Χάρτης
Ο χάρτης είναι οπτική απεικόνιση μιας περιοχής και των σχέσεων μεταξύ στοιχείων αυτής. Μπορεί να απεικονίζει την επιφάνεια της Γης ή κάποιο τμήμα της (ηπείρους, χώρες, νομούς κτλ.), ή τμήμα της θάλασσας ή της ουράνιας σφαίρας. Ακόμα, την επιφάνεια της Σελήνης, του Άρη ή άλλου ουράνιου σώματος. Πολλοί χάρτες είναι στατικές, διδιάστατες και γεωμετρικά ακριβείς αναπαραστάσεις του τριδιάστατου χώρου, ενώ άλλοι είναι δυναμικοί ή διαδραστικοί, ακόμα και τριδιάστατοι. Η υποτύπωση γίνεται με ανάλογη σμίκρυνση, με καθορισμένη αναλογία που λέγεται κλίμακα χάρτου και σημειώνεται με το σύμβολο της διαίρεσης. Η κλίμακα αυτή αναγράφεται σε εμφανές μέρος πάνω στον χάρτη. Έτσι π.χ. 1:100.000 σημαίνει πως οποιαδήποτε μονάδα μήκους επί του χάρτη (π.χ. χιλιοστό, ή εκατοστό, ή μέτρο κ.λπ.) αντιστοιχεί στην πραγματικότητα σε 100.000 φορές την ίδια μονάδα επί του απεικονιζομένου εδάφους. Στους διάφορους τύπους χαρτών περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία εκείνα που ενδιαφέρουν αντίστοιχα τον χρήστη.
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο χαρακτηρισμός ενός χάρτη σε σχέση με την κλίμακά του, είναι αντιστρόφως ανάλογος του παρανομαστή της κλίμακας. Έτσι χάρτες μεγάλης κλίμακας ονομάζονται αυτοί που έχουν κατασκευασθεί σε κλίμακες με μικρό παρανομαστή, όπως π.χ. 1:10.000, 1:5.000, 1:2.000 1: 1.000 κ.ο.κ., και απεικονίζουν σχετικά μικρή έκταση της Γης, ενώ χάρτες μικρής κλίμακας ονομάζονται αυτοί που έχουν κατασκευασθεί σε κλίμακες με μεγάλο παρανομαστή, π.χ. 1:50.000, 1: 100.000, 1: 500.000, 1: 1.000.000 κ.ο.κ., και απεικονίζουν σχετικά μεγάλες εκτάσεις της φυσικής γήινης επιφάνειας.
Οι χάρτες είναι πολύ χρήσιμοι στον άνθρωπο για διάφορους λόγους. Με βάση αυτούς επιτυγχάνεται ο προσανατολισμός, έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να καθοδηγηθεί σε ένα ξένο για αυτόν μέρος, να εντοπίσει τη θέση του σε μια γεωγραφική περιοχή, να σχεδιάζονται τα μεγάλα τεχνικά και στρατιωτικά έργα, κτλ.. Το γνωστικό αντικείμενο της κατασκευής χαρτών με επιστημονικές μεθόδους και πρακτικές ονομάζεται χαρτογραφία, και η σχετική εργασία χαρτογράφηση.
Οι χάρτες που απεικονίζουν τμήματα της γήινης επιφάνειας λέγονται γεωγραφικοί και διακρίνονται σε πολιτικούς, γεωφυσικούς και τοπογραφικούς.
Πολιτικοί χάρτες
ΕπεξεργασίαΟι πολιτικοί χάρτες δείχνουν την πολιτική διαίρεση μιας περιοχής ή χώρας και μπορεί να περιλαμβάνουν τα όρια των χωρών, τα λοιπά διοικητικά όρια, πόλεις, χωριά, οικισμούς, δρόμους (π.χ. οδικά δίκτυα), τις συγκοινωνίες (αεροδρόμια, σιδηροδρομικά δίκτυα) κτλ.
Γεωμορφολογικοί χάρτες
ΕπεξεργασίαΣε έναν γεωμορφολιγικό χάρτη απεικονίζεται η μορφολογία του εδάφους μιας περιοχής, δηλαδή τα ποτάμια, οι λίμνες, οι πεδιάδες, τα βουνά
Άλλοι χάρτες
Επεξεργασία
Εκτός από τους πολιτικούς και τους γεωφυσικούς χάρτες, υπάρχουν και οι τοπογραφικοί, που γίνονται για την ευρύτερη μελέτη και τον σχεδιασμό τεχνικών, πολιτικών, ή στρατιωτικών έργων.
Άλλοι χάρτες είναι οι τουριστικοί, οι οποίοι παρέχουν βοήθεια στους τουρίστες ως προς τον προσανατολισμό τους σε μια ξένη χώρα και τους διευκολύνει να βρουν τουριστικά μέρη, αρχαιολογικούς χώρους, σημεία ενδιαφέροντος (εστιατόρια, καφετέριες), σταθμούς μέσων μεταφοράς (λεωφορείων, τρόλλεϋ, μετρό), ξενοδοχεία κτλ.. Σε παρόμοιο κοινό απευθύνονται και οι οδικοί χάρτες.
Επίσης υπάρχουν και
- ανάγλυφοι χάρτες (συνηθέστερα γεωφυσικοί)
- αρχαιολογικοί χάρτες
- εδαφολογικοί χάρτες
- ιστορικοί χάρτες
- γεωλογικοί χάρτες (απεικονίζουν τα πετρώματα και τους γεωλογικούς σχηματισμούς μιας περιοχής, συνήθως σε υπόβαθρο τοπογραφικού χάρτη)
- σεισμοτεκτονικοί χάρτες
- μετεωρολογικοί χάρτες
- ναυτικοί ή υδρογραφικοί χάρτες
- στρατιωτικοί χάρτες (περιορισμένης χρήσης)
- θεματικοί χάρτες (π.χ. παραγωγής προϊόντων κ.ά.)
- χάρτες της ουράνιας σφαίρας
- χάρτες κατανομής πληθυσμού
Επιπλέον οι χάρτες μπορεί να μην αφορούν καθόλου γεωγραφικά στοιχεία, π.χ. οι χάρτες του DNA ή του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Χαρτογραφικοί φορείς στην Ελλάδα
ΕπεξεργασίαΣε κάθε χώρα οι χάρτες εκδίδονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς. Οι δημόσιοι φορείς συνήθως εκδίδουν τοπογραφικούς ή θεματικούς χάρτες όλου του εύρους των κλιμάκων. Οι ιδιωτικοί φορείς κυρίως εκδίδουν τουριστικούς χάρτες, οδηγούς πόλεων ή χάρτες ειδικού σκοπού, κ.ά.
Τη σημαντικότερη χαρτογραφική δραστηριότητα στην Ελλάδα, την έχει η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ). Αυτό συνέβαινε και σε άλλες χώρες, ώστε παραδοσιακά να έχει επικρατήσει στρατιωτικές υπηρεσίες να αποτελούν τους πιο βασικούς χαρτογραφικούς φορείς (για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο η αντίστοιχη χαρτογραφική υπηρεσία είναι η Ordnance Survey).
To 1986 ιδρύθηκε ο Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (ΟΚΧΕ) με σκοπό να αποτελέσει τον βασικό κρατικό χαρτογραφικό φορέα της Ελλάδας.
Σειρές ελληνικών χαρτών από κρατικούς φορείς
ΕπεξεργασίαΜερικοί από τους κρατικούς φορείς που εκδίδουν τις πλέον διαδεδομένες σειρές χαρτών στην Ελλάδα είναι:
- Η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ)
- Η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού
- Η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας
- Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας (μετονομάσθηκε σε Ελληνική Στατιστική Αρχή)
- Το Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ)
(βλέπε επίσης και το άρθρο σχετικό με τους Χάρτες ελληνικής έκδοσης)
Ψηφιακή εποχή
ΕπεξεργασίαΤα τελευταία χρόνια, χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας, κυκλοφορούν ηλεκτρονικοί (ή αλλιώς ψηφιακοί) χάρτες με δυνατότητες εντοπισμού της γεωγραφικής θέσης (στίγματος) από δορυφόρους. Η λειτουργία των χαρτών αυτών, βασίζεται στο GPS (Global Positioning System = Παγκόμιο Σύστημα Δορυφορικού Εντοπισμού). Όταν παρέχονται επιπλέον δυνατότητες υπολογισμού μιας διαδρομής, τότε ονομάζονται και ηλεκτρονικοί πλοηγοί (electronic navigators).
Βλέπε επίσης
ΕπεξεργασίαΠηγές
Επεξεργασία- Εγκυκλοπαίδεια Ελλαδική, Εκδόσεις Γιάννη Ρίζου.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Ξυλοπαρκιώτης, Κωνσταντίνος: «Γεωγραφικοί χάρτες και αντικειμενική απεικόνιση», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 217 (Μάιος 1998), σσ. 36-45
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Χάρτες Ελλάδος - Χρυσός Οδηγός (XO.gr) (με υπηρεσίες όπως: εύρεση διεύθυνσης, διαδρομής κ.α.)