφώθηκε - αν και αυτό ήταν μόνο εν μέρει σκόπιμο. Οι Πλανταγενέτες βασιλιάδες αναγκάζονταν συχνά να διαπραγματεύονται συμβιβασμούς, όπως η Μάγκνα Κάρτα. Αυτοί περιόριζαν τη βασιλική δύναμη με αντάλλαγμα οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη. Ο βασιλιάς δεν ήταν πλέον ο πιο ισχυρός άντρας του έθνους, κρατώντας το προνόμιο της κρίσης, της φεουδαρχικής τιμής και του πολέμου. Τώρα είχε καθορίσει καθήκοντα στο βασίλειο, υποστηριζόμενο από ένα εξελιγμένο σύστημα δικαιοσύνης. Μια ξεχωριστή εθνική ταυτότητα διαμορφώθηκε από τη σύγκρουση με τους Γάλλους, τους Σκωτσέζους, τους Ουαλούς και τους Ιρλανδούς και την καθιέρωση της αγγλικής ως πρωτεύουσας γλώσσας.

Τον 15ο αιώνα, οι Plantagenets ηττήθηκαν στον Εκατονταετή Πόλεμο και αντιμετώπισαν κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Οι λαϊκές εξεγέρσεις ήταν συνηθισμένες, προκαλούμενες από την άρνηση πολλών ελευθεριών. Οι Άγγλοι ευγενείς συγκέντρωναν ιδιωτικούς στρατούς, είχαν ιδιωτικές διαμάχες και αψηφούσαν ανοιχτά τον Ερρίκο ΣΤ'.

Η αντιπαλότητα ανάμεσα στα δύο παρακλάδια του Οίκου των Πλανταγενετών του Γιορκ και του Λάνκαστερ προκάλεσε τον Πόλεμο των Ρόδων, έναν αγώνα δεκαετιών για την αγγλική διαδοχή, που κορυφώθηκε στη μάχη του Μπόσγουορθ το 1485, όταν η βασιλεία των Πλανταγενετών και ο αγγλικός Μεσαίωνας έφτασαν στο τέλος τους με το θάνατο του Βασιλιά Ριχάρδου Γ΄. Ο Ερρίκος Ζ', με καταγωγή από τους Λάνκαστερ, έγινε βασιλιάς της Αγγλίας και πέντε μήνες αργότερα, παντρεύτηκε την Ελισάβετ της Υόρκης, τερματίζοντας έτσι τον Πόλεμο των Ρόδων και ξεκινώντας τη δυναστεία των Τυδώρ. Οι Τυδώρ εργάστηκαν για να συγκεντρώσουν την αγγλική βασιλική εξουσία, η οποία τους επέτρεψε να αποφύγουν ορισμένα από τα προβλήματα που μάστιζαν τους τελευταίους ηγέτες των Πλανταγενετών. Η προκύπτουσα σταθερότητα επέτρεψε την Αγγλική Αναγέννηση και την έλευση της πρώιμης σύγχρονης Βρετανίας.

Ορολογία

Επεξεργασία

Πλανταγενέτες

Επεξεργασία
 
Ο Ερρίκος Β' (1154–1189) θεωρείται από ορισμένους ως ο πρώτος Πλανταγενέτης βασιλιάς της Αγγλίας.

Ο Ριχάρδος της Υόρκης, 3ος δούκας της Υόρκης, υιοθέτησε το Πλανταγενέτης ως το οικογενειακό του όνομα τον 15ο αιώνα. Ο Πλανταγενέτης (ή ρ) ήταν ένα ψευδώνυμο του 12ου αιώνα για τον πρόγονο του Γοδεφρείδο (Geoffrey), Κόμη του Ανζού και Δούκα της Νορμανδίας. Μία από τις πολλές δημοφιλείς θεωρίες υποδηλώνει ότι το άνθος κύτισος, ένα φωτεινό κίτρινο ("χρυσό") ανθισμένο φυτό, genista στα μεσαιωνικά Λατινικά, ως πηγή του ψευδώνυμου.[1]

Είναι αβέβαιο γιατί ο Ρίτσαρντ επέλεξε αυτό το συγκεκριμένο όνομα, αν και κατά τη διάρκεια του πολέμου των Ρόδων τόνισε τη θέση του Ριχάρδου ως απόγονο του Geoffrey από την πατρική γραμμή. Η αναδρομική χρήση του ονόματος για όλους τους απογόνους της ανδρικής γραμμής του Geoffrey ήταν δημοφιλής κατά τη διάρκεια της επόμενης δυναστείας των Τυδώρ, ίσως ενθαρρυμένη από την περαιτέρω νομιμότητα που έδινε στον εγγονό του Ριχάρδου, Ερρίκο Η'. [2] Μόνο στα τέλη του 17ου αιώνα πέρασε σε ευρεία χρήση μεταξύ των ιστορικών.[3]

Ανδεγαυοί

Επεξεργασία

Ανδεγαυός σημαίνει στα γαλλικά "από το Ανζού". Οι τρεις Ανδεγαυοί βασιλιάδες ήταν οι Ερρίκος Β', Ριχάρδος Α' και Ιωάννης. "Ανδεγαυός" μπορεί επίσης αν αναφέρεται στην ιστορική περίοδο κατά την οποία βασίλεψαν. Αρκετοί ιστορικοί αναγνωρίζουν τους Ανδεγαύους ως διακριτή αγγλική βασιλική δυναστεία. Η λέξη "Ανδεγαύος" μπορεί επίσης να αναφέρεται σε οποιονδήποτε ηγεμόνα ή κυβέρνηση από το Ανζού. Ως ουσιαστικό, αναφέρεται σε οποιοδήποτε γηγενή του Ανζού ή Ανδεγαύο ηγεμώνα και πιο συγκεκριμένα σε άλλους κόμητες και δούκες του Ανζού, περιλαμβανομένων και προγώνων των τριών βασιλιάδων που δημιούργησαν την αγγλική βασιλική δυναστεία, τα ξαδέλφια τους, που κατείχαν το στέμμα της Ιερουσαλήμ και σε μη συγγενείς, μέλη της γαλλικής βασιλικής οικογένειας, στους οποίους αποδόθηκε αργότερα ο τίτλος και δημιούργησαν διαφορετικές δυναστείες, όπως τον Οίκο των Καπετιδών - Ανζού και τον Οίκο των Βαλουά-Ανζού. Συνεπώς, υπάρχει διαφωνία ανάμεσα σε αυτούς που θεωρούν ότι ο πρώτος Πλανταγενέτης μονάρχης ήταν ο Ερρίκος Γ' και σε αυτούς που δεν κάνουν διάκριση μεταξύ των Πλανταγενετών και των Ανδεγαυών, θεωρώντας τον Ερρίκο Β πρώτο Πλανταγενέτη βασιλιά.[4][5][6][7]

Ο όρος "Αυτοκρατορία Ανδεγαυών" επινοήθηκε από την Κέιτ Νόργκειτ το 1887. Δεν υπήρχε γνωστό σύγχρονο συλλογικό όνομα για όλες τις περιοχές υπό την κυριαρχία των Ανδευαβών Βασιλιάδων της Αγγλίας. Αυτό οδήγησε σε περιφράσεις όπως "το βασίλειό μας και όλα όσα υπόκεινται στην διοίκηση μας, όποια κι αν είναι αυτά" ή "ολόκληρο το βασίλειο που ανήκε στον πατέρα του". Το τμήμα «Αυτοκρατορία» της «Αυτοκρατορίας Ανδεγαυών» υπήρξε αμφιλεγόμενο, ειδικά καθώς αυτά τα εδάφη δεν υπόκεινται σε ενοποιημένους νόμους ή συστήματα διακυβέρνησης και καθένας διατήρησε τους δικούς του νόμους, παραδόσεις και φεουδαρχικές σχέσεις. Το 1986, ένα συνέδριο ιστορικών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε κράτος Ανδευαβών και ως εκ τούτου δεν υπήρχε "Αυτοκρατορία Ανδευαβών", αλλά ότι ο όρος espace Plantagenet (Γαλλικά για "Plantagenet area - περιοχή Πλανταγενετών") ήταν αποδεκτό. [8] Ωστόσο, οι ιστορικοί συνέχισαν να χρησιμοποιούν το "Αυτοκρατορία Ανδευαβών". [Σημ. 2]

Προέλευση

Επεξεργασία
 
Παράσταση του Χένρι Β' και των νόμιμων παιδιών του, του 13ου αιώνα: Γουλιέλμος, Ερρίκος, Ριχάρδος, Ματίλντα, Γοδεφρείδος, Ελεονώρα, Ιωάννα και Ιωάννης

Οι μεταγενέστεροι κόμητες του Ανζού, συμπεριλαμβανομένων των Πλανταγενετών, προήλθαν από τον Γοδεφρείδο Β', τον κόμη του Γκατινέ και τη σύζυγό του Ερμενγάρδη του Ανζού. Το 1060 το ζευγάρι κληρονόμησε τον τίτλο μέσω γνωστικής συγγένειας από μία οικογένεια Ανδεγαυών που προήλθε από έναν ευγενή που ονομάζεται Ινελζέ, του οποίου η καταγεγραμμένη ιστορία χρονολογείται από το 870.[9]

Κατά τη διάρκεια του 10ου και του 11ου αιώνα, έλαβαν χώρα αγώνες εξουσίας μεταξύ κυβερνώντων στη βόρεια και δυτική Γαλλία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των Ανζού, Νορμανδίας, Βρετάνης, Πουατού, Μπλουά, Μαίην και των βασιλέων της Γαλλίας. Στις αρχές του 12ου αιώνα, ο Γοδεφρείδος του Ανζού παντρεύτηκε την αυτοκράτειρα Ματθίλδη, το μοναδικό επιζών, νόμιμο παιδί του βασιλιά Ερρίκου Α' και διαδόχου του αγγλικού θρόνου. Ως αποτέλεσμα αυτού του γάμου, ο γιος του Τζιόφρι Ερρίκος Β' κληρονόμησε τον αγγλικό θρόνο καθώς και τους τίτλους της Νορμανδίας και της Ανδεγαύης, σηματοδοτώντας έτσι την αρχή των δυναστειών Ανδεγαυών και Πλανταγενετών. [10]

Ο γάμος ήταν η τρίτη προσπάθεια του πατέρα του Γοδεφρείδου, Φουλκ Ε', Δούκα του Ανζού, να οικοδομήσει μια πολιτική συμμαχία με τη Νορμανδία. Στην αρχή παντρεψε τη κόρη του, την Αλίκη, με τον Γουλιέλμο Άντελιν, κληρονόμο του Ερρίκου Α'. Μετά τον πνιγμό του Γουίλιαμ στο ναυάγιο του Λευκού Πλοίου, ο Φούλκ πάντρεψε μία άλλη από τις κόρες του, τη Σιβύλλα του Ανζού, με τον Γουλιέλμο Κλίτο, γιο του μεγαλύτερου αδερφού του Ερρίκου Α', Ροβέρτου της Νορμανδίας. Ο Χένρι Α΄ ακύρωσε το γάμο για να αποφύγει την ενίσχυση της διεκδίκησης του αντιπάλου του Γουίλιαμ στη Νορμανδία. Τελικά ο Φούλκ πέτυχε τον στόχο του μέσω του γάμου του Τζέφρι και της Ματίλντα. Στη συνέχεια, ο Φουλκ έδωσε τους τίτλους του στον Τζέφρι και έγινε Βασιλιάς της Ιερουσαλήμ. [11]

Οι Ανδεγαυοί βασιλιάδες

Επεξεργασία

Άφιξη στην Αγγλία

Επεξεργασία
 
Οι ηπειρωτικές κτήσεις του Ερρίκου Β' το 1154 (σε διάφορες αποχρώσεις του κόκκινου), που αποτελούν μέρος της " Ανδεγαυικής Αυτοκρατορίας"

Όταν ο Ερρίκος Β' γεννήθηκε το 1133, ο παππούς του, ο Ερρίκος Α', φέρεται να ήταν χαρούμενος, λέγοντας ότι το αγόρι ήταν «κληρονόμος του βασιλείου».[12] Η γέννηση μείωσε τον κίνδυνο να περάσει το βασίλειο του στην οικογένεια του γαμπρού του, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί αν ο γάμος της Ματίλντα και του Τζέφρι αποδεικνυόταν άτεκνος. Η γέννηση ενός δεύτερου γιου, που ονομάστηκε επίσης Γοδεφρείδος, αύξησε την πιθανότητα να λάβει, σύμφωνα με τη γαλλική συνήθεια, ο Ερρίκος την αγγλική μητρική κληρονομιά και οΤζέφρι την πατρική κληρονομιά των Ανδεγαυών. Αυτό θα χώριζε τα βασίλεια της Αγγλίας και του Ανζού. Για να εξασφαλίσουν μια ομαλή διαδοχή, ο Τζέφρι και η Ματίλντα ζήτησαν περισσότερη δύναμη από τον Ερρίκο Α', αλλά βρέθηκαν σε διαμάχη μαζί του όταν εκείνος αρνήθηκε να τους δώσει δύναμη που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του. Όταν πέθανε τον Δεκέμβριο του 1135, το ζευγάρι βρισκόταν στο Ανζού, γεγονός που έδωσε τη δυνατότητα στον ξάδερφο της Ματίλντα, Στέφανο, να καταλάβει το στέμμα της Αγγλίας. Η αμφισβητούμενη άνοδος στο θρόνο του Στέφανου ξεκίνησε τη διαδεδομένη πολιτική αναταραχή που αργότερα ονομάστηκε Αναρχία. [13]

Ο κόμης Τζέφρι είχε ελάχιστο ενδιαφέρον για την Αγγλία. Αντίθετα, ξεκίνησε έναν δεκαετή πόλεμο για το Δουκάτο της Νορμανδίας, αλλά κατέστη σαφές ότι για να έχει επιτυχή κατάληξη αυτή η σύγκρουση, ο Στέφανος θα έπρεπε να αμφισβητηθεί στην Αγγλία, οπότε το 1139 η Ματίλντα και ο ετεροθαλής αδελφός της, ο Ροβέρτος, εισέβαλαν στην Αγγλία.[14] Από την ηλικία των εννέα, ο Ερρίκος στάλθηκε επανειλημμένα στην Αγγλία για να είναι η αρσενική φιγούρα των εκστρατειών, καθώς έγινε προφανές ότι θα γινόταν βασιλιάς, αν η μπορούσαν να κατακτήσουν την Αγγλία. Το 1141 ο Στέφανος συνελήφθη στη Μάχη του Λίνκολν και αργότερα ανταλλάχθηκε με τον Ροβέρτο, ο οποίος είχε επίσης συλληφθεί. Ο Τζέφρι συνέχισε την κατάκτηση της Νορμανδίας και το 1150 μετέφερε το δουκάτο του στον Ερρίκο, ενώ διατήρησε τον πρωταρχικό ρόλο στην κυβέρνηση του Δουκάτου.[15]

Τρία γεγονότα επέτρεψαν στους Ανδεγαυούς την επιτυχή λύση της σύγκρουσης:

  • Ο κόμης Τζέφρι πέθανε το 1151 προτού ολοκληρώσει τη διαίρεση του βασιλείου του μεταξύ του Ερρίκου και του μικρότερου αδερφού του Ερρίκου, Τζέφρι, ο οποίος θα κληρονομούσε το Ανζού. Σύμφωνα με τον Γουίλιαμ του Newburgh, ο οποίος έγραψε τη δεκαετία του 1190, ο Count Geoffrey αποφάσισε ότι ο Ερρίκος θα κληρονομούσε την Αγγλία και το Ανζού για όσο διάστημα χρειαζόταν τους πόρους για τη σύγκρουση εναντίον του Στέφανου. Ο κόμης Τζέφρι έδωσε εντολή ότι το σώμα του δεν θα έπρεπε να θαφτεί, μέχρι ο Χένρι να ορκιστεί ότι ο νεαρός Τζέφρι θα κληρονομούσε το Ανζού όταν ο Χένρι θα είχε εξασφαλίσει την Αγγλία και τη Νορμανδία. [16] Ο WL Warren εξέφρασε αμφιβολίες για αυτόν τον ισχυρισμό με το επιχείρημα ότι γράφτηκε αργότερα με βάση μια μοναδική σύγχρονη πηγή, θα ήταν αμφίβολο ότι είτε ο Τζέφρι είτε ο Ερρίκος θα θεωρούσαν έναν τέτοιο όρκο δεσμευτικό και θα έσπαζε την κληρονομική πρακτική της εποχής.[17] Ο νεαρός Τζέφρι πέθανε το 1158, προτού λάβει το Ανζού, αλλά είχε γίνει κόμης της Ναντ, όταν οι πολίτες της Ναντ εξεγέρθηκαν εναντίον του κυβερνήτη τους. Ο Χένρι είχε υποστηρίξει την εξέγερση.[18]
  • Ο Λουδοβίκος Ζ' της Γαλλίας έλαβε την ακύρωση του γάμου του με την Ελεονώρα της Ακουιτανίας στις 18 Μαρτίου 1152 και εκείνη παντρεύτηκε τον Ερρίκο (ο οποίος θα γινόταν Ερρίκος Β') στις 18 Μαΐου 1152. Κατά συνέπεια, οι Ανδεγαυίνοι απέκτησαν το Δουκάτο της Ακουιτανίας.[19]
  • Η σύζυγος και ο μεγαλύτερος γιος του Στέφανου, Ευστάθιος, πέθαναν το 1153, γεγονός που οδήγησε στη Συνθήκη του Γουίλινγκφορντ. Με τη συνθήκη έγινε δεκτή η πρόταση ειρήνης που είχε απορρίψει η Ματίλντα το 1142, αναγνώρισε τον Ερρίκο ως κληρονόμο του Στέφανου, εγγυήθηκε στον δεύτερο γιο του Στέφανου Ουίλιαμ την περιουσία του πατέρα του και επέτρεψε στον Στέφανο να είναι βασιλιάς για την υπόλοιπη ζωή του. Ο Στέφανος πέθανε λίγο αργότερα και ο Ερρίκος ανήλθε στο θρόνο στα τέλη του 1154. [20]

Οι Ανδεγαυοί στο απόγειο τους

Επεξεργασία

Από τα αδέλφια του Ερρίκου, ο Γουίλιαμ και ο Τζέφρι πέθαναν άγαμοι και άτεκνοι, αλλά ο θυελλώδης γάμος του Ερρίκου και της Ελεονώρας, που είχε ήδη δύο κόρες (τις Μαρί και Άλιξ) από τον πρώτο γάμο της με τον βασιλιά Λουδοβίκο, είχε ως αποτέλεσμα οκτώ παιδιά σε δεκατρία χρόνια: [21]

 
Μινιατούρα από έναν αγγλικό ψαλτίρι που παρουσιάζει ένα απολογισμό της δολοφονίας του Αρχιεπισκόπου Μπέκετ, γ. 1250, Μουσείο Τέχνης Walters

Ο Ερρίκος είχε επίσης νόθα παιδιά με πολλές ερωμένες, πιθανώς έως και δώδεκα. Αυτά τα παιδιά περιελάμβαναν τον Τζέφρι, τον Ουίλιαμ, τον Πέτρο και τέσσερα παιδιά που πέθαναν μικρά από την Άλυς, κόρη του Λουδοβίκου Ζ', ενώ ήταν αρραβωνιασμένη με τον γιο του Ριχάρδο. [26] Οι πολλές ικανότητες και η σημασία του Ουίλιαμ ως βασιλικός νόθος οδήγησαν σε μια μακρά και επιφανή καριέρα.[27]

Ο Χένρι επανέλαβε και επέκτεινε προηγούμενες επικυριαρχίες για να εξασφαλίσει την κατοχή του κληρονομούμενου βασιλείου του.[28] Το 1162 προσπάθησε να αποκαταστήσει αυτό που θεωρούσε ως εξουσία του επί της Αγγλικής Εκκλησίας, διορίζοντας τον φίλο του Τόμας Μπέκετ ως Αρχιεπίσκοπο του Κάντερμπερι μετά το θάνατο του προηγούμενου αρχιεπισκόπου, Τέομπαλντ. Η περιφρόνηση του Μπέκετ, όταν έγινε αρχιεπίσκοπος αποξένωσε τον βασιλιά και τους συμβούλους του. Ο Ερρίκος και ο Μπέκετ είχαν επανειλημμένα διαφωνίες για ζητήματα όπως η εκκλησία, ο γάμος του αδερφού του Ερρίκου και η φορολογία. Ο Ερρίκος αντέδρασε ζητώντας από τον Μπέκετ και άλλους Άγγλους επισκόπους να αναγνωρίσουν εγγράφως για πρώτη φορά δεκαέξι αρχαία έθιμα στα Συντάγματα του Κλάριντον, τα οποία διέπουν τις σχέσεις μεταξύ του βασιλιά, των δικαστηρίων του και της εκκλησίας. Όταν ο Μπέκετ προσπάθησε να φύγει από τη χώρα χωρίς άδεια, ο Ερρίκος θέλησε να τον καταστρέψει κατηγορόντας τον στα δικαστήρια για υποθέσεις σχετικά με την προηγούμενη θητεία του Μπέκετ ως καγκελαρίου. Ο Μπέκετ έφυγε και παρέμεινε σε εξορία για πέντε χρόνια. Οι σχέσεις τους αργότερα βελτιώθηκαν και ο Μπέκετ επέστρεψε, αλλά επιδεινώθηκαν ξανά όταν ο γιος του Ερρίκου στέφθηκε ως συμβασιλιάς από τον Αρχιεπίσκοπο της Υόρκης, γεγονός το οποίο ο Μπέκετ θεώρησε ως πρόκληση για την εξουσία του. Ο Μπέκετ αργότερα αφόρισε εκείνους που τον είχαν προσβάλει. Όταν έμαθε αυτά τα νέα, ο Ερρίκος είπε: "Τι άθλιους κηφήνες και προδότες έχω καλλιεργήσει και προωθήσει στο παλάτι μου που άφησαν τον άρχοντά τους να αντιμετωπίζεται με τόσο επαίσχυντη περιφρόνηση από έναν υπάλληλο κατώτερης γενιάς." Τέσσερις από τους ιππότες του Ερρίκου σκότωσαν τον Μπέκετ στον Καθεδρικό Ναό του Κάντερμπερι, αφού ο Μπέκετ αντιστάθηκε σε μια αποτυχημένη απόπειρα σύλληψης. Ο Ερρίκος θεωρήθηκε ευρέως συνένοχος στο θάνατο του Μπέκετ από τη χριστιανική Ευρώπη. Αυτό έκανε τον Χένρι παρία. Ως ένδειξη μετάνοιας, περπάτησε χωρίς παπούτσια στον Καθεδρικό Ναό του Καντέρμπερι, όπου μαστιγώθηκε άσχημα από μοναχούς. [29]

Από το 1155 ο Ερρίκος ισχυρίστηκε ότι ο Πάπας Αδριανός Δ' του είχε δώσει την άδεια να μεταρρυθμίσει την ιρλανδική εκκλησία αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της Ιρλανδίας, αλλά η έρευνα της καθηγήτριας Άνν Ντούγκαν δείχνει ότι το Λάουνταμπίλιτερ είναι παραποίηση μιας υπάρχουσας επιστολής και αυτό δεν ήταν στην πραγματικότητα πρόθεση του Ανδριανού.[30] Αρχικά έδωσε στον αδερφό του Ερρίκου Γουίλιαμ κάποια περιοχή. Ο Ερρίικος δεν ενήργησε προσωπικά μέχρι το 1171, οπότε ο Γουίλιαμ είχε ήδη πεθάνει. Εισέβαλε στην Ιρλανδία για να επιβάλει την εξουσία του σε ιππότες που είχαν συγκεντρώσει αυτόνομη εξουσία, αφού στρατολόγησαν στρατιώτες στην Αγγλία και την Ουαλία και αποίκησαν την Ιρλανδία με την άδειά του. Ο Ερρίκος έδωσε, αργότερα, την Ιρλανδία στον μικρότερο γιο του, τον Ιωάννη. [31] Το 1172 ο Ερρίκος έδωσε στον Ιωάννη τα κάστρα των Σινόν, Λούντεν και Μιραμπώ ως δώρο γάμου. Αυτό εξόργισε τον δεκαοχτάχρονο γιο του Ερρίκου, τον Ερρίκο, τον νεαρό βασιλιά, ο οποίος πίστευε ότι ήταν δικά του. Ακολούθησε μια εξέγερση από τη σύζυγο του Ερρίκου Β και τους τρεις μεγαλύτερους γιους τους. Ο Λουδοβίκος Ζ' της Γαλλίας υποστήριξε την εξέγερση. Ο Γουίλιαμ το Λιοντάρι, ο βασιλιάς της Σκωτίας και άλλοι μπήκαν στην εξέγερση. Μετά από δεκαοκτώ μήνες, ο Ερρίκος υπέταξε τους επαναστάτες.[32]

 
Η μεγάλη σφραγίδα του Ριχάρδου Α' του 1189 στο Μουσείο Ιστορίας της Vendee

Στο Λε Μαν το 1182, ο Ερρίκος Β' συγκέντρωσε τα παιδιά του για να μοιράσει την κληρονομιά του: ο μεγαλύτερος γιος του, ο Ερρίκος, θα κληρονομούσε την Αγγλία, τη Νορμανδία και τον Ανζού. Ο Ριχάρδος (αγαπημένος της μητέρας του) θα κληρονομούσε το Δουκάτο της Ακουιτανίας. Ο Τζέφρι θα κληρονομούσε τη Βρετάνη. και ο Ιωάννης την Ιρλανδία. Αυτό οδήγησε σε περαιτέρω συγκρούσεις. Ο νεότερος Ερρίκος επαναστάτησε ξανά, αλλά πέθανε από δυσεντερία . Ο Τζέφρι πέθανε το 1186 μετά από ατύχημα σε τουρνουά. Το 1189, ο Ριχάρδος και ο Φίλιππος ΙΙ της Γαλλίας επαναβεβαίωσαν τις διάφορες διεκδικίσεις τους εκμεταλλευόμενοι την επιβαρυμένη υγεία του ηλικιωμένου Ερρίκου. Ο Ερρίκος αναγκάστηκε να αποδεχτεί τους ταπεινωτικούς ειρηνευτικούς όρους, συμπεριλαμβανομένου του να ορίσει τον Ριχάρδο τον μοναδικό του κληρονόμο. Ο γέρος Βασιλιάς πέθανε δύο μέρες αργότερα, νικημένος και δυστυχισμένος. Οι Γάλλοι και οι Άγγλοι σύγχρονοι ηθικολόγοι θεωρούσαν αυτή τη μοίρα ως τιμωρία για τη δολοφονία του Μπέκετ,[33] ακόμη και ο αγαπημένος του νόμιμος γιος, ο Ιωάννης, είχε επαναστατήσει, αν και ο διαρκώς πιστός νόθος γιος Τζέφρι παρέμεινε με τον Ερρίκο μέχρι το τέλος.[34]

Μετά τη στέψη του, ο Ριχάρδος τακτοποίησε γρήγορα τις υποθέσεις του βασιλείου και αναχώρησε για Σταυροφορία στη Μέση Ανατολή. Η γνώμες για τον Ριχάρδο έχουν διακυμάνσεις. Αν και ήταν σεβαστός για τη στρατιωτική του ηγεσία και τους ευγενικούς τρόπους, είχε απορρίψει και εξευτελίσει την αδερφή του βασιλιά της Γαλλίας, εκθρόνισε τον βασιλιά της Κύπρου και αργότερα πούλησε το νησί, έκανε εχθρούς στην Τρίτη Σταυροφορία όπως ο Λεοπόδολδος Ε', Δούκας της Αυστρίας δείχνοντας έλλειψη σεβασμού στα εμβλήματα του, αρνήθηκε να μοιραστεί τα λάφυρα του πολέμου και φημολογήθηκε ότι είχε κανονίσει τη δολοφονία του Κονράδου του Μομφεράτου. Η αγριότητα του αποδείχθηκε από τη σφαγή 2.600 κρατουμένων στην Άκρα.[35] Κέρδισε νίκες κατά τη διάρκεια της Τρίτης Σταυροφορίας, αλλά απέτυχε να καταλάβει την Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με τον Στίβεν Ράνσιμαν ο Ριχάρδος ήταν «κακός γιος, κακός σύζυγος και κακός βασιλιάς».[36] Ο Τζόναθαν Ράιλι-Σμιθ τον περιέγραψε ως «ματαιόδοξο.. απαίσιος και εγωκεντρικό».[37] Σε μια εναλλακτική άποψη, ο Τζον Γκίλινγκχαμ επισημαίνει ότι για αιώνες ο Ρίτσαρντ θεωρήθηκε βασιλιάς - πρότυπο.[38]

Επιστρέφοντας από τη σταυροφορία με μια μικρή ομάδα οπαδών, ο Ριχάρδος συνελήφθη από τον Λεοπόλδο και μεταφέρθηκε στον αυτοκράτορα Ερρίκο ΣΤ' . Ο Ερρίκος κράτησε τον Ριχάρδο αιχμάλωτο για δεκαοκτώ μήνες (1192–1194), ενώ η μητέρα του συγκέντρωνε τα λύτρα, με αξία 100.000 μάρκα. Κατά την απουσία του Ριχάρδου, ο Φίλιππος Β' κατέλαβε μεγάλα τμήματα της Νορμανδίας και ο Ιωάννης απέκτησε τον έλεγχο των αγγλικών εδαφών του Ριχάρδου. Μετά την επιστροφή του στην Αγγλία, ο Ριχάρδος συγχώρεσε τον Ιωάννη και επαναβεβαίωσε την εξουσία του στην Αγγλία. Έφυγε ξανά το 1194 και πολέμησε με τον Φίλιππο για πέντε χρόνια, προσπαθώντας να ανακτήσει τα εδάφη που έχασε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του. Ενώ πλησίαζε στην ολοκληρωτική νίκη, τραυματίστηκε από ένα βέλος κατά τη διάρκεια πολιορκίας και πέθανε δέκα ημέρες αργότερα. [39]

Παρακμή και απώλεια του Ανζού

Επεξεργασία
 
Ένα από τα τέσσερα επίσημα αντίγραφα σώζονται από το κείμενο της Μάγκνα Κάρτα του 1215, στη Βρετανική Βιβλιοθήκη του Λονδίνου.

Η αποτυχία του Ριχάρδου να αποκτήσει κληρονόμο προκάλεσε μια κρίση διαδοχής και σύγκρουση μεταξύ των υποστηρικτών της διεκδίκησης του ανιψιού του, Αρθούρου και του Ιωάννη. Ο Γκιγιώμ ντε Ρος ηγήθηκε των αρχόντων του Ανζού, του Μέιν και του Τουραΐν, υποστηρίζωντας τον Αρθούρο.[40] Για άλλη μια φορά ο Φίλιππος Β' της Γαλλίας προσπάθησε να εισβάλει στα εδάφη των Πλανταγενετών στην ηπειρωτική Ευρώπη υποστηρίζοντας την απαίτηση του υποτελούς του Αρθούρου για το αγγλικό στέμμα. Ο Ιωάννης κέρδισε μια σημαντική νίκη, εμποδίζοντας παράλληλα τις δυνάμεις του Αρθούρου να συλλάβουν τη μητέρα του, συλλαμβάνοντας ολόκληρη την ηγεσία των ανταρτών στη Μάχη του Μιραμπώ και την αδερφή του Ελενόρα, Ισχυρή Κυρία της Βρετάνης.[41] Με παράλογο τρόπο, ο Ιωάννης αγνόησε τις απόψεις των συμμάχων του για την τύχη των κρατουμένων, πολλοί από τους οποίους ήταν γείτονες και συγγενείς τους. Αντίθετα, φέρθηκε στους κρατούμενους του τόσο απαίσια και τους κράτησε τόσο άσχημη αγωνία που φαινόταν ντροπιαστικό και άσχημο σε όλους όσους τον υποστήριζαν και είδαν αυτήν τη σκληρότητα, σύμφωνα με την Ιστορία του Γουίλιαμ Μάρσαλ. Ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του Ιωάννη, οι ισχυρές οικογένειες Θουάρ, Λουσινιόν και ντε Ρος επαναστάτησαν και ο Ιωάννης έχασε τον έλεγχο των Ανζού, Μέιν, Τουρέιν και βόρειου Ποϊτού. Ο γιος του, ο Βασιλιάς Ερρίκος Γ΄, διατήρησε την αξίωση για τα εδάφη του Ανζού, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1259, όταν τα παρέδωσε επισήμως και σε αντάλλαγμα του δόθηκε η Γασκώνη ως δούκα της Ακουιτανίας και μία υποτέλειια του βασιλιά της Γαλλίας.[42] Η φήμη του Ιωάννη ζημιώθηκε περαιτέρω από τη φήμη, που περιγράφεται στα Χρονικά του Μάργαμ, ότι ενώ ήταν μεθυσμένος δολοφόνησε ο ίδιος τον Αρθούρο. Ακόμη και αν δεν είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ιωάννης διέταξε τη δολοφονία. Υπάρχουν δύο αντίθετες σχολές σκέψης που εξηγούν την ξαφνική κατάρρευση της θέσης του Ιωάννη. Ο Σερ Τζέημς Χολτ υποστηρίζει ότι αυτό ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ανωτερώτητας των Γάλλων σε πόρους. Ο Τζον Γκίλινγκχαμ εντοπίζει διπλωματική και στρατιωτική κακοδιαχείριση και επισημαίνει ότι ο Ριχάρδος κατόρθωσε να διατηρήσει την επικράτεια του Ανδεγαυίν με παρόμοια οικονομικά.[43] Ο Νικ Μπάρατ έχει υπολογίσει ότι οι διαθέσιμοι πόροι του Ανδεγαυίν για χρήση στον πόλεμο ήταν 22% λιγότεροι από αυτούς του Φίλιππου, θέτοντας τους Ανδεγαυούς σε μειονεκτική θέση. [44]

Μέχρι το 1214 ο Ιωάννης είχε αποκαταστήσει την εξουσία του στην Αγγλία και σχεδίαζε αυτό που ο Γκίλινγκχαμ ονόμασε μια μεγάλη στρατηγική για την ανάκτηση της Νορμανδίας και του Ανζού.[45] Το σχέδιο ήταν ότι ο Ιωάννης θα παρέσυρε τους Γάλλους μακριά από το Παρίσι, ενώ ένας άλλος στρατός, υπό τον ανιψιό του Όθωνα IV, τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τον αδελφό του Γουίλιαμ θα επιτίθεντο από τα βόρεια. Έφερε επίσης την ανιψιά του Ελεονώρα της Βρετάνης, με στόχο να την ανακηρύξει Δούκισσα της Βρετάνης. Το σχέδιο απέτυχε, όταν οι σύμμαχοι του Ιωάννη ηττήθηκαν στη Μάχη των Μπουβινών. Ο Όθωνας υποχώρησε και σύντομα ανατράπηκε, ο Γουίλιαμ συνελήφθη από τους Γάλλους και ο Ιωάννης συμφώνησε σε πενταετή ανακωχή.[27] [40] (Από τότε ο Ιώάννης παραιτήθηκε από τη διεκδίκηση της Ελεονώρας στη Βρετάνη και την περιορίσε για το υπόλοιπο της ζωής της.)[46] Η ήττα του Ιωάννη εξασθένησε την εξουσία του στην Αγγλία, και οι βαρόνοι του τον ανάγκασαν να συμφωνήσει με τη Μάγκνα Κάρτα, η οποία περιόριζε τη βασιλική εξουσία. Και οι δύο πλευρές απέτυχαν να συμμορφωθούν με τους όρους της Μάγκνα Κάρτα, που οδήγησε στον Πρώτο Πόλεμο των Βαρόνων, στον οποίο οι επαναστάτες βαρόνοι κάλεσαν τον πρίγκιπα Λουδοβίκο, σύζυγο της Μπλανς, εγγονής του Ερρίκου Β', να εισβάλει στην Αγγλία. Ο Λουδοβίκος το έκανε, αλλά τον Οκτώβριο του 1216, πριν τελειώσει η σύγκρουση, ο Ιωάννης πέθανε.[47] Ο επίσημος ιστότοπος της Βρετανικής Μοναρχίας παρουσιάζει το θάνατο του Ιωάννη ως το τέλος της δυναστείας Ανδεγαυών και την αρχή της δυναστείας Πλανταγενετών. [48]

Βασική γραμμή Πλανταγενετών

Επεξεργασία

Σύγκρουση βαρώνων και ίδρυση του Κοινοβουλίου

Επεξεργασία

Όλοι οι επόμενοι Άγγλοι μονάρχες ήταν απόγονοι της γραμμής Ανδεγαυών μέσω του Ιωάννη, ο οποίος είχε πέντε νόμιμα παιδιά με την Ισαβέλλα:[49]

Ο Ιωάννης είχε αποκτήσει και νόθα παιδιά με πολλές ερωμένες. Αυτά τα παιδιά περιελάμβαναν πιθανώς εννέα γιους που ονομάζονταν Ριχάρδος, Όλιβερ, Ερρίκος, Όσμπερτ Γκίφορντ, Τζέφρι, Ιωάννης ΦιτζΤζόν ή Κουρσί, Όντο ή Ουντ ΦιτζΡόι, Ίβο, Ερρίκος, Ριχάρδος ο αστυνομικός του κάστρου του Γουάλινγκφορντ και τρεις κόρες που ονομάστηκαν Ιωάννα, Ματίλντα η ηγουμένη του Μπάρκινγ και Ισαβέλλα λα Μπλανς.[54] Η Ιωάννα ήταν η πιο γνωστή από όλες, αφού παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Λιουέλιν τον Μέγα της Ουαλίας.[55]

 
Εκμαγείο του ομοιώματος του τάφου του Χένρι Γ΄ στο Αβαείο του Γουέστμινστερ, περ. 1272

Ο Γουίλιαμ Μάρσαλ, 1ος κόμης του Πέμπροουκ, διορίστηκε αντιβασιλέας για τον εννέαχρονο βασιλιά Ερρίκο μετά τον θάνατο του βασιλιά Ιωάννη. Στη συνέχεια, η υποστήριξη προς τον Λουδοβίκο μειώθηκε και παραιτήθηκε από τις διεκδικήσεις του με τη Συνθήκη του Λάμπεθ μετά τις νίκες του Μάρσαλ στις μάχες του Λίνκολν και του Σάντουιτς το 1217.[42] Το καθεστώς του Μάρσαλ εξέδωσε μια τροποποιημένη Μάγκνα Κάρτα ως βάση για τη μελλοντική διακυβέρνηση. Παρά τη Συνθήκη του Λάμπεθ, οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν και ο Ερρίκος αναγκάστηκε να συμβιβαστεί με τον πρόσφατα εστεμμένο Λουδοβίκο Η' της Γαλλίας και τον πατριό του Ερρίκου, Χιου Χ του Λουσινγκάν. Και οι δύο κατέλαβαν πολλά από τα εναπομείναντα ηπειρωτικά εδάφη του Ερρίκου, διαβρώνοντας περαιτέρω τη δύναμη των Ανδεγαυών στην ήπειρο. Στους πολιτικούς του αγώνες, ο Χένρι αντιλήφθηκε πολλές ομοιότητες μεταξύ του ίδιου και του προστάτη της Αγγλίας, Εδουάρδου του Εξομολογητή.[56] Κατά συνέπεια, ονόμασε τον πρώτο του γιο Εδουάρδο και έχτισε το υπάρχον υπέροχο ιερό για τον Εξομολογητή. [57]

Στις αρχές του 1225 ένα μεγάλο συμβούλιο ενέκρινε έναν φόρο 40.000 λιρών με σκοπό την αποστολή ενός στρατού, ο οποίος κατέλαβε γρήγορα τη Γασκώνη. Κατά τη διάρκεια μιας συνέλευσης, τα φεουδαρχικά προνόμια του βασιλιά αμφισβητήθηκαν από τους βαρόνους, τους επίσκοπους και τους άρχοντες, οι οποίοι ζήτησαν από τον βασιλιά να επανεκδώσει τη Μάγκνα Κάρτα και τον Καταστατικό Χάρτη του Δάσους σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη. Ο Ερρίκος δήλωσε ότι οι καταστατικοί χάρτες εκδόθηκαν με τη δική του «αυθόρμητη και ελεύθερη βούληση» και τους επιβεβαίωσε με τη βασιλική σφραγίδα, δίνοντας στο νέο Μεγάλο Καταστατικό Χάρτη και στον Καταστατικό Χάρτη του Δάσους του 1225 πολύ περισσότερο κύρος από οποιαδήποτε προηγούμενη έκδοση.[42]

Ο Ερρίκος Γ' είχε εννέα παιδιά: [58]

Ο Ερρίκος χρεοκόπησε από τις στρατιωτικές του δαπάνες και τη γενική υπερβολή. Ο Πάπας προσέφερε στον αδελφό του Ερρίκο, Ριχάρδο το Βασίλειο της Σικελίας, αλλά το στρατιωτικό κόστος της εκτόπισης του κατεστημένου αυτοκράτορα Φρειδερίκου ήταν απαγορευτικό. Ο Μάθιου Πάρις έγραψε ότι ο Ριχάρσος δήλωσε: "Ίσως επίσης να πείτε,"σου κάνω δώρο το φεγγάρι - ανέβα στον ουρανό και κατέβασε το". Αντ 'αυτού, ο Ερρίκος αγόρασε το βασίλειο για τον γιο του Έντμουντ, γεγονός που εξόργισε πολλούς ισχυρούς βαρόνους. Οι βαρόνοι με επικεφαλής τον γαμπρό του Ερρίκου, Σίμωνα ντε Μόντφορντ, τον ανάγκασαν να συμφωνήσει με τις διατάξεις της Οξφόρδης, σύμφωνα με τις οποίες τα χρέη του πληρώθηκαν με αντάλλαγμα ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων. Στη Γαλλία, με τη Συνθήκη του Παρισιού, ο Ερρίκος παρέδωσε επισήμως το έδαφος των Ανδεγαυών προγόνων του στον Λουδοβίκο Θ' της Γαλλίας, με αντάλλαγμα τον τίτλο δούκα της Ακουιτανίας και την επικράτεια της Γασκώνης ως υποτελής του Γάλλου βασιλιά.[42]

 
Θάνατος του Σίμωνα ντε Μόντφορντ στη μάχη του Έβεσαμ

Οι διαφωνίες μεταξύ των βαρόνων και του βασιλιά εντάθηκαν. Οι βαρόνοι, υπό τον Σίμωνα ντε Μόντφορντ, κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της νοτιοανατολικής Αγγλίας στον Δεύτερο Πόλεμο των Βαρόνων. Στη μάχη του Λιους το 1264, ο Ερρίκος και ο πρίγκιπας Έντουαρντ ηττήθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν. Ο Ντε Μόνφορτ συγκέντρωσε το Μεγάλο Κοινοβούλιο, αναγνωρισμένο ως το πρώτο κοινοβούλιο επειδή ήταν η πρώτη φορά που οι πόλεις και οι δήμοι έστειλαν εκπροσώπους.[63] Ο Έντουαρντ δραπέτευσε, συγκέντρωσε στρατό και νίκησε και σκότωσε τον Ντε Μόνφορτ στη Μάχη του Έβεσαμ το 1265.[64] Επιβλήθηκε άγρια τιμωρία στους αντάρτες και ο Ερρίκος αποκαταστάθηκε στην εξουσία. Με το βασίλειο τώρα σε ειρήνη, ο Έντουαρντ έφυγε από την Αγγλία για να λάβει μέρος στην 9η Σταυροφορία με τον Λουδοβίκο Θ'. Ήταν ένας από τους τελευταίους σταυροφόρους. Ο Λουδοβίκος πέθανε πριν από την άφιξη του Έντουαρντ, αλλά ο Έντουαρντ αποφάσισε να συνεχίσει. Το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό. Η μικρή δύναμη του Έντουαρντ του επέτρεψε να καταλάβει την Ακρα και να ξεκινήσει ένα μικρό αριθμό επιδρομών. Αφού επέζησε μιας απόπειρας δολοφονίας, ο Έντουαρντ έφυγε για τη Σικελία αργότερα μέσα στη χρονιά και δεν συμμετείχε ποτέ ξανά σε σταυροφορία. Όταν ο Ερρίκος Γ' πέθανε, ο Έντουαρντ ανέβηκε στο θρόνο. Οι βαρόνοι του ορκίστηκαν πίστη παρόλο που δεν επέστρεψε για δύο χρόνια.

Συνταγματική αλλαγή και μεταρρύθμιση της φεουδαρχίας

Επεξεργασία

Ο Έντουαρντ παντρεύτηκε την Ελεονώρα της Καστίλης, κόρη του βασιλιά Φερδινάνδου της Καστίλης, έναν εγγονό του Ερρίκου Β' μέσω της δεύτερης κόρης του Ελεονώρας το 1254. Ο Έντουαρντ και η Ελεονώρα είχαν δεκαέξι παιδιά, πέντε κόρες επέζησαν έως την ενηλικίωση, αλλά μόνο ένας γιος ζούσε μετά τον θάνατο του Έντουαρντ:[65]

Μετά τον θάνατο της Ελεονώρας το 1290, ο Έντουαρντ παντρεύτηκε τη Μαργαρίτα της Γαλλίας, κόρη του Φίλιππου Γ' της Γαλλίας, το 1299. Ο Έντουαρντ και η Μαργαρίτα είχαν δύο γιους, που και οι δύο έζησαν μέχρι την ενηλικίωση, και μια κόρη που πέθανε ως παιδί:[66]

  • Τόμας (1300–1338), του οποίου η κόρη της Μαργαρίτα κληρονόμησε τα κτήματά του. Ο εγγονός της Μαργαρίτας, Τόμας Μόουμπρέι, ήταν ο πρώτος δούκας του Νόρφολκ, αλλά ο Ριχάρδος Β' τον εξόρισε και του αφαίρεσε τους τίτλους του.
  • Έντμουντ, Κόμη του Κεντ (1301 έως 1330). Η πίστη του Έντμουντ στον αδερφό του, Έντουαρντ Β, είχε ως αποτέλεσμα την εκτέλεση του με εντολή του ανταρτών Μορτιμέρ και της ερωμένης του, της βασίλισσας του Έντουαρντ, Ισαμπέλλα. Η κόρη του, Ιωάννα, κληρονόμησε τα κτήματά του και παντρεύτηκε τον ξάδερφό της, τον Εδουάρδο, τον Μαύρο Πρίγκηπα. Οι δυο τους απέκτησαν τον Ριχάρδο, ο οποίος αργότερα έγινε ο Άγγλος βασιλιάς.
  • Eleanor (1306–1311).

Είναι δύσκολο να βρεθούν στοιχεία για τη συμμετοχή του Έντουαρντ στη νομική μεταρρύθμιση, αλλά κατά τη βασιλεία του έλαβε χώρα ένα μεγάλο πρόγραμμα νομικών αλλαγών. Είναι πιθανό, μεγάλο μέρος της ώθησης και της αποφασιστικότητας να προήλθε από τον βασιλιά και την εμπειρία του σχετικά με το βαρονικό μεταρρυθμιστικό κίνημα στα τέλη του 1250 και στις αρχές του 1260. Με τα καταστατικά του Μόρτμειν, ο Έντουαρντ επέβαλε την εξουσία του στην Εκκλησία, απαγόρευσε τη δωρεά γης στην Εκκλησία, επιβεβαίωσε τα δικαιώματα του Στέμματος εις βάρος των παραδοσιακών φεουδαρχικών προνομίων, προώθησε την ομοιόμορφη απονομή της δικαιοσύνης, αύξησε το εισόδημα και κωδικοποίησε το νομικό σύστημα. Οι στρατιωτικές εκστρατείες του προκάλεσαν μεγάλο χρέος και όταν ο Φίλιππος Δ' της Γαλλίας κατέλαβε το Δουκάτο της Γασκώνης το 1294, ο Έντουαρντ χρειαζόταν κεφάλαια για να διεξάγει πόλεμο στη Γαλλία. Όταν ο Έντουαρντ συγκάλεσε μία συνέλευση, η οποία αποτέλεσε πρότυπο για μελλοντικές συνελεύσεις, για να επιβάλλει περισσότερους φόρους για να χρηματοδοτήσει τον στρατό του, συμπεριέλαβε λιγότερους γαιοκτήμονες και εμπόρους. Το κοινοβούλιο που προέκυψε περιελάμβανε για πρώτη φορά βαρόνους, κληρικούς, ιππότες και άρχοντες.[64]

Επέκταση στη Βρετανία

Επεξεργασία
 
Ουαλία μετά τη Συνθήκη του Μοντγκόμερι το 1267
  Gwynedd, Llywelyn ap Gruffudd's principality

Με την άνοδο του στο θρόνο, ο Έντουαρντ Α προσπάθησε να οργανώσει το βασίλειο του, επιβάλλοντας τις αξιώσεις του για υπεροχή στα βρετανικά νησιά. Ο Λιουέλιν απ Γκρίφιντ ισχυρίστηκε ότι κυβερνούσε τη Βόρεια Ουαλία "εντελώς ανεξάρτητα από την Αγγλία", αλλά ο Έντουαρντ τον θεωρούσε "επαναστάτη και ταραξία της ειρήνης". Η αποφασιστικότητα, η στρατιωτική εμπειρία και οι επιδέξιοι ναυτικοί ελιγμοί του Έντουαρντ έδωσαν τέλος την εξέγερση. Η εισβολή πραγματοποιήθηκε από έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς που συγκεντρώθηκε ποτέ από Άγγλο βασιλιά, που περιλάμβανε Αγγλο-Νορμανδικό ιππικό και Ουαλούς τοξότες και έθεσε τα θεμέλια για μελλοντικές νίκες στη Γαλλία. Ο Λιουέλιν οδηγήθηκε στα βουνά και αργότερα πέθανε στη μάχη. Το καταστατικό του Ρούντλαν καθιέρωσε την αγγλική εξουσία επί της Ουαλίας και ο γιος του Έντουαρντ ανακηρύχθηκε κατά τη γέννησή του ο πρώτος Άγγλος Πρίγκιπας της Ουαλίας. Ο Έντουαρντ ξόδεψε τεράστια ποσά στις δύο ουαλικές εκστρατείες του, ενώ ένα μεγάλο μέρος δαπανήθηκε για ένα δίκτυο κάστρων. [64]

Ο Έντουαρντ ισχυρίστηκε ότι ο βασιλιάς της Σκωτίας του χρωστάει φεουδαρχική πίστη και σκόπευε να ενώσει τα δύο έθνη παντρεύοντας τον γιο του Έντουαρντ με τη Μαργαρίτα, τη μοναδική κληρονόμο του Βασιλιά Αλέξανδρου Γ '.[64] Όταν η Μαργαρίτα πέθανε το 1290, ακολούθησε ανταγωνισμός για το σκωτσέζικο στέμμα. Με πρόσκληση των Σκωτσέζων αρχόντων, ο Έντουαρντ έλυσε τη διαφορά, αποφασίζοντας υπέρ του Τζον Μπαλιόλ, ο οποίος ορκίστηκε πίστη στον Έντουαρντ και έγινε βασιλιάς. Ο Έντουαρντ επέμεινε ότι ήταν ο ηγεμώνας της Σκωτίας και διατηρούσε το δικαίωμα να ακούει προσφυγές κατά των αποφάσεων του Μπαλιόλ, υπονομεύοντας την εξουσία του. Ο Μπαλιόλ συμμάχησε με τη Γαλλία το 1295. Ο Έντουαρντ εισέβαλε στη Σκωτία τον επόμενο χρόνο και εκθρόνισε και εξόρισε τον Μπαλιόλ.

Ο Έντουαρντ ήταν λιγότερο επιτυχημένος στη Γασκώνη, η οποία καταλήφθηκε από τους Γάλλους. Με την εξάντληση των πόρων του, ο Έντουαρντ αναγκάστηκε να επιβεβαιώσει εκ νέου τα Καταστατικά, συμπεριλαμβανομένης της Μάγκνα Κάρτα, για να λάβει τα απαραίτητα χρήματα. Το 1303 ο Γάλλος βασιλιάς επέστρεψε τη Γασκώνη στον Έντουαρντ υπογράφοντας τη Συνθήκη του Παρισιού. Εν τω μεταξύ, ο Γουίλιαμ Γουάλας επαναστάτησε στο όνομα του Μπαλιόλ και ανέκτησε το μεγαλύτερο μέρος της Σκωτίας. Ο Γουάλας ηττήθηκε στη Μάχη του Φάλκιρκ, μετά από την οποία ο Ρόμπερτ ο Μπρους εξεγέρθηκε και στέφθηκε βασιλιάς της Σκωτίας. Ο Έντουαρντ πέθανε ενώ ταξίδευε στη Σκωτία για άλλη μία εκστρατεία.[64]

 
Σκηνή από τη Βίβλο Χόλκχαμ που δείχνει ιππότες και στρατιώτες από τη Μάχη του Μπάνοκμπερν.

Ο όρκος του βασιλιά Εδουάρδου Β' κατά τη στέψη του το 1307 ήταν ο πρώτος που αντικατόπτρίζε την ευθύνη του βασιλιά να τηρεί τους νόμους ότι η κοινότητα «θα έχει επιλέξει» aura eslu στα γαλλικά). [67] Αρχικά δεν ήταν αντιπαθής, αλλά αντιμετώπισε τρεις προκλήσεις: δυσαρέσκεια για τη χρηματοδότηση πολέμων, τις δαπάνες του νοικοκυριού του και τον ρόλο του προστατευόμενου τουΠιερ Γκάβερστον.[68] Όταν το Κοινοβούλιο αποφάσισε ότι ο Γκαβέστον έπρεπε να εξοριστεί, ο βασιλιάς δεν είχε άλλη επιλογή από το να συμμορφωθεί.[69]Ο Έντουαρντ σχεδίασε την επιστροφή του Γκάβεστον, αλλά υποχρεώθηκε να συμφωνήσει με τον ορισμό των Διαταγμάτων, με επικεφαλής τον ξάδερφό του Τόμας, 2ο Κόμη του Λάνκαστερ, για να μεταρρυθμιστεί το βασιλικό νοικοκυριό και να εξοριστεί ξανά ο Πιέρ Γκάβεστον. Όταν ο Γκάβεστον επέστρεψε ξανά στην Αγγλία, απήχθη και εκτελέστηκε μετά από δίκη παρωδία. Οι συνέπειες αυτού απομάκρυναν τον Τόμας και τους οπαδούς του από την εξουσία. Η ταπεινωτική ήττα του Έντουαρντ από τον Μπρους στη Μάχη του Μπάνκοκμπερν, επιβεβαίωσε τη θέση του Μπρους ως ανεξάρτητου βασιλιά των Σκωτσέζων, με αποτέλεσμα ο Λάνκαστερ να διοριστεί επικεφαλής του συμβουλίου του βασιλιά. Ο Έντουαρντ κατάργησε τελικά τα Διατάγματα αφού νίκησε και εκτέλεσε τον Λάνκαστερ στη Μάχη του Μπόροουμπριτζ το 1322.

Η γαλλική μοναρχία διεκδίκησε το δικαίωμα να καταπατά τα νόμιμα δικαιώματα του Έντουαρντ στη Γασκώνη. Η αντίσταση σε μια απόφαση του Saint-Sardos είχε ως αποτέλεσμα ο Κάρολος Δ' να κηρύξει το Δουκάτο έκπτωτο. Η αδελφή του Καρόλου, η Βασίλισσα Ισαβέλλα, στάλθηκε για διαπραγμάτευση και συμφώνησε μια συνθήκη που απαιτούσε από τον Έντουαρντ να αποτίσει φόρο τιμής στον Κάρολο στη Γαλλία. Ο Έντουαρντ παραιτήθηκε από την Ακουιτανία και το Ποντιού υπέρ του γιου του Έντουαρντ, ο οποίος ταξίδεψε στη Γαλλία για να αποτίσει φόρο τιμής στη θέση του. Με τον Άγγλο διάδοχο υπό την εξουσία της, η Ισαβέλλα αρνήθηκε να επιστρέψει στην Αγγλία εκτός εάν ο Έντουαρντ Β' έδιωχνε τους προστατευόμενους του και η ίδια έγινε ερωμένη του Ρότζερ Μόρτιμερ .[68] Το ζευγάρι εισέβαλε στην Αγγλία και μαζί με τον Χένρι, 3ο Κόμη του Λάνκαστερ, συνέλαβε τον βασιλιά.[70] Ο Έντουαρντ Β' παραιτήθηκε με την προϋπόθεση ότι ο γιος του θα κληρονομούσε τον θρόνο και όχι ο Μόρτιμερ. Αν και δεν υπάρχει ιστορικό αρχείο για την αιτία του θανάτου, πιστεύεται ότι ο Έντουαρντ Β δολοφονήθηκε στο Κάστρο του Μπέρκλεϋ. [71] [72] Ένα πραξικόπημα από τον Έντουαρντ Γ' τερμάτισε τέσσερα χρόνια ελέγχου από την Ισαβέλλα και τον Μόρτιμερ. Ο Μόρτιμερ εκτελέστηκε. Αν και απομακρύνθηκε από την εξουσία, η Ισαβέλλα αντιεμτωπίστηκε καλά και έζησε μέσα στην πολυτέλεια για τα επόμενα 27 χρόνια.

Σύγκρουση με τον Οίκο των Βαλουά

Επεξεργασία
 
Η Ισαβέλλα (τρίτη από αριστερά) με τον πατέρα της, τον Φίλιππο Δ', τους μελλοντικούς γάλλους βασιλιάδες αδελφούς της και τον αδελφό του Φίλιππου, Κάρολο του Βαλουά

Το 1328 ο Κάρολος Δ΄ της Γαλλίας πέθανε χωρίς άνδρα κληρονόμο. Η βασίλισσα Ισαμπέλλα διεκδίκησε το θρόνο της Γαλλίας εξ ονόματος του γιου της Έντουαρντ με το επιχείρημα ότι ήταν εγγονός του Φίλιππου IV της Γαλλίας από τη μητρική γραμμή. Ωστόσο, τα προηγούμενα που έθεσε η διαδοχή του Φίλιππου Ε' επί της ανιψιάς του Ιωάννας Β' της Ναβάρας και η διαδοχή του Καρόλου Δ' επί των ανιψιών του σήμαινε ότι ο μεγαλύτερος εγγονός του Φίλιππου Γ' στην αρσενική γραμμή, ο Φίλιππος του Βαλουά, έγινε βασιλιάς. Πριν ακόμη ανέλθει στην εξουσία, ο Έντουαρντ απέτισε φόρο τιμής στον Φίλιππο, ως Δούκας της Ακουιτανίας.

Το 1337 ο Φίλιππος κατέσχεσε την Ακουιτανία και τον Ποντιού από τον Έντουαρντ ισχυριζόμενος ότι φιλοξένησε τον φυγόδικο ξάδελφο και εχθρό του Φίλιππου, Ρόμπερτ του Αρτούις.[73] Σε απάντηση, ο Έντουαρντ ανακήρυξε τον εαυτό του βασιλιά της Γαλλίας για να ενθαρρύνει τους Φλαμανδούς να ξεσηκωθούν σε ανοιχτή εξέγερση εναντίον του Γάλλου βασιλιά. Η σύγκρουση, που αργότερα έμεινε γνωστή ως Πόλεμος των Εκατό χρόνων, περιελάμβανε μια σημαντική νίκη του αγγλικού ναυτικού στη Μάχη των Σλουών και μια νίκη στην ξηρά στην Κρεσί, αφήνοντας τον Έντουαρντ ελεύθερο να καταλάβει το σημαντικό λιμάνι του Καλαί. Μια επακόλουθη νίκη ενάντια στη Σκωτία στη Μάχη του Σταυρού του Νέβιλ είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ντέιβιντ Β' της Σκωτίας και μείωσε την απειλή από τη Σκωτία. Ο Μαύρος Θάνατος σταμάτησε τις εκστρατείες του Έντουαρντ σκοτώνοντας, ίσως, το ένα τρίτο των υπηκόων του.Το μόνο μέλος της Οικογένειας των Πλανταγενετών που είναι γνωστό ότι πέθανε από τον Μαύρο Θάνατο ήταν η κόρη του Έντουαρντ Γ' Ιωάννα στο Μπορντό.

 
Η μάχη του Κρεσί ήταν μια σημαντική νίκη των Πλανταγενετών στον πόλεμο των εκατό ετών στη Γαλλία. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Ο Έντουαρντ, ο Μαύρος Πρίγκιπας συνέχισε τον πόλεμο με καταστροφικές μεθόδους επιδρομής ξεκινώντας από το Μπορντώ. Ο στρατός του πιάστηκε από μία πολύ μεγαλύτερη γαλλική δύναμη στο Πουατιέ, αλλά η επακόλουθη μάχη ήταν μία αποφασιστική αγγλική νίκη με αποτέλεσμα την σύλληψη του Ιωάννη Β' της Γαλλίας. Ο Ιωάννης συμφώνησε μία συνθήκη που υποσχόταν ότι οι Γάλλοι θα πληρώσουν τέσσερα εκατομμύρια écus ως λύτρα. Η μεταγενέστερη Συνθήκη του Μπρετινί ήταν εμφανώς δημοφιλής στην Αγγλία, όπου και επικυρώθηκε από το κοινοβούλιο και γιορτάστηκε με μεγαλοπρέπεια. Για να επιτευχθεί η συμφωνία, καταργήθηκαν ρήτρες που θα επέβαλαν στον Edward να παραιτηθεί από την αξίωση του για το γαλλικό στέμμα σε αντάλλαγμα για τα εδάφη στην Ακουιτανία και την πόλη του Καλαί. Αυτά συμπεριλήφθησαν σε μια άλλη συμφωνία που θα τεθόταν σε εφαρμογή μόνο με τη μεταφορά των εδαφών έως τον Νοέμβριο του 1361, αλλά και οι δύο πλευρές παρέβηκαν τις δεσμεύσεις τους για τα επόμενα εννέα χρόνια. Όμηροι από την οικογένεια Βαλουά κρατήθηκαν στο Λονδίνο, ενώ ο Ιωάννης επέστρεψε στη Γαλλία για να συγκεντρώσει τα λύτρα του. Ο Έντουαρντ είχε αποκαταστήσει τα εδάφη που κατείχε η πρώην Αυτοκρατορία των Ανδεγαυών στη Νορμανδία, στη Βρετάνη, στο Αντζού, στο Μέιν και στις ακτές από τη Φλάνδρα έως την Ισπανία. Όταν οι όμηροι διέφυγαν πίσω στη Γαλλία, ο Ιωάννης φοβήθηκε ότι ο λόγος του είχε παραβιαστεί και επέστρεψε στην Αγγλία, όπου τελικά πέθανε.[73]

Οι μάχες στον πόλεμο των Eκατό ετών επεκτάθηκαν από τα εδάφη των Γάλλων και των Πλανταγενετών στα γύρω βασίλεια, συμπεριλαμβανομένης της δυναστικής σύγκρουσης στην Καστίλη μεταξύ του Πέτρου της Καστίλλης και του Ερρίκου Β' της Καστίλης. Ο Μαύρος Πρίγκιπας συμμάχησε με τον Πέτρο, νικώντας τον Ερρίκο στη Μάχη της Ναχέρα. Ο Έντουαρντ και ο Πέτρος τσακώθηκαν όταν ο Πέτρος δεν μπόρεσε να αποζημιώσει τα στρατιωτικά έξοδα του Έντουαρντ, αφήνοντάς τον σε πτώχευση.[74] Οι Πλανταγενέτες συνέχισαν να παρεμβαίνουν και ο Ιωάννης της Γάνδης, 1ος δούκας του Λάνκαστερ, ο αδερφός του Μαύρου Πρίγκιπα, παντρεύτηκε την κόρη του Πίτερ, Κωνσταντία, διεκδικώντας το στέμμα της Καστίλης στο όνομά της. Εισέβαλε με στρατό 5000 ατόμων. Ο αγώνας ήταν αβέβαιος μέχρις ώτου ο Ιωάννης της Γάνδης συμφώνησε μια συνθήκη με τον βασιλιά Ιωάννη Α' της Καστίλης.[75] Οι όροι της συνθήκης περιελάμβαναν το γάμο της κόρης του Ιωάννη της Γάνδης, Αικατερίνης, με τον γιο του Ιωάννη της Καστίλης, Ερρίκο.[76]

Ο Κάρολος Ε' της Γαλλίας διατήρησε τους όρους της συνθήκης του Μπρετινί, αλλά ενθάρρυνε άλλους στην Ακουιτανία να αμφισβητήσουν την εξουσία των Πλανταγενετών στην περιοχή.[74] Ο πρίγκιπας, ο οποίος υπέφερε από μια εξουθενωτική ασθένεια για σχεδόν μια δεκαετία, η οποία συχνά περιόριζε την κίνηση του και επέβαλε να μεταφέρεται με ειδικό κάθισμα, επέστρεψε στην Αγγλία, όπου σύντομα πέθανε.[77] Ο Ιωάννης της Γάνδης ανέλαβε την ηγεσία στην Γαλλία με περιορισμένη επιτυχία και οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για αρκετά χρόνια ήταν χωρίς αποτέλεσμα.[75]

Απόγονοι του Εδουάρδου Γ'

Επεξεργασία
 
Ο Ρίτσαρντ Β' συναντά τους επαναστάτες της εξέγερσης των Χωρικών σε ένα χειρόγραφο από τα Χρονικά του Φρόισαρτ. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Ο γάμος του Εδουάρδου Γ΄ και της Φίλιππας του Αινώ είχε ως αποτέλεσμα δεκατρία παιδιά και τριάντα δύο εγγόνια: [78]

Μετά το θάνατο της Μπλανς το 1369, ο Ιωάννης παντρεύτηκε την Κωνσταντία της Καστίλης, προσπαθώντας ανεπιτυχώς να αποκτήσει το θρόνο της Καστίλης. Ο γάμος είχε ως αποτέλεσμα δύο παιδιά:
Η Κωνσταντία πέθανε το 1394 και μετά ο Ιωάννης παντρεύτηκε την Κάθριν Σουίνφορντ στις 13 Ιανουαρίου 1396. Τα τέσσερα παιδιά τους γεννήθηκαν πριν παντρευτούν. Ο Πάπας τα νομιμοποίησε το 1396, όπως και ο Ριχάρδος Β' με διάταγμα, με την προϋπόθεση ότι τα παιδιά τους δεν θα μπορούσαν να ανέλθουν στο θρόνο:

Η πολύχρονη βασιλεία του Έντουαρντ είχε σφυρηλατήσει μια νέα εθνική ταυτότητα, η οποία ενισχύθηκε από τη Μέση Αγγλική Γλώσσα που άρχισε να καθιερώνεται ως η ομιλούμενη και γραπτή γλώσσα της κυβέρνησης. Ως αποτέλεσμα, θεωρείται από πολλούς ιστορικούς, από πολιτιστικής απόψεως, ο πρώτος «Άγγλος» κυβερνήτης μετά την κατάκτηση.[73]

Η κατάρρευση της κύριας γραμμής

Επεξεργασία
 
Προσωπογραφία του Ρίτσαρντ Β (1390). Αββαείο του Ουέστμινστερ, Λονδίνο.

Ο δέκαχρονος γιος του Μαύρου Πρίγκιπα ανέβηκε στον θρόνο ως Ριχάρδος Β' της Αγγλίας, μετά το θάνατο του παππού του, ασκώντας κατ' όνομα όλες τις εξουσίες της βασιλείας υποστηριζόμενος από διάφορα συμβούλια. Η κυβέρνησή του επέβαλε φόρους για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών εκστρατειών και σε συνδυασμό με την κακή κατάσταση της οικονομίας είχε ως αποτέλεσμα την εξέγερση των αγροτών το 1381, ακολουθούμενη από βάναυση αντίποινα εναντίον των ανταρτών.[79]

Ο θείος του βασιλιά Τόμας του Γούντστοκ, 1ος Δούκας του Γκλούτσεστερ, ο Ρίτσαρντ ΦιτζΆλαν, 11ος Κόμης του Άρουντελ, και ο Τόμας ντε Μπόχαμπ, 12ος Κόμης του Γούργουικ, έγιναν γνωστοί ως Άρχοντες Εφεσείοντες όταν προσπάθησαν να κατηγορήσουν πέντε από τους προστατευόμενους του βασιλιά και να περιορίσουν αυτό που όλο και περισσότερο θεωρούνταν τυραννική και ιδιότροπη διακυβέρνηση. Αργότερα ενώθηκαν μαζί με τον Ερρίκο Μπόλινκμπροκ, γιο και διάδοχο του Ιωάννη της Γάνδης και τον Τόμας Μόμπρεϊ, 1ο δούκα του Νόρφολκ. Αρχικά, κατάφεραν να δημιουργήσουν μια επιτροπή για τη διακυβέρνηση της Αγγλίας για ένα χρόνο, αλλά αναγκάστηκαν να επαναστατήσουν εναντίον του Ρίτσαρντ, νικώντας ένα στρατό υπό τον Ρόμπερτ ντε Βέρε, κόμη της Οξφόρδης στις αψιμαχίες στη Γέφυρα Ράντκοτ.[79]

Ο Ρίτσαρντ κατέληξε σε μια φιγούρα με ελάχιστη δύναμη. Ως αποτέλεσμα του ανελέητου κοινοβουλίου, οι ντε Βέρε και Μάικλ ντε λα Πολ, 1ος κόμης του Σάφολκ, που είχαν φύγει στο εξωτερικό, καταδικάστηκαν σε θάνατο εν τη απουσία τους. Ο Αλέξανδρος Νέβιλ, Αρχιεπίσκοπος της Υόρκης έχασε όλα τα υπάρχοντά του από κατάσχεη. Αρκετά μέλη από το συμβούλιο του Ριχάρδου εκτελέστηκαν. Με την επιστροφή του Ιωάννη της Γάνδης από την Ισπανία, ο Ριχάρδος μπόρεσε να αποκαταστήσει τη δύναμή του, αφού ο Γκλούτσεστερ δολοφονήθηκε σε αιχμαλωσία στο Καλαί. Ο Γουόργουικ έχασε τον τίτλο του. Οι Μπόλινγκμπροκ και Μόουμπρεϊ εξορίστηκαν.[79]

Όταν ο Ιωάννης της Γάνδης πέθανε το 1399, ο Ριχάρδος αποκληρωσε τον γιο του Ιωάννη, τον Ερρίκο, ο οποίος, σε απάντηση, εισέβαλε στην Αγγλία με μια μικρή δύναμη που γρήγορα μεγάλωσε σε αριθμούς. Αντιμετωπίζοντας λίγη αντίσταση, ο Ερρίκος καθαίρεσε τον Ριχάρδο για να στεφθεί ο ίδιος, Ερρίκος Δ' της Αγγλίας. Ο Ριχάρδος πέθανε σε αιχμαλωσία στις αρχές του επόμενου έτους, πιθανότατα δολοφονήθηκε, τερματίζοντας την κύρια γραμμή των Πλανταγενετών. Κανένας από τους κληρονόμους του Ερρίκου δεν ήταν απαλλαγμένος από προκλήσεις με την αιτιολογία ότι δεν ήταν ο πραγματικός κληρονόμος του Ριχάρδου Β' και ότι η δυναστεία των Λάνκαστερ είχε αποκτήσει το θρόνο με πράξη σφετερισμού.[79]

Οίκος του Λάνκαστερ

Επεξεργασία

Ερρίκος IV

Επεξεργασία

Ο Ερρίκος παντρεύτηκε την Πλανταγενετή ξαδέλφη του, Μαίρη του Μποχύν, η οποία καταγόταν από τον Ένδουαρντ Α' από τον πατέρα της και από τον Έντμουντ Κράουτσμπακ από τη μητέρα της.[80] Είχαν επτά παιδιά:[81]

  • Έντουαρντ (γεν. 1382, πέθανε ως παιδί) — θάφτηκε στο κάστρο Μόνμαθ, στο Monmouth.
  • Χένρι (1386–1422) — είχε έναν γιο:
 
Μινιατούρα περγαμηνής της νίκης του Ερρίκου Ε' στη Μάχη του Αζενκούρ το 1415, από το Chronique de France του Enguerrand de Monstrelet γύρω στο 1495

Ο Ερρίκος κατέφυγε σε περίπλοκα νομικά μέσα για να δικαιολογήσει τη διαδοχή του. Πολλά μέλη του Οίκου του Λάνκαστερ ισχυρίστηκαν ότι η μητέρα του είχε νόμιμα δικαιώματα μέσω της καταγωγής της από τον Έντμουντ Κράουτσμπακ, για τον οποίο υπήρχε ο ισχυρισμός ότι ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Ερρίκου Γ' της Αγγλίας, παραμερισμένος λόγω παραμόρφωσης. [82] Ως δισέγγονος του Λάιονελ της Αμβέρσας, 1ου Δούκα του Clarence, ο Έντμουντ Μόρτιμερ, κόμης του Μαρς, ήταν ο υποτιθέμενος διάδοχος του Ριχάρδου Β' και ο Ερρίκος χρησιμοποίησε πολλαπλές αιτιολογίες τονίζοντας την Πλανταγενετική καταγωγή του, τη θεϊκή χάρη, τους ισχυρούς φίλους και την κακή διακυβέρνηση του Ριχάρδου. [83] Στην πραγματικότητα ο Μόρτιμερ δεν έδειξε ποτέ ενδιαφέρον για το θρόνο. Ο μετέπειτα γάμος της αδερφής του Άννας με τον Ριχάρδο του Κέιμπριτζ ενοποίησε αυτόν τον ισχυρισμό στο θρόνο με αυτόν του κατώτερου Οίκου της Υόρκης. Ο Ερρίκος σχεδίαζε να ξαναρχίσει τον πόλεμο με τη Γαλλία, αλλά μαστιζόταν με οικονομικά προβλήματα, φθίνουσα υγεία και συχνές εξεγέρσεις.[84] Νίκησε μια σκωτσέζικη εισβολή, μια σοβαρή εξέγερση από τον Ερρίκο Πέρσι, 1ο κόμη του Νορθάμπερλαντ στο Βορρά και την εξέγερση του Owain Glyndŵr στην Ουαλία. Πολλοί το είδαν ως τιμωρία από τον Θεό, όταν ο Ερρίκος αργότερα χτυπήθηκε από άγνωστες αλλά χρόνιες ασθένειες.

Ερρίκος Ε'

Επεξεργασία

Ο Ερρίκος Δ' πέθανε το 1413. Ο γιος και ο διάδοχός του, Ερρίκος Ε' της Αγγλίας, γνώριζε ότι η ψυχική ασθένεια τουΚαρόλου ΣΤ' της Γαλλίας είχε προκαλέσει αστάθεια στη χώρα, εισέβαλε για να διεκδικήσει τις αξιώσεις των Πλανταγενετών και κέρδισε σχεδόν μια καθολική νίκη επί των Γάλλων στη Μάχη του Αζενκούρ.[85] Στα επόμενα χρόνια ο Ερρίκος επανακατέλαβε μεγάλο μέρος της Νορμανδίας και εξασφάλισε γάμο με την Αικατερίνη της Γαλλίας (1401-1437). Η προκύπτουσα Συνθήκη του Τρουά δήλωνε ότι οι διάδοχοι του Ερρίκου θα κληρονομήσουν το θρόνο της Γαλλίας, αλλά η σύγκρουση συνεχίστηκε με τον Διάδοχο της Γαλλίας.

Ερρίκος ΣΤ'

Επεξεργασία

Όταν ο Ερρίκος πέθανε το 1422, ο εννέα μηνών γιος του τον διαδέχθηκε ως Ερρίκος ΣΤ' της Αγγλίας. Όσο ο Ερρίκος ΣΤ' ήταν ανήλικος, ο πόλεμος προκάλεσε πολιτική διαίρεση μεταξύ των Πλανταγενετών θείων του, του Μπώφορντ, του Χάμφρεϊ, δούκα του Γκλόστερ και του Καρδινάλιου Μπώφορντ. Η σύζυγος του Χάμφρι κατηγορήθηκε για προδοτική νεκρομαντία αφού δύο αστρολόγοι της άκριτα, αν ειλικρινά, προέβλεψαν ότι μια σοβαρή ασθένεια θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή του Ερρίκου ΣΤ' και ο Χάμφρεϊ αργότερα συνελήφθη και πέθανε στη φυλακή.[86]

Η μείωση του πληθυσμού εξαιτίας της Μαύρης Πανώλης οδήγησε σε αυξημένους μισθούς, στατικό κόστος φαγητού και μια επακόλουθη βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο των αγροτών. Εντούτοις, εξαιτίας της κακής διακυβέρνησης του Ερρίκου και αποτυχίών της συγκομιδής συμπίεσαν την αγγλική οικονομία σε μια θλιβερή κατάσταση γνωστή ως η Μεγάλη Ολίσθηση. Η οικονομία κατέρρευσε μέχρι το 1450, μία συνέπεια της απώλειας της Γαλλίας, της πειρατείας στο Κανάλι της Μάγχης και των κακών εμπορικών σχέσεων με τη Χανσεατική Ένωση.[87] Η οικονομική επιβράδυνση άρχισε τη δεκαετία του 1430 στο βόρειο τμήμα της χώρας, εξαπλώθηκε νότια τη δεκαετία του 1440, με την οικονομία να μην ανακάμπτει μέχρι τη δεκαετία του 1480.[88] Προκλήθηκε, επίσης, από πολλές αποτυχημένες συγκομιδές η δεκαετία του 1430 και ασθένειες στα ζώα, οι οποίες αύξησαν την τιμή των τροφίμων και έβλαψαν την ευρύτερη οικονομία.[89] Ορισμένες ομάδες επηρεάστηκαν ιδιαίτερα: οι εξαγωγές υφασμάτων μειώθηκαν κατά 35 τοις εκατό σε μόλις τέσσερα χρόνια στο τέλος της δεκαετίας του 1440, καταρέοντας έως και 90 τοις εκατό σε ορισμένα μέρη της Νοτιοδυτικής Αγγλίας. [90] Τα χρέη του Στέμματος έφτασαν τις 372.000 λίρες, το έλλειμμα του Ερρίκου ήταν 20.000 λίρες ετησίως και τα φορολογικά έσοδα ήταν τα μισά από αυτά του πατέρα του.[91]

Οίκος της Υόρκης

Επεξεργασία

Ιστορία πριν τη βασιλεία

Επεξεργασία

Ο Έντουαρντ Γ' έκανε τον τέταρτο γιο του Έντμουντ τον πρώτο δούκα της Υόρκης το 1362. Ο Έντμουντ παντρεύτηκε την Ισαβέλα, κόρη του βασιλιά Πέτρου της Καστίλης και τη Μαρία ντε Παδίγια και αδερφή της Κωνσταντίας της Καστίλλη, η οποία ήταν η δεύτερη σύζυγος του αδελφού του Έντμουντ, Τζον της Γάνδης. Και οι δύο γιοι του Έντμουντ σκοτώθηκαν το 1415. Ο νεότερος, ο Ριχάρδος, συμμετείχε στη Συνωμοσία του Σάουθαμπτον, μία συνωμοσία για την καθαίρεση του Ερρίκου Ε' υπέρ του γαμπρού του Ριχάρδου, Έντμουντ Μόρτιμερ. Όταν ο Μόρτιμερ αποκάλυψε τη συνωμοσία στον βασιλιά, ο Ριχάρδος εκτελέστηκε για προδοσία. Ο μεγαλύτερος αδερφός του Ριχάρδου, ο Έντουαρντ, σκοτώθηκε στη Μάχη του Αζενκούρ αργότερα τον ίδιο χρόνο.

Η Κωνσταντία της Υόρκης ήταν η μόνη κόρη του Έντμουντ και ήταν πρόγονος της βασίλισσας Άννας Νεβίλ. Οι όλο και περισσότερο περίπλοκες σχέσεις των Πλανταγενετών αποδείχθηκαν με τον δεύτερο γάμο του Έντμουντ με την Ιωάννα Χόλλαντ. Η αδερφή της Ελεονώρα Χόλλαντ ήταν μητέρα της γυναίκας του Ριχάρδου, Άννα Μόρτιμερ. Η Μαργαρίτα Χόλλαντ, μια άλλη από τις αδελφές της Ιωάννας, παντρεύτηκε τον γιο του Ιωάννη της Γάνδης. Αργότερα παντρεύτηκε τον Θωμά του Λάνκαστερ, εγγονό του Ιωάννη της Γάνδης από τον βασιλιά Ερρίκο Δ'. Μια τρίτη αδερφή, η Ελεονώρα Χόλλαντ, ήταν πεθερά του Ριχάρδου Νέβιλ, 5ηου κόμη του Σάλσμπουρι — εγγονός του Ιωάννη από την κόρη του Ιωάννα Μποφώρ, Κόμισσα του Γουέστμορλαντ. Αυτές οι αδελφές ήταν όλες εγγονές της Ιωάννας του Κεντ, της μητέρας του Ριχάρδου Β' και ως εκ τούτου Πλανταγενέτες απόγονοι του Εδουάρδου Α'.[92]

Ο γιος του Έντμουντ, Ρίτσαρντ παντρεύτηκε την Άννα Μόρτιμερ, την κόρη του Ρότζερ Μόρτιμερ, 4ου Κόμη του Μαρς και την Ελεονώρας Χόλλαντ και την εγγονή του δεύτερου γιου του Έντουαρντ Γ' Λάιονελ. Η Άννα πέθανε στη γέννα του μοναδικού γιου τους τον Σεπτέμβριο του 1411.[93] Η εκτέλεση του Ριχάρδου τέσσερα χρόνια αργότερα άφησε δύο ορφανά: την Ισαβέλλα, που παντρεύτηκε στην οικογένεια Μπουρσιέ και έναν γιο που ονομάστηκε επίσης Ριχάρδος.

Παρόλο που η κομητεία του είχε χαθεί, ο Ριχάρδος (ο πατέρας) δεν ήταν ατιμασμένος και ο τετράχρονος ορφανός Ριάρδος ήταν ο διάδοχος του. Μέσα σε λίγους μήνες από το θάνατο του πατέρα του, ο άτεκνος θείος του Ριχάρδου, ο Εδουάρδος Δούκας της Υόρκης, σκοτώθηκε στο Αζενκούρ. Επετράπει στον Ριχάρδο να κληρονομήσει τον τίτλο του Δούκα της Υόρκης το 1426. Το 1432 απέκτησε τις κομητείες του Μαρς και του Άλστερ μετά το θάνατο του μητρικού θείου του Έντμουτ Μόρτιμερ, κόμη του Μαρς, ο οποίος είχε πεθάνει πολεμώντας με τον Ερρίκο Ε' στη Γαλλία και την κομητεία του Κέιμπριτζ που ανήκε στον πατέρα του.

Η καταγωγή του από τον Εδουάρδο Γ' τόσο από την μητρική όσο και από την πατρική γραμμή έδινε στον Ριχάρδο μια σημαντική αξίωση στο θρόνο, εάν η Λανκαστριανή γραμμή αποτύχανε και από άποψη πρωτογένειας αναμφισβήτητα ανώτερη αξίωση.[94] Το 1448 έγινε ο πρώτος που πήρε το επώνυμο Πλανταγενέτης τονίζοντας την ανώτερη αξίωση του στο θρόνο. Έχοντας κληρονομήσει τους τίτλους Μρς και Άλστερ, έγινε ο πλουσιότερος και ισχυρότερος ευγενής στην Αγγλία, δεύτερος μετά τον ίδιο τον βασιλιά. Ο Ριχάρδος παντρεύτηκε την Σεσίλ Νέβιλ, εγγονή του Ιωάννη της Γάνδης και απέκτησαν δεκατρία ή πιθανώς δεκαπέντε παιδιά: [95]

 
Η μάχη του Tewkesbury, όπως φαίνεται στο χειρόγραφο της Γάνδης

Διαμάχη για το στέμμα

Επεξεργασία

Όταν ο Ερρίκος ΣΤ είχε κατέρρευσε ψυχικά, ο Ριχάρδος ονομάστηκε αντιβασιλέας, αλλά η γέννηση ενός άνδρα διαδόχου έλυσε το ζήτημα της διαδοχής.[94] Όταν ο Ερρίκος συνήλθε, η βασιλική αυλή επαναβεβαίωσε την εξουσία της, αλλά ο Ριχάρδος της Υόρκης και οι Νέβιλς τους νίκησαν σε μια αψιμαχία που ονομάζεται Πρώτη Μάχη του Αγίου Άλμπανς. Η άρχουσα τάξη σοκαρίστηκε βαθιά και επιχειρήθηκε η συμφιλίωση. Ο Ριχάρδος και οι Νέβιλς έφυγαν στο εξωτερικό, αλλά οι Νέβιλς επέστρεψαν για να κερδίσουν τη Μάχη του Νορθάμπτον, όπου συνέλαβαν τον Ερρίκο.

Όταν ο Ριχάρδος της Υόρκης ενώθηκε μαζί τους , εξέπληξε το Κοινοβούλιο διεκδικώντας το θρόνο και εξαναγκάζοντας την Πράξη της Συμφωνίας, η οποία ανέφερε ότι ο Ερρίκος θα παραμείνει βασιλιάς για τη ζωή του, αλλά θα τον διαδέχθηκε ο Γιορκ. Η Μαργαρίτα βρήκε αυτήν την παράβλεψη για τη διεκδίκηση του γιου της απαράδεκτη και έτσι η σύγκρουση συνεχίστηκε. Ο Γιόρκ σκοτώθηκε στη Μάχη του Γουέικφιλντ και το κεφάλι του εκτέθηκε στο Micklegate Bar μαζί με εκείνα των Έντμουντ, κόμη του Ράτλαντ, και του Ρίτσαρντ Νεβίλ, Κόμη του Σάλσμπερι, οι οποίοι είχαν συλληφθεί και αποκεφαλιστεί. [94] Η Σκωτσέζα βασίλισσα Μαίρη του ΓΚέλντερς παρείχε στη Μαργαρίτα υποστήριξη, αλλά το Λονδίνο καλωσόρισε τον γιο του Ριχάρδου της Υόρκης, Έντουαρντ, κόμη του Μαρς και το Κοινοβούλιο επιβεβαίωσε ότι ο Έντουαρντ θα πρέπει να γίνει βασιλιάς. Στέφθηκε μετά την εδραίωση της θέσης του με νίκη στη Μάχη του Towton . [97]

Η υποστήριξη στον Έντουαρντ από την οικογένεια Γούντβιλ που υποστήριζε προηγουμένως τους Λάνκαστερ, μετά τον γάμο του με την Ελισάβετ Γούντβιλ, οδήγησε τον Γουόργουικ και τον Κλάρενς να βοηθήσουν τη Μαργαρίτα να καθαιρέσει τον Έντουαρντ και να επαναφέρει τον Ερρίκο στο θρόνο. Ο Έντουαρντ και ο Ρίτσαρντ, Δούκας του Γκλόστερ, έφυγαν, αλλά κατά την επιστροφή τους, ο Κλάρενς άλλαξε πλευρά στη Μάχη του Μπάρνετ, γεγονός που οδήγησε στο θάνατο των αδελφών Νέβιλ. Η επακόλουθη μάχη του Tewkesbury είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο της τελευταίας ανδρικής σειράς των Μπόφωρ. Η εκτέλεση στο πεδίο της μάχης του Έντουαρντ του Γουέστμινστερ, Πρίγκιπα της Ουαλίας και η μετέπειτα πιθανή δολοφονία του Ερρίκο ΣΤ' εξαφάνισαν τον Οίκο του Λάνκαστερ.[98]

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ Plant 2007
  2. ↑ Wagner 2001
  3. ↑ Keefe 2008
  4. ↑ BlockmansHoppenbrouwers 2014
  5. ↑ Gillingham 2007a
  6. ↑ Power 2007
  7. ↑ Warren 1991
  8. ↑ Gillingham 2001
  9. ↑ Davies 1997
  10. ↑ Gillingham 2001
  11. ↑ Davies 1999.
  12. ↑ Gillingham 2001
  13. ↑ Schama 2000
  14. ↑ Gillingham 2001
  15. ↑ Gillingham 2001
  16. ↑ Gillingham 2001
  17. ↑ Warren 1973
  18. ↑ Gillingham 2001
  19. ↑ Weir 2008
  20. ↑ Gillingham 2001
  21. ↑ Weir 2008
  22. ↑ Norgate 2004b
  23. ↑ Weir 2008
  24. ↑ Weir 2008
  25. ↑ Weir 2008
  26. ↑ 26,0 26,1 Weir 2008
  27. ↑ 27,0 27,1 Strickland 2010
  28. ↑ Gillingham 2001
  29. ↑ Schama 2000
  30. ↑ Duggan, Anne. «Laudabiliter: a new interpretation by Professor Anne Duggan». History Ireland. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2016. 
  31. ↑ Gillingham 2001
  32. ↑ Gillingham 2001
  33. ↑ Gillingham 2001
  34. ↑ Lovatt 2007
  35. ↑ Runciman 1987
  36. ↑ Runciman 1987
  37. ↑ Riley-Smith 1987
  38. ↑ Gillingham 1985
  39. ↑ Gillingham 2009
  40. ↑ 40,0 40,1 Gillingham 2010
  41. ↑ Gillingham 2001
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 Ridgeway 2010
  43. ↑ Barratt 2003
  44. ↑ TurnerHeiser 2014
  45. ↑ Gillingham 2001
  46. ↑ G. Seabourne. "Eleanor of Brittany and her Treatment by King John and Henry III", Nottingham Medieval Studies, Vol. LI (2007), pp. 73–110.
  47. ↑ Weir 2008
  48. ↑ «The official website of the British Monarchy». The Angevins. The Royal Household. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2015. 
  49. ↑ Weir 2008
  50. ↑ Vincent 2008
  51. ↑ Stringer 2004
  52. ↑ Abulafia 2004
  53. ↑ Hallam 2004
  54. ↑ Weir 2008
  55. ↑ Norgate 2004
  56. ↑ Carpenter 2007
  57. ↑ Schama 2000
  58. ↑ Weir 2008
  59. ↑ Weir 2008
  60. ↑ Weir 2008
  61. ↑ Mortimer 2008
  62. ↑ Maddicott 2008
  63. ↑ Schama 2000
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 64,3 64,4 Prestwich 2008
  65. ↑ Weir 2008
  66. ↑ Weir 2008
  67. ↑ McKisack 1959
  68. ↑ 68,0 68,1 Phillips 2008
  69. ↑ Hamilton 2008
  70. ↑ Waugh 2006
  71. ↑ Schama 2000
  72. ↑ Weir 2008
  73. ↑ 73,0 73,1 73,2 Ormrod 2008
  74. ↑ 74,0 74,1 Barber 2008
  75. ↑ 75,0 75,1 Walker 2008
  76. ↑ Goodman 2004
  77. ↑ Weir 2008
  78. ↑ Weir 2008
  79. ↑ 79,0 79,1 79,2 79,3 Tuck 2009
  80. ↑ Weir 2008
  81. ↑ Weir 2008
  82. ↑ Schama 2000
  83. ↑ BrownSummerson 2010
  84. ↑ Mortimer 2003
  85. ↑ Schama 2000
  86. ↑ Harriss 2011
  87. ↑ Davies 1977
  88. ↑ Hicks 2012
  89. ↑ Hatcher 2002
  90. ↑ Hicks 2012
  91. ↑ Davies 1977
  92. ↑ Weir 2008
  93. ↑ Harriss 2012
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 Watts 2011
  95. ↑ Weir 2008
  96. ↑ «Family tree». University of Leicester. 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2015. 
  97. ↑ Horrox 2011
  98. ↑ Griffiths 2015

[[Κατηγορία:Γαλλικές οικογένειες ευγενών]] [[Κατηγορία:Οίκος των Ανζού - Ουγγαρίας]] [[Κατηγορία:Οίκος των Πλανταγενετών]] [[Κατηγορία:Σελίδες με μη επιθεωρημένες μεταφράσεις]]

Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Χρήστης:JadeAlas/Οίκος_των_Πλανταγενετών&oldid=10446272"