Βικιπαίδεια

Ιθάκη

Νησί στο Ιόνιο Πέλαγος
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ιθάκη (αποσαφήνιση).

Η Ιθάκη είναι νησί των Επτανήσων και βρίσκεται στα νότια της Λευκάδας και στα βορειοανατολικά της Κεφαλλονιάς, από την οποία χωρίζεται με τον ομώνυμο πορθμό. Πρωτεύουσά της είναι το Βαθύ. Πρόκειται για επίμηκες νησί με έκταση 117 τ.χλμ και πληθυσμό 3.231 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Έως το 2011 αποτελούσε, μαζί με άλλα μικρότερα νησιά, την επαρχία Ιθάκης και ανήκε στο Νομό Κεφαλληνίας. Από το 2011, με την εφαρμογή του Προγράμματος Καλλικράτης αποτελεί ξεχωριστή Περιφερειακή Ενότητα. Ουδεμία μεταβολή επήλθε στον ομώνυμο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.25.Β. αυτού. Η Ιθάκη ανήκει Διοικητικά στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.

Ιθάκη
Άποψη της Βόρειας Ιθάκης
Γεωγραφία
Συντεταγμένες38°23′59.28″N 20°41′21.11″E / 38.3998000°N 20.6891972°E / 38.3998000; 20.6891972Συντεταγμένες: 38°23′59.28″N 20°41′21.11″E / 38.3998000°N 20.6891972°E / 38.3998000; 20.6891972
ΑρχιπέλαγοςΙόνιο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμαΕπτάνησα
Έκταση117 km²
Υψόμετρο806 μ
Υψηλότερη κορυφήΝηρίτο Όρος
Χώρα
ΠεριφέρειαΠεριφέρεια Ιονίων Νήσων
ΝομόςΚεφαλληνίας
ΠρωτεύουσαΒαθύ
Δημογραφικά
Πληθυσμός3.180 (απογραφής 2011)
Πυκνότητα26 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδαithaki.gr
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Γεωλογικό φαινόμενο τύπου Μενίρ στην Ανωγή Ιθάκης

Η Ιθάκη συνδέεται ακτοπλοϊκώς καθημερινά με την Κεφαλλονιά, τη Λευκάδα, την Πάτρα και τον Αστακό. Έχει 2 λιμάνια, το Βαθύ και τον Πίσω Αετό, που συνδέονται αμφότερα με την Πάτρα μέσω Σάμης (λιμάνι της Κεφαλλονιάς). Ο Πίσω Αετός συνδέεται επίσης με το Φισκάρδο της Κεφαλλονιάς, τη Βασιλική της Λευκάδας και τον Αστακό. Πλοία συνδέουν τις Φρίκες με το Φισκάρδο και τη Βασιλική ή το Νυδρί.

Γενικά

Επεξεργασία

Αποτελείται από τον προϋπάρχοντα Δήμο Ιθάκης (Βαθύ) και επτά Δημοτικά Διαμερίσματα, ορεινά και παραθαλάσσια. Το Βαθύ, μια γραφική πόλη με έναν ιδιόμορφο κόλπο που κλείνει στην αγκαλιά του το νησάκι Λαζαρέτο και τα δύο ενετικά κάστρα του. Τους μήνες αιχμής της θερινής περιόδου ο πληθυσμός υπερδιπλασιάζεται.

Το νησί πήρε το όνομά του από τον Ίθακο, πρώτο κάτοικο του νησιού (γιος του Πτερέλαου και αδελφός του Πολύκτορα και του Νήριτου) ή κατά τη μυθολογία ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιμέλης. Σύμφωνα με άλλη υπόθεση το όνομα προέρχεται από τη λέξη Ιθή (=εύθυμος) ή από τη λέξη Ιθύς (=απότομος).

Το Βαθύ και τα τοπικά διαμερίσματα Ανωγής, Σταυρού και Κιονιού έχουν χαρακτηριστεί Παραδοσιακοί Οικισμοί, ενώ ολόκληρο το νησί έχει χαρακτηριστεί ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.

Η Ιθάκη παρουσιάζει πλούσιο διαμελισμό στις ανατολικές ακτές, που χαρακτηρίζονται από πολλούς κόλπους και ακρωτήρια. Το βορειότερο άκρο του νησιού αποτελεί το ακρωτήριο Μέλισσα, ενώ το νοτιότερο το ακρωτήριο Άγιος Ανδρέας. Ανάμεσα στα δυο αυτά άκρα παρεμβάλλονται ο όρμος Φρικών, το ακρωτήριο Μαυρωνάς, το ακρωτήριο Άγιος Ηλίας, ο κόλπος Μώλου, το ακρωτήριο Σχοίνος και άλλα ακρωτήρια. Το μήκος των ακτών φτάνει συνολικά τα 101 χλμ. Στο νησί υπάρχουν το όρος Νήριτος (806 μέτρα) και το Μεροβίγλι (669 μέτρα). Διαθέτει παραλίες απίστευτης ομορφιάς, όπως η παραλία Γιδάκι.

Χαρακτηριστικό του νησιού είναι τα άγονα εδάφη του και η λειψυδρία, που εμποδίζουν την ανάπτυξη γεωργίας. Το νησί στηρίζεται οικονομικά κυρίως στον τουρισμό και τη ναυτοσύνη. Το όνομα του νησιού είναι γνωστό από την αρχαιότητα, καθώς αναφέρεται στην Οδύσσεια. Η γενική εκτίμηση των ειδικών δέχεται την ταύτιση της σημερινής με την ομηρική Ιθάκη, εξηγώντας ότι οι διαφορές από την περιγραφόμενη τοπογραφία στην Οδύσσεια προέκυψαν είτε λόγω άγνοιας της τοπογραφίας του νησιού από τον ποιητή, είτε λόγω «ποιητικής αδείας».

Ιστορία

Επεξεργασία

Προϊστορία

Επεξεργασία
 
Παράσταση του Οδυσσέα σε νόμισμα της Ιθάκης, 4ος αιώνας π.χ.

Οι πρώτοι κάτοικοι εμφανίζονται τη Νεολιθική εποχή (4000 - 3000 π.χ.) αλλά η καταγωγή τους είναι ασαφής. Τα ίχνη των τειχών, των κτισμάτων και ένας δρόμος δείχνουν ότι το νησί εξακολουθούσε να κατοικείται και την 3η χιλιετία π.Χ. Τα ευρήματα δείχνουν ότι την περίοδο 2.000 - 1.500 π.Χ. ήρθαν νέοι κάτοικοι στο νησί αλλά εξακολουθούσαν να ζουν σε πρωτόγονη κατάσταση. Τη Μυκηναϊκή εποχή (1600 - 1100 π.χ.) παρατηρείται μεγάλη πολιτισμική έξαρση και η κυριαρχία της Ιθάκης φτάνει στο αποκορύφωμα της.[1] Οι προφορικές παραδόσεις σχετικά με τον Οδυσσέα δείχνουν ότι το νησί κυριαρχούσε σε ένα μεγάλο κράτος στο Ιόνιο Πέλαγος, οι Ιθακήσιοι ήταν μεγάλοι ναυτικοί και εξερευνητές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο Θάλασσα. Τα δυο μεγάλα ποιήματα του Ομήρου, η Ιλιάδα και Οδύσσεια δίνουν πολλά στοιχεία για τη Μυκηναϊκή Ιθάκη, τα ποιήματα γράφτηκαν τον 9ο - 8ο αιώνα π.Χ. αλλά στηρίχτηκαν σε μυθολογικές και προφορικές παραδόσεις. Ο μυθολογικός ήρωας Οδυσσέας περιγράφεται ως βασιλιάς ενός μεγάλου κράτους με κέντρο την Ιθάκη. Τα ποιήματα αποκαλύπτουν τον τρόπο ζωής και τα έθιμα των κατοίκων, οι ιστορικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι ο Όμηρος βασίστηκε σε παλιότερες προφορικές παραδόσεις.[2]

Αρχαία Ελλάδα

Επεξεργασία

Μετά το τέλος της Μυκηναϊκής εποχής εποχής το νησί έχασε την ισχύ που είχε παλιότερα και το κέντρο του βασιλείου μεταφέρθηκε στο γειτονικό μεγάλο νησί την Κεφαλλονιά. Την αρχαία Ελληνική περίοδο (800 - 180 π.Χ.) το νησί συνέχισε να κατοικείται ιδιαίτερα στο νότιο τμήμα και στην περιοχή Αετός ιδρύθηκε και η πόλη Αλαλκομεναί. Την ίδια εποχή το νησί είχε ανεξάρτητη διοίκηση ως πόλη - κράτος και έκοβε νομίσματα με το όνομα της Ιθάκης και την παράσταση του Οδυσσέα. Η Ιθάκη συνέχισε να κατοικείται συνεχώς στην Ελληνιστική περίοδο και στους ρωμαϊκούς χρόνους αλλάζοντας συνεχώς κυρίαρχους και κατοίκους. Αργότερα, ο πληθυσμός άρχισε να ελαττώνεται από τις πειρατικές επιδρομές.

Η Παλατινή Κομητεία της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου

Επεξεργασία
 
Η Παλατινή Κομητεία της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου.

Η Παλατινή Κομητεία της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου την περίοδο (1185 - 1479) ήταν επαρχία του Βασιλείου της Σικελίας που περιλάμβανε την Ιθάκη. Ο τίτλος του "Κόμη" δόθηκε για πρώτη φορά στον Μαργαριτόνε του Μπρίντιζι που πήρε ως δώρο την Κεφαλλονιά, τη Ζάκυνθο και την Ιθάκη από τον Γουλιέλμο Β΄ της Σικελίας (1185) για τις υπηρεσίες που του είχε προσφέρει.[3] Οι κυβερνήτες της Παλατινής Κομητείας μετά τον Μαργαριτόνε (1185 - 1195) ήταν οι εξής:

Η Οικογένεια Τόκκο που χρησιμοποίησε την Παλατινή Κομητεία ως βάση για την κατάκτηση περιοχών της ηπειρωτικής Ελλάδας, κατέλαβε (1411) το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Η προέλαση των Οθωμανών στα δυτικά συρρίκνωσε σταδιακά την κυριαρχία τους. Οι Οθωμανοί κατέλαβαν το Δεσποτάτο και περιόρισαν τους Τόκκο στη νησιώτικη Παλατιανή κομητεία.

Τον 14ο αιώνα, οι Τόκκο παραχώρισαν προνόμια στην οικογένεια Γαλάτη με κτήματα στο νησί Ιθάκης. Οι Γαλαταίοι αποτελούσαν τους μόνους αριστοκράτες στην Ιθάκη αυτήν την περίοδο.

Βενετοκρατία

Επεξεργασία

Οι Τόκκο διατήρησαν την Παλατινή Κομητεία μέχρι την κατάληψη της από τους Οθωμανούς και τους Βενετούς που έφτασαν στα Επτάνησα και ξεκίνησαν την πολιορκία τους. Οι περισσότεροι κάτοικοι της Ιθάκης από φόβο δραπέτευσαν με πλοία οι υπόλοιποι κρύφτηκαν στα βουνά. Οι δύο δυνάμεις με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1479) μοίρασαν τα νησιά.[4]. Η Ζάκυνθος πέρασε ολόκληρη στη Δημοκρατία της Βενετίας, ενώ η Κεφαλλονιά και η Ιθάκη μοιράστηκαν ανάμεσα στους Βενετούς και τους Οθωμανούς. Την περίοδο 1484 - 1499 τον έλεγχο στο μεγαλύτερο τμήμα της Ιθάκης είχαν οι Οθωμανοί.[5] Όταν ξέσπασε ο Δεύτερος Βενετοτουρκικός πόλεμος (1499 - 1503) η Βενετία είχε σοβαρότατο ενδιαφέρον για να αποκτήσει τα Επτάνησα και από το 1500 απέκτησε τον έλεγχο τους. Με την ειρηνική Συνθήκη που ακολούθησε ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Δημοκρατία της Βενετίας (20 Μαΐου 1503) η Κεφαλλονιά, η Ζάκυνθος και η Ιθάκη πέρασαν στη Δημοκρατία της Βενετίας, ενώ η Λευκάδα παρέμεινε στους Οθωμανούς. Η Ιθάκη παρέμεινε υπό Βενετικό έλεγχο μέχρι την πτώση της Δημοκρατίας (1797). Οι Βενετοί έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για το έρημο μέχρι τότε νησί και μετέφεραν κατοίκους από τα γειτονικά νησιά.[1] Σύμφωνα με μία αναφορά το 1504 η Βενετική Γερουσία αποφάσισε να επικοιστεί το νησί, με κίνητρο η απαλλαγή φόρων.[6] Όμως, λίγους μήνες πρωτύτερα οι Βενετικές αρχές βρήκαν στο νησί μέλη της αριστοκρατικής οικογένειας Γαλάτη, που είχαν ήδη αποφασίσει να επιστρέψουν στο νησί ανεξάρτητα από το διάταγαμα της Βενετικής Γερουσίας, και που υποστήριζαν ότι το νησί τους ανήκε "κληρονομικώ δικαιώματι".[7] Ωστόσο σύμφωνα με ιστορικούς το νησί δέχθηκε μεγάλη πληθυσμιακή αναζωογόνηση το διάστημα πριν και μετά την πτώση του Χάνδακα όταν και έφτασαν σε αυτό πολυάριθμοι πληθυσμοί απο την Κρήτη καθώς και η αριστοκρατική οικογένεια Καραβία, κλαδος της αρχαίας οικογένειας των Καλλέργων ή Καλλέργηδων. Η οικογενεια αυτή και οι ακόλουθοι της κατοίκησε οικισμούς του νησίου, έλαβε φέουδα απο την Ενετική Γερουσία και επιδόθηκε σε ένα τρομερά κερδοφόρο ναυτικό εμπόριο αλλά και πειρατεία εναντίον των Οθωμανών. Σύμφωνα με το Γάλλο περιηγητή Leake κατά τον 18ο αιώνα οι Καραβιάδες, οι Πεταλάδες και οι Δενδρινάδες συνιστούσαν τις τρείς κυριότερες φατρίες του νησίου, με τους Καραβιάδες να ελέγχουν το πιο παραγωγικό του μέρος.[8]

Γάλλοι, Τούρκοι και Ρώσοι

Επεξεργασία
 
Η Ιθάκη σε έργο του Έντουαρντ Ντόντουελ (1821)

Μετά την κατάλυση της Δημοκρατίας τα νησιά πέρασαν στην Α΄ Γαλλική Δημοκρατία (1797 - 1798) και έγιναν η έδρα του Γαλλικού Διαμερίσματος της Ιθάκης μαζί με την Κεφαλλονιά, τη Ζάκυνθο, τη Λευκάδα και τμήμα της ξηράς. Η έδρα της νομαρχίας βρισκόταν στο Αργοστόλι. Ο πληθυσμός του νησιού δέχτηκε θερμά τους Γάλλους και ασπάστηκε τις νέες επαναστατικές τους ιδέες. Οι Γάλλοι ανέλαβαν το διοικητικό και το δικαστικό σύστημα αλλά οι Ιθακήσιοι σύντομα αγανάκτησαν από την ψηλή φορολογία. Το νησί κατέλαβε τα επόμενα χρόνια η Ρωσία σε συνεργασία με τους Οθωμανούς. Την περίοδο (1798 - 1807) δημιουργήθηκε η Επτάνησος Πολιτεία με έδρα την Κέρκυρα. Την υψηλή διοίκηση είχαν οι Οθωμανοί αλλά ουσιαστικά την εξουσία είχαν οι Ρώσοι. Η Ιθάκη είχε 1 από τους 14 εκπροσώπους στο Κοινοβούλιο της Πολιτείας. Το νησί ανέπτυξε τότε σε ισχυρό βαθμό τη ναυτιλία του και τα πλοία της Ιθάκης μετέφεραν εμπορεύματα από τη Μαύρη Θάλασσα. Με τη Συνθήκη του Τιλσίτ τα Επτάνησα πέρασαν ξανά στους Γάλλους (1807 - 1809). Αλλά και η δεύτερη Γαλλική κυριαρχία ήταν σύντομη και ο Βρετανικός στόλος άρχισε να πολιορκεί το νησί και οικοδόμησε φρούριο στο Βαθύ Ιθάκης. Η Μεγάλη Βρετανία που βρισκόταν σε πόλεμο με τον Ναπολέοντα Α΄ ξεκίνησε σκληρή πολιορκία στα Επτάνησα (1809). Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου η Βρετανική σημαία κυμάτιζε στο κάστρο της Ζακύνθου, ενώ ακολούθησε η υποταγή της Κεφαλλονιάς και της Ιθάκης.

Βρετανική κυριαρχία

Επεξεργασία
 
Η σημαία του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων νήσων

Τα Επτάνησα έγιναν με τη "Συνθήκη των Παρισίων" τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου (5 Νοεμβρίου 1815) ωςΗνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων και η έδρα του Ύπατου Αρμοστή Ιονίων Νήσων.[9] Την περίοδο 1810 - 1814 τοποθετήθηκε επαρχιακός κυβερνήτης της Ιθάκης ο στρατηγός Σαρλ Φιλίπ ντε Μποσέ. Σύντομα δημιουργήθηκε από τους κατοίκους ισχυρό κίνημα αντίστασης, τα κινήματα είχαν αρχικά στόχο να ενισχύσουν τους Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 αλλά στράφηκαν σύντομα και εναντίον των Βρετανών. Τα κινήματα αντίστασης έγιναν πιο ισχυρά (1848) με αποτέλεσμα οι Βρετανοί να κάνουν αυστηρότερους τους νόμους και να προχωρήσουν σε μέτρα καταστολής.

Στη Βρετανική κυριαρχία οι Έλληνες άρχοντες της Ιθάκης είχαν έντονη συμμετοχή στη Φιλική Εταιρεία αλλά και σε όλες τις Ελληνικές μάχες όπως στην Πολιορκία του Μεσολογγίου και σε ναυμαχίες με τους Οθωμανούς στη Μαύρη Θάλασσα και στον Δούναβη. Η Δεύτερη Εθνική Συνέλευση στην Αθήνα εξέλεξε βασιλιά των Ελλήνων τον πρίγκιπα Γουλιέλμο της Δανίας που στέφθηκε νέος βασιλιάς ως Γεώργιος Α΄ της Ελλάδας. Η Μεγάλη Βρετανία μετά την απόφαση αυτή έδωσε δώρο στην Ελλάδα τα Επτάνησα επειδή η αδελφή του νέου Έλληνα βασιλιά Αλεξάνδρα της Δανίας είχε παντρευτεί τον πρίγκιπα Εδουάρδο της Ουαλίας, διάδοχο του Αγγλικού θρόνου. Η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ρωσία υπέγραψαν τη "Συνθήκη του Λονδίνου" (29 Μαρτίου 1864) που κατοχύρωσε τα Επτάνησα ως Ελληνική επαρχία. Ο Λόρδος Ύπατος Αρμοστής των Ιονίων Νήσων κήρυξε επίσημα την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα.[10]

Τοπικά πανηγύρια

Επεξεργασία
  • 30 Ιουνίου των Αγ. Αποστόλων στις Φρίκες
  • 17 Ιουλίου της Αγ. Μαρίνας στην Εξωγή
  • 20 Ιουλίου του Προφήτη Ηλία στο Κιόνι
  • 5 & 6 Αυγούστου του Σωτήρος στο Σταυρό
  • 14 Αυγούστου παραμονή της Παναγίας στην Ανωγή
  • 15 Αυγούστου της Παναγίας στον Πλατρειθιά
  • Τελευταίο Σάββατο κάθε Ιουλίου στο Περαχώρι (γιορτή του κρασιού)

Εκκλησία

Επεξεργασία

Η Ιθάκη υπάγεται εκκλησιαστικώς στην Ιερά Μητρόπολη Λευκάδος και Ιθάκης με έδρα τη Λευκάδα.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.britannica.com/place/Ithaca-island-Greece
  2. ↑ Vella, John.(2016)."Homer’s Ogygia: An Imaginary or a Historiography?",Athens:ATINER'S Conference Paper Series,No:MDT2016-2007.
  3. ↑ http://www.hri.org/infoxenios/english/ionian/zakynthos/history.html
  4. ↑ Ντίνος Κονόμος, Ζάκυνθος, Πεντακόσια χρόνια (1478-1978), τόμος τρίτος: Πολιτική Ιστορία (τεύχος Α', 1478 – 1800), σελ. 24-25.
  5. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Cephalonia". Encyclopædia Britannica (11th ed.). Cambridge University Press.
  6. ↑ Καραβίας Γρίβας, Νικόλαος (1849). Ιστορία της Νήσου Ιθάκης. Αθήνα: Κ Καραμπίνη και Κ. Βαφα. σελ. 69. 
  7. ↑ Ζαπάντη, Σταματούλα. «Η Ιθάκη στα πρώτα χρόνια τησ Βενετοκρατίας (1500-1571)». Κεφαλληνιακά Χρονικά 7: 129-133. 
  8. ↑ Leake, William Martin. Leake, William Martin (1835). Travels in northern Greece. London: J. Rodwell. σελ. 303. ISBN 978-1402167706. 
  9. ↑ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Gardner, Ernest Arthur; Caspari, Maximillian Otto Bismark (1911). "Corfu". In Chisholm, Hugh. Encyclop?dia Britannica. 7 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 145–146.
  10. ↑ https://web.archive.org/web/20090411090942/http://www.corfuweb.gr/gb-history6.htm

Πηγές

Επεξεργασία
  • "Ιθάκη: Το σύμβολο". Ειδικό αφιέρωμα για το νησί των μύθων και της ιστορίας του περιοδικού Γεωτρόπιο τεύχος 70 σ. 84-92 (Αύγ. 2001)
  • Tzakos, Christos I. Ithaca and Homer: The Truth, The Advocacy of the Case. Translator: Geoffrey Cox. Archived from the original
  • Paul Hetherington, The Greek Islands. Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art, Londres, 2001.
  • Henry Schliemann, Ithaque, le Péloponnèse, Troie : recherches archéologiques, Paris, C. Reinwald, 1869.
  • Claude Dervenn, Iles de Grèce d'Ithaque à Samothrace, Paris, Impr. auxiliaire ; J. de Gigord. (S.M.), 1939.
  • Gilles Le Noan, À la recherche d'Ithaque : essai sur la localisation de la patrie d'Ulysse, Quincy-sous-Sénart, Éd. Tremen, 2001.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Ιθάκη&oldid=10854203"