Κλεοπάτρα Ε΄ της Αιγύπτου

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Κλεοπάτρα.

Η Κλεοπάτρα Ε' Τρύφαινα ήταν Βασίλισσα της αρχαίας Αιγύπτου, μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Η καταγωγή της είναι αδιευκρίνιστη, όμως οι περισσότερες πηγές την αναφέρουν σαν συγγενικό πρόσωπο του συζύγου της, Πτολεμαίου ΙΒ' Αυλητή, πιθανώς αδερφή του ως κόρη του Πτολεμαίου Θ' ή εξαδέρφη του ως κόρη του Πτολεμαίου Ι'.

Κλεοπάτρα Ε΄ της Αιγύπτου
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	100 π.Χ. (περίπου)
Θάνατος	57 π.Χ. ή Δεκαετία του 60 π.Χ. ή 69 π.Χ.
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Αίγυπτος
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Πτολεμαίος ΙΒ΄ Αυλητής
Τέκνα	Cleopatra Tryphaena Βερενίκη Δ΄ της Αιγύπτου Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου
Γονείς	Πτολεμαίος Ι΄ Αλέξανδρος και Βερενίκη Γ΄ της Αιγύπτου
Αδέλφια	Πτολεμαίος ΙΑ΄ Αλέξανδρος Β΄ Πτολεμαίος ΙΒ΄ Αυλητής
Οικογένεια	Δυναστεία των Πτολεμαίων
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Φαραώ
Σχετικά πολυμέσα

Αντικρουόμενες πληροφορίες

Η Κλεοπάτρα έγινε σύζυγος του Πτολεμαίου ΙΒ', αμέσως μετά την ενθρόνισή του, περίπου το 79 π.Χ. Γενικά δεν είναι γνωστές πολλές λεπτομέρειες για τη ζωή της και οι πηγές τείνουν να δίνουν αντικρουόμενες πληροφορίες. Μερικές την ταυτίζουν με την Κλεοπάτρα Στ', ενώ άλλες θεωρούν πως η τελευταία υπήρξε κόρη της. Η σύγχυση αυτή προέρχεται από το γεγονός πως είναι γνωστή και με την επωνυμία Τρύφαινα, όνομα που μερικές φορές αναφέρεται στα γεγονότα που οδήγησαν τον Πτολεμαίο ΙΒ' να εξοριστεί για ένα χρονικό διάστημα από την Αίγυπτο.

Συγκεκριμένα υπάρχει μια περίπτωση να πέθανε κάπου το 69 ή το 68 π.Χ. γιατί το όνομά της αρχίζει να εξαφανίζεται από μνημεία και παπύρους. Για παράδειγμα υπάρχει επιγραφή του Πτολεμαίου που χρονολογείται το 68 π.Χ. και η οποία δεν την αναφέρει, αν και θα έπρεπε αν ήταν ακόμη ζωντανή. Ωστόσο μια Κλεοπάτρα Τρύφαινα αναφέρεται ως συμβασίλισσα της Αιγύπτου την περίοδο 58 – 57 π.Χ., η οποία και πέθανε το 57 π.Χ. Ο Πορφύριος υποστηρίζει πως η δεύτερη Κλεοπάτρα ήταν κόρη της πρώτης, που αναφέρεται από ορισμένους μελετητές ως Κλεοπάτρα Στ'. Να τονιστεί ότι η αρίθμηση των βασιλέων και βασιλισσών της πτολεμαϊκής Αιγύπτου είναι σύγχρονη επινόηση, ενώ στην εποχή τους διακρίνονταν από τις επωνυμίες τους. Από την άλλη μια αφιέρωση στον Ναό του Εντφού, που χρονολογείται το 57 π.Χ., αναφέρει το όνομα της Κλεοπάτρας Τρύφαινας στο πλάι αυτού του Πτολεμαίου ΙΒ', κάτι που ενισχύει την υπόθεση πως ήταν σύζυγος και όχι κόρη του φαραώ. Επίσης είναι απίθανο να συνέχιζε να κατονομάζεται στα μνημεία αν είχε πεθάνει δώδεκα χρόνια πριν. Την ταύτιση των δύο προσώπων υποστηρίζει ο γεωγράφος Στράβων, που μας παρέχει τα ονόματα τριών μόνο θυγατέρων του Πτολεμαίου ΙΒ': τη Βερενίκη Δ', την Κλεοπάτρα Ζ' (τη διασημότερη Κλεοπάτρα της δυναστείας) και την Αρσινόη Δ'.

Βιογραφικά στοιχεία

Κατά τα παιδικά της χρόνια η Αίγυπτος διάνυε περίοδο αστάθειας, με τους δύο πιθανούς πατέρες της, Πτολεμαίο Θ' και Πτολεμαίο Ι', να εναλλάσσονται στο θρόνο και στην εξορία. Είναι πιθανό να έζησε την περίοδο αυτή την πτώση του πατέρα της και να τον ακολούθησε στην εξορία ως μέλος της οικογένειάς του. Αφού νυμφεύθηκε τον Πτολεμαίο ΙΒ' ενσωματώθηκε στην οικογενειακή λατρεία με την επωνυμία «Θεοί Φιλοπάτορες και Φιλάδελφοι». Αν υποθέσουμε πως ήταν ζωντανή το 58 π.Χ., οπότε κι ο σύζυγός της έχασε προσωρινά το θρόνο, τότε η ίδια παρέμεινε και βασίλεψε στην Αίγυπτο ή συμβασίλεψε με την κόρη της, Βερενίκη Δ'. Ωστόσο πέθανε πριν την επιστροφή του Πτολεμαίου ΙΒ' στο θρόνο, ο οποίος ανέτρεψε και θανάτωσε μόνο τη Βερενίκη με την υποστήριξη των Ρωμαίων.

Παιδιά του Πτολεμαίου ΙΒ' ήταν η Βερενίκη Δ', η Κλεοπάτρα Ζ', η Αρσινόη Δ', ο Πτολεμαίος ΙΓ' και ο Πτολεμαίος ΙΔ'. Πιθανώς επίσης η Κλεοπάτρα Στ', εφόσον αυτή υπάρχει και είναι διακριτό πρόσωπο. Είναι άγνωστο πόσα και ποια από αυτά έχει γεννήσει η ίδια.

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
π. 95 π.Χ.	Γέννηση της Κλεοπάτρας E' , κόρης του φαραώ Πτολεμαίου Θ' Λάθυρου ή του Πτολεμαίου Ι' Αλεξάνδρου.
79 π.Χ.	Γάμος της Κλεοπάτρας με το νέο φαραώ της Αιγύπτου, Πτολεμαίο ΙΒ' Αυλητή.
76 π.Χ.	Παραδοσιακή στέψη του Πτολεμαίου ως φαραώ. Γέννηση της Βερενίκης Δ'.
70/69 π.Χ.	Γέννηση της Κλεοπάτρας Ζ'.
61 π.Χ.	Γέννηση του Πτολεμαίου ΙΓ'.
περ. 59 π.Χ.	Γέννηση του Πτολεμαίου ΙΔ'.
58 π.Χ.	Αποπομπή του Πτολεμαίου Αυλητή από το θρόνο. Η Βερενίκη Δ' βασιλεύει σύμφωνα με πηγές στην Αίγυπτο με τη μητέρα ή αδερφή της Κλεοπάτρα Τρύφαινα. Παραμένει άγνωστο αν πρόκειται για την Κλεοπάτρα Ε'.
55 π.Χ.	Με τη βοήθεια του Ρωμαίου κυβερνήτη της Συρίας, ο Πτολεμαίος ΙΒ' ενθρονίζεται και πάλι. Η Βερενίκη εκτελείται τον Ιούλιο.
	Τα ίχνη της Κλεοπάτρας Τρύφαινας χάνονται και πάλι.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Πτολεμαίων
• Αρχαία Αίγυπτος
• Ελληνιστική περίοδος

Πηγές

• Βιογραφία από τον Christopher Bennett, Cleopatra V
• www.livious.org, Cleopatra VI Tryphaena Αρχειοθετήθηκε 2015-05-25 στο Wayback Machine.
• Το αντίστοιχο άρθρο της αγγλόφωνης wikipedia.