Βικιπαίδεια

Φερδινάνδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

(Ανακατεύθυνση από Φερδινάνδος Α' της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας)
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 11/06/2015.

Ο Φερδινάνδος Α΄ (γερμανικά: Ferdinand I., ισπανικά: Fernando I, 10 Μαρτίου 1503 – 25 Ιουλίου 1564) ήταν Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 1556, Βασιλιάς της Βοημίας, της Ουγγαρίας και της Κροατίας από το 1526 και Αρχιδούκας της Αυστρίας από το 1521 έως τον θάνατό του το 1564[10][11] Πριν από την ενθρόνισή του ως Αυτοκράτορα κυβέρνησε τα αυστριακά κληρονομικά εδάφη των Αψβούργων στο όνομα του μεγαλύτερου αδελφού του Καρόλου Ε΄. Επίσης συχνά υπηρέτησε ως εκπρόσωπος του Καρόλου στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ανέπτυξε ενθαρρυντικές σχέσεις με Γερμανούς πρίγκιπες. Επιπλέον ο Φερδινάνδος ανέπτυξε επίσης πολύτιμες σχέσεις με τον γερμανικό τραπεζικό οίκο Γιάκομπ Φούγκερ και την καταλανική τράπεζα Banca Palenzuela Levi Kahana.

Φερδινάνδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση10  Μαρτίου 1503[1][2][3] ή 10  Μαρτίου 1503[4]
Αλκαλά δε Ενάρες
Θάνατος25  Ιουλίου 1564[1][2][3] ή 25  Ιουλίου 1564[4]
Βιέννη[1]
Τόπος ταφήςΚαθεδρικός Ναός Αγίου Βίτου
Χώρα πολιτογράφησηςΑγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΙσπανικά
Γερμανικά[5]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααριστοκράτης
μονάρχης
πολιτικός
Οικογένεια
ΣύζυγοςΆννα της Βοημίας και της Ουγγαρίας (1521–1547)[6][7]
ΤέκναΕλισάβετ της Αυστρίας
Μαξιμιλιανός Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας[6]
Άννα της Αυστρίας[6]
Φερδινάνδος Β´
Μαρία της Αυστρίας, δούκισσα του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ
Μαγκνταλένα της Αυστρίας
Αικατερίνη της Αυστρίας, βασίλισσα της Πολωνίας
Ελεωνόρα της Αυστρίας
Μαργαρίτα της Αυστρίας[8]
Ιωάννης των Αψβούργων[8]
Βαρβάρα της Αυστρίας
Κάρολος Β´ της Αυστρίας[6]
Ursula von Habsburg[8]
Ελένη της Αυστρίας
Ιωάννα της Αυστρίας, μεγάλη δούκισσα της Τοσκάνης[6]
ΓονείςΦίλιππος Α΄ της Καστίλης[6] και Ιωάννα Α΄ της Καστίλης[6]
ΑδέλφιαΚάρολος Κουίντος[6]
Ελεονόρα της Αυστρίας[6]
Μαρία της Αυστρίας, βασίλισσα της Ουγγαρίας
Αικατερίνη της Αυστρίας, βασίλισσα της Πορτογαλίας
Ισαβέλλα της Αυστρίας
Rietje Koane
ΣυγγενείςΛουδοβίκος Β΄ της Ουγγαρίας (κουνιάδος), Βλαδίσλαος Β΄ της Ουγγαρίας (πεθερός), Ισαβέλλα Κλάρα Ευγενία (μικρανηψιά), Φερδινάνδος Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (εγγονός), Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας (παππούς από την πλευρά της μητέρας), Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης (γιαγιά από τη πλευρά της μητέρας), Μαξιμιλιανός Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (παππούς από την πλευρά του πατέρα) και Μαρία της Βουργουνδίας (γιαγιά από την πλευρά του πατέρα)
ΟικογένειαΟίκος των Αψβούργων
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΑυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1556–1564)
πρίγκιπας-εκλέκτορας
King of Bohemia (1526–1564)
βασιλιάς της Ουγγαρίας (1526–1564)[9]
ΒραβεύσειςΙππότης του Τάγματος του Χρυσόμαλλου Δέρατος
Τάγμα της Περικνημίδας
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Τα βασικά γεγονότα επί της βασιλείας του ήταν η σύγκρουση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που τη δεκαετία του 1520 ξεκίνησε μια μεγάλη προέλαση στην Κεντρική Ευρώπη, και η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση, που οδήγησε σε αρκετούς θρησκευτικούς πολέμους. Αν και δεν ήταν στρατιωτικός ηγέτης ο Φερδινάνδος ήταν ικανός οργανωτής με θεσμική φαντασία που επικεντρώθηκε στην οικοδόμηση μιας κεντρικής κυβέρνησης για την Αυστρία, την Ουγγαρία και την Τσεχία αντί να αγωνίζεται για μια παγκόσμια μοναρχία.[12][13] Επανέφερε σημαντικές καινοτομίες του παππού του Μαξιμιλιανού Α΄, όπως το Hofrat (αυλικό συμβούλιο) με μια καγκελαρία και ένα θησαυροφυλάκιο συνδεδεμένο με αυτό (αυτή τη φορά η δομή θα διαρκούσε μέχρι τη μεταρρύθμιση της Μαρίας Θηρεσίας) και πρόσθεσε δικές του καινοτομίες όπως το Raitkammer (γραφείο εσόδων) και το Πολεμικό Συμβούλιο, που σχεδιάστηκαν για να αντιμετωπίσουν την απειλή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, υποτάσσοντας επίσης με επιτυχία τους πιο ριζοσπαστικούς από τους επαναστάτες Αυστριακούς υπηκόους του και μετατρέποντας την πολιτική τάξη στη Βοημία και την Ουγγαρία σε εταίρους των Αψβούργων.[14][15] Παρότι ήταν σε θέση να εισαγάγει ομοιόμορφα μοντέλα διοίκησης, οι κυβερνήσεις της Αυστρίας, της Βοημίας και της Ουγγαρίας παρέμειναν διακριτές.[16][17] Η προσέγγισή του στα αυτοκρατορικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της διακυβέρνησης, των ανθρώπινων σχέσεων και των θρησκευτικών θεμάτων, ήταν γενικά ευέλικτη, μετριοπαθής και ανεκτική.[18][19][20] Το μότο του Φερδινάνδου ήταν Fiat iustitia, et pereat mundus: «Να αποδοθεί δικαιοσύνη, ο κόσμος να χαθεί».[21]

Βιογραφία

Επεξεργασία
 
Ο Φερδινάνδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Γενική εικόνα

Επεξεργασία

Ο Φερδινάνδος γεννήθηκε το 1503 στην Αλκαλά ντε Ενάρες της Καστίλης, δεύτερος γιος του Φιλίππου Α΄ και της Ιωάννας της Καστίλλης. Είχε το ίδιο όνομα, γενέθλια και χαρακτήρα με τον παππού του από τη μητέρα του Φερδινάνδο Β΄ της Αραγωνίας. Γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στην Καστίλη και δεν έμαθε γερμανικά παρά μόνο όταν ενηλικιώθηκε.

Το καλοκαίρι του 1518 ο Φερδινάνδος στάλθηκε στη Φλάνδρα μετά την άφιξη του αδελφού του Καρόλου στην Καστίλη ως νεοδιορισμένου βασιλιά Κάρολου Α΄ το προηγούμενο φθινόπωρο. Ο Φερδινάνδος επέστρεψε διοικώντας τον στόλο του αδελφού του, αλλά καθ' οδόν εξετράπη της πορείας του και πέρασε τέσσερις ημέρες στο Kινσέιλ της Ιρλανδίας πριν φτάσει στον προορισμό του. Με τον θάνατο του παππού του Μαξιμιλιανού Α΄ και την άνοδο του 19χρονου πλέον αδελφού του, Καρόλου Ε΄, στον θρόνο του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 1519, ο Φερδινάνδος ανέλαβε τη διακυβέρνηση των Αυστριακών κληρονομικών εδαφών, περίπου των σημερινών Αυστρίας και Σλοβενίας. Ήταν αρχιδούκας της Αυστρίας από το 1521 έως το 1564. Αν και υποστήριξε τον αδελφό του, ο Φερδινάνδος κατάφερε επίσης να ενισχύσει το δικό του βασίλειο. Υιοθετώντας τη γερμανική γλώσσα και κουλτούρα αργότερα στη ζωή του, πλησίασε και τους Γερμανούς πρίγκιπες της επικράτειας.

Μετά τον θάνατο του κουνιάδου του Λουδοβίκου Β΄ της Ουγγαρίας ο Φερδινάνδος κυβέρνησε ως βασιλιάς της Βοημίας και της Ουγγαρίας (1526–1564).[10][22] Ο Φερδινάνδος υπηρέτησε επίσης ως αναπληρωτής του αδελφού του στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατά τις πολλές απουσίες του και το 1531 εξελέγη Βασιλιάς της Γερμανίας, καθιστάμενος διάδοχος του Καρόλου στην αυτοκρατορία. Ο Κάρολος παραιτήθηκε το 1556 και ο Φερδινάνδος υιοθέτησε τον τίτλο «Εκλεγμένος Αυτοκράτορας», με την επικύρωση της Αυτοκρατορικής δίαιτας να λαμβάνει χώρα το 1558,[10][23] ενώ η Ισπανική Αυτοκρατορία, η Νάπολη, η Σικελία, το Μιλάνο, η Ολλανδία και η Φρανς-Κοντέ περιήλθαν στον Φίλιππο, γιο του Καρόλου.

H Oυγγαρία και οι Οθωμανοί

Επεξεργασία
 
Ο Φερδινάνδος σε παιδική ηλικία

Σύμφωνα με τους όρους που τέθηκαν στο Πρώτο Συνέδριο της Βιέννης το 1515, ο Φερδινάνδος παντρεύτηκε την Άννα των Γιαγκελλόνων, κόρη του Βλαδισλάου Β΄ της Βοημίας και της Ουγγαρίας στις 22 Ιουλίου 1515.[24] Τόσο η Ουγγαρία όσο και η Βοημία ήταν εκλεκτορικές μοναρχίες,[25] όπου τα κοινοβούλια είχαν το κυρίαρχο δικαίωμα να αποφασίζουν για το πρόσωπο του βασιλιά. Ως εκ τούτου, μετά τον θάνατο του κουνιάδου του Λουδοβίκου Β΄ της Ουγγαρίας στη Μάχη του Μόχατς στις 29 Αυγούστου 1526, ο Φερδινάνδος υπέβαλε αμέσως αίτηση στα κοινοβούλια της Ουγγαρίας και της Βοημίας για να συμμετάσχει ως υποψήφιος στις αρχαιρεσίες για τον βασιλιά. Στις 24 Οκτωβρίου 1526 η Δίαιτα της Βοημίας ενεργώντας υπό την επιρροή του καγκελάριου Ανταμ του Χράντσε, εξέλεξε τον Φερδινάνδο βασιλιά της Βοημίας υπό τον όρο της επιβεβαίωσης των παραδοσιακών προνομίων των τάξεων και επίσης της μετακίνησης της Αυλής των Αψβούργων στην Πράγα. Η επιτυχία ήταν μόνο μερική, καθώς η Δίαιτα αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον Φερδινάνδο ως κληρονομικό άρχοντα του Βασιλείου.

Ο θρόνος της Ουγγαρίας έγινε αντικείμενο δυναστικής διαμάχης μεταξύ του Φερδινάνδου και του Ιωάννη Ζαπόλυα, Βοεβόδα της Τρανσυλβανίας, που υποστηρίχθηκαν από διάφορες φατρίες των ευγενών στο Ουγγρικό βασίλειο. Ο Φερδινάνδος είχε επίσης την υποστήριξη του αδελφού του, αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄.

Στις 10 Νοεμβρίου 1526 ο Ιωάννης Ζαπόλυα ανακηρύχθηκε βασιλιάς από μια Δίαιτα στο Σέκεσφεχερβαρ, εκλεγμένη από την κατώτερη χωρίς τίτλους αριστοκρατία.

Ο Nίκολαους Όλαχους, γραμματέας του Λουδοβίκου, προσκολλήθηκε στο κόμμα του Φερδινάνδου αλλά διατήρησε τη θέση του με την αδερφή του, βασίλισσα Μαρία. Ο Φερδινάνδος εξελέγη επίσης Βασιλιάς της Ουγγαρίας, της Δαλματίας, της Κροατίας, της Σλαβονίας κ.λπ. από την ανώτερη αριστοκρατία (τους άρχοντες ή βαρόνους) και τον ουγγρικό Καθολικό κλήρο από μια Δίαιτα στο Πόζονι (Μπρατισλάβα στα σλοβακικά) στις 17 Δεκεμβρίου 1526.[26] Ετσι ο Φερδινάνδος στέφθηκε βασιλιάς της Ουγγαρίας στη Βασιλική του Σέκεσφεχερβαρ στις 3 Νοεμβρίου 1527.

Οι Κροάτες ευγενείς δέχθηκαν ομόφωνα την εκλογή του Φερδινάνδου Α΄ στο Πόζονι, αποδεχόμενοί τον ως βασιλιά τους στην εκλογή του 1527 στο Τσετίν και επικυρώνοντας τη διαδοχή για αυτόν και τους κληρονόμους του.[27] Σε αντάλλαγμα για τον θρόνο ο αρχιδούκας Φερδινάνδος υποσχέθηκε να σεβαστεί τα ιστορικά δικαιώματα, ελευθερίες, νόμους και έθιμα των Κροατών αφότου είχαν ενωθεί με το ουγγρικό βασίλειο και να υπερασπιστεί την Κροατία από τυχόν οθωμανική εισβολή.[11]

Ο Μπρένταν Σιμς σημειώνει ότι ο λόγος που ο Φερδινάνδος μπόρεσε να κερδίσει αυτή την εξουσία ήταν οι δυσκολίες του Καρόλου Ε΄ στον συντονισμό των μετώπων της Αυστρίας, της Ουγγαρίας και της Μεσογείου απέναντι στην οθωμανική απειλή, καθώς και εκείνων στη Γερμανία, τη Βουργουνδία και την Ιταλία εναντίον των Γερμανών Προτεσταντών πριγκίπων και της Γαλλίας. Έτσι η άμυνα της κεντρικής Ευρώπης ανατέθηκε υπεργολαβικά στον Φερδινάνδο καθώς και πολλές ευθύνες που αφορούσαν τη διαχείριση της Αυτοκρατορίας. Ο Κάρολος Ε΄ παραιτήθηκε από Αρχιδούκας της Αυστρίας το 1522 και εννέα χρόνια μετά έβαλε τους Γερμανούς πρίγκιπες να εκλέξουν ως βασιλιά τους τον Φερδινάνδο, που έγινε έτσι ο διορισμένος διάδοχός του. "Αυτό είχε σημαντικές συνέπειες για τον σχηματισμό των κρατών στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο Φερδινάνδος διέσωσε τη Βοημία και τη Σιλεσία από τη συντριβή της Ουγγαρίας, κάνοντας το βορειοανατολικό πλευρό του ασφαλέστερο. Δήλωσε στο Landtag, τη συνέλευση των εκπροσώπων των ευγενών, στο Λιντς το 1530 ότι «Οι Τούρκοι δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν εκτός αν το Βασίλειο της Ουγγαρίας βρισκόταν στα χέρια ενός Αρχιδούκα της Αυστρίας ή ενός άλλου Γερμανού πρίγκιπα.» Μετά από κάποιους δισταγμούς η Κροατία και η Ουγγαρία προσχώρησαν στους Αψβούργους. Και στις δύο περιπτώσεις ο σύνδεσμος ήταν ουσιαστικά συμβατικός, σχετιζόμενος άμεσα με την ικανότητα του Φερδινάνδου να παρέχει προστασία κατά των Τούρκων».[28]

Τα αυστριακά εδάφη ήταν σε άθλια οικονομική κατάσταση, αλλά ο Φερδινάνδος αναγκάστηκε να εισαγάγει τον λεγόμενο Τουρκικό Φόρο (Türken Steuer) ενόψει της οθωμανικής απειλής. Παρά τις τεράστιες θυσίες των Αυστριακών δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει αρκετά χρήματα για τα έξοδα του κόστους για την άμυνα των αυστριακών εδαφών. Τα ετήσια έσοδά του του επέτρεψαν να προσλάβει μόνο 5.000 μισθοφόρους για δύο μήνες, έτσι ο Φερδινάνδος ζήτησε βοήθεια από τον αδερφό του, τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε΄, και άρχισε να δανείζεται χρήματα από πλούσιους τραπεζίτες όπως η οικογένεια Φούγκερ.[29]

Ο Φερδινάνδος νίκησε τον Ζαπόλυα στις Μάχες του Tάρτσαλ τον Σεπτέμβριο του 1527 και της Σίνα τον Μάρτιο του 1528. Ο Ζαπόλυα έφυγε από τη χώρα και ζήτησε υποστήριξη από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή, κάνοντας την Ουγγαρία κράτος υποτελές στους Οθωμανούς.

Αυτό οδήγησε στην πιο επικίνδυνη στιγμή της ζωής του Φερδινάνδου το 1529, όταν ο Σουλεϊμάν εκμεταλλεύτηκε αυτή την ουγγρική υποστήριξη για μια μαζική αλλά τελικά ανεπιτυχή επίθεση στην πρωτεύουσα του Φερδινάνδου, την Πολιορκία της Βιέννης, που υποχρέωσε τον Φερδινάνδο να καταφύγει στη Βοημία. Μια περαιτέρω οθωμανική εισβολή αποκρούστηκε το 1532 (Πολιορκία του Γκουνς). Εκείνη τη χρονιά ο Φερδινάνδος έκανε ειρήνη με τους Οθωμανούς, χωρίζοντας την Ουγγαρία σε ένα τομέα των Αψβούργων στα δυτικά και στην επικράτεια του Ιωάννη Ζαπόλυα στα ανατολικά, ουσιαστικά κράτος υποτελές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Μαζί με τον σχηματισμό της Σμαλκαλδικής Ένωσης το 1531, αυτή η σύγκρουση με τους Οθωμανούς ανάγκασε τον Φερδινάνδο να παραχωρήσει τη Θρησκευτική Ειρήνη της Νυρεμβέργης. Όσο ήλπιζε σε μια ευνοϊκή ανταπόκριση Σουλεϊμάν στις ταπεινωτικές του προτάσεις ο Φερδινάνδος δεν είχε την τάση να ενδώσει στην ειρήνη που ζήτησαν οι Προτεστάντες στη Δίαιτα του Ρέγκενσμπουργκ που συνήλθε τον Απρίλιο του 1532. Αλλά καθώς ο στρατός του Σουλεϊμάν πλησίαζε υποχώρησε και στις 23 Ιουλίου 1532 η ειρήνη συνήφθη στη Νυρεμβέργη όπου έγιναν οι τελικές διαβουλεύσεις. Όσοι μέχρι τότε είχαν ασπασθεί τη Μεταρρύθμιση απέκτησαν θρησκευτική ελευθερία μέχρι τη συνεδρίαση ενός συμβουλίου και σε ξεχωριστό σύμφωνο όλες οι διαδικασίες για θρησκευτικά θέματα που εκκρεμούσαν ενώπιον του αυτοκρατορικού αυλικού παύθηκαν προσωρινά.[30]

 
Θυρεός του Φερδινάνδου, Infante της Ισπανίας και Αρχιδούκα της Αυστρίας, την εποχή του ορισμού του ως ιππότη του Ευγενέστατου Τάγματος της Περικνημίδας.

Το 1538 με τη Συνθήκη του Νάγκιβαραντ ο Φερδινάνδος πέτυχε ο άτεκνος Ζαπόλυα να τον ονομάσει διάδοχό του. Αλλά το 1540, λίγο πριν από τον θάνατό του, ο Ζαπόλυα απέκτησε γιο, τον Ιωάννη Β΄ Σιγισμούνδο, που εκλέχτηκε αμέσως βασιλιάς από τη Δίαιτα. Ο Φερδινάνδος εισέβαλε στην Ουγγαρία αλλά ο αντιβασιλέας Γκυόργκυ Μαρτινούτσι, επίσκοπος του Βάραντ, κάλεσε τους Οθωμανούς για προστασία. Ο Σουλεϊμάν εισέβαλε στην Ουγγαρία (Πολιορκία της Βούδας, 1541) και όχι μόνο έδιωξε τον Φερδινάνδο από την κεντρική Ουγγαρία, αλλά τον ανάγκασε τον Φερδινάνδο να συμφωνήσει να πληρώσει φόρο για τα εδάφη του στη δυτική Ουγγαρία.[31]

Ο Ιωάννης Β΄ Σιγισμούνδος υποστηρίχθηκε επίσης από τον Σιγισμούνδο Α' της Πολωνίας, πατέρα της μητέρας του, αλλά το 1543 ο Σιγισμούνδος συνήψε συνθήκη με τους Αψβούργους και η Πολωνία έγινε ουδέτερη. Ο πρίγκιπας Σιγισμούνδος Αύγουστος της Πολωνίας παντρεύτηκε την Ελισάβετ της Αυστρίας, κόρη του Φερδινάνδου.

Ο Σουλεϊμάν είχε εκχωρήσει στον Ιωάννη Β΄ Σιγισμούνδο την Τρανσυλβανία και την ανατολική Βασιλική Ουγγαρία, που αποτέλεσαν το «Ανατολικό Ουγγρικό Βασίλειο», στο οποίο βασίλεψε η μητέρα του Ισαβέλλα Γιαγκελλόνων, με πραγματικό ηγέτη τον Μαρτινούτσι. Αλλά οι εχθρικές ίντριγκες της Ισαβέλλας και οι απειλές από τους Οθωμανούς έκαναν τον Μαρτινούτσι να αλλάξει πορεία. Το 154, συμφώνησε να υποστηρίξει τις αξιώσεις του Φερδινάνδου και ο αυτοκρατορικός στρατός εισέβαλαν στην Τρανσυλβανία. Με τη Συνθήκη του Βάισενμπουργκ (1551) η Ισαβέλλα συμφώνησε εκ μέρους του Ιωάννη Β΄ Σιγισμούνδου να παραιτηθεί από τη θέση του βασιλιά της Ουγγαρίας και να παραδώσει το βασιλικό στέμμα και τα εμβλήματα. Έτσι η Βασιλική Ουγγαρία και η Τρανσυλβανία περιήλθαν στον Φερδινάνδο, που συμφώνησε να αναγνωρίσει τον Ιωάννη Β΄ Σιγισμούνδο ως υποτελή Πρίγκιπα της Τρανσυλβανίας και αρραβώνιασε μια από τις κόρες του με αυτόν. Εν τω μεταξύ ο Μαρτινούτσι προσπάθησε να κρατήσει τους Οθωμανούς ευχαριστημένους ακόμα και παρότι αντέδρασαν στέλνοντας στρατεύματα. Ο στρατηγός του Φερδινάνδου Καστάλντο υποψιάστηκε τον Μαρτινούτσι για προδοσία και με την έγκριση του Φερδινάνδου τον σκότωσε.

Εφόσον ο Μαρτινούτσι ήταν εκείνη την εποχή αρχιεπίσκοπος και καρδινάλιος αυτή ήταν μια αποτρόπαια πράξη και ο Πάπας Ιούλιος Γ΄ αφόρισε τον Καστάλντο και τον Φερδινάνδο. Ο Φερδινάνδος έστειλε στον Πάπα ένα μακροσκελές κατηγορητήριο για προδοσία εναντίον του Μαρτινούτσι με 87 άρθρα, υποστηριζόμενα από 116 μάρτυρες. Ο Πάπας αθώωσε τον Φερδινάνδο και ήρε τους αφορισμούς το 1555.[32]

Ο πόλεμος στην Ουγγαρία συνεχίστηκε. Ο Φερδινάνδος δεν μπόρεσε να κρατήσει τους Οθωμανούς έξω από την Ουγγαρία. Το 1554 έστειλε τον Όγκιερ Γκίσελιν ντε Μπουσμπέκ στην Κωνσταντινούπολη για να συζητήσει μια συνοριακή συνθήκη με τον Σουλεϊμάν, αλλά δεν μπόρεσε να πετύχει τίποτα. Το 1556 η Δίαιτα επανέφερε τον Ιωάννη Β΄ Σιγισμούνδο στον ανατολικό ουγγρικό θρόνο, όπου παρέμεινε μέχρι το 1570. Ο ντε Μπουσμπέκ επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 1556 και πέτυχε στη δεύτερη προσπάθεια του.

Ο αυστριακός κλάδος των μοναρχών των Αψβούργων χρειαζόταν την οικονομική δύναμη της Ουγγαρίας για τους Οθωμανικούς πολέμους. Κατά τους πολέμους αυτούς το πρώην Βασιλείου της Ουγγαρίας συρρικνώθηκε κατά περίπου 70%. Παρά αυτές τις τεράστιες εδαφικές και δημογραφικές απώλειες η μικρότερη, βαριά κατεστραμμένη από τον πόλεμο, Βασιλική Ουγγαρία είχε παραμείνει οικονομικά πιο σημαντική για τους ηγεμόνες των Αψβούργων από την Αυστρία ή το Βασίλειο της Βοημίας ακόμη και στα τέλη του 16ου αιώνα.[33] Από όλες τις χώρες του το εξαντλημένο Βασίλειο της Ουγγαρίας ήταν, εκείνη την εποχή, η μεγαλύτερη πηγή εσόδων του Φερδινάνδου.[34]

Εδραίωση της εξουσίας στη Βοημία

Επεξεργασία
 
Ο Φερδινάνδος το 1531, έτος εκλογής του ως βασιλιά της Γερμανίας.

Όταν ανέλαβε τον έλεγχο της Βοημίας τη δεκαετία του 1520, η θρησκευτική της κατάσταση ήταν περίπλοκη. Ο γερμανικός πληθυσμός της αποτελείτο από Καθολικούς και Λουθηρανούς. Μερικοί Τσέχοι ήταν δεκτικοί στον Λουθηρανισμό, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Ουτρακουϊστές Χουσίτες, ενώ μια μειοψηφία τους παρέμενε Ρωμαιοκαθολική. Ένας σημαντικός αριθμός Ουτρακουιστών τάχθηκε υπέρ μιας συμμαχίας με τους Προτεστάντες.[35] Στην αρχή ο Φερδινάνδος αποδέχτηκε αυτή την κατάσταση και έδωσε μεγάλη ελευθερία στις τάξεις της Βοημίας. Τη δεκαετία του 1540 η κατάσταση άλλαξε. Στη Γερμανία ενώ οι περισσότεροι Προτεστάντες πρίγκιπες μέχρι τότε ευνοούσαν τη διαπραγμάτευση με τον Αυτοκράτορα και ενώ πολλοί τον είχαν υποστηρίξει στους πολέμους του, έγιναν ολοένα και πιο συγκρουσιακοί αυτή τη δεκαετία. Μερικοί από αυτούς μάλιστα στράφηκαν σε πόλεμο εναντίον της Αυτοκρατορίας και πολλοί Βοημοί (Γερμανοί ή Τσέχοι) Προτεστάντες ή Ουτρακουιστές τους συμπαραστάθηκαν.[35]

Ο Φερδινάνδος και ο γιος του Μαξιμιλιανός συμμετείχαν στη νικηφόρα εκστρατεία του Καρόλου Ε΄ εναντίον των Γερμανών Προτεσταντών το 1547. Την ίδια χρονιά κατέστειλε επίσης μια προτεσταντική εξέγερση στη Βοημία, όπου οι τάξεις και μεγάλο μέρος των ευγενών είχαν αρνηθεί να υποστηρίξουν τη γερμανική του εκστρατεία. Αυτό του επέτρεψε να αυξήσει τη δύναμή του σε αυτό το βασίλειο. Εκανε συγκεντρωτική τη διοίκησή του, ανακάλεσε πολλά αστικά προνόμια και δήμευσε περιουσίες.[35] Ο Φερδινάνδος επιδίωξε επίσης να ενισχύσει τη θέση της Καθολικής Εκκλησίας στη Βοημία και ευνόησε την εγκατάσταση εκεί των Ιησουιτών.

Ο Φερδινάνδος και η Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ του 1555

Επεξεργασία

Τη δεκαετία του 1550 ο Φερδινάνδος πέτυχε μερικές βασικές νίκες στην αυτοκρατορική σκηνή. Σε αντίθεση με τον αδελφό του αντιτάχθηκε στον Αλβέρτο Αλκιβιάδη του Βρανδεμβούργου-Κούλμπαχ και συμμετείχε στη νίκη επί αυτού.[36] Αυτή η νίκη, μαζί με τη γερμανική νοοτροπία του, έκαναν τον Φερδινάνδο πιο δημοφιλή από τον Αυτοκράτορα στους Προτεστάντες πρίγκιπες. Αυτό του επέτρεψε να παίξει κρίσιμο ρόλο στη διευθέτηση του θρησκευτικού ζητήματος στην Αυτοκρατορία.

Μετά από δεκαετίες θρησκευτικών και πολιτικών αναταραχών στα γερμανικά κρατίδια ο Κάρολος Ε΄ συγκάλεσε μια γενική Δίαιτα στο Άουγκσμπουργκ, στην οποία τα διάφορα κρατίδια θα συζητούσαν το θρησκευτικό πρόβλημα και τη λύση του. Ο ίδιος ο Κάρολος δεν παρευρέθηκε και ανέθεσε την εξουσία στον αδελφό του Φερδινάνδο, να «δράσει και να διευθετήσει» διαφορές εδαφικές, θρησκευτικές και τοπικών εξουσιών.[37] Στη διάσκεψη, που ξεκίνησε στις 5 Φεβρουαρίου, ο Φερδινάνδος καλόπιασε, έπεισε και απείλησε τους διάφορους εκπροσώπους να συμφωνήσουν σε τρεις σημαντικές αρχές που ανακοινώθηκαν στις 25 Σεπτεμβρίου:

  1. Η αρχή του cuius regio, eius religio («όποιου το βασίλειο, αυτού η θρησκεία») προέβλεπε την εσωτερική θρησκευτική ενότητα μέσα σε ένα κράτος: η θρησκεία του πρίγκιπα έγινε θρησκεία του κράτους και όλων των κατοίκων του. Όσοι κάτοικοι δεν μπορούσαν να συμμορφωθούν με τη θρησκεία του πρίγκιπα τους επετράπη να φύγουν, μια καινοτόμος ιδέα τον δέκατο έκτο αιώνα. Αυτή η αρχή συζητήθηκε εκτενώς από τους διάφορους αντιπροσώπους, που τελικά κατέληξαν σε συμφωνία για τις ιδιαιτερότητες της διατύπωσής της, αφού εξέτασαν το πρόβλημα και την προτεινόμενη λύση από κάθε δυνατή οπτική γωνία.
  2. Η δεύτερη αρχή, που ονομάζεται reservatum ecclesiasticum (εκκλησιαστική επιφύλαξη), κάλυπτε το ειδικό καθεστώς του εκκλησιαστικού κράτους. Αν ο ιεράρχης ενός εκκλησιαστικού κράτους άλλαζε τη θρησκεία του, οι άνδρες και οι γυναίκες που ζούσαν σε αυτό το κράτος δεν υποχρεούντο να το κάνουν και αυτοί. Αντίθετα ο ιεράρχης αναμενόταν να παραιτηθεί από τη θέση του, αν και αυτό δεν διευκρινιζόταν στη συμφωνία.
  3. Η τρίτη αρχή, γνωστή ως Declaratio Ferdinandei (Διακήρυξη του Φερδινάνδου), απάλλαξε τους ιππότες και ορισμένες πόλεις από την απαίτηση της θρησκευτικής ομοιομορφίας, αν η μεταρρυθμιστική θρησκεία είχε ασκηθεί εκεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1520, επιτρέποντας μερικές μικτές πόλεις και κωμοπόλεις όπου Καθολικοί και Λουθηρανοί είχαν ζήσει μαζί. Προστάτευε επίσης την εξουσία των πριγκιπικών οικογενειών, των ιπποτών και ορισμένων πόλεων να καθορίσουν τι σήμαινε η θρησκευτική ομοιομορφία στα εδάφη τους. Αυτό το εισήγαγε ο Φερδινάνδος την τελευταία στιγμή από μόνος του.[38]

Προβλήματα με τον διακανονισμό του Άουγκσμπουργκ

Επεξεργασία
 
Πανοπλία του Φερδινάνδου Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν ήταν ακόμη Βασιλιάς της Γερμανίας το 1549.

Μετά το 1555 η Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ έγινε το νομιμοποιητικό νομικό έγγραφο που διείπε τη συνύπαρξη της λουθηρανικής και της καθολικής πίστης στα γερμανικά εδάφη της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και χρησίμευε για να εξομαλύνει πολλές από τις εντάσεις μεταξύ των οπαδών της «Παλαιάς Πίστης». (Καθολικισμός) και των οπαδών του Λούθηρου, αλλά είχε δύο θεμελιώδη ελαττώματα. Πρώτον ο Φερδινάνδος είχε επισπεύσει το άρθρο για το reservatum ecclesiasticum, χωρίς να υποστεί τον έλεγχο και τη συζήτηση που έγινε την ευρεία αποδοχή και υποστήριξη του cuius regio, eius religio. Κατά συνέπεια η διατύπωσή του δεν κάλυπτε όλα, ή ακόμη και τα περισσότερα, πιθανά νομικά σενάρια. Η Declaratio Ferdinandei δεν συζητήθηκε καθόλου στην ολομέλεια, αλλά χρησιμοποιώντας την εξουσία του να «δράσει και να διευθετήσει»,[37] ο Φερδινάνδος την είχε προσθέσει την τελευταία στιγμή, ανταποκρινόμενος στο αίτημα πριγκιπικών οικογενειών και ιπποτών.[39]

Ενώ αυτές οι συγκεκριμένες αδυναμίες στοίχειωσαν την Αυτοκρατορία τις επόμενες δεκαετίες, ίσως η μεγαλύτερη αδυναμία της Ειρήνης του Άουγκσμπουργκ ήταν η αποτυχία της να λάβει υπόψη την αυξανόμενη ποικιλομορφία της θρησκευτικής έκφρασης που αναδυόταν στις λεγόμενες ευαγγελικές και μεταρρυθμιστικές παραδόσεις. Άλλες ομολογίες είχαν αποκτήσει λαϊκή αποδοχή, αν όχι νομιμότητα στις ενδιάμεσες δεκαετίες και το 1555, οι μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Λούθηρος δεν ήταν πλέον οι μόνες δυνατότητες θρησκευτικής έκφρασης: Αναβαπτιστές, όπως ο Φρίσιος Μέννο Σίμμονς (1492–1559) και οι οπαδοί του, οι οπαδοί του Ιωάννη Καλβίνου, που ήταν ιδιαίτερα ισχυροί στα νοτιοδυτικά και τα βορειοδυτικά και οι οπαδοί του Ούλριχ Ζβίγγλιου αποκλείστηκαν από εκτιμήσεις και προστασίες στην Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ. Σύμφωνα με αυτή οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις παρέμειναν αιρετικές.[40]

Η παραίτηση του Καρόλου Ε΄

Επεξεργασία

Το 1556 με μεγάλη λαμπρότητα και γέρνοντας στον ώμο ενός από τους ευνοουμένους του (του 24χρονου Γουλιέλμου Α΄ της Οράγγης),[41] ο Κάρολος παρέδωσε τις χώρες και τα αξιώματά του. Η Ισπανική Αυτοκρατορία, που περιλάμβανε την Ισπανία, την Ολλανδία, τη Νάπολη, το Μιλάνο και τις κτήσεις της Ισπανίας στην Αμερική, πήγε στον γιο του Φίλιππο. Ο Φερδινάνδος έγινε μονάρχης στην Αυστρία και διαδέχθηκε τον Κάρολο ως Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.[42] Αυτή η εξέλιξη των γεγονότων είχε διασφαλιστεί ήδη στις 5 Ιανουαρίου 1531, όταν ο Φερδινάνδος είχε εκλεγεί Βασιλιάς της Γερμανίας και έτσι ο νόμιμος διάδοχος του βασιλέως Αυτοκράτορα.

 
Θυρεός του Φερδινάνδου Α΄ως Βασιλιάς της Γερμανίας, 1536, Ανάκτορο Χόφμπουργκ, Βιέννη.

Οι επιλογές του Καρόλου ήταν σωστές. Ο Φίλιππος ήταν πολιτισμικά Ισπανός: είχε γεννηθεί στο Βαγιαδολίδ και μεγάλωσε στην ισπανική αυλή, η μητρική του γλώσσα ήταν η ισπανική και προτιμούσε να ζήσει στην Ισπανία. Ο Φερδινάνδος ήταν εξοικειωμένος με τους άλλους πρίγκιπες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αν και είχε γεννηθεί και αυτός στην Ισπανία, διοικούσε τις υποθέσεις του αδελφού του στην Αυτοκρατορία από το 1531.[40] Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Φερδινάνδος είχε επίσης επηρεασθεί από τη φιλοσοφία της Μεταρρύθμισης και με αυτόν πιθανώς η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έφτασε κοντά όσο ποτέ να έχει Προτεστάντη αυτοκράτορα. Παρέμεινε τυπικά Καθολικός σε όλη του τη ζωή, αν και σύμφωνα με πληροφορίες αρνήθηκε τις τελευταίες ιεροτελεστίες στην επιθανάτια κλίνη του.[43] Άλλοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ήταν τόσο Καθολικός όσο και ο αδελφός του, αλλά έτεινε να βλέπει τη θρησκεία έξω από την πολιτική σφαίρα.[44]

Η παραίτηση του Καρόλου είχε εκτεταμένες συνέπειες στις διπλωματικές σχέσεις της Αυτοκρατορίας με τη Γαλλία και την Ολλανδία, ιδιαίτερα στην παραχώρηση του ισπανικού βασιλείου στον Φίλιππο. Στη Γαλλία οι βασιλιάδες και οι υπουργοί τους αισθάνονταν όλο και πιο ανήσυχοι για την περικύκλωση από τους Αψβούργους και αναζήτησαν συμμάχους ενάντια στην ηγεμονία τους στα μεθοριακά γερμανικά εδάφη, ακόμη και σε ορισμένους από τους προτεστάντες ηγεμόνες. Στην Ολλανδία η άνοδος του Φίλιππου στην Ισπανία δημιούργησε ιδιαίτερα προβλήματα. Για χάρη της αρμονίας, της τάξης και της ευημερίας ο Κάρολος δεν είχε εμποδίσει τη Μεταρρύθμιση και είχε ανεχθεί ένα υψηλό επίπεδο τοπικής αυτονομίας. Ένθερμος Καθολικός και άκαμπτα αυταρχικός πρίγκιπας, ο Φίλιππος ακολούθησε πολιτικά, οικονομικά και θρησκευτικά επιθετική πολιτική έναντι των Ολλανδών, με αποτέλεσμα μια Ολλανδική εξέγερση, λίγο αφότου έγινε βασιλιάς. Η μαχητική απάντηση του Φίλιππου σήμαινε την κατάληψη μεγάλου μέρους των ανώτερων επαρχιών από στρατεύματα ή μισθοφόρους της Ισπανίας των Αψβούργων και τη συνεχή ροή Ισπανών ανδρών και προμηθειών στον λεγόμενο ισπανικό δρόμο από τη βόρεια Ιταλία, μέσω των εδαφών της Βουργουνδίας, προς και από τη Φλάνδρα.[45]

Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1556–1564)

Επεξεργασία
 
Μεταθανάτια γκραβούρα του Φερδινάνδου του Μαρτίνο Ρότα, 1575.

Ο Κάρολος παραιτήθηκε από τη θέση του Αυτοκράτορα τον Αύγουστο του 1556 υπέρ του αδελφού του Φερδινάνδου. Δεδομένου του διακανονισμού του 1521 και της εκλογής του 1531, ο Φερδινάνδος έγινε αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Αρχιδούκας της Αυστρίας. Λόγω της μακράς συζήτησης και της γραφειοκρατικής διαδικασίας, η Αυτοκρατορική Δίαιτα αποδέχθηκε την αυτοκρατορική διαδοχή στις 3 Μαΐου 1558. Ο Πάπας αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον Φερδινάνδο ως Αυτοκράτορα μέχρι το 1559, όταν επετεύχθη ειρήνη μεταξύ της Γαλλίας και των Αψβούργων. Επί της Αυτοκρατορίας του έληξε η Σύνοδος του Τρέντο. Ο Φερδινάνδος οργάνωσε εκλογές για αυτοκράτορα το 1562 για να εξασφαλίσει τη διαδοχή του γιου του Μαξιμιλιανού Β΄. Οι Βενετοί πρεσβευτές στον Φερδινάνδο υπενθυμίζουν στις Relazioni τους τον πραγματισμό του αυτοκράτορα και την ικανότητά του να μιλά πολλές γλώσσες. Αρκετά ζητήματα της Συνόδου του Τρέντο επιλύθηκαν μετά από συμβιβασμό που επετεύχθη προσωπικά μεταξύ του Αυτοκράτορα Φερδινάνδου και του Μορόνε, παπικού λεγάτου.

Στην Αυτοκρατορία

Επεξεργασία

Μια σημαντική εφεύρεση του Φερδινάνδου ήταν το Hofkriegsrat (Αυλικό Πολεμικό Συμβούλιο), που ιδρύθηκε επίσημα το 1556 για να συντονίζει τις στρατιωτικές υποθέσεις σε όλες τις χώρες των Αψβούργων (εντός και εκτός της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας).[46] Μαζί με το Reichshofkanzlei (ιδρύθηκε το 1559, συγχωνεύοντας την Αυτοκρατορική και την Αυστριακή Καγκελαρία, ασχολούμενο έτσι με τις υποθέσεις τόσο των Αυτοκρατορικών όσο και των Αψβουργικών εδαφών) και το Hofkammer (το Οικονομικό Επιμελητήριο, που λάμβανε αυτοκρατορικούς φόρους από το Reichspfennig.), αποτέλεσε τον πυρήνα της κυβέρνησης των Αψβούργων στη Βιέννη. Το Reichshofrat αναβίωσε για να ασχοληθεί με υποθέσεις που αφορούσαν αυτοκρατορικά προνόμια. Το 1556 εκδόθηκε ένα διάταγμα για να διασφαλιστεί ότι τις αυτοκρατορικές και τις δυναστικές υποθέσεις τις διαχειρίζονταν χωριστά (δύο ομάδες αξιωματούχων από την ίδια ωστόσο αρχή).[47][48] Στην εποχή του η επιρροή των Τάξεων στους θεσμούς αυτούς ήταν περιορισμένη. Για κάθε Ländergroup δημιουργήθηκαν κυβερνήσεις και ταμεία.[49]

Σε αντίθεση με τον Μαξιμιλιανό Α΄ και τον Κάρολο Ε΄, ο Φερδινάνδος Α΄ δεν ήταν νομαδικός ηγεμόνας. Το 1533 μετέφερε την κατοικία του στη Βιέννη και περνούσε τον περισσότερο χρόνο του εκεί. Μετά την τουρκική πολιορκία του 1529 ο Φερδινάνδος εργάστηκε σκληρά για να κάνει τη Βιέννη ένα απόρθητο φρούριο.[50] Μετά την ενθρόνισή του το 1558 η Βιέννη έγινε η αυτοκρατορική πρωτεύουσα.[51]

Διοίκηση της Βασιλικής Ουγγαρίας, της Βοημίας και της Κροατίας

Επεξεργασία
 
Φερδινάνδος. Τσεχικό πορτρέτο του 16ου αιώνα.

Από το 1542 ο Κάρολος Ε΄ και ο Φερδινάνδος εισέπρατταν τον φόρο της Κοινής Πένας ή Türkenhilfe (τουρκική βοήθεια), που είχε σχεδιαστεί για την προστασία της Αυτοκρατορίας από τους Οθωμανούς ή τη Γαλλία. Αλλά καθώς η Ουγγαρία, σε αντίθεση με τη Βοημία, δεν ήταν μέρος του Βασιλείου η αυτοκρατορική βοήθεια για την Ουγγαρία εξαρτιόταν από πολιτικούς παράγοντες. Η υποχρέωση ίσχυε μόνο αν απειλείτο η Βιέννη ή η Αυτοκρατορία.[51][52][53][54]

Το δυτικό τμήμα της Ουγγαρίας στο οποίο κυριαρχούσε ο Φερδινάνδος έγινε γνωστό ως Βασιλική Ουγγαρία. Ως ηγεμόνας της Αυστρίας, της Βοημίας και της Βασιλικής Ουγγαρίας, ο Φερδινάνδος υιοθέτησε μια πολιτική συγκεντρωτισμού και, από κοινού με άλλους μονάρχες της εποχής, την οικοδόμηση μιας απόλυτης μοναρχίας. Το 1527, αμέσως μετά την άνοδό του στον θρόνο, δημοσίευσε ένα σύνταγμα για τις κληρονομικές του κτήσεις (Hofstaatsordnung) και ίδρυσε θεσμούς αυστριακού τύπου στο Πρέσμπουργκ για την Ουγγαρία, στην Πράγα για τη Βοημία και στο Μπρέσλαου για τη Σιλεσία.

Ο Φερδινάνδος εισήγαγε πιο ομοιόμορφες κυβερνήσεις για τις χώρες του και επίσης ενίσχυσε τον έλεγχό του στα οικονομικά της Βοημίας, κάτι που του παρείχε το ήμισυ των εσόδων του. Ωστόσο οι κυβερνήσεις παρέμειναν βασικά ανεξάρτητες η μία από την άλλη. Ένας Αυστριακός μπορούσε να κάνει καριέρα στη διοίκηση της Βοημίας, αλλά συνήθως μόνο μετά από πολιτογράφηση, εκτός από ορισμένους βασιλικούς προστατευόμενους όπως ο Φλόριαν Γκρίσπεκ, ενώ ήταν σχεδόν ανήκουστο (σε αντίθεση με το μέλλον) για ένα Βοημό να σταδιοδρομήσει στην Αυστριακή διοίκηση.[55] Εκλεγμένος βασιλιάς ο ίδιος, ώθησε σταδιακά τη μοναρχία να γίνει κληρονομική, κάτι που τελικά θα επιτευχθεί από τον Φερδινάνδο Β΄[56]

 
Θυρεός του Φερδινάνδου Α΄ της Αυστρίας (1503-1564) ως Βασιλιά της Ουγγαρίας και της Βοημίας.

Το 1547 οι Τάξεις της Βοημίας επαναστάτησαν εναντίον του Φερδινάνδου, όταν διέταξε τον στρατό της Βοημίας να κινηθεί εναντίον των Γερμανών Προτεσταντών. Αφού κατέστειλε την εξέγερση, ανταπέδωσε περιορίζοντας τα προνόμια των πόλεων της Βοημίας και εισάγοντας μια νέα γραφειοκρατία βασιλικών αξιωματούχων για τον έλεγχο των αστικών αρχών. Ο Φερδινάνδος ήταν υποστηρικτής της Αντιμεταρρύθμισης και ηγήθηκε της απάντησης της Καθολικής Εκκλησίας σε αυτό που έβλεπε ως το αιρετικό ρεύμα του Προτεσταντισμού. Για παράδειγμα το 1551 κάλεσε τους Ιησουίτες στη Βιέννη και το 1556 στην Πράγα και το 1561 επανίδρυσε την Αρχιεπισκοπή της Πράγας, που είχε διαλυθεί λόγω της επιτυχίας των Προτεσταντών.

Μετά την οθωμανική εισβολή στην Ουγγαρία η παραδοσιακή πόλη στέψης Σέκεσφεχερβαρ των Ούγγρων βασιλιάδων έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Έτσι το 1536 η Ουγγρική Δίαιτα αποφάσισε ως νέο τόπο για τη στέψη του βασιλιά καθώς και για τις συνόδους της ίδιας της Δίαιτας το Πρέσμπουργκ. Ο Φερδινάνδος πρότεινε οι Δίαιτες της Ουγγαρίας και της Βοημίας να συγκληθούν και να διεξάγουν συζητήσεις μαζί με τις Αυστριακές τάξεις, αλλά όλα τα μέρη απέρριψαν μια τέτοια καινοτομία.

Στην Ουγγαρία η μοναρχία παρέμεινε εκλεκτορική μέχρι το 1627 (με τα δικαιώματα των γυναικών στη διαδοχή των Αψβούργων να αναγνωρίζονται το 1723), αν και οι βασιλείς που ακολούθησαν τον Φερδινάνδο ήταν σχεδόν πάντα Αψβούργοι.[57]

Μια υποτυπώδης ένωση μεταξύ της Αυστρίας, της Ουγγαρίας και της Βοημίας δημιουργήθηκε ωστόσο, με βάση το κοινό νομικό καθεστώς. Ο Φερδινάνδος είχε συμφέρον να κρατήσει τη Βοημία χωριστά από την αυτοκρατορική δικαιοδοσία και να κάνει τη σύνδεση μεταξύ της Βοημίας και της Αυτοκρατορίας πιο χαλαρή (η Βοημία δεν πλήρωνε φόρους στην Αυτοκρατορία). Καθώς αρνήθηκε τα δικαιώματα ενός Αυτοκρατορικού Εκλέκτορα ως Βασιλιά της Βοημίας, μπόρεσε να δώσει στη Βοημία (καθώς και σε συναφείς περιοχές όπως η Άνω και Κάτω Αλσατία, η Σιλεσία και η Μοραβία) το ίδιο προνομιακό καθεστώς με την Αυστρία, επιβεβαιώνοντας έτσι την ανώτερη θέση του στην την Αυτοκρατορία.[58][59]

Θάνατος και διαδοχή

Επεξεργασία
 
Οι τάφοι του Φερδινάνδου Α΄, της Άννας της Βοημίας και της Ουγγαρίας και του Μαξιμιλιανού Β΄ στον καθεδρικό Ναό του Αγίου Βίτου στο Κάστρο της Πράγας.

Τον Δεκέμβριο του 1562 ο Φερδινάνδος εξέλεξε βασιλιά της Γερμανίας τον μεγαλύτερο γιο του Μαξιμιλιανό. Ακολούθησε η διαδοχή του στη Βοημία και το 1563 το στέμμα της Ουγγαρίας.[52]

Ο Φερδινάνδος πέθανε στη Βιέννη το 1564 και ετάφη στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βίτου στο Κάστρο της Πράγας. Μετά τον θάνατό του τον διαδέχθηκε ο Μαξιμιλιανός χωρίς αμφισβήτηση.[53]

Κληρονομιά

Επεξεργασία
 
Διαίρεση των κτήσεων των Αψβούργων το 1556.

Η κληρονομιά του Φερδινάνδου αποδείχθηκε τελικά διαρκής. Αν και δεν είχε πόρους, κατάφερε να υπερασπιστεί τη χώρα του ενάντια στους Οθωμανούς με περιορισμένη υποστήριξη από τον αδελφό του και εξασφάλισε ακόμη και ένα τμήμα της Ουγγαρίας, που αργότερα θα παρείχε τη βάση για την κατάκτηση ολόκληρου του Βασιλείου από τους Αψβούργους. Στις δικές του κτήσεις επέβαλε ένα φορολογικό σύστημα που, αν και ατελές, θα συνέχιζε να χρησιμοποιείται από τους διαδόχους του.[54] Ο χειρισμός του της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης αποδείχθηκε πιο ευέλικτος και πιο αποτελεσματικός από αυτόν του αδελφού του και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διευθέτηση του 1555, που ξεκίνησε μια εποχή ειρήνης στη Γερμανία. Η πολιτική του συνολικά ήταν προσεκτική και αποτελεσματική. Από την άλλη πλευρά όταν συμμετείχε σε πιο τολμηρές προσπάθειες, όπως οι επιθέσεις του εναντίον της Βούδας και της Πέστης, συχνά κατέληγε σε αποτυχία.

Ο Φίχτνερ παρατηρεί ότι ο Φερδινάνδος ήταν μέτριος στρατιωτικός διοικητής (εξού και οι πολλές δυσκολίες στην αντιμετώπιση των Οθωμανών στην Ουγγαρία), αλλά ενεργητικός και πολύ ευφάνταστος κυβερνήτης, που δημιούργησε ένα πλαίσιο για την αυτοκρατορία του που θα διαρκούσε μέχρι τον 18ο αιώνα. Ο πυρήνας του περιλάμβανε ένα αυλικό και ένα μυστικό συμβούλιο, ένα κεντρικό ταμείο και ένα σώμα για στρατιωτικές υποθέσεις, με τη γραφειοκρατία να διευθύνεται από μια κοινή καγκελαρία. Στην εποχή του και στην πράξη η Βοημία και η Ουγγαρία αντιστάθηκαν στη συνεργασία με αυτή τη δομή, αλλά τα γερμανικά κράτη τη μιμήθηκαν ευρέως.[60]

Ο Φερδινάνδος ήταν επίσης προστάτης των τεχνών. Εξωράισε τη Βιέννη και την Πράγα. Το Πανεπιστήμιο της Βιέννης αναδιοργανώθηκε. Κάλεσε επίσης στην πρωτεύουσα Ιησουίτες, προσέλκυσε αρχιτέκτονες και λόγιους από την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες για να δημιουργήσουν ένα πνευματικό περιβάλλον γύρω από την αυλή. Προώθησε το επιστημονικό ενδιαφέρον για τις ανατολικές γλώσσες.[61] Οι ουμανιστές που προσκάλεσε είχαν μεγάλη επιρροή στον γιο του Μαξιμιλιανό. Του άρεσε ιδιαίτερα η μουσική και το κυνήγι. Αν και δεν ήταν εξαιρετικά προικισμένος διοικητής, ενδιαφερόταν για στρατιωτικά θέματα και συμμετείχε σε πολλές εκστρατείες κατά τη διάρκεια της βασιλείας του.

Ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της Γερμανίας που στέφθηκε στο Άαχεν.[62]

Οικογένεια

Επεξεργασία

Το 1521 νυμφεύτηκε την Άννα των Γιαγκελλόνων, κόρη του Βλαδίσλου Β΄ της Ουγγαρίας, και είχε τέκνα:

Πρόγονοι

Επεξεργασία
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8. Φρειδερίκος Γ΄ των Αψβούργων
 
 
 
 
 
 
 
4. Μαξιμιλιανός Α΄ των Αψβούργων
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Ελεονώρα της Πορτογαλίας, βασίλισσα της Γερμανίας
 
 
 
 
 
 
 
2. Φίλιππος Α΄ της Καστίλης
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10. Κάρολος της Βουργουνδίας
 
 
 
 
 
 
 
5. Μαρία της Βουργουνδίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
11. Ισαβέλλα της Βουρβόνης
 
 
 
 
 
 
 
1. Φερδινάνδος Α΄ των Αψβούργων
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12. Ιωάννης Β΄ της Αραγωνίας
 
 
 
 
 
 
 
6. Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
13. Ιωάννα Ενρίκεθ
 
 
 
 
 
 
 
3. Ιωάννα Α΄ της Καστίλης
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14. Ιωάννης Β΄ της Καστίλης
 
 
 
 
 
 
 
7. Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
15. Ισαβέλλα της Πορτογαλίας, βασίλισσα της Καστίλης
 
 
 
 
 
 

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118532502. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Ferdinand-I-Holy-Roman-emperor. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Αγγλικά) SNAC. w6zs32mg. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 (Τσεχικά) Olomouc City Library regional database. tritius.kmol.cz/authority/868568. Ανακτήθηκε στις 25  Σεπτεμβρίου 2024.
  5. ↑ CONOR.SI. 79414115.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 «Kindred Britain»
  7. ↑ p10353.htm#i103524. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  9. ↑ Zsuzsa Gáspár, Jenő Horváth: «Királyok könyve» (Ουγγρικά) Officina Nova. Βουδαπέστη. 1997. σελ. 96. ISBN-10 963-548-580-8.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 «Ferdinand I | Holy Roman emperor». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2020. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Milan Kruhek: Cetin, grad izbornog sabora Kraljevine Hrvatske 1527, Karlovačka Županija, 1997, Karslovac
  12. ↑ Pánek, Jaroslav· Tůma, Oldřich (15 Απριλίου 2019). A History of the Czech Lands (στα Αγγλικά). Charles University in Prague, Karolinum Press. σελ. 214. ISBN 978-80-246-2227-9. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  13. ↑ Fichtner, Paula Sutter (7 Μαρτίου 2017). The Habsburg Monarchy, 1490-1848: Attributes of Empire (στα Αγγλικά). Macmillan International Higher Education. σελ. 18. ISBN 978-1-137-10642-1. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. [νεκρός σύνδεσμος]
  14. ↑ Berenger, Jean· Simpson, C. A. (22 Ιουλίου 2014). A History of the Habsburg Empire 1273-1700 (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 263. ISBN 978-1-317-89569-5. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  15. ↑ Fichtner 2017, σελίδες 18,19.
  16. ↑ Evans, R. J. W. (3 Αυγούστου 2006). Austria, Hungary, and the Habsburgs: Central Europe C.1683-1867 (στα Αγγλικά). OUP Oxford. σελ. 82. ISBN 978-0-19-928144-2. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  17. ↑ Fichtner 2017, σελίδες 19.
  18. ↑ Thomas, Alfred (2007). A Blessed Shore: England and Bohemia from Chaucer to Shakespeare (στα Αγγλικά). Cornell University Press. σελ. 171. ISBN 978-0-8014-4568-2. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  19. ↑ Fichtner, Paula S. (1982). Ferdinand I of Austria: The Politics of Dynasticism in the Age of the Reformation (στα Αγγλικά). East European Monographs. σελ. 4. ISBN 978-0-914710-95-0. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  20. ↑ Ingrao, Charles W. (1994). State and Society in Early Modern Austria (στα Αγγλικά). Purdue University Press. σελ. 31. ISBN 978-1-55753-047-9. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021. 
  21. ↑ Stone, Jon R. (2005). The Routledge Dictionary of Latin Quotations: The Illiterati's Guide to Latin Maxims, Mottoes, Proverbs and Sayings (στα Λατινικά). Psychology Press. ISBN 978-0415969093. 
  22. ↑ Ferdinand I, Holy Roman emperor. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001.
  23. ↑ «Rapport établi par M. Alet Valero» (PDF). Centre National de Documentation Pédagogique. 2006. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2008. [νεκρός σύνδεσμος]
  24. ↑ Rasmussen 2018, σελ. 65.
  25. ↑ Martyn Rady (2014). The Emperor Charles V. Routledge. σελ. 47. ISBN 978-1317880820. 
  26. ↑ Robert A. Kann (1980). A History of the Habsburg Empire, 1526–1918. University of California Press. σελ. 611. ISBN 978-0520042063. 
  27. ↑ R. W. Seton-Watson. The southern Slav question and the Habsburg Monarchy. σελ. 18. 
  28. ↑ Simms, Brendan (30 Απριλίου 2013). Europe: The Struggle for Supremacy, from 1453 to the Present (στα Αγγλικά). Basic Books. σελ. 1737. ISBN 978-0-465-06595-0. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. 
  29. ↑ Jean Berenger· C.A. Simpson (2014). A History of the Habsburg Empire 1273–1700. Routledge. σελ. 160. ISBN 978-1317895701. 
  30. ↑ article on the Nuremberg Religious Peace, p. 351 of the 1899 Lutheran Cyclopedia
  31. ↑ Imber, Colin (2002). The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power. New York: Palgrave Macmillan. σελ. 53. ISBN 978-0333613863. 
  32. ↑ George Martinuzzi entry in the Catholic Encyclopedia
  33. ↑ Robert Evans, Peter Wilson (2012). The Holy Roman Empire, 1495–1806: A European Perspective Volume 1 van Brill's Companions to European History. Brill. σελ. 263. ISBN 978-9004206830. 
  34. ↑ Dr. István Kenyeres: The Financial Administrative Reforms and Revenues of Ferdinand I in Hungary, English summary at p- 92 Link1: [1] Link2: [2]
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 Between Lipany and White Mountain, Palmitessa
  36. ↑ Germany and the Holy Roman Empire, Whaley
  37. ↑ 37,0 37,1 Holborn, p. 241.
  38. ↑ For a general discussion of the impact of the Reformation on the Holy Roman Empire, see Holborn, chapters 6–9 (pp. 123–248).
  39. ↑ Holborn, pp. 244–245.
  40. ↑ 40,0 40,1 Holborn, pp. 243–246.
  41. ↑ Lisa Jardine, The Awful End of William the Silent: The First Assassination of a Head of State with A Handgun, London, HarperCollins, 2005, (ISBN 0007192576), Chapter 1; Richard Bruce Wernham, The New Cambridge Modern History: The Counter Reformation and Price Revolution 1559–1610, (vol. 3), 1979, pp. 338–345.
  42. ↑ Holborn, pp. 249–250; Wernham, pp. 338–345.
  43. ↑ See Parker Emperor: A new life of Charles V, 2019, pp. 20–50.
  44. ↑ Holborn, pp. 250–251.
  45. ↑ Parker, p. 35.
  46. ↑ Mugnai, Bruno· Flaherty, Chris (26 Νοεμβρίου 2016). Der lange Türkenkrieg, the long turkish war (1593 - 1606), vol. 2 (στα Αγγλικά). Soldiershop Publishing. σελ. 36. ISBN 978-88-9327-162-2. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  47. ↑ Munck, Bert De· Romano, Antonella (20 Αυγούστου 2019). Knowledge and the Early Modern City: A History of Entanglements (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 361. ISBN 978-0-429-80843-2. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  48. ↑ Wilson, Peter H. (28 Ιανουαρίου 2016). The Holy Roman Empire: A Thousand Years of Europe's History (στα Αγγλικά). Penguin Books Limited. σελ. 214. ISBN 978-0-14-195691-6. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  49. ↑ Cassese, Sabino· Bogdandy, Armin von· Huber, Peter (25 Ιουλίου 2017). The Max Planck Handbooks in European Public Law: Volume I: The Administrative State (στα Αγγλικά). Oxford University Press. σελ. 128. ISBN 978-0-19-103982-9. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  50. ↑ Duindam, Jeroen· Duindam, Jeroen Frans Jozef· Duindam, Professor Jeroen· Roper, Lecturer in History Royal Holloway and Bedford New College Lyndal (14 Αυγούστου 2003). Vienna and Versailles: The Courts of Europe's Dynastic Rivals, 1550-1780 (στα Αγγλικά). Cambridge University Press. σελ. 145. ISBN 978-0-521-82262-6. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2022. 
  51. ↑ 51,0 51,1 Ágoston, Gábor (22 Ιουνίου 2021). The Last Muslim Conquest: The Ottoman Empire and Its Wars in Europe (στα Αγγλικά). Princeton University Press. σελ. 312. ISBN 978-0-691-20538-0. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2022. 
  52. ↑ Zmora, Hillay (4 Ιανουαρίου 2002). Monarchy, Aristocracy and State in Europe 1300-1800 (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 50. ISBN 978-1-134-74798-6. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2022. 
  53. ↑ Ninness, Richard J. (1 Δεκεμβρίου 2020). German Imperial Knights: Noble Misfits between Princely Authority and the Crown, 1479–1648 (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 106. ISBN 978-1-000-28502-4. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2022. 
  54. ↑ Tracy, James D. (29 Ιουλίου 2016). Balkan Wars: Habsburg Croatia, Ottoman Bosnia, and Venetian Dalmatia, 1499–1617 (στα Αγγλικά). Rowman & Littlefield. σελ. 163. ISBN 978-1-4422-1360-9. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2022. 
  55. ↑ Evans 2006, σελ. 82.
  56. ↑ Fichtner, Paula Sutter (11 Ιουνίου 2009). Historical Dictionary of Austria (στα Αγγλικά). Scarecrow Press. σελ. 98. ISBN 978-0-8108-6310-1. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. 
  57. ↑ Szente, Zoltán (20 Ιουνίου 2021). Constitutional Law in Hungary (στα Αγγλικά). Kluwer Law International B.V. σελ. 20. ISBN 978-94-035-3304-9. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. 
  58. ↑ Whaley, Joachim (24 Νοεμβρίου 2011). Germany and the Holy Roman Empire: Volume I: Maximilian I to the Peace of Westphalia, 1493-1648 (στα Αγγλικά). OUP Oxford. σελ. 370. ISBN 978-0-19-154752-2. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. 
  59. ↑ Evans, Robert· Wilson, Peter (25 Ιουλίου 2012). The Holy Roman Empire, 1495-1806: A European Perspective (στα Αγγλικά). BRILL. σελ. 126. ISBN 978-90-04-20683-0. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. 
  60. ↑ Fichtner 2009, σελ. 98.
  61. ↑ Munck & Romano 2019, σελ. 361.
  62. ↑ Pavlac, Brian A.· Lott, Elizabeth S. (1 Ιουνίου 2019). The Holy Roman Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes] (στα Αγγλικά). ABC-CLIO. σελ. 232. ISBN 978-1-4408-4856-8. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2022. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Γενική Ελληνική και Παγκόσμια ΥΔΡΟΓΕΙΟΣ, τόμος 15, Εκδόσεις Δομική, σελ. 176
Φερδινάνδος Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Γέννηση: 10 Μαρτίου 1503 Θάνατος: 25 Ιουλίου 1564
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Κάρολος Ε΄ 		αρχιδούκας της Αυστρίας
1521–1564 		Διάδοχος
Μαξιμιλιανός Β΄
ως αρχιδούκας της Κανονικής Αυστρίας
Διάδοχος
Κάρολος Β΄
ως αρχιδούκας της Έσω Αυστρίας
Διάδοχος
Φερδινάνδος Β΄
ως αρχιδούκας της Πέραν Αυστρίας
βασιλιάς των Ρωμαίων
βασιλιάς της Γερμανίας
1531–1564 		Διάδοχος
Μαξιμιλιανός Β΄
Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας
1558–1564
Προκάτοχος
Λουδοβίκος Β΄ 		βασιλιάς της Ουγγαρίας και Κροατίας
1526–1564
Με: Ιωάννη Α΄ και Ιωάννη Β΄ Σιγισμούνδο ως ανταγωνιστές
βασιλιάς της Βοημίας
1526–1564
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Φερδινάνδος_Α΄_της_Αγίας_Ρωμαϊκής_Αυτοκρατορίας&oldid=10595603"