Σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά - Πάτρας (μετρική)

Σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά - Πάτρας
	Άποψη του παλαιού σταθμού Κορίνθου.
Πληροφορίες
Ιδιοκτησία	OΣΕ
Περιοχή	Αττική, Πελοπόννησος και Δυτική Ελλάδα
Είδος	Περιφερειακός σιδηρόδρομος
Τερματικοί	Πειραιάς; Πάτρα
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας	1884
Διαχειριστής	ΣΠΑΠ (1884-1962); ΣΕΚ (1962-1970); ΟΣΕ (1971-2007)
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Μήκος γραμμής	230,2 χλμ.
Εύρος γραμμής	1.000 χιλιοστά (μετρικό εύρος)
	Σχετικά πολυμέσα
Διαδρομή
π • σ • ε Σιδηροδρομική Γραμμή; Πειραιά - Πάτρας

Η Σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά - Πάτρας ήταν μία μετρική σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε την Αθήνα με την Κόρινθο και την Πάτρα. Κατασκευάστηκε το 1884 και καταργήθηκε ολοκληρωτικά το 2007, με την κατασκευή της γραμμής Αεροδρομίου-Πάτρας.

Ιστορία

Η γραμμή δεν κατασκευάστηκε εξ' ολοκλήρου, αλλά τμηματικά. Οι πρώτες ενέργειες έγιναν το 1870, όπου Γάλλοι κεφαλαιούχοι πρότειναν ένα ολοκληρωμένο σιδηροδρομικό δίκτυο που θα ένωνε όλες τις κύριες πόλεις της Πελοποννήσου, μία πρόταση που τελικά δεν προχώρησε^[2]. Εννέα χρόνια αργότερα, το 1879, γίνεται μία νέα προσπάθεια, υποβάλλοντας προτάσεις κατασκευής τεσσάρων γραμμών στον κόμη Ντε Μουρτεσί. Μία από αυτές ήταν η Πόρτο Ράφτη-Πάτρα-Ιωάννινα. Ως αντάλλαγμα, το ελληνικό κράτος προσφέρει για 99 χρόνια τον απαραίτητο εδαφικό χώρο για την κατασκευή της γραμμής, τα κτήματα και τις λίμνες, καθώς και τα λατομεία και τα ορυχεία που απέχουν 10 χιλιόμετρα από την γραμμή^[2].

Το 1882 πρωθυπουργός της Ελλάδας γίνεται ο Χαρίλαος Τρικούπης και ακυρώνει τη σύμβαση του 1879. Αντίθετα υπογράφει συμβάσεις για την κατασκευή 700 χλμ σιδηροδρομικής γραμμής με προοπτική για άλλα 700 χλμ. Παράλληλα προσεγγίζει κατασκευαστικές εταιρείες και επιχορηγεί με 20.000 δρχ ανά χιλιόμετρο, αλλά μετά, λόγω απροθυμίας των ιδιωτών, το ρόλο του εργολάβου αναλαμβάνει το κράτος^[2]. Έτσι η γραμμή άρχιζε να κατασκευάζεται το 1882, με την κατασκευή του τμήματος Σκαραμαγκάς-Κόρινθος, ώστε να ενωθεί σιδηροδρομικά ο Σαρωνικός κόλπος με τον Κορινθιακό, καθώς δεν είχε κατασκευαστεί η Διώρυγα της Κορίνθου τότε. Έτσι αποφευγόταν ο περίπλους της Πελοποννήσου και οι επιβάτες μπορούσαν να ταξιδέψουν από τον ένα κόλπο στον άλλον σιδηροδρομικώς. Τρία χρόνια αργότερα, το 1885 επεκτάθηκε η γραμμή ως τον σταθμό Πειραιά Λιμένα^[3], ενώ το 1887 το τρένο έφτασε για πρώτη φορά στην Πάτρα.

Η γραμμή έμεινε ως είχε ως τον Ιούνιο του 2005, όταν ο σταθμός του Πειραιά Λιμένα έκλεισε, ενώ στις 8 Αυγούστου 2005 έκλεισε και ο Σταθμός Πελοποννήσου, ώστε να αποξηλωθεί η μετρική γραμμή και να αντικατασταθεί από κανονικού εύρους. Από το 2005 τα δρομολόγια προς Πάτρα ξεκινούσαν από τον παλαιό σταθμό Αγ. Αναργύρων, μέχρι το 2007, όταν ολοκληρώθηκαν τα έργα υποδομής της κανονικής γραμμής Πειραιάς-Κόρινθος-Κιάτο.

Δρομολόγια

Όταν ενσωματώθηκαν οι Σ.Π.Α.Π. στους Σ.Ε.Κ. το 1962 η γραμμή συνέδεε τον Πειραιά με την Πάτρα με 6 ζεύγη δρομολογίων την ημέρα. Το 1992, με την δρομολόγηση των συρμών Intercity, βελτιώθηκε η επιβατική κυκλοφορία στη γραμμή Πειραιάς-Πάτρα και τα δρομολόγια αυξήθηκαν στα 9 ζεύγη για να περιοριστούν όμως το 1996 σε 8 ζεύγη δρομολογίων την ημέρα. Το 2005, με το κλείσιμο των σταθμών Πειραιά και Αθήνας, η γραμμή συνέχισε να συνδέει τους Αγ. Αναργύρους με την Πάτρα με 8 ζεύγη καθημερινά, ενώ από τον Δεκέμβριο του 2005 τα τρένα από την Πάτρα τερμάτιζαν πλέον στο Νέο Σ.Σ. Κορίνθου (Εξαμίλια).

Υποδομή

Η υποδομή της γραμμής αποτελούνταν από ξύλινους στρωτήρες, παλαιάς τεχνολογίας υλικά, ενώ το πλάτος της γραμμής ήταν ένα μέτρο.

Κύριοι σταθμοί μετρικής γραμμής

Οι κυριότεροι σταθμοί της μετρικής σιδηροδρομικής γραμμής ήταν οι εξής:

Πειραιάς
Αθήνα-Πελοποννήσου, ανταπόκριση με ΣΕΚ προς Λάρισα
Άγιοι Ανάργυροι
Ελευσίνα
Ισθμός, ανταπόκριση με γραμμή προς Λουτράκι
Κόρινθος, ανταπόκριση με γραμμή προς Τρίπολη και Καλαμάτα
Κιάτο
Ξυλόκαστρο
Δερβένι
Ακράτα
Διακοπτό, ανταπόκριση με οδοντωτό προς Καλάβρυτα
Αίγιο
Ρίο
Πάτρα, ανταπόκριση με γραμμή προς Πύργο και Καλαμάτα

Παρατηρήσεις

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Κρηπιδωμάτων ήταν αφετηρία βιομηχανικού σιδηροδρόμου που οδηγούσε στα ορυχεία Περιστερίου, όπου σήμερα βρίσκεται ο σταθμός Μετρό Ανθούπολη
Ο διατηρητέος από το ΥΠΠΟ το 1986 Σιδηροδρομικός Σταθμός Πλατάνου γκρεμίστηκε προκειμένου να κατασκευαστεί η Σιδηροδρομική Γραμμή Υψηλών Ταχυτήτων Πειραιώς - Πατρών.^[4]

Παραπομπές

↑ Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου, Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι. Η διαδρομή τους από το 1869 έως σήμερα, Αθήνα: Μίλητος, 1997, σ. 178.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 "Εν αρχή ην ο Τρικούπης", στο αφιέρωμα "Η ιστορία του σιδηροδρόμου", Ελευθεροτυπία (3 Ιουλίου 1999), ένθετο, σελ. 5.
↑ Άρης Χατζηγεωργίου, "Πού πας τρενάκι σε τέτοιους καιρούς...", στο αφιέρωμα "Η ιστορία του σιδηροδρόμου. Τα τρένα που φύγαν τα τρένα που έρχονται", Ελευθεροτυπία (3 Ιουλίου 1999), ένθετο, σελ. 2.
↑ Πληροφορία από φιλοσιδηροδρομική ομάδα του Facebook ΣΠΑΠ Ανώτερη

[1] Σύλλογος Φίλων του Σιδηροδρόμου, Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι. Η διαδρομή τους από το 1869 έως σήμερα, Αθήνα: Μίλητος, 1997, σ. 178.

[Ιστορία1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 "Εν αρχή ην ο Τρικούπης", στο αφιέρωμα "Η ιστορία του σιδηροδρόμου", Ελευθεροτυπία (3 Ιουλίου 1999), ένθετο, σελ. 5.

[Ιστορία2-3] Άρης Χατζηγεωργίου, "Πού πας τρενάκι σε τέτοιους καιρούς...", στο αφιέρωμα "Η ιστορία του σιδηροδρόμου. Τα τρένα που φύγαν τα τρένα που έρχονται", Ελευθεροτυπία (3 Ιουλίου 1999), ένθετο, σελ. 2.

[4] Πληροφορία από φιλοσιδηροδρομική ομάδα του Facebook ΣΠΑΠ Ανώτερη

[1]

[2]

[3]

[4]