Τόσκα (όπερα)

Τόσκα
Πρωτότυπος τίτλος	Tosca
Γλώσσα πρωτοτύπου	Ιταλικά
Μουσική	Τζάκομο Πουτσίνι
Λιμπρέτο	Λουίτζι Ίλικα, Τζουζέπε Τζακόζα
Πράξεις	3
Πρεμιέρα	14 Ιανουαρίου 1900
Θέατρο	Θέατρο Κοστάντσι, Ρώμη

Η Τόσκα (Ιταλικά: Tosca) είναι όπερα σε τρεις πράξεις του Τζάκομο Πουτσίνι σε λιμπρέτο των Λουίτζι Ίλικα και Τζουζέπε Τζακόζα, που βασίστηκε στο θεατρικό έργο Λα Τόσκα του Βικτοριέν Σαρντού. Η παγκόσμια πρεμιέρα του έργου έγινε στο Θέατρο Κοστάντσι της Ρώμης στις 14 Ιανουαρίου του 1900.

Ιστορικό σύνθεσης

Το θεατρικό δράμα La Tosca του Σαρντού παίχτηκε στο Μιλάνο στις αρχές του 1889, ο Πουτσίνι εντυπωσιάστηκε πολύ και άρχισε να σκέφτεται να δημιουργήσει μια όπερα από αυτό. Μίλησε σχετικά με τον εκδότη των έργων του, τον Τζούλιο Ρικόρντι, ζητώντάς του να ενδιαφερθεί για τα δικαιώματα μελοποίησής του. Ο Σαρντού δεν έδωσε ξεκάθαρη άρνηση, αλλά έδειξε ψυχρότητα. Πάντως στα τέλη του 1893 ο Ρικόρντι έλαβε την άδεια, αν και υπέρ ενός άλλου συνθέτη, του Αλμπέρτο Φρανκέτι, ο οποίος είχε κάνει το προηγούμενο έτος μεγάλη επιτυχία με την όπερα Χριστόφορος Κολόμβος.

Ο Λουίτζι Ίλικα ετοίμασε το προσχέδιο του λιμπρέτου, το οποίο ενέκρινε ο Σαρντού. Μετά από λίγους μήνες ο Φρανκέτι εγκατέλειψε το εγχείρημα, έτσι ο Ρικόρντι το 1895 ανέθεσε το έργο στον Πουτσίνι, ο οποίος ξεκίνησε το έργο λίγους μήνες μετά την επιτυχία της Λα Μποέμ, στα τέλη της άνοιξης του 1896. Στη σύνταξη του λιμπρέτου συμμετείχε και ο Τζουζέπε Τζιακόζα, παρόλο που δεν θεωρούσε το θέμα πολύ ποιητικό και υποστήριζε ότι η επιτυχία του θεατρικού έργου οφειλόταν στη δεξιοτεχνία της πρωταγωνίστριας Σάρα Μπερνάρ και όχι στο κείμενο. Μετά από κάποιες αντιθέσεις και δεύτερες σκέψεις, τον Οκτώβριο του 1899 το έργο ολοκληρώθηκε και στις 14 Ιανουαρίου 1900 παρουσιάστηκε στο Θέατρο Κοστάντσι της Ρώμης.^[1]

Στην πρεμιέρα παρευρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας και η βασίλισσα Μαργαρίτα της Σαβοΐας. Το έργο αρχικά επικρίθηκε από ένα μέρος του Τύπου, το οποίο περίμενε ένα έργο παρόμοιο με τα δύο προηγούμενα του Πουτσίνι^{[σημ. 1]}, όμως η Τόσκα σύντομα καθιερώθηκε στο κλασικό ρεπερτόριο, μέσα σε τρία χρόνια ανέβηκε στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου και έγινε μια από τις πιο διάσημες όπερες όλων των εποχών.

Γενικά χαρακτηριστικά

Το λιμπρέτο, που βασίστηκε στο ομώνυμο έργο του Σαρντού, μειώθηκε από πέντε σε τρεις πράξεις, αφαιρέθηκαν δε πολλές λεπτομέρειες του ιστορικού πλαισίου και πολλοί δευτερεύοντες χαρακτήρες. Η δράση επικεντρώθηκε στους τρεις βασικούς χαρακτήρες δηλαδή την Τόσκα, τον εραστή της Μάριο Καβαραντόσσι και τον διώκτη τους, τον βαρώνο Σκάρπια. Τρία εμβληματικά κτίρια της Ρώμης, ένας ναός, ένα μέγαρο και ένα κάστρο, αντιστοιχούν στις τρεις πράξης της όπερας: η Βασιλική του Σαντ’ Αντρέα ντέλα Βάλε για την Α' Πράξη, το Παλάτσο Φαρνέζε για την Β' Πράξη και το Καστέλ Σαντ'Άντζελο για το αποκορύφωμα της Γ' Πράξης.

Ο Πουτσίνι, με την γκαβότα στο Παλάτσο Φαρνέζε της Β' πράξης ή το τραγούδι του βοσκού και τις καμπάνες του όρθρου της Γ' πράξης, μας προσφέρει μια μοναδική ρεαλιστική εικόνα του δραματικού αγώνα που δίνουν οι τρεις πρωταγωνιστές, η Τόσκα, ο Καβαραντόσσι και ο Σκάρπια, δημιουργώντας εντέλει ένα εξαιρετικό δείγμα βερισμού. Τα ρετσιτατιβα, που συνηθίζονταν σε παλαιότερες όπερες έχουν μειωθεί στο ελάχιστο ενώ πολύ χαρακτηριστική του έργου είναι η χρήση του leitmotiv^{[σημ. 2]}^[2]. Η Τόσκα δεν ξεκινά με ουβερτούρα αλλά με μια ακολουθία τριών πολύ δυνατών συγχορδιών, το leitmotiv που χαρακτηρίζει τον βίαιο χαρακτήρα του Σκάρπια, όπως και ολόκληρη τη ζοφερή ατμόσφαιρα του έργου στο σύνολό του, με τις σκηνές του νεωκόρου να είναι οι μόνες ξέγνοιαστες στιγμές. Ο συνθέτης συμπυκνώνει τη δράση με μεγάλη αποτελεσματικότητα και παραχωρεί στους πρωταγωνιστές του μόνο σύντομα αλλά έντονα σόλο που δεν διακόπτουν τη μουσική συνοχή. Η πανταχού παρουσία των leitmotiv και η χρωματική γλώσσα μας προϊδεάζουν για τα έργα των Βάγκνερ και Άρνολντ Σένμπεργκ που ακολούθησαν.^[3]

Χαρακτήρες

Παράσταση της Τόσκα στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης τον Νοέμβριο 2013

Χαρακτήρας	Είδος φωνής	Παγκόσμια Πρεμιέρα 14 Ιανουαρίου 1900^[4] Διευθυντής ορχήστρας: Λεοπόλντο Μουνιόνε
Φλόρια Τόσκα	σοπράνο	Hariclea Darclée^{[σημ. 3]}
Μάριο Καβαραντόσσι	τενόρος	Emilio De Marchi
Βαρώνος Σκάρπια	βαρύτονος	Eugenio Giraldoni
Τσέζαρε Αντζελόττι	βαθύφωνος	Ruggero Galli
Νεωκόρος	βαθύφωνος	Ettore Borelli
Σπολέττα	τενόρος	Enrico Giordano
Σιαρρόνε	βαθύφωνος	Giuseppe Gironi
Δεσμοφύλακας	βαθύφωνος	Aristide Parassani
Βοσκός	σοπράνο	Angelo Righi
Στρατιώτες, χωροφύλακες, παιδική χορωδία, αριστοκράτες, άνθρωποι του λαού

Υπόθεση

Α' Πράξη

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Ρώμη στα μέσα Ιουνίου του 1800, εποχή μεγάλων πολιτικών ανακατατάξεων στη Ρώμη.

Ο Αντελόττι, ένας βοναπαρτιστής πολιτικός κρατούμενος και πρώην πρόξενος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας^{[σημ. 4]}, δραπετεύει από τη φυλακή του Καστέλ Σαντ'Άντζελο και αναζητά καταφύγιο στη Βασιλική του Σαντ’ Αντρέα ντέλα Βάλε, όπου η αδερφή του, η μαρκησία Αταβάντι, του έκρυψε μια γυναικεία αμφίεση για να διαφύγει απαρατήρητος. Την μαρκησία έχει απεικονίσει, χωρίς αυτή να το γνωρίζει, σε έναν πίνακά του ο ζωγράφος Μάριο Καβαραντόσσι. Όταν ένας νεωκόρος εμφανίζεται στην εκκλησία, ο Αντζελόττι κρύβεται στο παρεκκλήσι της οικογένειας Αταβάντι.

Ο νεωκόρος, μουρμουρίζοντας, βάζει σε τάξη τα εργαλεία του ζωγράφου που έρχεται ύστερα από λίγο για να συνεχίσει να δουλεύει πάνω στον πίνακά του. Ο νεωκόρος τελικά αποχωρεί και ο Καβαραντόσσι διακρίνει τον Αντζελόττι στο παρεκκλήσι, τον οποίο γνωρίζει εδώ και αρκετό καιρό και του οποίου συμμερίζεται τις πολιτικές πεποιθήσεις. Οι δυο τους ετοιμάζουν το σχέδιο απόδρασης, αλλά η άφιξη της Φλόρια Τόσκα, της ερωμένης του Καβαραντόσσι, αναγκάζει τον Αντζελόττι να τρυπώσει ξανά στο παρεκκλήσι. Ο Μάριο δεν μπορεί να αποκαλύψει τι συμβαίνει στην αγαπημένη του επειδή φοβάται ότι αυτή, ως ένθερμη χριστιανή που είναι, θα αποκαλύψει την παρουσία του Αντζελόττι, όταν πάει να εξομολογηθεί. Η Τόσκα φανερώνει στον Μάριο τα σχέδιά της για εκείνο το βράδυ. Στη συνέχεια, αναγνωρίζοντας τη Μαρκησία Αταβάντι στη φιγούρα της Μαγδαληνής που απεικονίζεται στον πίνακα, κάνει μια σκηνή ζηλοτυπίας στον Μάριο, ο οποίος με δυσκολία καταφέρνει να την ηρεμήσει και να την διώξει. Ο Αντζελόττι βγαίνει από την κρυψώνα του και συζητά με τον Μάριο, ο οποίος του προσφέρει προστασία και τον στέλνει να κρυφτεί στη βίλα του στα περίχωρα. Μια βολή κανονιού αναγγέλλει τη φυγή του κρατούμενου από το Καστέλ Σαντ'Άντζελο. Ο Καβαραντόσσι αποφασίζει να συνοδεύσει τον Αντζελόττι για να τον καλύψει κατά την απόδραση και παίρνουν μαζί τους τη γυναικεία αμφίεση, ξεχνώντας όμως τη βεντάλια στο παρεκκλήσι. Η ψευδής είδηση της νίκης των αυστριακών στρατευμάτων επί του Ναπολέοντα στο Μαρένγκο^{[σημ. 5]} προκαλεί μεγάλη χαρά στον νεωκόρο, ο οποίος προσκαλεί την απείθαρχη παιδική χορωδία να προετοιμαστεί για το Te Deum των ευχαριστιών.

Ξαφνικά καταφθάνει ο βαρόνος Σκάρπια με τα τσιράκια του, επικεφαλής της παπικής αστυνομίας που, ψάχνοντας τα ίχνη του Αντζελόττι, έχει σοβαρότατες υποψίες για τον Μάριο, καθώς είναι κι αυτός βοναπαρτιστής. Για να μπορέσει να τον κατηγορήσει και να τον συλλάβει και έτσι να μπορέσει να βρει τον Αντζελόττι, προσπαθεί να εμπλέξει την Τόσκα, η οποία επέστρεψε στην εκκλησία για να ενημερώσει τον εραστή της ότι το πρόγραμμα τους άλλαξε καθώς την έχουν καλέσει να τραγουδήσει στο Παλάτσο Φαρνέζε για τους εορτασμούς της στρατιωτικής νίκης. Ο Σκάρπια προκαλεί τη νοσηρή ζήλια της Τόσκα χρησιμοποιώντας την ξεχασμένη βεντάλια στο παρεκκλήσι Αταβάντι. Η γυναίκα, υποψιαζόμενη ένα κρυφό ραντεβού μεταξύ του Μάριο και της μαρκησίας, ορκίζεται να τους βρει. Η Τόσκα φεύγει και ο Σκάρπια βάζει τον χωροφύλακα Σπολέττα να την ακολουθήσει κρυφά και, ενώ οι πιστοί γεμίζουν την εκκλησία ψάλλοντας το Te Deum για να γιορτάσουν την ήττα του Ναπολέοντα, ο βαρόνος φαντάζεται με άγρια χαρά τόσο τον απαγχονισμό του Καβαραντόσσι όσο και το να ρίξει στην αγκαλιά του την Τόσκα.

Β' Πράξη

Στο Παλάτσο Φαρνέζε γίνεται μια λαμπρή γιορτή παρουσία του Βασιλιά και της Βασίλισσας της Νάπολης για τη νικηφόρα μάχη, ο δε Σκάρπια δειπνεί στο διαμέρισμά του. Ο Σπολέτα με τους άλλους χωροφύλακες ακολούθησαν την έξαλλη Τόσκα στη βίλα του Μάριου, από την οποία η γυναίκα βγήκε λίγο μετά, έχοντας καταλάβει το σοβαρό λάθος που προκάλεσε η ζήλια της. Οι χωροφύλακες έψαξαν εξονυχιστικά το σπίτι αλλά δεν κατάφεραν να εντοπίσουν τον Αντζελόττι, έτσι συλλαμβάνουν τον Μάριο και τον φέρνουν στον Σκάρπια. Ο ζωγράφος, στην ανάκριση που ακολουθεί, αρνείται να αποκαλύψει την κρυψώνα του Αντζελόττι και στη συνέχεια οδηγείται σε ένα δωμάτιο όπου τον βασανίζουν.

Η Τόσκα, που μόλις είχε εκτελέσει μια καντάτα στον επάνω όροφο του μεγάρου, καλείται από τον Σκάρπια, ο οποίος φροντίζει να ακούσει η Τόσκα τις κραυγές του Μάριο. Εξουθενωμένη από τις κραυγές του άντρα που αγαπά, η τραγουδίστρια αποκαλύπτει στον Σκάρπια την κρυψώνα του δραπέτη: το πηγάδι στον κήπο της βίλας Καβαραντόσσι. Ο Μάριο, οδηγείται στον Σκάρπια, μαθαίνει για την προδοσία της Τόσκα και αρνείται να την αγκαλιάσει. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή φτάνει ένας αγγελιοφόρος για να ανακοινώσει ότι η είδηση της νίκης των αυστριακών στρατευμάτων ήταν ψευδής, και ότι αντ' αυτού ήταν ο Ναπολέων που νίκησε τους Αυστριακούς στο Μαρένγκο. Ο Μάριο υμνεί τη νίκη και ο Σκάρπια τον καταδικάζει αμέσως σε θάνατο με απαγχονισμό. Αργότερα έρχεται επίσης η είδηση ότι ο Αντζελόττι αυτοκτόνησε όταν είδε να καταφθάνουν οι χωροφύλακες. Ο Σκάρπια διατάζει να κρεμάσουν το σώμα του δίπλα στον Καβαραντόσσι.

Απελπισμένη, η Τόσκα ζητά από τον Σκάρπια να δώσει χάρη στον Μάριο. Ο βαρόνος συμφωνεί μόνο υπό τον όρο ότι εκείνη θα του δοθεί. Τρομοκρατημένη, η αοιδός ικετεύει τον αρχηγό της αστυνομίας και στρέφει στον Θεό μια μομφή, αλλά μάταια. ο Σκάρπια είναι ανένδοτος και η Τόσκα αναγκάζεται να υποχωρήσει. Στη συνέχεια, ο Σκάρπια καλεί τον Σπολέττα και, με ένα κρυφό νεύμα, κάνει την Τόσκα να πιστέψει ότι ο Καβαραντόσσι θα εκτελεστεί στα ψέματα, με μια ντουφεκιά με άδεια φυσίγγια. Αφού έγραψε την άδεια διέλευσης που θα επιτρέψει στους εραστές να φτάσουν στην Τσιβιταβέκια και από εκεί να διαφύγουν, ο Σκάρπια πλησιάζει την Τόσκα για να πάρει ό,τι έχει συμφωνηθεί, αυτή όμως αρπάζει ένα μαχαίρι που βρήκε στο τραπέζι και τον σκοτώνει. Έπειτα παίρνει την άδεια από τα χέρια του πτώματος, μετά, με θρησκευτική ευλάβεια, τοποθετεί δύο κηροπήγια δίπλα στο σώμα του Σκάρπια, έναν σταυρό στο στήθος του και τελικά τρέχει μακριά.

Γ' Πράξη

Ξημερώνει. Στο βάθος ένας νεαρός βοσκός τραγουδά ένα μελαγχολικό τραγούδι στη ρωμαϊκή διάλεκτο. Στις επάλξεις του Καστέλ Σαντ'Άντζελο, ο Μάριο είναι έτοιμος να πεθάνει και αρχίζει να γράφει ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα στην Τόσκα, αλλά, κυριευμένος από τις αναμνήσεις, δεν μπορεί να το τελειώσει. Η Τόσκα φτάνει απροσδόκητα και εξηγεί στον Μάριο ότι αναγκάστηκε να σκοτώσει τον Σκάρπια, δείχνοντάς του την άδεια και στη συνέχεια ενημερώνοντάς τον για τον ψεύτικο πυροβολισμό. Χαριτολογώντας τον συμβουλεύει να προσποιηθεί καλά τον πεθαμένο. Τον Μάριο, όμως, τον εκτελούν κανονικά. Η Τόσκα, συντετριμμένη και κυνηγημένη από τους χωροφύλακες, που βρήκαν τη σορό του Σκάρπια, φωνάζει «Ω Σκάρπια, ενώπιον του Θεού!», πέφτει από τις επάλξεις του κάστρου και σκοτώνεται.^[6]

Ορχήστρα

3 Φλάουτα (το δεύτερο και το τρίτο και πίκολο), 2 όμποε, αγγλικό κόρνο, 2 κλαρινέτα, μπάσο κλαρινέτο, 2 φαγκότο, κόντρα φαγκότο
4 γαλλικά κόρνα, 3 τρομπέτες, 3 τρομπόνια, μπάσο τρομπόνι
Τυμπάνια, τύμπανο, τρίγωνο, πιατίνια, ταμ ταμ, μπάσο τύμπανο
Γκλόκενσπηλ ορχήστρας, Τσελέστα, κώδωνες, άρπα
Έγχορδα με δοξάρι

Επί σκηνής:

Φλάουτο, βιόλα, άρπα, 4 γαλλικά κόρνα, 3 τρομπόνια, καμπάνες, αρμόνιο, 2 τύμπανα

Αξιοσημείωτα κομμάτια

Α' Πράξη

Recondita armonia Καβαραντόσσι
Non la sospiri Τόσκα, Καβαραντόσσι
Qual'occhio al mondo Τόσκα, Καβαραντόσσι
Va, Tosca! Σκάρπια, χορωδία

Β' Πράξη

Ha più forte sapore Σκάρπια
Vittoria! Vittoria! Καβαραντόσσι
Vissi d'arte^[7] Τόσκα

Γ' Πράξη

Io de' sospiri Βοσκός
E lucevan le stelle Καβαραντόσσι
O dolci mani Καβαραντόσσι
Amaro sol per te m'era il morire Τόσκα, Καβαραντόσσι ^[3]

Ηχογραφήσεις

Έχουν γίνει περισσότερες από 250 ηχογραφήσεις^[8] της Τόσκα. Ακολουθούν μερικές από τις σημαντικότερες:

Έτος	Διανομή (Τόσκα, Καβαραντόσσι, Σκάρπια)	Διευθυντής Ορχήστρας, Λυρικό θέατρο και ορχήστρα	Δισκογραφική εταιρεία
1918	Lya Remondini, Carlo Broccardi, Dario Zani	Carlo Sabajno Σκάλα του Μιλάνου	La voce del padrone
1929	Carmen Melis, Piero Pauli, Apollo Granforte	Carlo Sabajno Σκάλα του Μιλάνου	Arkadia
1938	Maria Caniglia, Beniamino Gigli, Armando Borgioli	Oliviero De Fabritiis Θέατρο της Όπερας της Ρώμης	HMV
1946	Grace Moore, Jan Peerce, Lawrence Tibbett	Cesare Sodero Μετροπόλιταν όπερα, Νέα Υόρκη (Ηχογράφηση παράστασης, 9 Φεβρουαρίου 1946)	Myto Records
1950	Μαρία Κάλλας, Mario Filippeschi, Robert Weede	Umberto Mugnai Palacio de Bellas Artes, Πόλη του Μεξικού (Ηχογράφηση παράστασης, 8 Ιουνίου 1950)	Arkadia
1951	Ρενάτα Τεμπάλντι, Giuseppe Campora, Enzo Mascherini	Alberto Erede Εθνική Ακαδημία της Αγίας Καικιλίας	Decca Records
1952	Μαρία Κάλλας, Τζουζέπε Ντι Στέφανο, Piero Campolonghi	Guido Picco Palacio de Bellas Artes, Πόλη του Μεξικού (Ηχογράφηση παράστασης, 1 Ιουλίου 1952)	Archipel
1953	Μαρία Κάλλας, Τζουζέπε Ντι Στέφανο, Τίτο Γκόμπι	Victor de Sabata Σκάλα του Μιλάνου	EMI Classics
1956	Ρενάτα Τεμπάλντι, Richard Tucker, Leonard Warren	Δημήτρης Μητρόπουλος Μετροπόλιταν όπερα (Ηχογράφηση παράστασης, 7 Ιανουαρίου 1956)	Andromeda
1957	Antonietta Stella, Gianni Poggi, Giuseppe Taddei	Τούλιο Σεραφίν Teatro di San Carlo, Νάπολη	Philips Records
1959	Ρενάτα Τεμπάλντι, Τζουζέπε Ντι Στέφανο, Τίτο Γκόμπι	Gianandrea Gavazzeni Σκάλα του Μιλάνου (Ηχογράφηση παράστασης, Δεκέμβριος 1959)	Opera d'Oro
1964	Μαρία Κάλλας, Carlo Bergonzi, Τίτο Γκόμπι	Georges Prêtre Κονσερβατόριο του Παρισιού	EMI Classics
1964	Μαρία Κάλλας, Renato Cioni, Τίτο Γκόμπι^[9]	Carlo Felice Cillario Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (Ηχογράφηση παράστασης, 24 Ιανουαρίου 1964)	EMI Classics
1966	Birgit Nilsson, Franco Corelli, Dietrich Fischer-Dieskau	Lorin Maazel Εθνική Ακαδημία της Αγίας Καικιλίας	Decca
1972	Leontyne Price, Πλάθιντο Ντομίνγκο, Sherrill Milnes	Zubin Mehta Philharmonia Orchestra, Λονδίνο	RCA Red Seal
1976	Γκαλίνα Βισνέφσκαγια, Franco Bonisolli, Matteo Manuguerra	Μστισλάβ Ροστροπόβιτς Orchestre National de France	Deutsche Grammophon
1976	Μονσεράτ Καμπαγιέ, Χοσέ Καρρέρας, Ingvar Wixell	Colin Davis Βασιλική Όπερα του Λονδίνου	Philips Records
1978	Mirella Freni, Λουτσιάνο Παβαρότι, Sherrill Milnes	Nicola Rescigno National Philharmonic Orchestra	Decca
1979	Katia Ricciarelli, Χοσέ Καρρέρας, Ruggero Raimondi	Χέρμπερτ φον Κάραγιαν Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου	Deutsche Grammophon
1980	Ρενάτα Σκότο, Πλάθιντο Ντομίνγκο, Renato Bruson	James Levine Philharmonia Orchestra	EMI Classics
1990	Κίρι Τε Κανάουα, Giacomo Aragall, Leo Nucci	Georg Solti National Philharmonic Orchestra	Decca
1990	Ράινα Καμπάιβανσκα, Luciano Pavarotti, Ingvar Wixell	Daniel Oren Βασιλική Όπερα του Λονδίνου	RCA Victor Red Seal
2000	Άντζελα Γκεοργκίου, Roberto Alagna, Ruggero Raimondi	Antonio Pappano Βασιλική Όπερα του Λονδίνου	EMI Classics
2000	Μαρία Γκουλέγκινα, Salvatore Licitra, Leo Nucci	Ρικάρντο Μούτι Σκάλα του ΜΙλάνου	Sony Classical Records
2001	Fiorenza Cedolins, Αντρέα Μποτσέλι, Carlo Guelfi	Zubin Mehta Maggio Musicale Fiorentino	Decca

Σημειώσεις

↑ Μανόν Λεσκώ και Λα Μποέμ
↑ Το leitmotiv (οδηγητικό μοτίβο) είναι ένα χαρακτηριστικό μουσικό σχήμα που υποδηλώνει ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση ή ιδέα. Μπορεί να επαναλαμβάνεται αναλλοίωτο ή να αλλάζει ενορχηστρωτικά, ρυθμικά ή αρμονικά.
↑ Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Ρουμάνας σοπράνο Χαρίκλειας Χαρτουλάρυ (1860-1939), η μητέρα της οποίας καταγόταν από την οικογένεια Μαυροκορδάτου^[5]
↑ Στις 10 Φεβρουαρίου 1798, ο Λουί Αλεξάντρ Μπερτιέ, στρατηγός του Ναπολέοντα, εισέβαλε στη Ρώμη, καταλύοντας την παπική εξουσία. Υπό την προστασία των γαλλικών στρατευμάτων ιδρύθηκε η Ρωμαϊκή Δημοκρατία η οποία καταλύθηκε τον Ιούνιο του 1800 και οι Ιταλοί που την είχαν στηρίξει καταδιώχθηκαν από το Παπικό Κράτος που ανασυστάθηκε με τη βοήθεια του Βασιλείου της Νεαπόλεως
↑ Στις 14 Ιουνίου 1800 ο στρατός του Ναπολέοντα συνάντησε τις αυστριακές δυνάμεις στη πόλη του Μαρένγκο. Τα αυστριακά στρατεύματα σημείωσαν αρχικά επιτυχία. Ο διοικητής τους, Μίκαελ φον Μέλας, έστειλε αυτά τα νέα νότια προς τη Ρώμη. Ωστόσο, νέα γαλλικά στρατεύματα έφτασαν αργά το απόγευμα και ο Ναπολέων επιτέθηκε στους κουρασμένους Αυστριακούς αναγκάζοντάς τους σε άτακτη υποχώρηση. Και τότε ο Μέλας έστειλε έναν δεύτερο αγγελιαφόρο νότια με το νέο μήνυμα.

Βιβλιογραφικές πηγές

ΚΑΡΝΕΡ ΜΟΣΚΟ: GIACOMO PUCCINI: TOSCA, 1985, CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS, ISBN 9780521296618

Παραπομπές

↑ Betsy Schwarm. «Tosca». Britannica. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.
↑ Γιάννης και Ανθούλα Παπαδοπούλου (2001). «VII. Η ιταλική όπερα τον 19ο αιώνα». Όπερα, Διαδρομή στα Λυρικά Μονοπάτια. Αθήνα: Μουσικός οίκος Φίλιππος Νάκας. σελ. 111. ISBN 960-290-571-9.
↑ ^3,0 ^3,1 Harold Rosenthal -John Warrack (ed. italiana Luciano Alberti) (1991). «Τόσκα». Dizionario enciclopedico dell'opera lirica. Φλωρεντία: Le lettere. σελίδες 906–907. ISBN 88 7166 038 2.
↑ «Tosca: Performance history». Stanford University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2010.
↑ «Hariclea Darclèe. 150 anni della nascita del soprano romeno (1860-1939)». Centro Culturale Italo Romeno, Milano. 1 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2022.
↑ Γιάννης και Ανθούλα Παπαδοπούλου (2001). «Μέρος Δεύτερο, G. Puccini: ΤΟΣΚΑ». Όπερα, Διαδρομή στα Λυρικά Μονοπάτια. Αθήνα: Μουσικός οίκος Φίλιππος Νάκας. σελίδες 310–311. ISBN 960-290-571-9.
↑ «Maria Callas - Vissi d'arte (Puccini, Tosca)». YouTube. 24 Ιανουαρίου 1964. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.
↑ Recordings of Tosca on operadis-opera-discography.org.uk
↑ Anna Tims (23 Ιουλίου 2012). «How we made: Franco Zeffirelli and John Tooley on Tosca (1964)». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Τόσκα (όπερα)

[2] Μανόν Λεσκώ και Λα Μποέμ

[3] Το leitmotiv (οδηγητικό μοτίβο) είναι ένα χαρακτηριστικό μουσικό σχήμα που υποδηλώνει ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση ή ιδέα. Μπορεί να επαναλαμβάνεται αναλλοίωτο ή να αλλάζει ενορχηστρωτικά, ρυθμικά ή αρμονικά.

[8] Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της Ρουμάνας σοπράνο Χαρίκλειας Χαρτουλάρυ (1860-1939), η μητέρα της οποίας καταγόταν από την οικογένεια Μαυροκορδάτου^[5]

[9] Στις 10 Φεβρουαρίου 1798, ο Λουί Αλεξάντρ Μπερτιέ, στρατηγός του Ναπολέοντα, εισέβαλε στη Ρώμη, καταλύοντας την παπική εξουσία. Υπό την προστασία των γαλλικών στρατευμάτων ιδρύθηκε η Ρωμαϊκή Δημοκρατία η οποία καταλύθηκε τον Ιούνιο του 1800 και οι Ιταλοί που την είχαν στηρίξει καταδιώχθηκαν από το Παπικό Κράτος που ανασυστάθηκε με τη βοήθεια του Βασιλείου της Νεαπόλεως

[10] Στις 14 Ιουνίου 1800 ο στρατός του Ναπολέοντα συνάντησε τις αυστριακές δυνάμεις στη πόλη του Μαρένγκο. Τα αυστριακά στρατεύματα σημείωσαν αρχικά επιτυχία. Ο διοικητής τους, Μίκαελ φον Μέλας, έστειλε αυτά τα νέα νότια προς τη Ρώμη. Ωστόσο, νέα γαλλικά στρατεύματα έφτασαν αργά το απόγευμα και ο Ναπολέων επιτέθηκε στους κουρασμένους Αυστριακούς αναγκάζοντάς τους σε άτακτη υποχώρηση. Και τότε ο Μέλας έστειλε έναν δεύτερο αγγελιαφόρο νότια με το νέο μήνυμα.

[1] Betsy Schwarm. «Tosca». Britannica. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.

[4] Γιάννης και Ανθούλα Παπαδοπούλου (2001). «VII. Η ιταλική όπερα τον 19ο αιώνα». Όπερα, Διαδρομή στα Λυρικά Μονοπάτια. Αθήνα: Μουσικός οίκος Φίλιππος Νάκας. σελ. 111. ISBN 960-290-571-9.

[lettere-5] 3,0 ^3,1 Harold Rosenthal -John Warrack (ed. italiana Luciano Alberti) (1991). «Τόσκα». Dizionario enciclopedico dell'opera lirica. Φλωρεντία: Le lettere. σελίδες 906–907. ISBN 88 7166 038 2.

[stanford-6] «Tosca: Performance history». Stanford University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2010.

[7] «Hariclea Darclèe. 150 anni della nascita del soprano romeno (1860-1939)». Centro Culturale Italo Romeno, Milano. 1 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2022.

[11] Γιάννης και Ανθούλα Παπαδοπούλου (2001). «Μέρος Δεύτερο, G. Puccini: ΤΟΣΚΑ». Όπερα, Διαδρομή στα Λυρικά Μονοπάτια. Αθήνα: Μουσικός οίκος Φίλιππος Νάκας. σελίδες 310–311. ISBN 960-290-571-9.

[12] «Maria Callas - Vissi d'arte (Puccini, Tosca)». YouTube. 24 Ιανουαρίου 1964. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.

[13] Recordings of Tosca on operadis-opera-discography.org.uk

[14] Anna Tims (23 Ιουλίου 2012). «How we made: Franco Zeffirelli and John Tooley on Tosca (1964)». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2022.

[1]

[σημ. 1]

[σημ. 2]

[2]

[3]

[4]

[σημ. 3]

[σημ. 4]

[σημ. 5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[5]