Φρήντριχ Ντύρενματ
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Φρήντριχ Ράινχολντ Ντύρενματ (γερμανικά: Friedrich Dürrenmatt, 5 Ιανουαρίου 1921 - 14 Δεκεμβρίου 1990) ήταν γερμανόφωνος Ελβετός συγγραφέας, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, ζωγράφος και σκιτσογράφος. Θεωρείται ένας από σημαντικότερους εκπρόσωπους της ανανέωσης του γερμανόφωνου θεάτρου και ως ο κατεξοχήν εθνικός συγγραφέας της Ελβετίας.
Βιογραφικό
ΕπεξεργασίαΟ Φρήντριχ Ντύρενματ γεννήθηκε το 1921 στο Στάλντεν του Έμενταλ της Ελβετίας, το οποίο από το 1933 ανήκει διοικητικά στον δήμο Konolfingen στο καντόνι της Βέρνης της Ελβετίας. Ήταν το πρώτο παιδί του Ράινχολντ (1881-1965) και της Χούλντα (1886-1975) Ντύρενματ το γένος Τσίμερμαν. Ο πατέρας του ήταν ένας μεταρρυθμιστής, προτεστάντης ιερέας του χωριού, ο παππούς του, Ούλριχ Ντύρενματ, υπήρξε πολιτικός και ποιητής. Το 1924 γεννήθηκε η αδελφή του Φερένα (Verena, ϯ 2018).
Τον Οκτώβριο του 1935 η οικογένεια του μετακόμησε στη Βέρνη, όπου ο πατέρας του έγινε ιερέας στο Diakonissenhaus. Η παγκόσμια οικονομική ύφεση 1929 χτυπά και την Ελβετία και η μεσαία τάξη γίνεται όλο και φτωχότερη. Ο Φρήντριχ Ντύρενματ επισκέφθηκε καταρχήν το Γυμνάσιο (Freies Gymnasium Bern), αργότερα το Humboldtianum και το 1941 έδωσε εξετάσεις για το απολυτήριο, το λεγόμενο Matura[17]. Δεν υπήρξε ιδιαίτερα καλός μαθητής (Βαθμός απολυτηρίου: „σχεδόν επαρκής“) και ο ίδιος χαρακτήριζε τα σχολικά του χρόνια ως τη „χειρότερη εποχή“ της ζωής του. Άλλαξε το σχολείο γιατί δεν του άρεζε ο τρόπος του μαθήματος και γιατί το σχολείο είχε προβλήματα με τη συμπεριφορά του. Το 1941 και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα ο Ντύρενματ υπήρξε μέλος της Ένωσης ''Fröntler-Vereinigung'' διαχωρίζοντας τη θέση του από τον πατέρα του, όπως αργότερα παραδέχτηκε και ο ίδιος.[18]
Ο Ντύρενματ είχε αρχίσει ήδη στο Konolfingen να ζωγραφίζει και να σχεδιάζει και τη δραστηριότητά του αυτή ακολούθησε σε όλη του τη ζωή. Ο Ντύρενματ εικονογράφησε αργότερα μερικά από τα έργα του, έγραψε κείμενα για σκίτσα και εν μέρει έφτιαξε ολόκληρα σκηνικά. Οι πίνακές του παρουσιάστηκαν σε εκθέσεις ζωγραφικής το 1976 και το 1985 στο Νόιενμπουργκ ή Νεσατέλ, το 1978 στη Ζυρίχη. Στην πραγματικότητα ήθελε να σπουδάσει ζωγράφος, όμως το 1941 αποφασίζει να σπουδάσει Φιλοσοφία, Φυσικές Επιστήμες και Γερμανική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης και το 1942/43 στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Σπούδασε στα πανεπιστήμια της Ζυρίχης και της Βέρνης. Στη Βέρνη έμενε με τους γονείς του σε μία σοφίτα που την είχε διακοσμήσει με μεγάλες τοιχογραφίες που αργότερα καλύφθηκαν και μόλις αρχές του 90 αποκαλύφτηκαν και πάλι και ανακαινίστηκαν (βλέπε Dürrenmatt-Mansarde (= Η σοφίτα του Ντύρενματ)). Το 1946 ολοκλήρωσε τις σπουδές του, χωρίς όμως να έχει ακόμη ξεκινήσει με τη διατριβή του με θέμα τον φιλόσοφο Σαίρεν Κίρκεγκωρ (Søren Kierkegaard). Και τότε αποφασίζει να γίνει συγγραφέας.
Στις 12. Οκτωβρίου του 1946 παντρεύεται την ηθοποιό Λότι Γκάισλερ (1919-1983).[19] Αρχικά το ζευγάρι ζούσε στη Βασιλεία (Basel), όπου και γεννήθηκε και ο γιος τους Πέτερ. Το 1948 η οικογένεια μετακομίζει στον Δήμο Ligerz στη λίμνη Μπίλερζε (Bielersee/Lac de Bienne), όπου αρχικά έμειναν στο προάστιο Schernelz και από το 1949 στο προάστιο Weiler Festi. To 1950 ο Ντύρενματ γράφει το αστυνομικό μυθιστόρημα Der Richter und sein Henker (= Ο δικαστής και ο δήμιός του) με άμεση αναφορά στις συνοριακές περιοχές όπως της περιοχής Lamboing. Το 1975 στην ταινία του ομώνυμου έργου εμφανίζεται και ως ήθοποιός στον ρόλο του Friedrich.
Ο Μαξ Φρις (Max Frisch), Ελβετός συγγραφέας, παρέλαβε από τον εκδότη θεατρικών έργων Kurt Reiss το χειρόγραφο του πρώτου θεατρικού έργου του Ντύρενματ Es steht geschrieben (= Είναι γραμμένο) και έτσι ξεκινάει η συνεργασία του με τον Ντύρενματ. Η κωμωδία αυτή βασίζεται στην εξουσία που ασκούν οι Αιρετικοί στην πόλη Μύνστερ της Γερμανίας (τον 16ο αιώνα), τους λεγόμενους Αναβαπτιστές ("Täuferreich von Münster") και ανέβηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 1947 στο θέατρο Schauspielhaus Zürich προκαλώντας θεατρικό σκάνδαλο. Επειδή το θεατρικό έργο δεν βρήκε την επιθυμητή απήχηση από το κοινό, ο συγγραφέας το απέσυρρε αμέσως τον επόμενο χρόνο. Το 1948 ακολουθεί το δεύτερο θεατρικό έργο Der Blinde (= Ο τυφλός) που επίσης δεν βρήκε απήχηση. Το 1949 ανεβαίνει το τρίτο θεατρικό έργο του, η κωμωδία Romulus der Große (= Ρωμύλος ο Μέγας), αντί του θεατρικού έργου Der Turmbau zu Babel που ο Ντύρενματ κατέστρεψε.
Τα πρώτα χρόνια ως συγγραφέας ήταν πολύ δύσκολα για τον Ντύρενματ και για ολόκληρη την πενταμελή οικογένεια του. Το 1949 ήρθε στη ζωή η κόρη του Μπάρμπαρα και το 1951 η κόρη του Ρουθ. Κατόπιν η οικονομική κατάσταση της οικογένειας όλο και καλυτέρευε χάριν των συμβολαίων του με τους γερμανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς για τα ραδιοφωνικά έργα του. Κατά το διάστημα αυτό ο εκδοτικός οίκος Arche γίνεται και ο αποκλειστικός εκδοτικός οίκος του Ντύρενματ. Τα δύο αστυνομικά έργα του (Der Richter und sein Henker και Der Verdacht) άρχισαν από το 1950 να εκδίδονται ως σειρές ιστοριών στο περιοδικό Schweizerischer Beobachter. Το 1952 η οικογένεια Ντύρενματ μετακομίζει στη μόνιμη κατοικία της, στο νεόκτιστο κτήριο στο Νόιενμπουργκ.
Το 1950 γράφτηκε η κωμωδία Die Ehe des Herrn Mississippi (= Ο γάμος του κυρίου Μισισιπί), με την οποία το 1952 σημείωσε την πρώτη του μεγάλη επιτυχία στη Γερμανία, αφού είχε απορριφθεί από τα ελβετικά θέατρα. Παγκόσμια δόξα είχε ο Ντύρενματ το 1956 με την τραγικωμωδία Der Besuch der alten Dame (= Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας). Η επιτυχία αυτού του θεατρικού έργου επισφραγίζει και την οικονομική ανεξαρτησία της οικογένειας. Την αποτυχία της „όπερα-κωμωδίας“ Frank der Fünfte (1960) ακολουθεί το 1962 η δεύτερη παγκόσμια επιτυχία Die Physiker (= Οι φυσικοί). Το επεξεργασμένο ραδιοφωνικό έργο Herkules und der Stall des Augias (1963) (= Ο Ηρακλής και οι σταύλοι του Αυγεία) σε θεατρικό έργο δεν βρήκε απήχηση. Με το θεατρικό έργο Meteor (= Το μετέωρο), το προσωπικό ιδιαίτερό του έργο, γιορτάζει το 1966 την τρίτη και τελευταία παγκόσμια επιτυχία του ως Δραματουργός.
Για το συγγραφικό του έργο ο Ντύρενματ έλαβε πολλές διακρίσεις, όπως το 1948 το βραβείο „Welti-Preis“ για το θεατρικό έργο του Es steht geschrieben, το 1959 το βραβείο „Schillerpreis“ της πόλης Μάνχαϊμ της Γερμανίας, το 1960 το βραβείο „Grosser Schillerpreis“ και το 1977 το μετάλλιο „Buber-Rosenzweig-Medaille“. Το 1969 του απονεμήθηκε το τιμητικό αξίωμα του επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Temple University της Philadelphia. Επίσης του απονεμήθηκαν και περαιτέρω τιμητικά αξιώματα επίτιμου διδάκτορα Ιερουσαλήμ και Nizza. Στη δεκαετία του -60 ο θεατρικός συγγραφέας Ντύρενματ βρισκόταν στο αποκορύφωμα της δημοσιότητας και της επιτυχίας του. Επίσης μεγάλη δόξα γνώρισε με το σενάριο που έγραψε για την κινηματογραφική ταινία του γερμανού ηθοποιού Heinz Rühmann Es geschah am helllichten Tag (1958) που αποτέλεσε και τη βάση για το μυθιστόρημα του με τον τίτλο Das Versprechen. Αυτή η ταινία θεωρείται ακόμη και σήμερα ως μία από τις σπουδαιότερες γερμανικές αστυνομικές ταινίες.
Από το 1967 αφιερώνεται και στο πρακτικό μέρος της δουλειά του θεάτρου, αρχικά στα θέατρα της Βασιλείας, μετά από ένα έμφραγμα τον Οκτώβρη του 1969, στο θέατρο „Neuen Schauspiel AG“ της Ζυρίχης και στο τέλος στο Ντύσελντορφ της Γερμανίας. Εκεί ανέβηκαν και δύο από τις πρεμιέρες του, Porträt eines Planeten (= Το πορτραίτο ενός πλανήτη) και Titus Andronicus. Επίσης σκηνοθέτησε πολλές παραστάσεις των δικών του θεατρικών έργων, όπως το 1978 το Der Meteor (1964/65) στη Βιέννη.
Ο Ντύρενματ με την ιδιότητα του συγγραφέα ασκούσε κοινωνική κριτική παίρνοντας πολλές φορές θέση στην παγκόσμια πολιτική και δρώμενα με διάφορα κριτικά δοκίμια, διαλέξεις και ομιλίες, όπως π.χ. με τις Sätze aus Amerika (1970), με το κείμενο Τύπου Ich stelle mich hinter Israel (1973) και με μία διάλεξη στο Ελβετικό Πολυτεχνείο (ETH Zürich) της Ζυρίχης (1979)[20] για την επέτειο των 100 χρόνων των γενεθλίων του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Τον Φεβρουάριο του 1987 έλαβε μέρος στη Διάσκεψη Ειρήνης που συγκαλέστηκε από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ (Michail Gorbatschow) στη Μόσχα.[21] Το 1990 έβγαλε δύο εορταστικούς λόγους για τους πολιτικούς Βάτσλαβ Χάβελ (Václav Havel) και Μιχαήλ Γκορμπατσόφ που δημοσιεύτηκαν κατόπιν με τον τίτλο Kafkas Hoffnung.
Για την επίτομη έκδοση των έργων του σε 29 τόμους, το 1980 εκδόθηκαν βιβλιοθετημένα από τον εκδοτικό οίκο Arche και κατόπιν ως βιβλία τσέπης από τον εκδοτικό οίκο Diogenes, ο Ντύρενματ διασκεύασε καινούργιες αποδόσεις για τα περισσότερα έργα του. Εκείνη την εποχή ασχολήθηκε εντατικά με το προσωπικό του στυλ και με τις φιγούρες και τα τοπία των δημιουργιών του και που τελικά κατέληξαν σε δύο τόμους Labyrinth. Stoffe I-III (1981) και Turmbau. Stoffe IV-IX (1990). Από τα Typoskripten δηλ. τα κείμενα που είχε γράψει ο ίδιος στη γραφομηχανή, το 1992 δημοσιεύεται μετά θάνατον postum μία συνέχεια του έργου του Stoffe με τον τίτλο Gedankenfuge.
Aber die Stoffe sind die Resultate meines Denkens, die Spiegel, in denen, je nach ihrem Schliff, mein Denken und damit auch mein Leben reflektiert werden.“[22] (= Αλλά όμως αυτό το υλικό είναι το προιόν της σκέψης μου, ο καθρέφτης όπου, ανάλογα με την πινελιά (που δίνω), καθρεπτίζεται η σκέψη μου και μαζί της και η ζωή μου.)
Στη δεκαετία του -80 έλαβε ακόμη μιά σειρά από διακρίσεις, όπως το 1983 το κρατικό Αυστριακό Βραβείο για τη συμβολή του στην Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία (Österreichischen Staatspreis für Europäische Literatur) και το 1986 το Βραβείο Georg-Büchner-Preis. Το έτος 1985 έλαβε το Βραβείο Λογοτεχνίας της Βαυαρίας (Bayrischen Literaturpreis (Jean-Paul-Preis)[23] προς αναγνώριση του συνολικού λογοτεχνικού του έργου. Το 1986 έλαβε το Βραβείο Premio Mondello για την ιταλική μετάφραση του έργου του „Justiz“.[24]
Στις 16. Ιανουαρίου 1983 πεθαίνει η γυναίκα του Lotti και στις 8. Μαίου 1984 παντρεύεται την ηθοποιό, σκηνοθέτη και σεναριογράφο Σαρλότε Κερ. Μαζί ανεβάσανε την ταινία Porträt eines Planeten και το θεατρικό έργο Rollenspiele. Στις 14. Δεκεμβρίου του 1990 ο Φρήντριχ Ντύρενματ πεθαίνει στο Neuenburg σε ηλικία 69 χρονών από ανακοπή καρδιάς.[25] Η γυναίκα του Σαρλότε Κερ δημοσιεύει κατόπιν τα απομνημονεύματά της από την κοινή τους ζωή στο βιβλίο Die Frau im roten Mantel. Μεταθανάτια ο Ντύρενματ εισήχθηκε στη στοά των καλλιτεχνών Lord Jim Loge με τη συγκατάθεση της χήρας γυναίκας του. Τον Σεπτέμβριο του 2000 ιδρύθηκε στο Νεσατέλ στους χώρους της πρώην κατοικίας του το κέντρο Centre Dürrenmatt όπου κάθε χρόνο από τότε εκθέσεις ζωγραφικής και άλλες εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα.
Στις 26. Ιουλίου του 2000 ο αστεροειδής (14041) πήρε το όνομά του Dürrenmatt.
Η θεωρία του Ντύρενματ για το δράμα
ΕπεξεργασίαΟ Ντύρενματ σπούδασε τις θεωρίες του Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) για το επικό θέατρο, και μαζί με τον Μπρεχτ θεωρείται ως από τους „πιο πρωτοποριακούς θεωρητικούς “ του θεάτρου.[26] Επηρεασμένος από τον Μπέρτολτ Μπρεχτ ως προς τις τεχνικές του, συνδυάζει το κωμικό με το τραγικό και στο έργο του κυριαρχεί το γκροτέσκο, το μακάβριο και το παράλογο. Χαρακτηριστικό δείγμα «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» που αρχίζει εύθυμα και συνεχίζεται εφιαλτικά. Και όπως ο Μπρεχτ έτσι και ο ίδιος επιζητούσε την απόσταση μεταξύ του κοινού και του συμβάντος πάνω στην αυλαία. Ο θεατής δεν θα πρέπει να αποδέχεται τον ρόλο ενός παθητικού καταναλωτή αλλά θα πρέπει να ενθαρρύνεται ώστε να κάνει τις προσωπικές του σκέψεις για να μάθει να έχει προσωπική και αυτόνομη γνώμη για τα συμβάντα.
Ο Ντύρενματ προτιμούσε το στυλιστικό μέσο της αποστασιοποίησης, μέσω του οποίου το αναγνωρισμένο ως κατεστημένο να εξετάζεται και να ελέγχεται λεπτομερέστατα και η αντιφατικότητα των κοινωνικών συσχετισμών να αποκαλύπτεται. Επίσης χαρακτηριστικά είναι τα τραγικά και γκροτέσκα μοτίβα του, η ένωση, ο συνδετικός κρίκος μεταξύ των δήθεν ασυμβίβαστων στοιχείων. Σε αντίθεση με τον Μπρεχτ όμως ο Ντύρενματ δεν παρουσίαζε στο κοινό κάποια κοσμοθεωρία (βλέπε: Μπρεχτ: Μαρξισμός).
Ο Ντύρενματ δημιούργησε έτσι το δικό του προσωπικό στυλ της τραγικωμωδίας, ως μίαs μεικτήs φόρμουλαs από στοιχεία τραγωδίας και κωμωδίας, κατά τη γνώμη του αυτός ο τύπος αποτελεί „τη μοναδική δυνατή φόρμουλα δραματουργίας για να μπορεί να εκφραστεί η τραγωδία στις μέρες μας“. Η τραγωδία, όπως ισχυρίζεται ο Ντύρενματ στο κείμενό του Theaterprobleme (= Προβλήματα του θεάτρου, 1955), προυποθέτει „ενοχή, ανάγκη, μέτρο, εποπτεία, υπευθυνότητα“ για να φτάσει στον στόχο της που είναι η κάθαρση του καθε ένα από μας ξεχωριστά. Στην ασάφεια του μοντέρνου, σύγχρονου κόσμου, η ενοχή εξαφανίζεται αφού ξεφορτώνεται από τις πλάτες του καθενός έτσι ώστε ο μοντερνισμός να μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με το γκροτέσκο.[27]
Ο λογοτέχνης και κριτικός λογοτεχνίας Marcel Reich-Ranicki εξύμνησε τρία έργα του Ντύρενματ[28] που σημαδεύουν την εποχή του για τις επόμενες γενιές: „την τραγικωμωδία που αναφέρεται στην εξαγορά του ανθρώπου και στη διεφθαρμένη επίδραση της ευημερίας“ στο Der Besuch der alten Dame (1956), „την παραβολή για την απειλή της ανθρωπότητας από τον πολιτισμό“ στο Die Physiker (1962) „και τελικά την παραβολή για το αίσθημα της ενοχής του κάθε ατόμου ξεχωριστά που έχει υποτιμηθεί αφού δεν έχει ληφθεί υπόψην από τη γερμανική κριτική“ στο Die Panne (1956).
Λογοτεχνικά έργα
ΕπεξεργασίαΣημείωση: Πολλά από τα μυθιστορήματά και τα διηγήματά του Ντύρενματ διασκευαστήκανε και σε ραδιοφωνικά έργα. Και σχεδόν από όλα τα έργα του υπάρχουν σήμερα και διαφορετικές αποδόσεις.
Οι εκδόσεις των έργων
ΕπεξεργασίαΑπό το 1980 μέχρι το 1986 το δραματικό έργο του Ντύρενματ εκδόθηκε από τον Ντάνιελ Κιλ σε συνεργασία με τον συγγραφέα σε 17 τόμους και η πεζογραφία του σε 12 τόμους, συγχρόνως και ως Hardcover στον εκδοτικό οίκο Arche και ως βιβλία τσέπης στον εκδοτικό οίκο Diogenes. Ο 30. τόμος που αναφέρεται σε ντοκουμέντα στοιχεία σχετικά με τη ζωή και το έργο του Ντύρενματ είναι κατοχυρωμένος εδώ στο κεφάλαιο της λογοτεχνίας. Το 1998 ο εκδοτικός οίκος Diogenes έβγαλε σε νέα έκδοση τη σειρά των βιβλίων τσέπης ανεβάζοντας τον αριθμό σε 37 βιβλία
- Το δράμα σε 18 τόμους σε κασέτα. ISBN 3-257-23040-0
- Η πεζογραφία σε 19 τόμους σε κασέτα. ISBN 3-257-23078-8.
- Ένα χρονικό της ζωής και του έργου του Ντύρενματ, ένα κατάλογο με το έργο του, με περιεχόμενα και γενική καταγραφή του συνολικού του έργου με αλφαβητική σειρά, ISBN 3-257-23079-6.
Πεζογραφία
Επεξεργασία- Der Alte. Διήγημα, εκδόθηκε το 1945 στην εφημερίδα Tageszeitung Der Bund. In: Aus den Papieren eines Wärters. Frühe Prosa. Diogenes, Zürich 1980 (= WA 18).
- Der Richter und sein Henker. Αστυνομικό μυθιστόρημα, εκδόθηκε μεταξύ 15.12.1950 και 31.03.1951 σε 8 συνέχειες στον Beobachter. Benziger, Einsiedeln 1952 (διασκευάστηκε σε ταινία το 1975).
- Der Verdacht. Αστυνομικό μυθιστόρημα, εκδόθηκε μεταξύ 15.09.1951 και 29.02.1952 στον Beobachter. Benziger, Einsiedeln 1953.
- Die Stadt. Prosa I–IV. Πεζογραφία. Arche, Zürich 1952 (περιέχει 9 διηγήματα που γράφτηκαν μεταξύ 1942 - 1946, μεταξύ αυτών Der Tunnel.)
- Grieche sucht Griechin. Eine Prosakomödie. Πεζό, κωμωδία. Arche, Zürich 1955 (διασκευάστηκε σε ταινία το 1966)
- Die Panne. Eine noch mögliche Geschichte. Arche, Zürich 1956.
- Das Versprechen. Requiem auf den Kriminalroman. Arche, Zürich 1958; Βελτιωμένη μορφή 2.08. και 28.08.1985 στην εφημερίδα Neuen Zürcher Zeitung.
- Die Heimat im Plakat. Ein Buch für Schweizer Kinder. Diogenes, Zürich 1963.
- Sätze aus Amerika. Arche, Zürich 1970.
- Der Sturz. Διήγημα. Arche, Zürich 1971.
- Zusammenhänge. Ein Essay über Israel. Eine Konzeption. Arche, Zürich 1976.
- Friedrich Dürrenmatt Lesebuch. Αναγνωστικό. Arche, Zürich 1978.
- Mister X macht Ferien. Fragment. Diogenes, Zürich 1978
- Stoffe. Diogenes, Zürich 1981 (εμπεριέχει: Mondfinsternis); καινούρια έκδοση αναθεωρημένη από τον συγγραφέα: Labyrinth. Stoffe I–III, ebd. 1990.
- Minotaurus. Eine Ballade. Με σκίτσα του συγγραφέα. Diogenes, Zürich 1985.
- Justiz. Μυθιστόρημα. Diogenes, Zürich 1985 (διασκευάστηκε σε ταινία το 1993).
- Der Auftrag oder Vom Beobachten des Beobachters der Beobachter. Novelle in 24 Sätzen. Diogenes, Zürich 1986.
- Durcheinandertal. Μυθιστόρημα. Diogenes, Zürich 1989.
- Turmbau. Stoffe IV–IX. Diogenes, Zürich 1990.
Ραδιοφωνικά έργα
Επεξεργασία- 1950: Der Prozeß um des Esels Schatten – Παραγωγή: Radio Bern, Πρώτη εκπομπή: 05.04.1951
- 1951: Romulus der Große (= Ρωμύλος ο Μέγας) – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, 29.06.1951 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm
- 1952: Der Prozeß um des Esels Schatten – Παραγωγή: Südwestfunk, 13.02.1952 – Σκηνοθεσία: Karl Peter Biltz
- 1952: Nächtliches Gespräch mit einem verachteten Menschen – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, 28.07.1952 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm (UA = Πρώτη παγκόσμια παράσταση, πρεμιέρα της θεατρικής διασκευής: Münchner Kammerspiele, 25.07.1952 – Σκηνοθεσία: Hans Schweikart)
- 1952: Stranitzky und der Nationalheld – Παραγωγή: Nordwestdeutscher Rundfunk, 06.11.1952 – Σκηνοθεσία: Fritz Schröder-Jahn
- 1952: Stranitzky und der Nationalheld – Παραγωγή: Süddeutscher Rundfunk, 09.11.1952 – Σκηνοθεσία: Paul Land
- 1953: Stranitzky und der Nationalheld – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, 12.01.1954 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm
- 1954: Ein Engel kommt nach Babylon (= Ένας άγγελος στη Βαβυλώνα) – Παραγωγή: Nordwestdeutscher Rundfunk, 10.06.1954 – Σκηνοθεσία: Raoul Wolfgang Schnell
- 1954: Herkules und der Augiasstall (= Ο Ηρακλής και οι σταύλοι του Αυγεία) – Παραγωγή: Nordwestdeutscher Rundfunk, 02.12.1954 – Σκηνοθεσία: Gert Westphal (UA) Παγκόσμια πρώτη παράσταση της θεατρικής διασκευής: Schauspielhaus Zürich, 20.03.1963
- 1954: Herkules und der Augiasstall (= Ο Ηρακλής και οι σταύλοι του Αυγεία) – Παραγωγή: Süddeutscher Rundfunk, 8.12.1954 – Σκηνοθεσία: Otto Kurth
- 1954: Das Unternehmen der Wega – Παραγωγή: BR, NWDR και SDR, 18.01.1955 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm
- 1955: Das Unternehmen der Wega – Παραγωγή: Nordwestdeutscher Rundfunk, 20.01.1955 – Σκηνοθεσία: Kurt Reiss
- 1955: Das Unternehmen der Wega – Παραγωγή: Südwestfunk, 19.07.1955 – Σκηνοθεσία: Ludwig Cremer
- 1956: Die Panne (= Η βλάβη) – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, Süddeutscher Rundfunk, 17.01.1956 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm
- 1956: Die Panne (= Η βλάβη) – Παραγωγή: Norddeutscher Rundfunk, 19.05.1956 – Σκηνοθεσία: Gustav Burmester (Βραβείο: Hörspielpreis der Kriegsblinden 1957)
- 1956: Herkules und der Stall des Augias (= Ο Ηρακλής και οι σταύλοι του Αυγεία) – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, 26.06.1956 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm
- 1956: Romulus der Große (= Ρωμύλος ο Μέγας) – Παραγωγή: Süddeutscher Rundfunk, 27.06.1956 – Σκηνοθεσία: Franz Peter Wirth
- 1957: Abendstunde im Spätherbst – Παραγωγή: Norddeutscher Rundfunk 07.05.1957 – Σκηνοθεσία: Gustav Burmester
- 1957: Abendstunde im Spätherbst – Παραγωγή: Süddeutscher Rundfunk και Norddeutscher Rundfunk, 20.05.1957 – Σκηνοθεσία: Walter Knaus
- 1957: Der Besuch der alten Dame (= Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας) – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, 04.06 1957 – Σκηνοθεσία: Walter Ohm
- 1958: Nächtliches Gespräch mit einem verachteten Menschen – Παραγωγή: Sender Freies Berlin, 26.02.1959 – Σκηνοθεσία: Rolf von Goth
- 1959: Nächtliches Gespräch mit einem verachteten Menschen – Παραγωγή: Norddeutscher Rundfunk, 06.02.1959 – Σκηνοθεσία: Fritz Schröder-Jahn
- 1959: Nächtliches Gespräch mit einem verachteten Menschen – Παραγωγή: Hessischer Rundfunk, 08.01.1960 – Σκηνοθεσία: Theodor Steiner
- 1960: Nächtliches Gespräch mit einem verachteten Menschen – Παραγωγή: Süddeutscher Rundfunk, 20.07.1960 – Σκηνοθεσία: Walter Knaus
- 1960: Der Doppelgänger – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk και Norddeutscher Rundfunk, 21.12.1960 – Μουσική: Siegfried Franz, σκηνοθεσία: Gustav Burmester
- 1962: Der Prozeß um des Esels Schatten – Παραγωγή: Süddeutscher Rundfunk, 01.04.1962 – Σκηνοθεσία: Otto Kurth
- 1962: Die Panne (= Η βλάβη) – Σκηνοθεσία: Hans Knötzsch (Rundfunk der DDR = Ραδιοφωνικός σταθμός της πρώην Ανατολικής Γερμανίας)
- 1964: Der Prozeß um des Esels Schatten – Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, Saarländischer Rundfunk, 08.12.1964 – Σκηνοθεσία: Otto Kurth
- 1967: Romulus der Große (= Ρωμύλος ο Μέγας) - Παραγωγή: Bayerischer Rundfunk, 12.03.1968 – Σκηνοθεσία: Paul Pörtner
- 1969: Friedrich Dürrenmatt gibt eine Einleitung zu seinem Hörspiel „Die Panne“ – Παραγωγή: Westdeutscher Rundfunk Köln, 23.10.1969
- 1974: Der Mitmacher – Παραγωγή: Österreichischer Rundfunk, Schweizer Radio DRS και Bayerischer Rundfunk, 11.01.1974 – Σκηνοθεσία: Hans Hausmann
- 1977: Die Frist – Παραγωγή: Deutschlandfunk, 19.11.1977 (Μαγνητοσκόπηση της πρώτης παγκόσμιας πρεμιέρας στο Θέατρο Schauspielhaus Zürich σε σκηνοθεσία Kazimierz Dejmek)
- 1997: Der Pensionierte – Παραγωγή: Südwestfunk και Mitteldeutscher Rundfunk, 21.12.1997 – Σκηνοθεσία: Urs Widmer
- 2004: Minotaurus. Eine Ballade – Παραγωγή: Deutschlandradio, 26.09.2004 – Σκηνοθεσία: Beate Andres (Βραβείο: Prix Marulić 2005)
Θεατρικά έργα
Επεξεργασία- 1947: Es steht geschrieben (= Είναι γραμμένο). Κωμωδία. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 19. Απριλίου, Schauspielhaus Zürich, Σκηνοθεσία: Kurt Horwitz.
- 1947: Der Blinde (= Ο τυφλός). Δράμα – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 10. Ιανουαρίου, Stadttheater Basel, Σκηνοθεσία: Ernst Ginsberg.
- 1949: Romulus der Grosse (= Ρωμύλος ο Μέγας). Κωμωδία – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 25. Απριλίου, Stadttheater Basel, Σκηνοθεσία: Ernst Ginsberg.
- 1952: Die Ehe des Herrn Mississippi (= Ο γάμος του κυρίου Μισισιπί) – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 26. Μαρτίου, Münchner Kammerspiele, Σκηνοθεσία: Hans Schweikart.
- 1953: Ein Engel kommt nach Babylon (= Ένας άγγελος στη Βαβυλώνα) – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 22. Δεκεμβρίου, Münchner Kammerspiele, Σκηνοθεσία: Hans Schweikart.
- 1956: Der Besuch der alten Dame (= Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας). Κωμικοτραγωδία – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 29. Ιανουαρίου, Schauspielhaus Zürich, Σκηνοθεσία: Oskar Wälterlin.
- 1971: Der Besuch der alten Dame (= Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας). Όπερα. Μουσική Gottfried von Einem, πρεμιέρα: 1971 στη Βιέννη.
- 1982: Der Besuch der alten Dame (= Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας). Σενάριο για το τηλεοπτικό έργο, α' εκπομπή: 28.11.1982, σκηνοθεσία: Max Peter Ammann, με την ηθοποιό Maria Schell.
- 1956: Abendstunde im Spätherbst. Ουτοπιστική κωμωδία σε μία πράξη για τη φαινομενολογία του συγγραφέα– Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 19.11.1959, Berliner Renaissancetheater.
- 1957: Die Panne (= Η βλάβη) – Τηλεοπτικό έργο. 1979 διασκευή για κωμωδία.
- 1958: Es geschah am hellichten Tag – Treatment για φίλμ, σενάριο του σκηνοθέτη Ladislao Vajda, με τους ηθοποιούς Heinz Rühmann, Gert Fröbe, Michel Simon.
- 1959: Frank der Fünfte. Oper einer Privatbank. (2. διασκευή με υπότιτλο: Komödie. 3. διασκευή με υπότιτλο: Komödie einer Privatbank.) – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 19. Μαρτίου, Schauspielhaus Zürich. Μουσική: Paul Burkhard. Σκηνοθεσία: Oskar Wälterlin.
- 1962: Die Physiker (= Οι φυσικοί). Κωμωδία σε 2 πράξεις. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 20. Φεβρουαρίου, Schauspielhaus Zürich. Σκηνοθεσία: Kurt Horwitz. 1964 κινηματογραφική ταινία του Fritz Umgelter.
- 1963: Herkules und der Stall des Augias (= Ο Ηρακλής και οι σταύλοι του Αυγεία) – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 20. Μαρτίου, Schauspielhaus Zürich, σκηνοθεσία: Leonard Steckel.
- 1966: Der Meteor (= Το μετέωρο). Κωμωδία σε 2 πράξεις. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 20. Ιανουαρίου, Schauspielhaus Zürich. Σκηνοθεσία: Leopold Lindtberg.
- 1967: Die Wiedertäufer. Κωμωδία σε 2 πράξεις. (Επεξεργασία του πρωταρχικού δράματος Es steht geschrieben) – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 16.03.1967, Schauspielhaus Zürich. Σκηνοθεσία: Werner Düggelin.
- 1968: König Johann nach Shakespeare. Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 18. Σεπτεμβρίου, Stadttheater Basel. Σκηνοθεσία: Werner Düggelin.
- 1969: Play Strindberg. Totentanz nach August Strindberg (= Ο χορός του θανάτου κατά τον August Strindberg). – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 8. Φεβρουαρίου, Basler Komödie. Σκηνοθεσία: F. Dürrenmatt/Erich Holliger.
- 1970: Porträt eines Planeten (= Το πορτραίτο ενός πλανήτη) – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 10. Νοεμβρίου, Schauspielhaus Düsseldorf, σκηνοθεσία: Erwin Axer.
- 1970: Titus Andronicus. Eine Komödie nach Shakespeare – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 12. Δεκεμβρίου, Schauspielhaus Düsseldorf, σκηνοθεσία: Karl-Heinz Stroux.
- 1972: Der Mitmacher. Κωμωδία. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 08.03.1973, Schauspielhaus Zürich, σκηνοθεσία: Andrzej Wajda.
- 1975: Die Frist. Κωμωδία. Νέα διασκευή 1980.
- 1980: Dichterdämmerung. Κωμωδία. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 04.04.1987, Theater Maskerade, Bottrop (αλλαγμένη θεατρική διασκευή του έργου Abendstunde im Spätherbst).
- 1983: Achterloo. Κωμωδία. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 6. Οκτωβρίου, Schauspielhaus Zürich, σκηνοθεσία: Gerd Heinz.
- 1986: Rollenspiele. Charlotte Kerr: Πρακτικό μίας υποθετικής σκηνοθεσίας. [F. D. = Φ. Ντ.:] Assoziationen mit einem dicken Filzstift. Zwischenwort. Achterloo III.
- 1988: Achterloo IV. Κωμωδία. – Πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα: 17. Ιουνίου, Rokokotheater des Schlosses Schwetzingen στα πλαίσια του Φεστιβάλ Schwetzinger Festspiele, σκηνοθεσία: F. D. = Φ. Ντύρενματ, με τους ηθοποιούς Helmuth Lohner, Charlotte Kerr.
Postum δημοσιεύσεις
Επεξεργασία- Midas oder Die schwarze Leinwand. Diogenes, Zürich 1991, ISBN 3-257-01885-1.
- Kants Hoffnung. Δύο πολιτικοί λόγοι. Δύο ποιήματα από την παρακαταθήκη του. Με ένα δοκίμιο του Walter Jens. Diogenes, Zürich 1991, ISBN 3-257-01890-8.
- Gedankenfuge. Δοκίμια, Διηγήματα και ημιτελή έργα. Diogenes, Zürich 1992, ISBN 3-257-01888-6.
- Das Mögliche ist ungeheuer. Επιλογή ποιημάτων. Diogenes, Zürich 1993, ISBN 3-257-01946-7.
- Skizzenbuch. Engel, Teufel und so weiter. Εκδότες: Charlotte Kerr και Ted Scapa. Benteli, Wabern 1994, ISBN 3-7165-0939-6.
- Der Pensionierte. Απόσπασμα ενός αστυνομικού μυθιστορήματος. Diogenes, Zürich 1995, ISBN 3-257-06063-7.
- Gespräche 1961–1990 σε 4 τόμους. Εκδότης: Heinz Ludwig Arnold. Diogenes, Zürich 1996, ISBN 3-257-06111-0.
- Briefwechsel. (Αλληλογραφία με τον Max Frisch). Εκδότης: Peter Rüedi. Diogenes, Zürich 1998, ISBN 3-257-06174-9.
- Das Nashorn schreibt der Tigerin. Εικονογραφημένες ιστορίες. Εκδότης: Charlotte Kerr. Erker, St. Gallen 2001, ISBN 3-905546-51-5.
- Der Schachspieler. Ein Fragment. Ill. του Hannes Binder. Officina Ludi, Großhansdorf 2007, ISBN 978-3-00-022105-7
Ελληνικές μεταφράσεις
Επεξεργασία- Έλληνας ζητά Ελληνίδα (Grieche sucht Griechin), (Mr. X macht Ferien), (Nachrichten über den Stand des Ze): 3 Διηγήματα: Μετάφραση: Χαρά Αυλωνίτου (Εκδόσεις Βασιλείου 1992, 1998)
- Ο δικαστής και ο δήμιός του (Der Richter und sein Henker): Μετάφραση: (Μεταμεσονύχτιες εκδόσεις 1997)
- Η αποστολή ή ο παρατηρητής που παρατηρούσε τον παρατηρητή του (Der Auftrag oder vom Beobachten des Beobachters). Μιά νουβέλλα 24 προτάσεων: Μετάφραση: Μαρία Ν. Σωτηράκου (PRINTA BOOKS, Ροές - Α. Καρτάκης 1992)
- Σκιαμαχίες ή Περί όνου σκιάς (Der Prozeß um des Esels Schatten): Μετάφραση: Ιωάννης Γαζώνης (Εκδόσεις Ιωάννης Γαζώνης 2013)
- Η υποψία (Der Verdacht): Μετάφραση: (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 1987)
- Η υπόσχεση (Das Versprechen): Μετάφραση: (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 1987)
- Η πτώση (Der Sturz): Μετάφραση: Βασίλης Πατέρας (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 1999,2016)
- Ελληνικός τίτλος (Abu Chanifa und Anan ben David): Μετάφραση: (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 1987)
- Ελληνικός τίτλος (Smithy): Μετάφραση: (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 1987)
- Ο θάνατος της Πυθίας (Das Sterben der Pythia): Μετάφραση: (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 1987)
- Ερεθίσματα (Denkanstöße): Μετάφραση: Βασίλης Πατέρας (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 2017)
- Ρωμύλος ο Μέγας (Romulus der Große): Μετάφραση: Αγαθοκλής Αζελής (Εκδόσεις Γκοβόστης 2017)
- Η κοιλάδα της αταξίας (Durcheinandertal): Μετάφραση: Ιάκωβος Κοπερτί (Εκδόσεις Κανάκης 1993, 2017)
- Ο σκύλος/Το τούνελ/Η βλάβη (Der Hund/Der Tunnel/Die Panne): Μετάφραση: Γιάννης Καλλιφατίδης (Εκδόσεις Αντιπόδες 2020)
- Ελληνικός τίτλος (Abu Chanifa und Anan ben David/Smithy/Das Sterben der Pythia): 4 Διηγήματα. Μετάφραση: (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 2016)
- Οι φυσικοί (Die Physiker). Υπότιτλος: Μιά κωμωδία σε δύο πράξεις: Μετάφραση: Μάρθα Κουτσιούμπα-Παιονίδη (PRINTA BOOKS - Α. Καρτάκης 2017)
- Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας (Der Besuch der alten Dame): Μετάφραση: Ηώ Αμανάκη (Δωδώνη 1976)
- Δικαιοσύνη (Justiz): Μετάφραση: Άγγελος Παρθένης (PRINTA BOOKS, Ροές - Α. Καρτάκης 1988, 2018)
- Η Βλάβη (Die Panne): Μετάφραση: Γ. Βάμβαλης (Αθήνα 1970)
Περί του ζωγραφικού έργου του Ντύρενματ:
- Οι μύθοι του Ντύρενματ. Σχέδια και χειρόγραφα. Συλλογή Σαρλότ Κερ Ντύρενματ (Dürrenmatt und die Mythen. Zeichnungen und Originalmanuskripte. Collection Charlotte Kerr Dürrenmatt): Επιμέλεια: Δημήτρης Αρβανιτάκης. Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας, Μαρία Σπυριδοπούλου (Εκδόσεις: Μουσείο Μπενάκη 2007)
Θεατρικές παραστάσεις στην Ελλάδα
Επεξεργασία1. Der Besuch der alten Dame (Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας):
- Εθνικό Θέατρο, 1960-1961, σκηνοθεσία Αλέξης Μινωτής
- Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, 1978-1979, σκηνοθεσία Σπύρος Α. Ευαγγελάτος
- Θέατρο Ιλίσια, 1991-1992, σκηνοθεσία: Leo Rubin
- Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, 2008-2009, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
- Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, 2014, σκηνοθεσία: Έρση Βασιλικιώτη
- Θέατρο Βρετάνια, 2015-2016, σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Κοέν
2. Der Prozess um des Esels Schatten (Σκιαμαχίες ή Περί όνου σκιάς):
- Εθνικό Θέατρο, 1992-1993, σκηνοθεσία: Σταμάτης Χονδρογιάννης
3. Die Physiker (Οι φυσικοί):
- Εθνικό Θέατρο, 1962-1963, σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής
4. Play Strindberg (παίζεται με αμετάφραστο τίτλο):
- Θέατρο Κάβα, 1973-1974, σκηνοθεσία: Λυκούργος Καλλέργης
- Θέατρο Μέλι, 2001-2002, σκηνοθεσία: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
5. Der Mitmacher/Die Panne (Η βλάβη)
- Κυκλική Σκηνή, 1970-1971, σκηνοθεσία: Θανάσης Παπαχρήστου
Το ζωγραφικό έργο
ΕπεξεργασίαΝτύρενματ ο ζωγράφος και σκιτσογράφος
ΕπεξεργασίαΟ Ντύρενματ σχεδίαζε από παιδί και το όνειρό του ήταν να γίνει ζωγράφος. Τελικά συνδύασε και τα δύο, ζωγραφική και λογοτεχνία και πολλές φορές μάλιστα πρώτα σκιτσάριζε τα έργα του και κατόπιν έπαιρνε από αυτά την έμπνευση για τις λογοτεχνικές του φιγούρες. Η βαρύτητα του ενδιαφέροντός του έπεσε τελικά στη λογοτεχνία. Θεωρούσε τον εαυτό του „δραματoυργικό σκιτσογράφο και ζωγράφο“ („dramaturgischer Zeichner“) δίνοντας έντονη σκηνική δυναμική στην τέχνη του. Τα μοτίβα τα αντλούσε κυρίως από τη θρησκεία και την ελληνική μυθολογία, όπως π.χ. Ο λαβύρινθος και ο Μινώταυρος, ο Πύργος της Βαβέλ, η Σταύρωση. Ο Ντύρενματ είναι εκπρόσωπος του Εξπρεσσιονισμού. Καλλιτέχνες όπως Bosch, Bruegel, Piranesi, Goya και ο Ελβετός ζωγράφος Varlin επιρρέασαν την τεχνική του. 1000 πίνακες και πολλά σκίτσα μεταξύ άλλων και σκίτσα από την παιδική του ηλικία βρίσκονται στο Centre Dürrenmatt και πολλά ακόμη σε χέρια ιδιωτών. Το ζωγραφικό του έργο[29]:
- Γκουάς (= Gouache) και ελαιογραφίες (Die letzte Generalversammlung der eidgenössischen Bankanstalt, 1966)
- Κολλάζ (= Collage) (Ikarus, 1971)
- Σκίτσα (Richard Löwenherz verführt Lady Faulconbridge, „Le Roi Jean“ 1968)
- Λιθογραφίες (Die Hochzeit zu Kana, 1989)
- Καρικατούρες (Kritiker mit Feder als Speer)
- Τοιχογραφίες (Die Berner Mansarde, 1942-43, Sixtinische Kapelle)
- Μυθολογία (Zornige Zentauren (Detail), 1979)
- Θρησκεία (Schwarze Himmelfahrt, 1983)
- Αστρονομία και Κοσμολογία (Unheilvoller Meteor, 1980)
- Σύγχρονη ιστορία (Die Physiker II: Weltraum-Psalm (detail),1973)
- Πορτραίτα/Προσωπογραφίες (Porträt Peter Nobel, 1988)
- Εικονογραφήσεις για τα λογοτεχνικά του έργα (Die Physiker I, 1962)[30]
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Elisabeth Brock-Sulzer: Friedrich Dürrenmatt. Stationen seines Werkes. Arche, Zürich 1960; Diogenes, Zürich 1986, ISBN 3-257-21388-3.
- Everett M. Ellestad: Friedrich Durrenmatt’s „Mausefalle“. In: German Quarterly. 43, 04.11.1970, σ. 770–779.
- Heinrich Goertz: Friedrich Dürrenmatt. Rowohlt, Reinbek 1987 (12. έκδοση, 2011), ISBN 3-499-50380-8 (Rowohlts Monographien 380).
- Gunter E. Grimm: Friedrich Dürrenmatt. Tectum, Marburg 2013, ISBN 978-3-8288-3118-6 (Literatur Kompakt τόμος. 5).
- Daniel Keel (Εκδότης): Über Friedrich Dürrenmatt. Essays, Zeugnisse und Rezensionen von Gottfried Benn bis Saul Bellow. Diogenes, Zürich 1980; 6. συμπληρωματική έκδοση, ebd. 1998, ISBN 3-257-20861-8.
- Gerhard P. Knapp: Friedrich Dürrenmatt. Metzler, Stuttgart 1980; 2. επεξεργασμάνη έκδοση. ebd. 1993, ISBN 3-476-12196-8 (Συλλογή Metzler 196).
- Jan Knopf: Friedrich Dürrenmatt. Beck, München 1976; 4. νέα επεξεργασμένη έκδοση, ebd. 1988, ISBN 3-406-33158-0 (Beck’sche Reihe/σειρά 611).
- Brigitte Marschall: Friedrich Dürrenmatt. In: Andreas Kotte (Εκδότης): Theaterlexikon der Schweiz. Τόμος 1, Chronos, Zürich 2005, ISBN 3-0340-0715-9, σ. 502–504.
- Thomas Markus Meier: Dürrenmatt und der Zufall. Matthias-Grünewald-Verlag, Ostfildern 2012, ISBN 978-3-7867-2929-7.
- Dürrenmatt: Rede anlässlich der Vergabe des Gottlieb-Duttweiler-Preises an Václav Havel im Jahr 1990.[31] In: Klara Obermüller (Εκδότης): Wir sind eigenartig, ohne Zweifel: Die kritischen Texte von Schweizer Schriftstellern über ihr Land, Nagel & Kimche Verlag, Zürich, 2003. ISBN 978-3-312-00317-4.[32]
- Anna von Planta u. a. (Εκδότης): Dürrenmatt. Sein Leben in Bildern. Diogenes, Zürich 2011, ISBN 978-3-257-06766-8. (Bildbiographie, σ. 376)
- Oliver Prange (Εκδότης): Du 862 – Friedrich Dürrenmatt: Denker – Maler – Weltautor. Du Kulturmedien, Zürich 2015, ISBN 978-3-905931-58-7.[33]
- Peter Rüedi: Dürrenmatt oder Die Ahnung vom Ganzen.[34] Βιογραφία. Diogenes, Zürich 2011, ISBN 978-3-257-06797-2.
- Christoph Siegrist: Nationalliterarische Aspekte bei Schweizer Autoren. In: Hansers Sozialgeschichte der deutschen Literatur vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart. Εκδότης Rolf Grimminger, München/Wien 1986, ISBN 3-423-04352-0.
- Lutz Tantow: Friedrich Dürrenmatt. Moralist und Komödiant. Wilhelm Heyne Verlag, München 1992, ISBN 3-453-05335-4
Φιλμ (επιλογή)
Επεξεργασία- Friedrich Dürrenmatt – Im Labyrinth. Ντοκιμαντέρ, Ελβετία 2015, 52:30 min., Βιβλίο και σκηνοθεσία: Sabine Gisiger, παραγωγή: Συνεργασία των SRG SSR, SRF, RTS, RSI, arte, σειρά: Sternstunde Kunst, πρεμιέρα της ταινίας: 26.01.2015 στο Φεστιβάλ Solothurner Filmtagen, πρώτη εκπομπή: 01.02.2015 στο SRF, Inhaltsangabe/περιεχόμενα του SRF.[35]
- Marcel Reich-Ranicki über Friedrich Dürrenmatt. Συζήτηση, Γερμανία 2001, 45:12 min., σκηνοθεσία: Thomas M. Lindner, παρουσίαση: Peter Voß, παραγωγή: SWR, σειρά: lauter schwierige Patienten, Inhaltsangabe/περιεχόμενα της κρατικής τηλεόρασης ARD.
- Portrait eines Planeten – Friedrich Dürrenmatt. Ντοκιμαντέρ, Δυτική Γερμανία 1984, 241 min., παραγωγή: Kerr-Sokal Film, Süddeutscher Rundfunk, πρώτη εκπομπή: 26.12.1984 στον SDR, Nέα έκδοση: 2006, 194 Min., Βιβλίο και σκηνοθεσία: Charlotte Kerr, υπεύθυνος πωλήσεων: Diogenes Verlag, ISBN 3-257-95140-X, Inhaltsangabe/περιεχόμενα της βιβλιοθήκης των καθηγητών lehrerbibliothek.de.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 119006622. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ SIKART. 4004739. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6b98v3r. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 8,0 8,1 www
.tagesspiegel .de /kultur /dichtung-und-liebe-die-ehe-des-herrn-duerrenmatt /12542242 .html. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2021. - ↑ CONOR.SI. 8795235.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 The Fine Art Archive. 23070. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
- ↑ 11,0 11,1 The Fine Art Archive. 78882. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2015.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2019.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0246959.
- ↑ (Γερμανικά) www
.kunstkultur .bka .gv .at /staatspreis-fur-europaische-literatur. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2009. - ↑ books
.google .fr /books?id=Lu9VvDc5uz8C&pg=PA22. - ↑ Rüedi, Peter. (2011). Dürrenmatt, oder, Die Ahnung vom Ganzen: Biographie. Zürich: Diogenes. ISBN 978-3-257-06797-2. 761891951.
- ↑ Dürrenmatts Flirt mit den Nazis. In: 20 Minuten
- ↑ Rüedi, σ. 273
- ↑ Friedrich Dürrenmatt: Albert Einstein - Μία διάλεξη (Memento 13. 05.2009, Internet Archive), διάλεξη 1979 για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Αϊνστάιν
- ↑ Άρθρο του Christoph Siegrist για τον Φ. Ντύρενματ στο Killy Literaturlexikon. Digitale Bibliothek, τόμος 9, 1999
- ↑ Labyrinth. Zürich 1981, σ. 11
- ↑ Κάτοχος του Βραβείου Jean-Paul-Preises (Memento Originals 27.06.2015 στο Internet Archive). Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού και Επιστημών της Βαυαρίας (Bayerisches Staatsministerium für Bildung und Kultus, Wissenschaft und Kunst)
- ↑ Albo d’oro
- ↑ Petri Liukkonen: Friedrich Dürrenmatt (1921–1990) (Memento 23.02.2015 στο Internet Archive), Authors' Calendar 2008
- ↑ Christoph Siegrist: Nationalliterarische Aspekte bei Schweizer Autoren. In: Hansers Sozialgeschichte der deutschen Literatur vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart, εκδότης Rolf Grimminger, München/Wien 1986, ISBN 3-423-04352-0, τόμος 10, σ. 665
- ↑ Friedrich Dürrenmatt: Theaterprobleme (= Προβλήματα του θεάτρου). Συγγράμματα και διαλέξεις για το θέατρο. Εκδοτικός οίκος Arche, Zürich 1966, σ. 122–23
- ↑ Marcel Reich-Ranicki, Thomas Anz (Εκδότες): Meine Geschichte der deutschen Literatur vom Mittelalter bis zur Gegenwart, εκδοτικός οίκος Deutsche Verlags-Anstalt, München 2014, σ. 411
- ↑ https://www.cdn.ch/cdn/de/home.html
- ↑ Friedrich Dürrenmatt Werkausgabe, τόμος 32: Literatur und Kunst Copyright© 1998 Diogenes Verlag AG Zürich
- ↑ Jürg Altwegg: Im imaginären Gefängnis. Εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, 06.11.2003
- ↑ Friedrich Dürrenmatt - Die Schweiz als Gefängnis. In: YouTube. TextundBuehne, 28.10.2012
- ↑ Friedrich Dürrenmatt. Denker – Maler – Weltautor. Περιοδικό Τέχνης Du, Δεκέμβριος 2015
- ↑ Jürgen Seul: Das Universum Dürrenmatt. Glanz&Elend
- ↑ Dürrenmatt – Eine Liebesgeschichte (Trailer). In: YouTube. Zurich Film Festival, 14.09.2015.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Friedrich Dürrenmatt στον Metakatalog/metadirectory των Ελβετικών Πανεπιστημιακών Βιβλιοθηκών και της Ελβετικής Εθνικής Βιβλιοθήκης Swissbib
- Δημοσιεύσεις του Φ. Ντ. και σχετικά με τον συγγραφέα Αρχειοθετήθηκε 2021-04-18 στο Wayback Machine. στον Κατάλογο Helveticat της Schweizerischen Nationalbibliothek
- Λογοτεχνία του Φ. Ντ. και βιβλιογραφία σχετικά με τον Φ. Ντ. στον Κατάλογο της Deutschen Nationalbibliothek (Γερμανικά)
- Έργα του Φ. Ντ. και έργα σχετικά με τον συγγραφέα στην Deutschen Digitalen Bibliothek (Γερμανικά)
- Η πνευματική κληρονομιά του Φ. Ντύρενματ στο αρχείο της Τράπεζας Δεδομένων HelveticArchives της Schweizerischen Nationalbibliothek (Γερμανικά)
- Συλλογή και κατάλογος των links με σχόλια και παρατηρήσεις στην Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του FU του Βερολίνου (Memento από τις 11.10.2013 στο Internet Archive) (Ulrich Goerdten) (Γερμανικά)
- Αρχείο με ηχογραφήσεις και βίντεο του Φ. Ντ. και με τον συγγραφέα στο Online-αρχείο της Αυστριακής/Österreichischen Mediathek (Αναγνώσεις, πορτραίτα, θεατρικά έργα και άρθρα για το ραδιόφωνο. (Γερμανικά)
- Friedrich Dürrenmatt στην Internet Movie Database (Αγγλικά)
- Σελίδα των συγγραφέων του εκδοτικού οίκου Diogenes (Γερμανικά)
- Katrin Künzi: Dürrenmatt, Friedrich. In: Sikart
Για τον Φρήντριχ Ντύρενματ
Επεξεργασία- Ulrich Weber: Dürrenmatt, Friedrich. In: Historisches Lexikon der Schweiz.
- Centre Dürrenmatt Neuchâtel