Μάχη του Πουατιέ (1356)

Η μάχη του Πουατιέ διεξήχθη κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς Πολέμου (1337-1453) στις 19 Σεπτεμβρίου 1356 κοντά στο Πουατιέ, έδαφος του δουκάτου της Ακουιτανίας. Ο βασιλιάς Ιωάννης Β΄ της Γαλλίας επεδίωξε να αναχαιτίσει τον αγγλο-γασκωνικό στρατό με επικεφαλής τον Εδουάρδο τον Μαύρο πρίγκιπα, διάδοχο του στέμματος της Αγγλίας, ο οποίος είχε εξαπολύσει καταστροφική εκστρατεία. Με μια απερίσκεπτη τακτική, ο Ιωάννης Β' οδήγησε τα στρατεύματά του, αν και αριθμητικά πολύ ανώτερα, στην καταστροφή και συνελήφθη αιχμάλωτος, μαζί με τον μικρότερο γιο του Φίλιππο τον Τολμηρό και πολλά επιφανή μέλη της γαλλικής ιπποσύνης.

Μάχη του Πουατιέ
Εκατονταετής πόλεμος
Μάχη του Πουατιέ, μικρογραφία από τα Χρονικά της Αγγλίας του Ζαν ντε Βαβρέν, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας
Χρονολογία	19 Σεπτεμβρίου 1356
Τόπος	κοντά στο Πουατιέ, Γαλλία,
Έκβαση	Νίκη των Άγγλων
Αντιμαχόμενοι
Βασίλειο της Γαλλίας Βασίλειο της Αγγλίας
Ηγετικά πρόσωπα
Ιωάννης Β΄ της Γαλλίας Πέτρος Α΄ της Βουρβόνης† Γκωτιέ ΣΤ΄ του Μπριέν † Φίλιππος της Ορλεάνης Εδουάρδος του Γούντστοκ Ιωάννης Γ΄ του Γκραγύ Τζον Σάντος
Δυνάμεις
14.000 7.000

Ήταν η δεύτερη σημαντική μάχη του Εκατονταετούς Πολέμου, μετά από τη μάχη του Κρεσί, και η ήττα βύθισε το βασίλειο της Γαλλίας σε μεγάλη κρίση.

Ιστορικό

Δεκαοκτώ χρόνια μετά την έναρξη του Εκατονταετούς Πολέμου, εκμεταλλευόμενος τη διαμάχη μεταξύ του βασιλιά Ιωάννη Β' του Καλού και του γαμπρού του Καρόλου του Κακού, βασιλιά της Ναβάρρας, ο Άγγλος βασιλιάς Εδουάρδος Γ' έσπασε την εκεχειρία μετά τη νίκη του στη μάχη του Κρεσί. Ο γιος του, ο πρίγκιπας της Ουαλίας Εδουάρδος ο Μαύρος Πρίγκιπας, αποβιβάστηκε στο Μπορντώ με στρατεύματα τον Σεπτέμβριο του 1355 και επιδόθηκε σε λεηλασίες σε χωριά και πόλεις του νοτιοδυτικού τμήματος του βασιλείου της Γαλλίας.

Ο βασιλιάς της Γαλλίας Ιωάννης Β΄ αναζητώντας απεγνωσμένα χρηματοδότηση για να αντιμετωπίσει αυτή τη νέα απειλή, τον Δεκέμβριο του 1355, συγκάλεσε τις Γενικές Τάξεις. Η αστική τάξη ήταν αντίθετη στη χρηματοδότηση. Με επικεφαλής τον νέο επόπτη των εμπόρων του Παρισιού Ετιέν Μαρσέλ, πλούσιο έμπορο υφασμάτων, οι επιδοτήσεις χορηγήθηκαν με αντάλλαγμα επίσημες υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις.

Ενώ οι Άγγλοι ανέβαιναν από τη βάση τους στο Μπορντώ προς τον Λίγηρα για νέες επιδρομές, ο βασιλιάς της Γαλλίας κατάφερε επιτέλους να συγκεντρώσει στρατό για να τους αντιμετωπίσει. Μια πρεσβεία του Πάπα κατέφθασε στη σκηνή για να πείσει τους Χριστιανούς πρίγκιπες να μην πολεμήσουν μεταξύ τους την Κυριακή που ήταν ημέρα εκεχειρίας. Στις 18 Σεπτεμβρίου, ο Μαύρος Πρίγκιπας, που δεν επιθυμούσε τη μάχη, προσφέρθηκε στους Γάλλους να εγκαταλείψει τα λάφυρά του, να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους και να επιστρέψει τις κατακτήσεις του. Επιπλέον αναλάμβανε να μην τους πολεμήσει για επτά χρόνια. Αλλά το περιβάλλον του βασιλιά της Γαλλίας πίστευε ότι ήταν απαραίτητο να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να εξοντώσουν τους Άγγλους, δίνοντας ένα μάθημα στους μελλοντικούς επιτιθέμενους. Ο βασιλιάς απαίτησε από τον Μαύρο Πρίγκιπα να παραδοθεί, κάτι που ήταν απαράδεκτος όρος και έτσι ετοιμάστηκαν για τη μάχη.

Δυνάμεις

Ο αγγλικός στρατός υπό τον Μαύρο Πρίγκιπα είχε μόλις 7.000 άνδρες, καλά εκπαιδευμένους τοξότες και πεζικάριους που ισχυρή αμυντική θέση. Ο βασιλιάς της Γαλλίας, από την πλευρά του, παράταξε περίπου 14.000 άνδρες, χωρισμένους σε 4 μονάδες.

Η μάχη

Η μάχη του Πουατιέ, του Λουαζέ Λιεντέ

Οι Άγγλοι εγκαταστάθηκαν σε ισχυρή αμυντική θέση σε λόφο 8 χλμ. νότια του Πουατιέ και μετά από ανεπιτυχείς διαπραγματεύσεις δέχθηκαν επίθεση. Η πρώτη γαλλική επίθεση περιελάμβανε δύναμη βαριά οπλισμένων ιπποτών, ισχυρή δύναμη τοξοτών και πολλούς πεζούς και οπλίτες. Οι Άγγλοι, που πολεμούσαν εξ ολοκλήρου πεζοί, τους απώθησαν. Ακολούθησε δεύτερη γαλλική επίθεση από 4.000 πεζούς άντρες υπό τον δελφίνο Κάρολο. Μετά από παρατεταμένο αγώνα και αυτή αποκρούστηκε. Καθώς οι άνδρες του δελφίνου υποχωρούσαν, επικράτησε σύγχυση στις γαλλικές τάξεις: περίπου οι μισοί άνδρες της τρίτης μονάδας τους, υπό τον Φίλιππο, δούκα της Ορλεάνης, έφυγαν από το πεδίο. Όσοι Γάλλοι είχαν απομείνει, συγκεντρώθηκαν γύρω από τον βασιλιά και εξαπέλυσαν μια τρίτη επίθεση εναντίον των πλέον εξουθενωμένων Άγγλων. Οι Γάλλοι ύψωσαν το ιερό τους λάβαρο της Χρυσής Φλόγας, δίνοντας το σήμα ότι δεν θα υπάρξει έλεος προς τον εχθρό και δεν θα συλληφθούν αιχμάλωτοι.

Η μάχη του Πουατιέ, Ευγένιος Ντελακρουά, 1830, Λούβρο

Η μάχη άρχισε και πάλι, με τους Γάλλους σιγά σιγά να κυριαρχούν. Στη συνέχεια, μια μικρή έφιππη Αγγλο-Γασκονική δύναμη 160 ανδρών, που είχαν σταλεί νωρίτερα για να απειλήσουν τη γαλλική οπισθοφυλακή, εμφανίστηκε πίσω από την κύρια γαλλική δύναμη. Πιστεύοντας ότι ήταν περικυκλωμένοι, κάποιοι Γάλλοι τράπηκαν σε φυγή, κάτι που πανικόβαλε τους υπόλοιπους και σύντομα ολόκληρη η γαλλική δύναμη κατέρρευσε.

Πιστός στη φήμη της γενναιότητάς του, ο Ιωάννης Β΄ ξεκίνησε για να καταδιώξει τον Μαύρο Πρίγκιπα, αλλά πιάστηκε αιχμάλωτος μαζί με τον μικρότερο γιο του Φίλιππο τον Τολμηρό, ο οποίος, σύμφωνα με τα χρονικά, ενθάρρυνε τον πατέρα του, αργότερα έλαβε το δουκάτο της Βουργουνδίας ως ανταμοιβή για το θάρρος του. Μαζί τους, σύμφωνα με τις πηγές, αιχμαλωτίστηκαν 2.000 έως 3.000 ιππότες. Σκοτώθηκαν 2.500 Γάλλοι ευγενείς, όπως και άγνωστος αλλά μεγάλος αριθμός στρατιωτών. Οι απώλειες των Άγγλων ήταν πολύ μικρές, γύρω στους 300 άνδρες. Οι Γάλλοι που επέζησαν διασκορπίστηκαν και οι Αγγλο-Γασκώνοι αποσύρθηκαν στη Γασκώνη.

Μετά τη μάχη

Εδαφικές αλλαγές μετά τη Συνθήκη του Μπρετινί. Σε σκούρο ροζ οι αγγλικές κτήσεις πριν από τη συνθήκη, σε ανοιχτό ροζ οι νέες αγγλικές προσαρτήσεις μετά τη συνθήκη. Με πράσινο χρώμα τα εδάφη του Καρόλου, βασιλιά της Ναβάρρας

Την επόμενη άνοιξη συμφωνήθηκε διετής ανακωχή και ο Μαύρος Πρίγκιπας συνόδευσε τον αιχμάλωτο Ιωάννη στο Λονδίνο. Εξεγέρσεις ξέσπασαν σε όλη τη Γαλλία. Οι διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου και τα λύτρα καθυστέρησαν και ο Εδουάρδος Γ΄ ξεκίνησε μια νέα εκστρατεία το 1359, στην οποία ηττήθηκε. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι δύο πλευρές συμβιβάστηκαν και με η Συνθήκη του Μπρετινί το 1360 σηματοδοτεί το τέλος της πρώτης φάσης του Εκατονταετούς Πολέμου. Για την απελευθέρωση του βασιλιά τους οι Γάλλοι πλήρωσαν τεράστια λύτρα σχεδόν τριών εκατομμυρίων χρυσών φράγκων (με αυτή την ευκαιρία δημιουργήθηκε το νέο νόμισμα, το φράγκο) και παρέδωσαν στον βασιλιά της Αγγλίας το νοτιοδυτικό τρίτο του βασιλείου της Γαλλίας σε πλήρη κυριαρχία.

Επί πλέον, το βασίλειο της Γαλλίας βυθίστηκε σε μια από τις πιο σοβαρές κρίσεις στην ιστορία του. Η Γαλλία διοικήθηκε από τον διάδοχο δελφίνο Κάρολο, ο οποίος αντιμετώπισε τον διεκδικητή του θρόνου Κάρολο Β΄ της Ναβάρρας, την εξέγερση του Ετιέν Μαρσέλ και την εξέγερση Ζακερί το 1358, κατά την οποία οι χωρικοί αμφισβήτησαν τα προνόμια των ευγενών, που είχαν χάσει το κύρος τους στο Πουατιέ.

Εκείνη την εποχή φαινόταν ότι ο πόλεμος τελείωσε, αλλά οι Γάλλοι ξεκίνησαν επανάληψη των εχθροπραξιών το 1369 και ανακατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της χαμένης τους επικράτειας. Ο Εκατονταετής πόλεμος τελείωσε το 1453, με γαλλική νίκη.