Αρσινόη Δ΄ της Αιγύπτου

Η Αρσινόη Δ' ( π. 68/67 π.Χ. – 41 π.Χ.), ήταν πριγκίπισσα της αρχαίας Αιγύπτου, μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε τη χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Ήταν κόρη του φαραώ Πτολεμαίου ΙΒ' Αυλητή και άγνωστης μητέρας, ίσως της Κλεοπάτρας Ε' Τρύφαινας.

Αρσινόη Δ΄ της Αιγύπτου
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	68 π.Χ. Αλεξάνδρεια
Θάνατος	41 π.Χ. Έφεσος
Συνθήκες θανάτου	ανθρωποκτονία
Τόπος ταφής	Έφεσος
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο των Πτολεμαίων
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	κυβερνώσα βασίλισσα
Οικογένεια
Γονείς	Πτολεμαίος ΙΒ΄ Αυλητής
Αδέλφια	Cleopatra Tryphaena (elder paternal half-sister) Βερενίκη Δ΄ της Αιγύπτου (elder paternal half-sister) Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου (elder paternal half-sister) Πτολεμαίος ΙΓ΄ (νεότερος αδερφός) Πτολεμαίος ΙΔ΄ (νεότερος αδερφός)
Οικογένεια	Δυναστεία των Πτολεμαίων
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μονάρχης (48 π.Χ.–47 π.Χ., Βασίλειο των Πτολεμαίων)
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά Στοιχεία

Μετά το θάνατο του πατέρα της, στο θρόνο ανήλθαν τα αδέλφια της Κλεοπάτρα Ζ' και Πτολεμαίος ΙΓ'. Γρήγορα όμως ήρθαν σε σύγκρουση και η Κλεοπάτρα αναγκάστηκε να διαφύγει από την Αλεξάνδρεια. Τη διαμάχη τους ανέλαβε να διευθετήσει ο Ιούλιος Καίσαρ, ο οποίος έγινε τελικά έγινε εραστής της Κλεοπάτρας και προώθησε τα συμφέροντά της. Την Αρσινόη και τον αδελφό της, μέλλοντα φαραώ Πτολεμαίο ΙΔ', όρισε κυβερνήτες της Κύπρου.

Ο Πτολεμαίος ΙΓ', και κυρίως οι αυλικοί του, Ποθίνος και Αχίλας, οδήγησαν το στρατό τους εναντίον του Ρωμαίου στρατηλάτη που διέμενε στην πρωτεύουσα των Πτολεμαίων.

Η Αρσινόη Δ', σε ηλικία δεκαπέντε ετών, κατάφερε να διαφύγει από το παλάτι με τη βοήθεια του ευνούχου που τη φρόντιζε, και που ονομαζόταν Γανυμήδης. Στα τέλη του φθινοπώρου του 48 π.Χ. κατέφυγε στο στρατόπεδο του Αχίλα. Ο μεν Αχίλας ήρθε σε σύγκρουση με το Γανυμήδη κι έτσι έχασε τη ζωή του με διαταγή της Αρσινόης. Περίπου την ίδια περίοδο ο Ποθίνος κατηγορήθηκε πως επικοινωνούσε μυστικά με τον εχθρό και εκτελέστηκε από τον Καίσαρα, κατά πάσα πιθανότητα με την προτροπή της Κλεοπάτρας.

Ο επιτιθέμενος στρατός, πλέον υπό τις διαταγές του Γανυμήδη, άσκησε μεγάλη πίεση στον Καίσαρα. Κατάφερε μάλιστα να αποκόψει την παροχή νερού από τη Λίμνη Μαρεότιδα, αλλά ο Καίσαρ αντιμετώπισε το πρόβλημα σκάβοντας πηγάδια. Οι Αλεξανδρινοί μπήκαν σε διαπραγματεύσεις υποσχόμενοι πως αν ο Καίσαρ τους έστελνε τον νεαρό βασιλιά Πτολεμαίο, θα ανέτρεπαν την Αρσινόη και θα δέχονταν την εξουσία του Πτολεμαίου. Ο Καίσαρ δεν εμπιστεύτηκε αυτές τις υποσχέσεις, ωστόσο για λόγους πολιτικής ελευθέρωσε το αγόρι. Πράγματι, μόλις εκείνο πήγε στο στρατόπεδο των Αλεξανδρινών τέθηκε επικεφαλής του αγώνα κατά των Ρωμαίων.

Ο Καίσαρ επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια κύριος της κατάστασης τον Ιανουάριο του 47 π.Χ. Παρόλο που η Κλεοπάτρα είχε πλέον γίνει αντιπαθής στους υπηκόους της γιατί συντάχθηκε με το Ρωμαίο, αναγκάστηκαν να την δεχτούν ως βασίλισσα, υπό την πίεση του Καίσαρα. Με τον Πτολεμαίο ΙΓ' να έχει πλέον χαθεί, συμβασιλιάς ανακηρύχθηκε ο νεότερος αδελφός τους, Πτολεμαίος ΙΔ', που τότε ήταν δώδεκα ετών. Η Αρσινόη Δ' εστάλη στη Ρώμη έτσι ώστε, όταν μελλοντικά διοργανωνόταν ο θρίαμβος του Καίσαρα στην πόλη, η πριγκίπισσα να παρελάσει αλυσοδεμένη πίσω από το άρμα του. Μετά τη διαπόμπευσή της το 46 π.Χ., η Αρσινόη εξορίστηκε στην Έφεσο.

Εκεί διέμεινε ως το 41 π.Χ., αποτελώντας μια συνεχή απειλή στα σχέδια της Κλεοπάτρας για απόλυτη εξουσία. Τελικά η τελευταία, όταν πλέον είχε στο πλάι της το Μάρκο Αντώνιο, στον οποίο και ασκούσε σημαντική επιρροή, ζήτησε από το Ρωμαίο στρατηγό να θανατώσει την Αρσινόη, πράγμα που έγινε το 41 π.Χ. στα σκαλιά του Ναού της Αρτέμιδος.

Χρονολόγιο

Έτος (π.Χ.)	Γεγονός
π. 68 π.Χ.	Γέννηση της Αρσινόης Δ', κόρης του φαραώ Πτολεμαίου ΙΒ' Αυλητή και της Κλεοπάτρας Ε'.
58 π.Χ.	Η Ρώμη κατακτά την Κύπρο, ενώ ο βασιλιάς της και αδελφός του Πτολεμαίου ΙΒ', ο Πτολεμαίος της Κύπρου, αυτοκτονεί. Η επιλογή του Πτολεμαίου ΙΒ' να μην κινηθεί σε βοήθεια του αδελφού του τού στοιχίζει το θρόνο. Στο θρόνο ανέρχεται η κόρη του, Βερενίκη Δ' στην οποία προτείνονται μια σειρά από σύζυγοι.
55 π.Χ.	Ρωμαϊκή δύναμη καταλαμβάνει την Αλεξάνδρεια τοποθετώντας εκ νέου τον Πτολεμαίο ΙΒ' στο θρόνο. Η Βερενίκη εκτελείται τον Ιούλιο. Οι Ρωμαίοι παραμένουν για να φυλάνε την πόλη.
52 π.Χ.	Η Κλεοπάτρα Ζ' ανακηρύσσεται συμβασίλισσα.
51 π.Χ.	Θάνατος του Πτολεμαίου ΙΒ'. Διάδοχοί του κατονομάζονται οι Κλεοπάτρα Ζ' και Πτολεμαίος ΙΓ'.
48 π.Χ.	Τα δύο αδέλφια παρατάσσονται ο ένας εναντίον του άλλου κοντά στο Πελούσιο.
48 π.Χ.	Καταφθάνει στην Αίγυπτο ο Καίσαρας. Εξοργισμένος για τη συμπεριφορά των Αιγυπτίων κατά του Πομπηίου, καταλαμβάνει την Αλεξάνδρεια και ορίζει τον εαυτό του διαιτητή της διαφωνίας των δύο αδελφών. Τους διατάζει να διαλύσουν το στρατό τους και να τον συναντήσουν. Τελικά η Κλεοπάτρα τον παίρνει με το μέρος της, αποτελώντας πλέον την ερωμένη του.
48 π.Χ.	Διεξάγεται ο "Αλεξανδρινός Πόλεμος". Ο Καίσαρ υπερασπίζεται τη θέση του στην Αλεξάνδρεια, αρχικά κατά του Πτολεμαίου ΙΓ' και κατόπιν κατά της αδελφής του, Αρσινόης Δ'. Τελικά αναδεικνύεται νικητής όταν καταφθάνουν ενισχύσεις. Ο Πτολεμαίος ΙΓ' αγνοείται και η Αρσινόη αποστέλλεται αιχμάλωτη στη Ρώμη.
47 π.Χ.	Συμβασιλεύς της Κλεοπάτρας ορίζεται ο μικρότερος αδελφός της, Πτολεμαίος ΙΔ'.
41 π.Χ.	Η Κλεοπάτρα ενώνει τις δυνάμεις της με αυτές του Μάρκου Αντώνιου, κατά τη διάρκεια διαμονής τους στην Ταρσό. Ο Αντώνιος την έχει ανάγκη στην επικείμενη εκστρατεία του κατά των Πάρθων. Έτσι η βασίλισσα κερδίζει τη βοήθειά του στην εξόντωση μιας σειράς πολιτικών της αντιπάλων, ανάμεσα στους οποίους και την Αρσινόη, καθώς και την απόδοσή διάφορων εδαφών.

Δείτε επίσης

• Δυναστεία των Πτολεμαίων
• Αρχαία Αίγυπτος
• Ελληνιστική περίοδος

Πηγές

• www.livius.org Arsinoe IV Αρχειοθετήθηκε 2012-10-17 στο Wayback Machine.
• Βιογραφία από τον Christopher Bennett Arsinoe IV
• The House of Ptolemy,by E. R. Bevan Κεφάλαιο 12

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Arsinoe IV στο Wikimedia Commons