Πεύκο Αχαΐας
Συντεταγμένες: 37°51′45″N 22°02′33″E / 37.86250°N 22.04250°E
Το Πεύκο[1] είναι μικρό ορεινό χωριό του "καλλικρατικού" Δήμου Καλαβρύτων στην Αχαΐα.
| Πεύκο | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Καλαβρύτων |
| Δημοτική Ενότητα | Παΐων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 717 |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 47 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Τσαρούχλι |
Τοποθεσία
ΕπεξεργασίαΕίναι ένα από τα μικρά χωριά του Δήμου Καλαβρύτων με περίπου 70 σπίτια και 66 μόνιμους κατοίκους, χτισμένο σε υψόμετρο 717 μέτρων στις πλαγιές του βουνού που στην κορυφή του δεσπόζει ο κόκκινος βράχος-σπηλιά. Βρίσκεται όμως πιο κοντά στην Αρκαδία, αφού είναι 2 χλμ. δεξιά στο 62ο χλμ. της Εθνικής Οδού Πατρών-Τριπόλεως "111", με μεσημβρινό προσανατολισμό και πανοραμική θέα προς τα Γορτυνιακά βουνά της Βυτίνας και το Μαίναλο.
Ιστορία
Επεξεργασία
Αρχαιότητα
ΕπεξεργασίαΟ αρχαίος περιηγητής Παυσανίας τον 2ο αιώνα μ.Χ αναφέρει[2] ότι μπήκε στο περίφημο δάσος δρυών του Σόρωνος, το οποίο φιλοξενούσε αγριόχοιρους, αρκούδες και χελώνες υπερβολικού μεγέθους, με το κέλυφος των οποίων γινόταν λύρα. Το δάσος αυτό εκτεινόταν από το Λάδωνα ποταμό μέχρι την αρχαία Ψωφίδα, ενώ επίσης πέρασε και από τη κώμη των Αργεαθών και των Λυκούντων και της Σκοτάνης. Σύμφωνα με τους μελετητές οι Λυκούντες βρίσκονταν νότια των σημερινών χωριών Αμυγδαλιάς και Πεύκου σε ύψωμα κάτω από "Το Χάνι Του Πίττα", όπου βρίσκονται και απομεινάρια αρχαίας πόλης, και ήταν μικρή πόλη της αρχαίας Κλειτορίας[3][4].
Η ονομασία Τσαρούχλι
ΕπεξεργασίαΠριν από την επανάσταση του 1821 υπήρχε το χωριό με την ονομασία Τσαρούχλι, όνομα πιθανόν σλαβικό, που μάλλον σημαίνει χυλός, δηλαδή είδος γλυκίσματος από νερό, αλεύρι και ζάχαρη ή βούτυρο[5].
Σύμφωνα και με την έρευνα του Περικλή Ροδάκη για τους Σλάβους στην Πελοπόννησο[6], από τον 6ον έως τον 8ο αιώνα μ.Χ. οι Άβαροι (Αβαροσλάβοι) είχαν κυριαρχήσει και στην Πελοπόννησο και, όταν εκδιώχθηκαν από τους Βυζαντινούς, οι Εζερίτες και οι Μίληγκες παρέμειναν στα ορεινά της Πελοποννήσου και ειδικότερα στην περιοχή των Αροανίων (Χελμός) και του Ερύμανθου. Τα παλιά ονόματα χωριών και παλιά τοπωνύμια, όπως Στρέζοβα, Χόβολη, Τσαρούχλι, Νεζερά (Νεζεροχώρια από τους Εζερίτες), είναι ονομασίες σλαβικές. Με το πέρασμα του χρόνου ξέχασαν την γλώσσα τους και αφομοιώθηκαν με τον ντόπιο νεοελληνικό πληθυσμό, μιλούν νεοελληνικά και παίρνουν τα ήθη και τις παραδόσεις τους.
Ενετοκρατία
ΕπεξεργασίαΣτην εποχή της Ενετοκρατίας αναφέρεται ότι στο βουνό του "Αϊ-Γιώργη", που βρίσκεται δυτικά του χωριού, υπήρχε μικρό κάστρο που το χρησιμοποιούσαν για να ελέγχουν όλη τη γύρω περιοχή αλλά και για την μετάδοση μηνυμάτων με φρυκτωρίες (αναμμένους πυρσούς).
Σύμφωνα με την απογραφή των Βενετών "Grimani", το 1700 υπήρχε οικισμός με την ονομασία Zarugli (Τσαρούχλι) πέντε οικογενειών[5] (3 αγόρια, 2 κορίτσια, 5 ενήλικοι άνδρες, 4 ενήλικες γυναίκες και 1 γερόντισσα), σύνολο 15 άτομα.
Νεώτερη ιστορία
ΕπεξεργασίαΣτα 1835 αναφέρεται ο οικισμός "Tsarochli" να απέχει μία ώρα και 10 λεπτά δρόμο από το γειτονικό Σοπωτό[5].
Τα περισσότερα κτήματα ήταν προυχόντων από το Σοπωτό. Αυτό πιστοποιείται, αφού και σήμερα υπάρχουν πολλά απ' αυτά, τα οποία υπενοικίαζαν οι Τσαρουχλαίοι για να τα καλλιεργούν και να τα βόσκουν. Το ότι ήταν συγκροτημένο χωριό στη θέση που βρίσκεται σήμερα πιστοποιείται επίσης από την ενοριακή εκκλησία του χωριού, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία φέρει αγιογραφίες και εικόνες, οι οποίες κατασκευάστηκαν πριν από το 1750.
Επίσης αναφέρεται, και στην ιστορία μιας γυναίκας, της "Τσούναινας", ότι πέρασε το 1826 15 -20 Σεπτεμβρίου απόσπασμα του στρατού του Ιμπραήμ πασά και είχε στρατοπεδεύσει στην περιοχή της Κακάσοβας κυνηγώντας τους απροσκύνητους και δεν άφησε λίθον επί λίθου. Η γυναίκα όμως αιχμάλωτη των Τούρκων έχοντας στην αγκαλιά το μωρό της -λέει ο θρύλος- βλέπει τον Αϊ-Γιώργη να της λέει "Τι κάθεσαι; Πάρε το παιδί και φύγε". Λέγεται ότι έφυγε κρυφά, δεν την πήραν είδηση οι φρουροί και σώθηκε κρυμμένη κάτω από μια μεγάλη πέτρα, έξω και βόρεια του χωριού, που τότε ήταν δασωμένη περιοχή, γνωστή και σήμερα ως της "Τσούναινας η πέτρα"[7].
Από τη γενιά της παραπάνω γυναίκας της "Τσιούναινας" προέρχονται και οι σημερινοί Τσιουναίοι, που από το 1895 περίπου πήραν το επώνυμο "Δημητρακόπουλος". Αυτό δείχνει ότι ο σύζυγος της Τσιούναινας ονομαζόταν Δημητράκης. Λέγεται δε από τους γηραιότερους ότι ήταν περαστικοί από την περιοχή με τις οικογένειές τους και τα υπάρχοντά τους,τους συνέλαβε το απόσπασμα του Ιμπραήμ και τους μεν άνδρες τους είχαν κλεισμένους στο χάνι του Καλαθά κοντά στην Πάος, τους οποίους αργότερα τους θανάτωσαν, τις δε γυναίκες τις είχαν κλεισμένες στην Κακασοβα και τις προόριζαν για τα χαρέμια τους και τα παιδιά ίσως για γενίτσαρους;
Σύγχρονη ιστορία
ΕπεξεργασίαΣτους Βαλκανικούς πολέμους, της Μικράς Ασίας αλλά και του '40 πολλοί άνδρες του χωριού είχαν πάρει μέρος και κατάφεραν να επιστρέψουν σώοι στα σπίτια τους. Αρκετοί όμως σκοτώθηκαν στις περιοχές της Μακεδονίας, Μικράς Ασίας και Βορείου Ηπείρου.
Το 1955, κατόπιν κυβερνητικής οδηγίας για μετονομασία χωριών που είχαν ονόματα ξενικής προέλευσης, το χωριό μετονομάστηκε από Τσαρούχλι σε Πεύκον[8], γιατί υπήρχε μια συστάδα πεύκων έξω από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που είχαν φυτευτεί περί το 1935 στη θέση του παλιού νεκροταφείου του χωριού.
Διοικητική εξέλιξη
ΕπεξεργασίαΣύμφωνα και με τον Ελευθέριο Γ. Σκιαδά, το 1835 αναφέρεται ως χωριό με την ονομασία Ψαρούχλη με 117 κατοίκους και υπαγόταν στο δήμο Αροανείας, με έδρα το Σοπωτό της επαρχίας Διποταμίας του Νομού Αχαΐας και Ήλιδος και την επόμενη χρονιά μετατάχτηκε στην επαρχία Κυναίθης (Καλαβρύτων) του Νομού Αχαΐας και Ήλιδος[9][10][11].
Με το ΦΕΚ 2Α της 20/01/1870 αποσπάστηκε από τον τότε Δήμο Αροανείας στον τότε Δήμο Παΐων[10]. Μεταξύ 1912 και 1913 εθεωρείτο επισήμως κατηργημένος διοικητικά οικισμός[10]. Με το ΦΕΚ 200Α της 09/10/1913 προσαρτήθηκε στην τότε Κοινότητα Στρέζοβας[10]. Με το ΦΕΚ 115/12-06-1919 ορίστηκε ως έδρα της Κοινότητας Τσαρουχλίου, αποσπώμενο από αυτήν της Στρέζοβας[10][11]. Το 1955 με το ΦΕΚ 287Α της 10/10/1955 μετονομάστηκε σε Πεύκον[10], όπως και η κοινότητα[11]. Το 1997 με το ΦΕΚ 244Α της 04-12-1997 προσαρτάται στο Δήμο Παΐων[10][11]. Το 2010 με το ΦΕΚ 87Α της 07-06-2010 προσαρτάται στον "καλλικρατικό" Δήμο Καλαβρύτων[10][11].
Δημογραφική εξέλιξη
ΕπεξεργασίαΣτα 1700 αναφέρεται στη βενετική απογραφή Grimani ως Zarugli και έχει πληθυσμό 5 οικογένειες (15 κάτοικοι)[5].
Η δημογραφική εξέλιξη του χωριού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[12][13] είναι η εξής:
| 1830 | 1835 | 1844 | 1848-1851 | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 24 οικογ. - 112 κατ.[5] |
20 οικογ. - 116 κατ.[5] |
142 κατ.[5] | 38 οικογ. - 154 κατ.[5] |
154 κατ.[5] | 173[5] | 193[5] | 222[5] | 240[5] | 256[5] | 255[5] | 283[5] | 313[5] | 266[5] | 212[5] | 160[5] | 129[5] | 118[5][14] | 66[15] |
Κάτοικοι
ΕπεξεργασίαΜία εκδοχή αναφέρει ότι οι κάτοικοι του χωριού προέρχονται από την Κορινθία ενώ οι τοπικές μαρτυρίες αναφέρονται στην καταγωγή από την Αρκαδία και την Αροανία[5].
Στις δεκαετίες του '50, '60 και '70 το χωριό έσφυζε από ζωή με 240 περίπου μόνιμους κατοίκους. Το δημοτικό σχολείο είχε 55 ως και 70 μαθητές και οι ασχολίες των κατοίκων ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Η εκμετάλλευσή τους όμως γινόταν με παλιές, μη προσοδοφόρες μεθόδους. Έτσι οι νέοι σταδιακά εγκατέλειπαν το χωριό για την πόλη αλλά και το εξωτερικό, ιδιαίτερα την Αυστραλία αλλά και στην Αμερική[5].
Σήμερα (2011) ζουν μόνιμα 66 περίπου κάτοικοι, κυρίως ηλικιωμένοι, και κάποιοι νέοι, οι οποίοι αποφάσισαν να μείνουν στο χωριό και να ασχοληθούν με την γεωργία, αλλά κυρίως με την κτηνοτροφία[5].
Πολιτισμός
ΕπεξεργασίαΟ "Σύλλογος των απανταχού Πευκιωτών" κάνει σημαντική προσπάθεια και φέρνει σε επαφή τους συγχωριανούς, αναβιώνοντας παλιά έθιμα, κυρίως το Πάσχα και το Δεκαπεντάγουστο, με συναντήσεις και πανηγύρια, χοροεσπερίδες στην Αθήνα και προσφορές διασκέδασης στους ηλικιωμένους του χωριού.
Προσωπικότητες
ΕπεξεργασίαΑπό το Πεύκο κατάγονται ο γνωστός λαϊκός τραγουδιστής Βασίλης Τερλέγκας, η πασίγνωστη τραγουδίστρια τις δεκαετίες '50-'60 Αθανασία Αλεξανδροπούλου, οι δημοτικοί οργανοπαίκτες: Θανάσης Τερλέγκας, Αλέκος Τερλέγκας, Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος και Θόδωρος Δίπλας, που με τα τραγούδια τους διασκέδαζαν όλη την επαρχία Καλαβρύτων στα πανηγύρια στους γάμους και στα βαφτίσια. Από το Πεύκο επίσης κατάγονται και καταξιωμένοι επιστήμονες, όπως καθηγητές πανεπιστημίων, γιατροί, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, λογιστές, αστυνομικοί κ.ά. καθώς και άνθρωποι που διέπρεψαν ως ελεύθεροι επαγγελματίες.
Παραπομπές και υποσημειώσεις
Επεξεργασία- ↑ Να μην συγχέεται με το χωριό Πεύκα Αχαΐας.
- ↑ [...]διαβήσῃ τε δὴ τὸν ποταμὸν καὶ ἐπὶ δρυμὸν ἀφίξῃ Σόρωνα διά τε Ἀργεαθῶν καὶ Λυκούντων καλουμένων καὶ Σκοτάνης. ἄγει μὲν δὴ ὁ Σόρων τὴν ἐπὶ Ψωφῖδος: θηρία δὲ οὗτός τε καὶ ὅσοι δρυμοὶ τοῖς Ἀρκάσιν εἰσὶν ἄλλοι παρέχονται τοσάδε, ἀγρίους ὗς καὶ ἄρκτους καὶ χελώνας μεγίστας μεγέθει: λύρας ἂν ποιήσαιο ἐξ αὐτῶν χελώνης Ἰνδικῆς λύρᾳ παρισουμένας. τοῦ Σόρωνος δὲ πρὸς τοῖς πέρασιν ἔστι μὲν Πάου κώμης ἐρείπια, εἰσὶ δὲ οὐ πολὺ ἀπωτέρω καλούμεναι Σεῖραι: ὅροι δὲ Κλειτορίοις τῆς χώρας πρὸς Ψωφιδίους εἰσὶν αἱ Σεῖραι. Παυσανία, Αρκαδικά, κεφ. 23,8.
- ↑ Α. Παπαθεοδώρου, Παυσανίου "Αρκαδικά", Τόμος Γ', εκδόσεις "Πάπυρος", σελ. 86-87
- ↑ Σύμφωνα με τη σειρά των επισκέψεων οι Λυκούντες και η κώμη των Αργεαθών θα πρέπει να ήταν πριν από τη Σκοτάνη, δηλ. ή στη σημερινή Λυκούρια, που ταιριάζει και το όνομα, ή στην περιοχή του χωριού Φίλια.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 5,20 5,21 5,22 5,23 5,24 Λουλούδης 2010, σελ. 664
- ↑ Περικλής Ροδάκης (15 Ιουνίου – 13 Δεκεμβρίου 2006). Οι Σλάβοι στην Πελοπόννησο. Συλιβαινιώτικα Αχαΐας: εφημερίσα Στυξ.
- ↑ Φώτης Δημητρακόπουλος, "Γενεαλογία" (πεζό) στο: Ν. Ορφανίδης (επιμ.), Σελίδες για τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Ακτή, Λευκωσία 2000, σελ. 32-40
- ↑ Πανδέκτης - Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας, pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε: 25/09/2016.
- ↑ Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, Ιστορικό Διάγραμμα των Δήμων της Ελλάδος 1833-1912. Αθήνα: Υπουργείο Εσωτερικών. 1993.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 10,7 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Πεύκου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 22/03/2016.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Πεύκου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 25/03/2016.
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ., dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
- ↑ Μόνιμος πληθυσμός: 88 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
Πηγές
Επεξεργασία- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Περικλής Ροδάκης, "Οι Σλάβοι στην Πελοπόννησο", εφημ. Στύξ (15 Ιουνίου 2006 - 13 Δεκεμβρίου 2006).
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
- Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, Ιστορικό Διάγραμμα των Δήμων της Ελλάδος 1833-1912, Υπουργείο Εσωτερικών, Αθήνα 1993.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Πεύκου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 22/03/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Πεύκου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 25/03/2016.
- Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Διαδρομή 9: Δάφνη - Πεύκο - Αμυγδαλιά - Σκοτάνη - Φιλαίικα - Παγκραταίικα - Κλήμα Παυσανία - Χελωνοσπηλιά - Κλειτορία, nea.gr. Ανακτήθηκε από το αρχειοθετημένο πρωτότυπο: 28/09/2016.