Υεμένη

Σαναά
Δημοκρατία της Υεμένης الجمهورية اليمنية
; Σημαία	; Εθνόσημο
	Εθνικό σύνθημα: Πρότυπο:Native phrase; "Allāh, al-Waṭan, ath-Thawrah, al-Waḥdah"; (Θεός, Πατρίδα, Επανάσταση, Ελευθερία)
	Εθνικός ύμνος: Nashīd al-Yaman al-Waṭanī; (نشيد اليمن الوطني)(Ενωμένη Δημοκρατία)
	Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο Η θέση της Υεμένης (πράσινο)
Πρωτεύουσα	Άντεν(ντε φάκτο); Σαναά (ντε γιούρε ; 15°21′N 44°12′E / 15.350°N 44.200°E
Επίσημες γλώσσες	Αραβικά
Πολίτευμα	Ημιπροεδρικό σύστημα
Επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου Ηγεσίας; ; Πρωθυπουργός	Ρασάντ αλ Αλιμία; ; Αχμάντ Αγουάντ μπιν Μουμπάρακα
Νομοθετικό σώμα	Βουλή των Αντιπροσώπων
Ενοποίηση; Ισχύον Σύνταγμα	22 Μαΐου 1990; 16 Μαΐου 1991β
Έκταση • Σύνολο; • % Νερό; • Σύνορα; Ακτογραμμή	; 527.968 km2 (50η); αμελητέο; 1.746 km; 1.906 km
Πληθυσμός; • Εκτίμηση 2022 ; • Απογραφή 2004 ; • Πυκνότητα	; 32.305.264 (47η) ; 19.685.000 ; 61,2 κατ./km2 (155η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ); • Ολικό (2016); • Κατά κεφαλή	; 69,185 δισ. $ (82η) ; 2.374 $ (137η)
ΑΕΠ (ονομαστικό); • Ολικό (2016); • Κατά κεφαλή	; 27,318 δισ. $ (88η) ; 937 $ (133η)
ΔΑΑ (2021)	0,455 (183η) – χαμηλός
Νόμισμα	Ριάλ Υεμένης (YER)
Ζώνη ώρας	AST (UTC +3)
Internet TLD	.ye
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+967
	α Τροποποιήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1994 και τον Φεβρουάριο του 2001, β Αναγνωρισμένος ως επικεφαλής της κυβέρνησης του Άντεν.

Συντεταγμένες: 15°00′N 48°00′E / 15.00°N 48.00°E / 15.00; 48.00

Η Δημοκρατία της Υεμένης είναι κράτος στην Αραβική Χερσόνησο, στη Νοτιοδυτική Ασία, ένα από τα κράτη της Μέσης Ανατολής. Συνορεύει στα ανατολικά με το Ομάν και στα βόρεια με τη Σαουδική Αραβία. Δυτικά βρέχεται από την Ερυθρά Θάλασσα και νότια από τον Κόλπο του Άντεν.

Πρωτεύουσα (de jure) είναι η Σαναά (1.976.081 κάτοικοι, εκτίμηση 2009) ενώ άλλες μεγάλες πόλεις είναι η ντε φάκτο πρωτεύουσα από το 2015 Άντεν (671.162 κάτ.), η Ταΐζ (539.454 κάτ.) και η Αλ Χοντέιντα (459.567 κάτ.).

Η χώρα αποτελείται από μια χαμηλή παραλιακή ζώνη, στο βάθος της οποίας ορθώνονται ψηλές οροσειρές, χαμηλώνοντας προς τα ανατολικά και καταλήγοντας σε στέπες και ερήμους. Την εσωτερική αυτή υψηλή χώρα (όρος Τζεμπέλ Χαντούρ, 3.767 μ. ύψος) διασχίζουν πολλές βαθιές κοιλάδες, γεμάτες από οάσεις. Η περιοχή αυτή βρίσκεται κάτω από την επίδραση των θερινών μουσώνων και δέχεται σημαντικές βροχοπτώσεις, τις μεγαλύτερες της Αραβικής χερσονήσου. Οι βροχοπτώσεις αυτές, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες, ευνοούν τη βλάστηση και γι' αυτό η περιοχή ονομάστηκε «Ευδαίμων Αραβία», σε αντίθεση από τη βόρεια ξηρή ερημική και βραχώδη περιοχή.

Ιστορία

Η Υεμένη είναι μία από τις αρχαιότερες κοιτίδες πολιτισμού στη Μέση Ανατολή. Μεταξύ του 12ου αιώνα π.Χ. και του 6ου μ.Χ., η περιοχή αποτέλεσε τμήμα των βασιλείων της Μίνα, του Σαβά και των Χιμιαριδών, τα οποία έλεγχαν το ισχυρό εμπόριο των μπαχαρικών. Αργότερα ήταν κάτω από την εξουσία του Βασιλείου του Αξούμ και της Περσίας.

Τον 7ο αιώνα οι Μουσουλμάνοι χαλίφηδες εμφανίστηκαν καταλαμβάνοντας την περιοχή, ενώ μετά τη διάλυση του χαλιφάτου η πρώην βόρεια Υεμένη βρέθηκε κάτω από τον έλεγχο ιμάμηδων διαφόρων δυναστειών, κυρίως του δόγματος των Ζαϊντιστών, οι οποίοι εγκαθίδρυσαν μία θεοκρατική πολιτική δομή που επέζησε μέχρι τη σύγχρονη εποχή.

Μεγάλο μέρος της βόρειας Υεμένης πέρασε υπό τον έλεγχο διαδοχικών αιγυπτιακών δυναστειών κατά τον 11ο αιώνα, ενώ τον 16ο και μετέπειτα τον 19ο αιώνα, η Υεμένη αποτέλεσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ οι ιμάμηδες είχαν για διαστήματα τον έλεγχο και της νότιας Υεμένης.

Η σύγχρονη ιστορία της Υεμένης ξεκινάει το 1918, όταν η Βόρεια Υεμένη έγινε ανεξάρτητη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η περιοχή αυτή αποτέλεσε κράτος το 1962, αλλά η Βρετανική Αυτοκρατορία, η οποία κατείχε την περιοχή του Άντεν ως προτεκτοράτο τον 19ο αιώνα, αποχώρησε το 1967 από την περιοχή της Νότιας Υεμένης. Το 1970 η νότια κυβέρνηση υιοθέτησε ένα κομμουνιστικό κυβερνητικό σύστημα, και τελικά οι δύο χώρες ενώθηκαν επίσημα στο σημερινό κράτος της Υεμένης στις 22 Μαΐου 1990.

Από το 2015 η χώρα μαστίζεται από εμφύλιο πόλεμο, και πολύ μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της υποφέρει από υποσιτισμό ως συνέπεια του λιμού στη χώρα.

Γεωγραφία και κλίμα

Χάρτης της Υεμένης

Επαρχία Τιχαμά: παράλια στην Ερυθρά θάλασσα.

«Δρακόδεντρο» στη νήσο Σοκότρα.

Άποψη της ορεινής πόλης Ιμπ. Η εξαιρετική παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τα φυσικά τοπία της χώρας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τουριστικά πολύ περισσότερο από ό,τι σήμερα.

Η Υεμένη βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Αραβικής Χερσονήσου. Βρέχεται από την Αραβική θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν στα νότια και την Ερυθρά Θάλασσα στα δυτικά. Συνορεύει με τη Σαουδική Αραβία στα βόρεια και το Ομάν στα ανατολικά. Υπάρχουν μια σειρά από νησιά όπως η Σοκότρα, τα νησιά Καμαράν, Χανίς και Περίμ. Έως πρόσφατα τα σύνορα με τη Σαουδική Αραβία στην αχανή έρημο ήταν αδιευκρίνιστα.

Η χώρα περιλαμβάνει 4 γεωγραφικές περιοχές. Στα δυτικά η περιοχή «Τιχαμά» αποτελείται από πολύ ζεστές και άνυδρες παραλιακές πεδιάδες και λιμνοθάλασσες, που βρίθουν από κουνούπια φορείς της ελονοσίας.

Τα δυτικά υψίπεδα έχουν πολύ πιο ευχάριστο κλίμα και είναι πράσινα και καλλιεργήσιμα, καθώς εκεί πέφτουν οι περισσότερες βροχές σε όλη την αραβική χερσόνησο: αυτός είναι και ο λόγος που οι Ρωμαίοι αποκάλεσαν την Υεμένη «ευδαίμονα Αραβία». Τα κεντρικά υψίπεδα αποτελούν ένα μεγάλο οροπέδιο που κυμαίνεται από 2.000 μ. έως 3.666 μ. σε υψόμετρο. Η θερμοκρασία εδώ μπορεί να είναι 30° C το πρωί και 0° C τη νύχτα. Εδώ βρίσκεται και η πρωτεύουσα Σαναά. Στα ανατολικά το υψόμετρο πέφτει και εδώ βρίσκεται τμήμα της τεράστιας ερήμου «Ρουμπ αλ Χάλι» που κατοικείται από Βεδουίνους νομάδες που εκτρέφουν καμήλες.

Οικονομία

Τα παραδοσιακά χειροποίητα μαχαίρια «τζαμπία» που οι περισσότεροι άνδρες κρεμούν στη ζώνη τους.

Η πρωτεύουσα Σαναά διατηρεί την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της.

Πολυόροφες παραδοσιακές κατοικίες από πηλό στην πόλη Σιμπάμ της επαρχίας Χαδραμαούτ.

Η Υεμένη είναι από τις φτωχότερες αραβικές χώρες με ποσοστό ανεργίας 40% (το 2007) και ταχύτατη αύξηση του πληθυσμού. Υπάρχουν αποδεδειγμένα κοιτάσματα φυσικού αερίου και η πρώτη μονάδα παραγωγής υγροποιημένου αερίου άρχισε να λειτουργεί το 2009. Η εκτεταμένη διαφθορά αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα επενδυτικής δραστηριότητας.

Στην παραλιακή ζώνη Τιχαμά καλλιεργείται σησάμι, βαμβάκι, καπνός, φοινικόδεντρα και ρύζι. Στις δυτικές πλαγιές της οροσειράς και μέχρι ύψους 2.000 μ., καλλιεργείται καφές, στις οάσεις των κοιλάδων και την εσωτερική χώρα, σιτηρά, οπωροφόρα, συκιές και αμπέλια. Από διάφορα αυτοφυή φυτά εξάγονται το αραβικό κόμμι, βάλσαμο και λιβάνι. Το σπουδαιότερο από τα προϊόντα της Υεμένης είναι ο καφές, που παράγεται σε πολύ καλή ποιότητα και καλλιεργείται στην παραλιακή περιοχή της Μούχα ή Μόκα, μέχρι τις υψηλές οροσειρές. Από το λιμάνι της Μούχα γίνεται και η εξαγωγή του περίφημου καφέ μόκα και των άλλων προϊόντων της χώρας. Η Υεμένη παράγει και λουλάκι (ινδικόν). Στην Ερυθρά Θάλασσα αλιεύονται και μαργαριτάρια.

Λόγω της οικονομικής κατάστασης, οι Γιεμενίτες μεταναστεύουν και υπάρχουν μεγάλες κοινότητες αποδήμων στις γειτονικές χώρες, την Ινδονησία, το Πακιστάν, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Τα εμβάσματα των μεταναστών προς την πατρίδα τους είναι σημαντικότατη πηγή συναλλάγματος. Ο τουρισμός είναι υπολογίσιμη πηγή εισόδων, αλλά πολύ μικρότερος από ότι θα μπορούσε να είναι, λόγω της έλλειψης υποδομών και της κατάστασης ανασφάλειας σε πολλές περιοχές της χώρας.

Διακυβέρνηση

Ο επί δύο δεκαετίες (1990-2012) πρόεδρος, Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ

Αρχηγός Κράτους είναι ο Πρόεδρος. Το δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Ο επί δύο δεκαετίες (1990-2012) πρόεδρος, Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, παραιτήθηκε έπειτα από μεγάλη εξέγερση του λαού το 2011. Ο διάδοχός του, πρόεδρος Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί, παραιτήθηκε έπειτα από την κατάληψη της πρωτεύουσας από τους Σιίτες αντάρτες Χούθι τον Ιανουάριο του 2015. Μαζί του παραιτήθηκε και ο πρωθυπουργός Χαλέντ Μπαχά. Έκτοτε, στη χώρα μαίνεται εμφύλιος πόλεμος.^[7]

Ως αντίποινα για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, που ξεκίνησαν τον Οκτώβρη του 2023, οι Χούθι εξαπέλυσαν πυραυλικές επιθέσεις κατά εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, προκαλώντας συναγερμό και σημαντικά προβλήματα στο διεθνές εμπόριο^[8]. Απαντώντας, τον Ιανουάριο του 2024 οι ΗΠΑ και η Βρετανία εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίον των Χούθι στην Υεμένη^[9].

Προεδρικές εκλογές 2012

Προεδρικές εκλογές έγιναν στις 21 Φεβρουαρίου 2012. Ο μοναδικός υποψήφιος ήταν ο υπηρεσιακός πρόεδρος Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί, ο οποίος εξελέγη και ορκίστηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2012.^[10]

**Πρόεδρος, 21 Φεβρουαρίου 2012**
Υποψήφιοι – Κόμματα στα οποία πρόσκεινται	Ψήφοι	%
Αμπντ Ραμπούχ Μανσούρ Χαντί – Γενικό Κογκρέσο του Λαού	6.621.921	99,80
Σύνολο ψήφων (συμμετοχή 64,78%)	6.635.192	100,00
Εγγεγραμμένοι	10.243.364
Πηγή: Le Figaro

Δημογραφία

To 2011 ο πληθυσμός της χώρας ήταν 23,8 εκατομμύρια.^[4] Οι κάτοικοι είναι Άραβες και η επίσημη γλώσσα είναι τα αραβικά. Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ήταν 66,6 χρόνια (64,4 χρόνια οι άνδρες και 68,9 οι γυναίκες).^[11]

Μεταφορές

Το οδικό δίκτυο της χώρας είναι φτωχό. Δεν υπάρχει θαλάσσια συγκοινωνία.^[12] Στη χώρα λειτουργούν 57 αεροδρόμια, από τα οποία τα 5 είναι διεθνή (μεταξύ αυτών τα αεροδρόμια της Σανάα και του Άντεν). Εθνικός αερομεταφορέας είναι η Yemenia. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Παραπομπές

↑ Διεκδικείται από το Συμβούλιο Προεδρικής Ηγεσίας ως προσωρινή πρωτεύουσα.
↑ Al-Sakani, Ali (2022-04-19). «Yemen inaugurates new presidential council». Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2022/4/19/yemen-inaugurates-new-presidential-council. Ανακτήθηκε στις 2022-05-08. «Yemen's Prime Minister Maeen Abdulmalik Saeed, along with other senior government officials, had also arrived in Aden, which serves as Yemen's temporary capital, before the swearing-in ceremony.»
↑ «Annual Statistical Health Report 2022» (PDF). Yemeni Ministry Of Health. 3 Σεπτεμβρίου 2024. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2024.
↑ ^4,0 ^4,1 «Statistical Yearbook 2011». www.cso-yemen.org. Central Statistical Organisation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 «Υεμένη». ΔΝΤ. Απρίλιος 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2017.
↑ Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.
↑ avgi.gr Αρχειοθετήθηκε 2017-04-29 στο Wayback Machine. Υεμένη: Το νέο μέτωπο της σύγκρουσης σιιτών - σουνιτών
↑ «Οι πύραυλοι των Χούτι αλλάζουν το διεθνές εμπόριο – Πώς και πόσο κοστίζει το νέο πολεμικό μέτωπο στην Ερυθρά Θάλασσα». Newsbeast. 20 Δεκεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2024.
↑ «Στο στόχαστρο των ΗΠΑ και της Βρετανίας οι Χούθι – Βομβάρδισαν υποδομές τους στην Υεμένη». Newsbeast. 12 Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2024.
↑ Kasinof, Laura (25-2-2012). «Yemen's New President Sworn Into Office». New York Times. http://www.nytimes.com/2012/02/26/world/middleeast/abed-rabu-mansour-hadi-sworn-in-as-yemens-new-president.html?_r=1&ref=global-home. Ανακτήθηκε στις 25-2-2012.
↑ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα
↑ Yemen country profile. Library of Congress Federal Research Division (December 2006).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
Υεμένη

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Υεμένη

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Atlas of Yemen
(Άτλας της Υεμένης)

Υεμένη στο Curlie

Αυτό το γεωγραφικό λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Διεκδικείται από το Συμβούλιο Προεδρικής Ηγεσίας ως προσωρινή πρωτεύουσα.

[2] Al-Sakani, Ali (2022-04-19). «Yemen inaugurates new presidential council». Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2022/4/19/yemen-inaugurates-new-presidential-council. Ανακτήθηκε στις 2022-05-08. «Yemen's Prime Minister Maeen Abdulmalik Saeed, along with other senior government officials, had also arrived in Aden, which serves as Yemen's temporary capital, before the swearing-in ceremony.»

[εκτίμηση-3] «Annual Statistical Health Report 2022» (PDF). Yemeni Ministry Of Health. 3 Σεπτεμβρίου 2024. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2024.

[yearbook2011-4] 4,0 ^4,1 «Statistical Yearbook 2011». www.cso-yemen.org. Central Statistical Organisation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2019.

[imf-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 «Υεμένη». ΔΝΤ. Απρίλιος 2017. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2017.

[HDI-6] Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World (PDF). hdr.undp.org. United Nations Development Programme. 8 Σεπτεμβρίου 2022. σελίδες 272–276. ISBN 978-9-211-26451-7. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.

[7] vgi.gr Αρχειοθετήθηκε 2017-04-29 στο Wayback Machine. Υεμένη: Το νέο μέτωπο της σύγκρουσης σιιτών - σουνιτών

[8] «Οι πύραυλοι των Χούτι αλλάζουν το διεθνές εμπόριο – Πώς και πόσο κοστίζει το νέο πολεμικό μέτωπο στην Ερυθρά Θάλασσα». Newsbeast. 20 Δεκεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2024.

[9] «Στο στόχαστρο των ΗΠΑ και της Βρετανίας οι Χούθι – Βομβάρδισαν υποδομές τους στην Υεμένη». Newsbeast. 12 Ιανουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2024.

[nytimes-10] Kasinof, Laura (25-2-2012). «Yemen's New President Sworn Into Office». New York Times. http://www.nytimes.com/2012/02/26/world/middleeast/abed-rabu-mansour-hadi-sworn-in-as-yemens-new-president.html?_r=1&ref=global-home. Ανακτήθηκε στις 25-2-2012.

[11] Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Προσδόκιμο ζωής και υγιές προσδόκιμο ζωής, Δεδομένα ανά χώρα

[cp-12] Yemen country profile. Library of Congress Federal Research Division (December 2006).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]