Βικιπαίδεια

Βιβλιοθήκη

οργανωμένη συλλογή πόρων
Αυτό το λήμμα αφορά το κτήριο. Για το έπιπλο, δείτε: Βιβλιοθήκη (έπιπλο). Για άλλες χρήσεις, δείτε: Βιβλιοθήκη (αποσαφήνιση).

Με την παραδοσιακή έννοια του όρου, βιβλιοθήκη είναι συλλογή βιβλίων και περιοδικών. Μπορεί να αναφέρεται στην προσωπική βιβλιοθήκη ενός ατόμου, αλλά συχνότερα είναι μια μεγάλη σε όγκο συλλογή η οποία χρηματοδοτείται και συντηρείται από τις αρχές μιας πόλης ή έναν οργανισμό. Αυτή η συλλογή συχνά χρησιμοποιείται από άτομα που δεν διαθέτουν μεγάλες δικές τους συλλογές.

Σύγχρονη βιβλιοθήκη στο Σαμπερί (Γαλλία)

Παρ' όλα αυτά, πολλές βιβλιοθήκες σήμερα συλλέγουν μη έντυπο πληροφοριακό υλικό και αποτελούν καταθετήρια και σημεία πρόσβασης για χάρτες, δίσκους βινυλίου, βιντεοκασέτες και DVD, και παρέχουν πρόσβαση σε CD-ROM, συνδρομές σε βάσεις δεδομένων και το Διαδίκτυο. Έτσι, οι σύγχρονες βιβλιοθήκες μετατρέπονται σε χώρους ελεύθερης πρόσβασης σε πληροφορίες σε πολλές μορφές και από πολλές πηγές.

Πιο πρόσφατα, οι βιβλιοθήκες έχουν επεκτείνει τον ρόλο τους πέρα από τα κτήρια όπου στεγάζονται, παρέχοντας βοήθεια στην αναζήτηση και εύρεση πληροφοριών μέσω διαφόρων ψηφιακών εργαλείων.

Είδη βιβλιοθηκών

Επεξεργασία

Οι βιβλιοθήκες διακρίνονται σε κατηγορίες με διάφορους τρόπους:

  • ανάλογα με το είδος αρχής (π.χ. οργανισμός, δήμος, εταιρεία) που τις υποστηρίζει και συντηρεί[1]
  • ανάλογα με το είδος τεκμηρίων ή υλικού που διαθέτουν
  • ανάλογα με το θέμα με το οποίο καταπιάνονται
  • ανάλογα με τους χρήστες που εξυπηρετούν
    • Ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες — Βρίσκονται σε κολέγια και πανεπιστήμια και εξυπηρετούν κυρίως τους φοιτητές και το ακαδημαϊκό προσωπικό του οργανισμού, καθώς και άλλων ακαδημαϊκών οργανισμών.
    • Σχολικές βιβλιοθήκες — Τα περισσότερα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχουν βιβλιοθήκες που απευθύνονται στους μαθητές.
    • Δημόσιες βιβλιοθήκες — Παρέχουν υπηρεσίες στο ευρύ κοινό και δανείζουν τουλάχιστον μέρος της συλλογής βιβλίων τους, ώστε οι χρήστες να μπορούν να τα παίρνουν στο σπίτι τους για διάστημα κάποιων ημερών ή εβδομάδων.
    • Ειδικές βιβλιοθήκες — Οι υπόλοιπες βιβλιοθήκες εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Πολλές ιδιωτικές εταιρείες και δημόσιοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων νοσοκομείων και μουσείων, ερευνητικά εργαστήρια, δικηγορικά γραφεία, και πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες, έχουν τη δική τους βιβλιοθήκη για τις ανάγκες του προσωπικού που απασχολούν. Κάποιες ειδικές βιβλιοθήκες είναι ανοικτές και στο ευρύτερο κοινό.

Επίσης, οι κυβερνήσεις των περισσοτέρων μεγάλων χωρών στηρίζουν τον θεσμό της εθνικής βιβλιοθήκης, όπως π.χ. η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στις ΗΠΑ, η Βρετανική Βιβλιοθήκη και η Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας.

Περιγραφή

Επεξεργασία

Οι βιβλιοθήκες έχουν το υλικό τους ταξινομημένο βάσει κάποιου συστήματος ταξινόμησης βιβλιοθήκης, ώστε τα τεμάχια να εντοπίζονται γρήγορα και ο αναγνώστης να μπορεί εύκολα να ρίχνει μια ματιά σε βιβλία πάνω σε κάποιο θέμα. Κάποιες βιβλιοθήκες έχουν κλειστά κάποια ή όλα τα βιβλιοστάσιά τους στο κοινό και οι χρήστες ζητούν το υλικό από κάποιον υπάλληλο ο οποίος τους το φέρνει.

Χρήση της βιβλιοθήκης

Επεξεργασία

Πολλοί δυνητικοί χρήστες δεν είναι σε θέση να αξιοποιήσουν σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες που μπορεί να τους προσφέρει μια βιβλιοθήκη. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μη εξοικείωση με το περιβάλλον βιβλιοθήκης ή τις νέες τεχνολογίες, καθώς και σε μη παραδοχή της άγνοιας. Αυτοί οι λόγοι δημιούργησαν την κίνηση για εκπαίδευση βιβλιοθήκης (library instruction), η οποία τονίζει την ανάγκη για εκπαίδευση των χρηστών βιβλιοθήκης. Η εκπαίδευση βιβλιοθήκης τέθηκε σε εφαρμογή στις ΗΠΑ από τον 18ο αιώνα. Από τους πρωτεργάτες της ήταν ο John Cotton Dana. Η εκπαίδευση βιβλιοθήκης σχετίζεται άμεσα με την πληροφοριακή παιδεία.

Οι βιβλιοθήκες πληροφορούν το κοινό για το τι υλικό διαθέτουν και πώς είναι δυνατή η πρόσβαση σε αυτό. Πριν από την εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών, αυτό γινόταν με τον καρτοκατάλογο — ένα έπιπλο με πολλά μικρά συρτάρια τα οποία περιείχαν δελτία (κάρτες) που αντιστοιχούσαν σε βιβλία ή άλλο υλικό. Στις μεγάλες βιβλιοθήκες ο καρτοκατάλογος συχνά γέμιζε ένα ολόκληρο δωμάτιο. Η εμφάνιση του Διαδικτύου, όμως, οδήγησε στη χρήση των ηλεκτρονικών καταλόγων (οι οποίοι στην αγγλική αναφέρονται συχνά ως "webcats" ή OPAC, "online public access catalog"), οι οποίοι δίνουν τη δυνατότητα στον χρήστη να διεξάγει αναζήτηση στις συλλογές της βιβλιοθήκης από οποιοδήποτε σημείο με πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Αυτός ο τρόπος τήρησης καταλόγου είναι συμβατός με νέα είδη βιβλιοθηκών, όπως είναι οι ψηφιακές βιβλιοθήκες, καθώς και με παραδοσιακές βιβλιοθήκες που έχουν εκσυγχρονιστεί. Η Φινλανδία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό, κατά κεφαλή, εγγεγραμμένων χρηστών σε δανειστικές βιβλιοθήκες. Πέραν του μισού πληθυσμού της χώρας είναι εγγεγραμμένοι χρήστες σε βιβλιοθήκες που δανείζουν.


Υπηρεσίες

Επεξεργασία


Οι βιβλιοθήκες συναντώντας τις ανάγκες της κοινωνίας παρέχουν μια σειρά από υπηρεσίες μερικές από τις οποίες είναι προτιμότερο να προσφέρονται μέσα στον ίδιο το χώρο τους, επί τόπου, ωστόσο σε άλλες περιπτώσεις είναι χρήσιμο και θεμιτό να παρέχονται υπηρεσίες και έξω από τα όρια και τους τοίχους των κτηρίων τους.

Κάθε βιβλιοθήκη θα πρέπει να παρέχει υπηρεσίες βασιζόμενες στην κοινότητα που έχει να εξυπηρετήσει. Ορισμένες αρχές βέλτιστης πρακτικής υποδεικνύουν ότι κατά το σχεδιασμό των υπηρεσιών πρέπει να τεθούν οι προτεραιότητες και να χαραχτεί η στρατηγική μιας μακρόχρονης πολιτικής που αφορούν τις υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες καθώς και άλλες δραστηριότητες αποτελούν τον πυρήνα των λειτουργιών των βιβλιοθηκών.

  • Υπηρεσία δανεισμού και διαδανεισμού.
  • Υπηρεσία εξυπηρέτησης, πληροφόρησης και κατεύθυνσης χρηστών.
  • Υπηρεσία υποστήριξης και διευκόλυνσης της έρευνας και συγκέντρωσης υλικού πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα.
  • Υπηρεσία υποστήριξης της ανάγνωσης, της εκπαίδευσης και της προώθησης της ψυχαγωγίας.
  • Υπηρεσία προώθησης της αναγνωσιμότητας και της δια βίου εκπαίδευσης.
  • Υπηρεσία πρόσβασης σε πολύγλωσσες και πολύμορφες πηγές.
  • Υπηρεσία ξενάγησης στο χώρο της βιβλιοθήκης.
  • Υπηρεσία διάθεσης του χώρου.
  • Υπηρεσία διάθεσης μηχανημάτων εντός της βιβλιοθήκης.
  • Υπηρεσία πρόσβασης για άτομα με σωματικές, μαθησιακές δυσκολίες.
  • Υπηρεσία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
  • Υπηρεσία χρήσης Διαδικτύου εντός της βιβλιοθήκης.
  • Πληροφοριακός γραμματισμός.
  • Δικτυακή παρουσίαση των βιβλιοθηκών.
  • Εκπαίδευση χρηστών στον ψηφιακό αλφαβητισμό, κ.ά.


Αυτή δεν είναι μια εξαντλητική λίστα με τις υπηρεσίες που προσφέρουν οι εν λόγω οργανισμοί ούτε είναι με σειρά προτεραιότητας. Το εύρος και το βάθος της παροχής των υπηρεσιών εξαρτάται από το μέγεθος των εν λόγω οργανισμών και την κοινότητα που εξυπηρετούν. Για να μπορέσουν οι οργανισμοί αυτοί να προσφέρουν όσο το δυνατόν καλύτερες υπηρεσίες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους:
το ωράριο λειτουργίας τους, το σχεδιαζόμενο χώρο τους, τη λειτουργικότητα του χώρου τους, την πρόσβαση, το περιβάλλον τους, την σηματοδότηση τους, τον ηλεκτρονικό και οπτικοακουστικό εξοπλισμό τους, την ασφάλεια τους, το χώρο στάθμευσης, κ.ά.

Διοίκηση βιβλιοθήκης

Επεξεργασία

Βασικά καθήκοντα στη διοίκηση βιβλιοθήκης είναι, μεταξύ άλλων, ο σχεδιασμός των προσκτήσεων (ποιο υλικό πρέπει να αποκτήσει η βιβλιοθήκη, είτε με αγορές είτε με άλλους τρόπους), η ταξινόμηση του υλικού που αποκτάται, η συντήρηση του υλικού (κυρίως για σπάνιο αρχειακό υλικό, όπως χειρόγραφα), η απόσυρση υλικού, ο δανεισμός υλικού στους χρήστες, και η ανάπτυξη και διαχείριση πληροφοριακών συστημάτων της βιβλιοθήκης. Πιο μακροπρόθεσμα θέματα περιλαμβάνουν τον σχεδιασμό και κτίσιμο νέων κτηρίων βιβλιοθήκης ή επεκτάσεων σε υφιστάμενα, καθώς και την ανάπτυξη και υλοποίηση υπηρεσιών εξ αποστάσεως και υπηρεσιών για διευκόλυνση της ανάγνωσης.

Τα επίπεδα διοίκησης μιας βιβλιοθήκης είναι συνήθως τρία. Στο ανώτερο επίπεδο ο διευθυντής και ο υποδιευθυντής είναι υπέυθυνοι για τη λειτουργία του οργανισμού και για την πολιτική που αυτός θα χρησιμοποιήσει. Η ενδιάμεση διοίκηση περιλαμβάνει τους προϊσταμένους τμημάτων που έχουν την ευθύνη συγκεκριμένων μονάδων ή λειτουργιών της Βιβλιοθήκης, και τέλος η κατώτερη διοίκηση, τα στελέχη της οποίας είναι υπεύθυνα για την εποπτεία των καθημερινών δραστηριοτήτων.

Μερικές βιβλιοθήκες

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Ελληνικές βιβλιοθήκες στο Διαδίκτυο

Επεξεργασία

Βιβλιοθήκες Ελληνικών Πανεπιστημίων

Επεξεργασία

Βιβλιοθήκες Ελληνικών Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων

Επεξεργασία

Ελληνικές Δημόσιες και Δημοτικές Βιβλιοθήκες

Επεξεργασία

Άλλες Ελληνικές Βιβλιοθήκες

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Falconer Madan, The Bodleian library at Oxford, Duckworth & co. London, 1919 σελ. 11-12

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Evans, E. G., Anthony J. Amodeo, and Thomas L. Carter. 1992. Introduction to library public services. Englewood, Colo: Libraries Unlimited.
  • Glashoff, Iliona. 1998. “The division of libraries serving the general public: a survey". Proceedings of the 64th IFLA General Conference, Amsterdam, 16-21 August 1998. [Online]. Available: http://www.ifla.org/IV/ifla64/101-87e.htm [7 May 2007].
  • International Federation of Library Association (IFLA). 2001. The public library services: IFLA/UNESCO guidelines for development. Munchen: Saur.
  • International Federation of Library Association (IFLA). 2004. Public libraries section. [Online]. Available: http://www.ifla.org/VII/s8/annual/sp08-2005.html[νεκρός σύνδεσμος] [22 December 2005].
  • Montanelli, D. S., and P. F. Strenstrom, eds. 1999. People come first: user-centered academic library service. Chicago: Association of College and Research Libraries.
  • PULMAN Network. 2004b. Public library services for children and schools.[Online]. Available: https://web.archive.org/web/20071019124943/http://www.pulmanweb.org/dgms/section1/ChildrenSchools1.htm [7 ,May 2007].
  • PULMAN Network. 2004c. Public library services supporting education in adult life. [Online]. Available: https://web.archive.org/web/20070808064227/http://pulmanweb.org/DGMs/section1/AdultLife.htm [7 May 2007].
  • Μονάδα Ολικής Ποιότητας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. 2001. Αποτίμηση βιβλιοθηκών και υπηρεσιών πληροφόρησης. Ιωάννινα: ΜΟΠΑΒ.
  • Μπώκος, Γ. Δ. 2001. Εισαγωγή στην επιστήμη της πληροφόρησης. Αθήνα: Παπασωτηρίου.
  • Φέσσα, Ρ., και Κ. Λίτσα. 1970. Η βιβλιοθήκη, οργάνωση – λειτουργία. Αθήνα: Ίδρυμα Ευγενίδου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Βιβλιοθήκη&oldid=9967007"