Βικιπαίδεια

Γιαν Κάρσκι

Ο Γιαν Κάρσκι (πολωνικά: Jan Karski) (24 Ιουνίου 1914 – 13 Ιουλίου 2000) ήταν Πολωνός στρατιώτης, αντιστασιακός και διπλωμάτης κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι γνωστός για το ότι ενήργησε ως αγγελιαφόρος το 1940–1943 στην πολωνική εξόριστη κυβέρνηση και στους Δυτικούς Συμμάχους της Πολωνίας σχετικά με την κατάσταση στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία. Ανέφερε για το κράτος της Πολωνίας, τις πολλές ανταγωνιστικές φατρίες της αντίστασης, καθώς και για την καταστροφή του Γκέτο της Βαρσοβίας από τη Γερμανία και τη λειτουργία στρατοπέδων εξόντωσης στο πολωνικό έδαφος που δολοφονούσαν Εβραίους, Πολωνούς και άλλους.

Γιαν Κάρσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Jan Karski (Πολωνικά)
Γέννηση24  Ιουνίου 1914[1][2]
Λοτζ[3]
Θάνατος13  Ιουλίου 2000[4][5][1]
Ουάσινγκτον[6]
Τόπος ταφήςMount Olivet Cemetery
ΨευδώνυμοWitold
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία[7]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[8]
Πολωνικά[8]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο Τζώρτζταουν
Πανεπιστήμιο του Λβιβ
Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας[9]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητανομικός
συγγραφέας
καθηγητής
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Τζώρτζταουν
Αξιοσημείωτο έργοStory of a Secret State
Εκθέσεις του Κάρσκι
Οικογένεια
ΣύζυγοςΠόλα Νιρένσκα (1965–1992)
ΣύντροφοςKaya Ploss Mirecka
ΑδέλφιαMarian Kozielewski
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςυπολοχαγός (σλαβόφωνες χώρες)
Πόλεμοι/μάχεςΒ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΠροεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας (29  Μαΐου 2012)[10]
Δίκαιοι των Εθνών (2  Ιουνίου 1982)[7]
Τάγμα του Λευκού Αετού (Πολωνία)
Σταυρός του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού
Jan Karski Courage to Care Award (1988)
honorary citizen of Israel (1994)
Αργυρός Σταυρός του Τάγματος Στρατιωτικής Αξίας της Πολωνίας
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Μαρία Κιουρί Σκουοντόφσκα
honorary doctor of Georgetown University
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λοτζ
Διοικητής του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας[11]
Επίτιμος Δημότης της πόλης του Λοτζ[12]
Ιστότοπος
www.jankarski.net/en
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον πόλεμο, ολοκλήρωσε το διδακτορικό του και δίδαξε για δεκαετίες στο Πανεπιστήμιο Τζώρτζταουν στις διεθνείς σχέσεις και την πολωνική ιστορία. Έζησε στην Ουάσιγκτον μέχρι το τέλος της ζωής του. Δεν μίλησε δημόσια για τις αποστολές του εν καιρώ πολέμου μέχρι το 1981, όταν προσκλήθηκε ως ομιλητής σε ένα συνέδριο για την απελευθέρωση των στρατοπέδων. Ο Κάρσκι εμφανίστηκε στην εννιάωρη ταινία του Κλοντ Λανζμάν, Shoah (1985), για το Ολοκαύτωμα, βασισμένη σε προφορικές συνεντεύξεις με Εβραίους και Πολωνούς επιζώντες. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Κάρσκι τιμήθηκε από τη νέα πολωνική κυβέρνηση, καθώς και τιμήθηκε από τις ΗΠΑ και τα ευρωπαϊκά έθνη για τον ρόλο του εν καιρώ πολέμου. Το 2010, ο Λανζμάν κυκλοφόρησε ένα σύντομο ντοκιμαντέρ, Η Έκθεση Κάρσκι, το οποίο περιείχε περισσότερα για τις συναντήσεις του Κάρσκι με τον Πρόεδρο Φραγκλίνος Ρούζβελτ και άλλους ηγέτες των ΗΠΑ το 1943.[13]

Ο Κάρσκι δήλωσε αργότερα: «Ήθελα να σώσω εκατομμύρια και δεν μπόρεσα να σώσω ούτε έναν άνθρωπο».[14]

Πρώιμη ζωή

Επεξεργασία

Ο Γιαν Κάρσκι γεννήθηκε στις 24 Ιουνίου 1914 στο Λοτζ της Πολωνίας.[15] Το αρχικό του όνομα ήταν Για Κοζιελέφσκι (Jan Kozielewski). Ο Κάρσκι γεννήθηκε την Ημέρα του Αγίου Ιωάννη και ονομάστηκε Γιαν (το πολωνικό αντίστοιχο του Ιωάννη), ακολουθώντας το πολωνικό έθιμο να ονομάζουν τα παιδιά από τους αγίους των γενεθλίων τους. Το αρχείο της βάπτισής του —κατά λάθος— ανέφερε την 24η Απριλίου ως ημερομηνία γέννησής του, όπως εξήγησε ο Κάρσκι αργότερα σε συνεντεύξεις του σε πολλές περιπτώσεις.[16]

 
Το χειρόγραφο έγγραφο του Για Κοζιελέφσκι πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που δείχνει την ημερομηνία γέννησης από τα αρχεία του Λβιβ

Ο Κάρσκι είχε αρκετά αδέρφια και μια αδερφή. Τα παιδιά μεγάλωσαν ως Καθολικοί και ο Κάρσκι παρέμεινε Καθολικός σε όλη του τη ζωή. Ο πατέρας του πέθανε όταν ήταν μικρός και η οικογένεια δυσκολευόταν οικονομικά. Ο Κάρσκι μεγάλωσε σε μια πολυπολιτισμική γειτονιά, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν Εβραίοι.

Μετά από στρατιωτική εκπαίδευση στη σχολή για αξιωματικούς έφιππου πυροβολικού στο Βουοντζίμιες Βοουίνσκι, αποφοίτησε με Πρωτία στην Τάξη του 1936 και διατάχθηκε στο 5ο Σύνταγμα Έφιππου Πυροβολικού, την ίδια μονάδα όπου υπηρέτησε ο Συνταγματάρχης Γιούζεφ Μπεκ, αργότερα Υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας.

Ο Κάρσκι ολοκλήρωσε τη διπλωματική του μαθητεία μεταξύ 1935 και 1938 σε διάφορες θέσεις στη Ρουμανία (δύο φορές), τη Γερμανία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο και ακολούθως εντάχθηκε στη διπλωματική υπηρεσία. Αφού ολοκλήρωσε και απέκτησε Πρωτία στη Μεγάλη Διπλωματική Πρακτική, την 1η Ιανουαρίου 1939 άρχισε να εργάζεται στο Πολωνικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Επεξεργασία

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία, το 5ο Σύνταγμα του Κοζιελέφσκι ήταν μέρος της Ταξιαρχίας Ιππικού της Κρακοβίας, υπό τον Στρατηγό Ζίγκμουντ Πιασέτσκι, μια μονάδα του Στρατού της Κρακοβίας που υπερασπιζόταν την περιοχή μεταξύ Ζαμπκοβίτσε και Τσενστοχόβα. Μετά τη Μάχη του Τομάσουφ Λουμπέλσκι στις 10 Σεπτεμβρίου 1939, ορισμένες μονάδες, συμπεριλαμβανομένης της 1ης Μεραρχίας του Κοζιελέφσκι του 5ου Συντάγματος, προσπάθησαν να φτάσουν στην Ουγγαρία, αλλά αιχμαλωτίστηκαν από τον Κόκκινο Στρατό μεταξύ 17 και 20 Σεπτεμβρίου. Ο Κοζιελέφσκι κρατήθηκε αιχμάλωτος στο στρατόπεδο Κοζιελστσίνα (σήμερα στη Ρωσία). Έκρυψε επιτυχώς τον πραγματικό του βαθμό του ανθυπολοχαγού και, μετά από ανταλλαγή στολών, αναγνωρίστηκε από τον διοικητή του ΛΚΕΥ ως στρατιώτης. Μεταφέρθηκε στους Γερμανούς ως άτομο που γεννήθηκε στο Λοτζ, το οποίο ενσωματώθηκε στο Τρίτο Ράιχ, και έτσι γλίτωσε τη σφαγή των Πολωνών αξιωματικών στο Κάτιν από τους Σοβιετικούς.[17]

Αντίσταση

Επεξεργασία
 
Οι αποστολές του Γιαν Κάρσκι

Τον Νοέμβριο του 1939, ο Κάρσκι ήταν μεταξύ των αιχμαλώτων σε ένα τρένο με προορισμό ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου στη ζώνη του Γενικού Κυβερνείου, ένα τμήμα της Πολωνίας που δεν είχε ενσωματωθεί πλήρως στο Τρίτο Ράιχ. Διέφυγε και πήρε το δρόμο για τη Βαρσοβία. Εκεί εντάχθηκε στην Υπηρεσία για τη Νίκη της Πολωνίας (Służba Zwycięstwu Polski)—το πρώτο κίνημα αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη, που οργανώθηκε από τον Στρατηγό Μίχαου Καρασέβιτς-Τοκαζέφσκι, τον προκάτοχο της Ένωσης Ενόπλων Μάχης, αργότερα του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού.

Περίπου εκείνη την εποχή, ο Κοζιελέφσκι υιοθέτησε το ψευδώνυμο Γιαν Κάρσκι, το οποίο αργότερα έκανε το νόμιμο όνομά του. Άλλα ονόματα που χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν οι Πιασέτσκι, Κφασνιέφσκι, Ζναμιερόφσκι, Κρουσέφσκι, Κουχάρσκι και Βίτολντ. Τον Ιανουάριο του 1940, ο Κάρσκι άρχισε να οργανώνει αποστολές ταχυμεταφορών για τη μεταφορά αποστολών από το πολωνικό υπόγειο στην πολωνική εξόριστη κυβέρνηση, που τότε είχε έδρα στο Παρίσι. Ως αγγελιαφόρος, ο Κάρσκι έκανε πολλά μυστικά ταξίδια μεταξύ Γαλλίας, Βρετανίας και Πολωνίας. Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας αποστολής τον Ιούλιο του 1940, συνελήφθη από την Γκεστάπο στα Όρη Τάτρα στη Σλοβακία. Ύστερα από βασανιστήρια, μεταφέρθηκε σε ένα νοσοκομείο στο Νόβι Σοντς, από το οποίο βγήκε λαθραία με τη βοήθεια του Γιούζεφ Τσιρανκιέβιτς. Μετά από μια σύντομη περίοδο αποκατάστασης, επέστρεψε στην ενεργό υπηρεσία στο Γραφείο Πληροφοριών και Προπαγάνδας του αρχηγείου του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού.

Το 1942, ο Κάρσκι επιλέχθηκε από τον Τσίριλ Ρατάισκι, από το Γραφείο της Πολωνικής Κυβέρνησης στο Εσωτερικό, για να αναλάβει μια μυστική αποστολή για να δει τον Πρωθυπουργό Βουαντίσουαφ Σικόρσκι στο Λονδίνο. Ο Κάρσκι επρόκειτο να επικοινωνήσει με τον Σικόρσκι, καθώς και με διάφορους άλλους Πολωνούς πολιτικούς, και να τους ενημερώσει για τις θηριωδίες των Ναζί στην κατεχόμενη Πολωνία. Προκειμένου να συγκεντρώσει στοιχεία, ο Κάρσκι συνάντησε τον ακτιβιστή του Μπουντ, Λέον Φάινερ. Μεταφέρθηκε δύο φορές λαθραία από το εβραϊκό υπόγειο στο Γκέτο της Βαρσοβίας για να παρατηρήσει άμεσα τι συνέβαινε στους Πολωνοεβραίους.

Η δουλειά μου ήταν απλώς να περπατάω. Και να παρατηρώ. Και θυμάμαι. Η μυρωδιά. Τα παιδιά. Βρώμικος. Ξαπλωμένος. Είδα έναν άντρα να στέκεται με άδεια μάτια. Ρώτησα τον οδηγό: τι κάνει; Ο οδηγός ψιθύρισε: «Απλώς πεθαίνει». Θυμάμαι την υποβάθμιση, την πείνα και τα πτώματα να κείτονται στο δρόμο. Περπατούσαμε στους δρόμους και ο οδηγός μου συνέχιζε να επαναλαμβάνει: «Κοίτα το, θυμήσου, θυμήσου» Και το θυμόμουν. Οι βρώμικοι δρόμοι. Η δυσοσμία. Παντού. Αποπνικτικότητα. Νευρικότητα.

Μεταμφιεσμένος σε Εσθονό φρουρό στρατοπέδου, επισκέφτηκε αυτό που νόμιζε ότι ήταν το στρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ. Φαίνεται ότι ο Κάρσκι ήταν πράγματι μάρτυρας ενός Durchgangslager («στρατόπεδο διέλευσης») για το Μπέλζεκ στην πόλη Ιζμπίτσα Λουμπέλσκα, στο μέσο του δρόμου μεταξύ Λούμπλιν και Μπέλζεκ.[18] Πολλοί ιστορικοί έχουν αποδεχθεί αυτήν την ερμηνεία, όπως και ο ίδιος ο Κάρσκι.[19]

Αναφορά των ναζιστικών θηριωδιών στους Δυτικούς Συμμάχους

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Εκθέσεις του Κάρσκι
Δείτε επίσης: Έκθεση του Πιλέτσκι και Σημείωμα του Ρατσίνσκι
 
Η Μαζική Εξόντωση των Εβραίων στην υπό Γερμανική Κατοχή Πολωνία, από την πολωνική εξόριστη κυβέρνηση, δημοσίευσε το Σημείωμα του Ρατσίνσκι, το οποίο απευθυνόταν στους Συμμάχους των τότε Ηνωμένων Εθνών εν καιρώ πολέμου στις 10 Δεκεμβρίου 1942

Ξεκινώντας το 1940,[20] ο Κάρσκι ανέφερε στις κυβερνήσεις της Πολωνίας, της Βρετανίας και των ΗΠΑ για την κατάσταση στην Πολωνία, ειδικά για την καταστροφή του Γκέτο της Βαρσοβίας και τη ναζιστική εξόντωση των Πολωνοεβραίων. Έβγαλε λαθραία από την Πολωνία μικροφίλμ με περαιτέρω πληροφορίες από το κίνημα της παρανομίας για την εξόντωση των Ευρωπαίων Εβραίων στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία. Οι εκθέσεις του μεταγράφηκαν και μεταφράστηκαν από τη Βαλεντίνα Γιάντα-Ποουτσίνσκα, την προσωπική γραμματέα και διερμηνέα του Σικόρσκι.[21] Βασισμένο στο μικροφίλμ του Κάρσκι, ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών, Κόμης Έντβαρντ Μπέρναρντ Ρατσίνσκι, παρείχε στους Συμμάχους μια από τις πρώτες και πιο ακριβείς αναφορές για το Ολοκαύτωμα των Ναζί. Το Σημείωμα του Ρατσίνσκι, που απευθύνθηκε στις κυβερνήσεις των Ηνωμένων Εθνών στις 10 Δεκεμβρίου 1942, δημοσιεύτηκε αργότερα μαζί με άλλα έγγραφα σε ένα ευρέως διανεμημένο φυλλάδιο με τίτλο Η Μαζική Εξόντωση των Εβραίων στην υπό Γερμανική Κατοχή Πολωνία.[22]

Ο Κάρσκι συναντήθηκε με Πολωνούς πολιτικούς στην εξορία, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού, καθώς και με μέλη πολιτικών κομμάτων όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το Εθνικό Κόμμα, το Εργατικό Κόμμα, το Λαϊκό Κόμμα, το Εβραϊκό Μπουντ και το Ποάλε Ζίον. Μίλησε επίσης με τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Άντονι Ήντεν, δίνοντας λεπτομερή περιγραφή των όσων είχε δει στη Βαρσοβία και στο Μπέλζεκ.

Ο Κάρσκι ταξίδεψε επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου στις 28 Ιουλίου 1943 συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ στο Οβάλ Γραφείο, τον πρώτο αυτόπτη μάρτυρα που είπε στον Ρούζβελτ για την κατάσταση στην Πολωνία και το εβραϊκό Ολοκαύτωμα.[23] Ο Ρούζβελτ δεν έκανε ερωτήσεις για τους Εβραίους.[24] Ο Κάρσκι συναντήθηκε με πολλούς άλλους κυβερνητικούς και πολιτικούς ηγέτες στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ο δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Φέλιξ Φράνκφουρτερ, ο Κόρντελ Χαλ, ο Ουίλιαμ Τ. Ντόνοβαν και ο Ραβίνος Στίβεν Σάμιουελ Ουάιζ. Ο Κάρσκι παρουσίασε την έκθεσή του σε ΜΜΕ, επισκόπους διαφόρων δογμάτων (συμπεριλαμβανομένου του Καρδινάλιου Σάμιουελ Στριτς), μέλη της κινηματογραφικής βιομηχανίας του Χόλιγουντ και καλλιτέχνες, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούσαν να κατανοήσουν το μέγεθος της εξόντωσης που διηγήθηκε.[25][26][23] Αλλά οι αφηγήσεις του Κάρσκι για τα προβλήματα των απάτριδων και την ευαλωτότητά τους στη δολοφονία βοήθησαν στη σύσταση του Συμβουλίου Προσφύγων Πολέμου,[27] αλλάζοντας την κυβερνητική πολιτική των ΗΠΑ από την ουδετερότητα σε υποστήριξη για πρόσφυγες πολέμου και αμάχους στην Ευρώπη[28] και μετά τον πόλεμο, εμπνέοντας τη δημιουργία του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες. 

 
Αμερικανικό γραμματόσημο από το 1943, φόρος τιμής στο Πολωνικό Υπόγειο Κράτος

Το 1944, ο Κάρσκι δημοσίευσε το Courier from Poland: The Story of a Secret State (μια επιλογή παρουσιάστηκε στο περιοδικό Collier's έξι εβδομάδες πριν από την έκδοση του βιβλίου).[29][30] Αφηγήθηκε τις εμπειρίες του στην Πολωνία εν καιρώ πολέμου. Το βιβλίο πούλησε περισσότερα από 400.000 αντίτυπα μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είχε προγραμματιστεί μια κινηματογραφική μεταφορά αλλά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.[31]

Σύμφωνα με τον ιστορικό Άνταμ Πουουάφσκι, η κύρια αποστολή του Κάρσκι ως αγγελιαφόρος ήταν να ειδοποιήσει την εξόριστη κυβέρνηση για τις συγκρούσεις εντός των πολωνικών υπόγειων κινημάτων. Συζήτησε την εκκαθάριση του Γκέτο της Βαρσοβίας ως μέρος αυτής της αναφοράς, σχεδόν παρεμπιπτόντως. Χωρίς να μειώνει τις συνεισφορές του Κάρσκι, ο Πουουάφσκι σημειώνει ότι τα στοιχεία για το Ολοκαύτωμα ήταν διαθέσιμα στους Συμμάχους για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο πριν ο Κάρσκι συναντηθεί με τον Ρούζβελτ, λέγοντας έτσι ότι η αποστολή του ήταν κυρίως να αναφέρει το Ολοκαύτωμα είναι λάθος.

Ζωή στις Ηνωμένες Πολιτείες

Επεξεργασία
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!

Στο τέλος του πολέμου, ο Κάρσκι παρέμεινε στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ουάσιγκτον. Ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Τζώρτζταουν, λαμβάνοντας το διδακτορικό του το 1952.[32] Το 1954, έγινε πολιτογραφημένος πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Κάρσκι δίδαξε θέματα Ανατολικής Ευρώπης, συγκριτική κυβέρνηση και διεθνείς υποθέσεις στο Πανεπιστήμιο Τζώρτζταουν για 40 χρόνια. Μεταξύ των μαθητών του ήταν ο Μπιλ Κλίντον (Τάξη του 1968). Το 1985, δημοσίευσε την ακαδημαϊκή μελέτη Οι Μεγάλες Δυνάμεις και η Πολωνία, βασισμένη σε έρευνα κατά τη διάρκεια μιας υποτροφίας Φουλμπράιτ το 1974 στην πατρίδα του την Πολωνία.

 
Ο Γιαν Κάρσκι με τον Στρατηγό Κόλιν Πάουελ στα εγκαίνια του Μουσείου Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολιτειών το 1993.

Η έκθεση του Κάρσκι το 1942 για το Ολοκαύτωμα και η έκκληση της πολωνικής κυβέρνησης του Λονδίνου στα Ηνωμένα Έθνη αναφέρθηκαν εν συντομία από τον Ουόλτερ Λακέρ στην ιστορία του The Terrible Secret: Suppression of the Truth about Hitler's Final Solution (1980).

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία

Ο Κάρσκι είχε πολλά αδέρφια, κυρίως άντρες: τον Μάριαν, τον Μπογκούσουαφ, τον Τσίριαν, τον Έντμουντ, τον Στέφαν και τον Ούζεφ και μια αδερφή, τη Λάουρα.

Ο μεγαλύτερος αδερφός του Κάρσκι, Μάριαν Κοζιελέφσκι (γενν. 1898), έφτασε στο βαθμό του συνταγματάρχη στο στρατό και θεωρήθηκε επίσης ήρωας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς στη Βαρσοβία το 1940 και ήταν μεταξύ των Καθολικών Πολωνών που επέζησαν από τη φυλακή ως πολιτικοί κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Αφού αποφυλακίστηκε το 1941, επέστρεψε στη Βαρσοβία και εντάχθηκε στην αντίσταση. Οι αδερφοί Κοζιελέφσκι θαύμαζαν τον Γιούζεφ Πιουσούτσκι και τα μέλη του «ξεχασμένου στρατού», που είχαν υποστεί πολλές βαθιά προσωπικές πληγές. Μετά τον πόλεμο ο Μάριαν μετανάστευσε αρχικά στον Καναδά, όπου παντρεύτηκε. Αγωνίστηκε ως πρόσφυγας, έχοντας θέσεις χαμηλού επιπέδου αφού εγκαταστάθηκε στην Ουάσιγκτον το 1960 κοντά στον αδελφό του Γιαν. Ο Μάριαν Κοζιελέφσκι αυτοκτόνησε εκεί το 1964 και θάφτηκε στο Κοιμητήριο Όρους Όλιβετ.

Το 1965, ο Κάρσκι παντρεύτηκε την Πόλα Νιρένσκα, μια 54χρονη Πολωνοεβραία που ήταν χορεύτρια και χορογράφος. (Με εξαίρεση τους γονείς της, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει στο Ισραήλ το 1939, λίγο πριν από τη ναζιστική εισβολή στην Πολωνία, όλη η οικογένειά της είχε δολοφονηθεί στο Ολοκαύτωμα). Αυτοκτόνησε το 1992.

Ο Κάρσκι πέθανε από απροσδιόριστη καρδιακή και νεφρική νόσο στην Ουάσιγκτον το 2000. Πέθανε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Τζορτζτάουν.[33] Ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Όρους Όλιβετ στην Ουάσιγκτον, δίπλα στους τάφους της συζύγου του, Πόλα Νιρένσκα, και του αδελφού του, Μάριαν. Αυτός και η Πόλα δεν είχαν παιδιά.

 
Άγαλμα του Γιαν Κάρσκι στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ

Βραβεία και διακοσμήσεις

Επεξεργασία

Έργα

Επεξεργασία

Του Κάρσκι

Επεξεργασία
  • «Πολωνικό Στρατόπεδο Θανάτου». Collier's, 14 Οκτωβρίου 1944, σελ. 18–19, 60–61.
  • Courier from Poland: The Story of a Secret State, Βοστώνη 1944 (Πολωνική έκδοση: Tajne państwo: opowieść o polskim Podziemiu, Βαρσοβία 1999).
  • Wielkie mocarstwa wobec Polski: 1919–1945 od Wersalu do Jałty . wyd. I krajowe Warszawa 1992, Wyd. PIW (ISBN 83-06-02162-2)
  • Tajna dyplomacja Churchilla i Roosevelta w sprawie Polski: 1940–1945 .
  • Polska powinna stać się pomostem między narodami Europy Zachodniej i jej wschodnimi sąsiadami, Λοτζ 19971-931541-39-6

Για τον Κάρσκι

Επεξεργασία
  • E. Thomas Wood & Stanisław M. Jankowski (1994). Karski: How One Man Tried to Stop the Holocaust. John Wiley & Sons Inc. σελ. 316;(ISBN 0-471-01856-2)
  • J. Korczak, Misja ostatniej nadziei, Βαρσοβία 1992.
  • ET Wood, Karski: opowieść o emisariuszu, Κρακοβία 1996.
  • J. Korczak, Karski, Βαρσοβία 2001.
  • SM Jankowski, Karski: raporty tajnego emisariusza, Πόζναν 2009.
  • Henry R. Lew, Lion Hearts Hybrid Publishers, Μελβούρνη, Αυστραλία 2012.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) SNAC. w6sn10hm. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 16926404. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12060601p. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  7. ↑ 7,0 7,1 «The Righteous Among the Nations Database» (Αγγλικά)
  8. ↑ 8,0 8,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12060601p. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  9. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  10. ↑ www.senate.gov/pagelayout/reference/two_column_table/Presidential_Medal_of_Freedom_Recipients.htm. Ανακτήθηκε στις 12  Ιανουαρίου 2017.
  11. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιανουαρίου 2022.
  12. ↑ Ανακτήθηκε στις 6  Απριλίου 2022.
  13. ↑ Jeffries, Stuart (9 June 2011). «Claude Lanzmann on why Holocaust documentary Shoah still matters». The Guardian. https://www.theguardian.com/film/2011/jun/09/claude-lanzmann-shoah-holocaust-documentary. Ανακτήθηκε στις 19 June 2021. 
  14. ↑ «20. rocznica śmierci Jana Karskiego. "Ludzie nie mogą zapomnieć, co to jest Holokaust"». PolskieRadio.pl. https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1107111,20-rocznica-smierci-Jana-Karskiego-Ludzie-nie-moga-zapomniec-co-to-jest-Holokaust. Ανακτήθηκε στις 22 November 2020. 
  15. ↑ Patryk Małecki (27 Νοεμβρίου 2013). «Jan Karski was born 24 June 1914. Nothing is going to change that» [Jan Karski urodził się 24 czerwca 1914 roku. Nic tego nie zmieni]. Washington, D.C.: Dziennikwschodni.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2021. 
  16. ↑ Patryk Małecki (27 Νοεμβρίου 2013). «Jan Karski was born 24 June 1914. Nothing is going to change that» [Jan Karski urodził się 24 czerwca 1914 roku. Nic tego nie zmieni]. Ουάσινγκτον: Dziennikwschodni.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2013 – μέσω Internet Archive. 
  17. ↑ Deroy Murdock (May 28, 2012), "WWII Hero Wins Presidential Medal of Freedom. Jan Karski was the first to warn FDR about the Final Solution.", National Review Online. Internet Archive.
  18. ↑ Jakob Weiss, The Lemberg Mosaic (New York: Alderbrook Press 2011) fn 199, p. 409
  19. ↑ In his book published in the USA during the war, Karski identified the camp as Bełżec death camp, although he knew at the time that the camp could not have been in Bełżec. The descriptions he gave are incongruent with what is now known about Bełżec. His biographers Wood and Jankowski later suggested that Karski had been observing the Izbica Lubelska "sorting camp". This theory was first time presented by Professor Jozef Marszalek from Maria Curie-Sklodowska University of Lublin (UMCS), WW II historian and specialist on Nazi camps in occupied Poland. Many historians have accepted this theory, as did Karski.
  20. ↑ Engel, David (1983). «An Early Account of Polish Jewry under Nazi and Soviet Occupation Presented to the Polish Government-In-Exile, February 1940». Jewish Social Studies 45 (1): 1–16. ISSN 0021-6704. 
  21. ↑ Roberts, Sam (20 April 2020). «Walentyna Janta-Polczynska, Polish War Heroine, Dies at 107». The New York Times. https://www.nytimes.com/2020/04/20/world/europe/walentyna-janta-polczynska-dead.html. Ανακτήθηκε στις 23 April 2020. 
  22. ↑ Ministry of Foreign Affairs, Republic of Poland (10 Δεκεμβρίου 1942). The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland (PDF). New York: Roy Publishers. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2021. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Jan Karski (5 Μαΐου 2011). Story of a Secret State: My Report to the World: My Report to the World. Penguin Books Limited. σελίδες 407ff. ISBN 978-0-14-196844-5. 
  24. ↑ Gerd Bayer· Oleksandr Kobrynskyy (1 Δεκεμβρίου 2015). Holocaust Cinema in the Twenty-First Century: Images, Memory, and the Ethics of Representation. Columbia University Press. σελίδες 45–. ISBN 978-0-231-85091-9. 
  25. ↑ Richard L. Rashke (1995). Escape from Sobibor. University of Illinois Press. σελίδες 127ff. ISBN 978-0-252-06479-1. 
  26. ↑ Robert L. Beir (1 Ιουνίου 2013). Roosevelt and the Holocaust: How FDR Saved the Jews and Brought Hope to a Nation. Skyhorse. σελ. 273. ISBN 978-1-62636-366-3. 
  27. ↑ Richard J. Golsan (20 Δεκεμβρίου 2016). The Vichy Past in France Today: Corruptions of Memory. Lexington Books. σελίδες 98–. ISBN 978-1-4985-5033-8. 
  28. ↑ Robert L. Beir (1 Ιουνίου 2013). Roosevelt and the Holocaust: How FDR Saved the Jews and Brought Hope to a Nation. Skyhorse. σελίδες 276–. ISBN 978-1-62636-366-3. 
  29. ↑ Karski, Jan. (1944). "Polish Death Camp," Collier's, 14 October 1944, pp. 18–19, 60–61.
  30. ↑ Abzug, Robert. H. (1999). America Views the Holocaust, 1933–1945: A Brief Documentary History. Boston: Bedford/St. Martin's, p. 183.
  31. ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2015. 
  32. ↑ Karski, J. Material Towards A Documentary History of the Fall of Eastern Europe (1938–1948); Ph.D. dissertation 1952 for Georgetown University; publication number AAT 0183534
  33. ↑ Kaufman, Michael T. (15 July 2000). «Jan Karski Dies at 86; Warned West About Holocaust». New York Times. https://www.nytimes.com/2000/07/15/world/jan-karski-dies-at-86-warned-west-about-holocaust.html. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Γιαν_Κάρσκι&oldid=10758361"