Τόμας Χάρντι

Ο Τόμας Χάρντυ (Thomas Hardy, 2 Ιουνίου 1840 – 11 Ιανουαρίου 1928) ήταν Βρετανός συγγραφέας και ποιητής του κινήματος του νατουραλισμού. Στα έργα του συχνά απεικονίζει χαρακτήρες που παλεύουν ενάντια στα πάθη τους, καθώς και ενάντια στις περιστάσεις. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, που τοποθετείται στην ημι-φανταστική περιοχή του Ουέσσεξ, χαρακτηρίζεται από ποιητικές περιγραφές και από μια τάση μοιρολατρίας.

Τόμας Χάρντυ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	2  Ιουνίου 1840 Ντόρτσεστερ
Θάνατος	11  Ιανουαρίου 1928 Ντόρτσεστερ
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Αββαείο του Ουέστμινστερ και Stinsford
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένο Βασίλειο
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά
Σπουδές	Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου (1865–1866) Αρχιτεκτονικός Σύνδεσμους Σχολής Αρχιτεκτονικής
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας μυθιστοριογράφος σεναριογράφος ποιητής
Αξιοσημείωτο έργο	Η Τες των ντ' Υρμπερβίλ Far from the Madding Crowd Jude the Obscure
Οικογένεια
Σύζυγος	Έμμα Γκίφορντ (από 1874) Φλόρενς Ντάγκντεϊλ (από 1914)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Τάγμα της Αξίας του Ηνωμένου Βασιλείου (1909) Εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Ο Τόμας Χάρντυ γεννήθηκε στο Άνω Μπόκχαμπτον (Higher Bockhampton), έναν μικρό οικισμό στην ενορία του Στίνσφορντ, ανατολικά του Ντόρτσεστερ στο Ντόρσετ. Ο πατέρας του, Τόμας, ήταν λιθοξόος και μικρο-εργολάβος και η μητέρα του, Τζεμάιμα Χαντ, φιλόδοξη και φιλομαθής, ενίσχυε την εκπαίδευσή του, η οποία όμως τελείωσε όταν ο Χάρντυ ήταν δεκαέξι ετών, καθώς μαθήτευσε δίπλα στον Τζον Χικς, έναν αρχιτέκτονα της περιοχής. Ο Χάρντυ εκπαιδεύτηκε ως αρχιτέκτονας στο Ντόρτσεστερ πριν μετακομίσει στο Λονδίνο. Κέρδισε βραβεία αρχιτεκτονικής από το Royal Institute of British Architects και το Architectural Association.

Το 1874 ο Χάρντυ νυμφεύθηκε την Έμμα Λαβίνια Γκίφφορντ, η σχέση του με την οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το μετέπειτα μυθιστόρημα A Pair of Blue Eyes. Αν και στη συνέχεια ο Χάρντυ αποξενώθηκε από τη σύζυγό του, ο θάνατός της το 1912 ήταν μια τραυματική εμπειρία για αυτόν. Ταξίδεψε στην Κορνουάλη για να ξαναεπισκεφθεί τόπους συνδεδεμένους με την ανάμνησή της και έγραψε μια σειρά από ποιήματα (Poems of 1912-13), για να εκφράσει το πένθος του. Το 1914 νυμφεύθηκε τη Φλόρενς Ντάγκντεϊλ, 40 χρόνια νεότερή του, την οποία είχε γνωρίσει το 1905.

Ο τόπος της ταφής της καρδιάς του Τόμας Χάρντυ.

Ο Χάρντυ ήταν αγνωστικιστής, αλλά με μια δυνατή συναισθηματική προσκόλληση στη χριστιανική λειτουργία και τα εκκλησιαστικά τελετουργικά, κυρίως όπως εκδηλώνονται στις αγροτικές κοινότητες, που τον είχαν επηρεάσει τόσο πολύ στα νεανικά του χρόνια. Μερικοί κριτικοί επεσήμαναν ότι η ζοφερή ατμόσφαιρα πολλών από τα μυθιστορήματά του αντικατοπτρίζει την άποψή του για την απουσία του Θεού.

Ο Χάρντυ αρρώστησε από πλευρίτιδα τον Δεκέμβριο του 1927 και πέθανε τον Ιανουάριο του 1928, υπαγορεύοντας το τελευταίο του ποίημα στη σύζυγό του, ενώ ήταν στο νεκροκρέβατο. Η κηδεία του, στις 16 Ιανουαρίου στο Αββαείο του Ουέστμινστερ, αποτέλεσε θέμα αντιπαράθεσης: η οικογένεια και οι φίλοι του επιθυμούσαν να ταφεί στο Στίνσφορντ, αλλά ο εκτελεστής της διαθήκης του, ο Σίντνεϋ Κάρλαϋλ Κόκρελλ, επέμενε να ταφεί ο Χάρντυ στη Γωνιά των Ποιητών (Poets' Corner). Τελικά ακολούθησαν μια συμβιβαστική λύση. Η καρδιά του ενταφιάστηκε στο Στίνσφορντ, όπου βρισκόταν και ο τάφος της πρώην συζύγου του Έμμα, και οι στάχτες του ενταφιάστηκαν στο Αββαείο του Ουέστμινστερ.

Το αγρόκτημα του Χάρντυ στο Μποκχάμπτον και το Max Gate στο Ντόρτσεστερ ανήκουν στο National Trust. Οι συγγραφείς Ντ. Χ. Λώρενς και Βιρτζίνια Γουλφ υπήρξαν θαυμαστές του έργου του Χάρντυ. Το 1910 είχε γίνει μέλος του Τάγματος της Αξίας.

Μυθιστορήματα

Τα έργα του Χάρντυ λαμβάνουν χώρα στη «μερικώς αληθινή, μερικώς ονειρική» περιοχή του Ουέσσεξ (που ονομάστηκε έτσι από το Αγγλο-Σαξονικό βασίλειο που είχε υπάρξει στην περιοχή). Το τοπίο βασίστηκε στις πραγματικές περιοχές Μπέρκσιρ, Ντέβον, Ντόρσετ, Χάμσιρ, Σόμερσετ και Ουίλτσιρ. Ο Χάρντυ περιέγραψε την εποχή πριν ο σιδηρόδρομος και η βιομηχανική επανάσταση αλλάξουν την αγγλική εξοχή. Τα έργα του διακρίνονται από πεσιμισμό και ειρωνεία. Το γράψιμό του είναι τραχύ αλλά και πολύ δυνατό. Ο Χάρντυ είχε μια εμμονή με την οδυνηρή λεπτομέρεια, όπως η κηλίδα αίματος στην οροφή, στο τέλος του Η Τες των ντ' Υρμπερβίλ ή το σημείωμα αυτοκτονίας του μικρού Τζουντ στο Τζουντ ο αφανής (Jude the Obscure). Μάλιστα, κρατούσε αποκόμματα εφημερίδων από πραγματικά περιστατικά και τα χρησιμοποιούσε για την περιγραφή λεπτομερειών στα μυθιστορήματά του.

Το πρώτο του μυθιστόρημα, The Poor Man and the Lady, ολοκληρώθηκε το 1867, αλλά ο Χάρντυ δεν κατάφερε να βρει εκδότη και κατέστρεψε το χειρόγραφο. Μόνο τμήματα του έργου σώζονται σήμερα. Ο μέντορας και φίλος του, Βικτωριανός ποιητής και μυθιστοριογράφος Τζορτζ Μέρεντιθ, τον ενθάρρυνε να προσπαθήσει ξανά. Τα μυθιστορήματα Desperate Remedies (1871) και Under the Greenwood Tree (1872) δημοσιεύθηκαν ανώνυμα. Το 1873 δημοσιεύθηκε το A Pair of Blue Eyes με το δικό του όνομα. Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από τη σχέση του με την Έμμα Γκίφφορντ, την οποία νυμφεύθηκε το 1874. Το επόμενό του μυθιστόρημα, Far from the Madding Crowd (1874), ήταν το πρώτο του σημαντικό έργο. Στο έργο αυτό ο Χάρντυ έγραψε πρώτη φορά για την περιοχή του Ουέσσεξ. Το μυθιστόρημα έκανε αρκετά μεγάλη επιτυχία, ώστε να εγκαταλείψει ο Χάρντυ το επάγγελμα του αρχιτέκτονα και να ακολουθήσει λογοτεχνική καριέρα. Μέσα στα επόμενα 25 χρόνια ο Χάρντυ έγραψε δέκα ακόμα μυθιστορήματα. Ο ίδιος κατέταξε τα καλύτερα δείγματα της πεζογραφίας του ως «Μυθιστορήματα χαρακτήρα και περιβάλλοντος» ("Novels of Character and Environment"). Ο Χάρντυ ήταν πεσιμιστής και τόνιζε τις απρόσωπες και, γενικά, αρνητικές δυνάμεις της μοίρας πάνω στους ανθρώπους κυρίως της εργατικής τάξης που απεικόνιζε στα έργα του.

Ο Χάρντυ μετακόμισε από το Λονδίνο στο Γιόβιλ και μετά στο Στέρμινστερ Νιούτον, όπου και έγραψε το The Return of the Native (1878). Το 1885 επέστρεψε στο Ντόρτσεστερ, και εγκαταστάθηκε στο Max Gate — ένα σπίτι που είχε σχεδιάσει ο ίδιος ο Χάρντυ. Εκεί έγραψε τον Δήμαρχο του Κάστερμπριτζ (The Mayor of Casterbridge, 1886), και το The Woodlanders (1887). Το μυθιστόρημα Η Τες των ντ' Υρμπερβίλ (1891) δέχτηκε αρνητική κριτική για την ευνοϊκή απεικόνιση μιας «παραστρατημένης» γυναίκας και αρχικά απορρίφθηκε από τους εκδότες. Ο υπότιτλος του έργου, A Pure Woman / Faithfully Narrated, είχε σκοπό να τραβήξει την προσοχή της Βικτωριανής μεσαίας τάξης. Τελικά οι κριτικοί εκείνης της εποχής το αποκήρυξαν και όταν δημοσιεύτηκε ο Τζουντ ο αφανής, το 1895, έτυχε ακόμα πιο αρνητικής υποδοχής, προκαλώντας την κατακραυγή του κοινού, λόγω της ειλικρινούς αντιμετώπισης του σεξ. Δέχθηκε αρνητική κριτική για την εμφανή επίθεση στον θεσμό του γάμου. Το βιβλίο προκάλεσε μεγαλύτερο κλονισμό στον ήδη δύσκολο γάμο του Χάρντυ, καθώς η Έμμα φοβήθηκε ότι το έργο θα εθεωρείτο αυτοβιογραφικό. Μερικά βιβλιοπωλεία πωλούσαν το μυθιστόρημα σε καφέ χαρτοσακούλες και κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο Επίσκοπος του Wakefield είχε κάψει ένα αντίτυπο. Ο Χάρντυ, αηδιασμένος από την υποδοχή αυτών των δύο μεγαλύτερων έργων του, εγκατέλειψε εντελώς τη συγγραφή πεζογραφίας και ασχολήθηκε με την ποίηση. Αργότερα, οι κριτικοί σχολίασαν ότι ούτως ή άλλως θα είχαν μείνει πλέον λίγα στον Χάρντυ να γράψει, αφού είχε ήδη εξαντλήσει δημιουργικά τον αυξανόμενο μοιρολατρικό τόνο των μυθιστορημάτων του, με τον Τζουντ τον αφανή να αποτελεί το αποκορύφωμα των επιτευγμάτων του.

Ποίηση

Το 1898 ο Χάρντυ δημοσίευσε τον πρώτο του τόμο ποίησης, με τίτλο Wessex Poems, μια συλλογή ποιημάτων που είχαν γραφτεί σε μια περίοδο 30 ετών. Ο Χάρντυ ισχυριζόταν ότι η ποίηση ήταν η πρώτη του αγάπη και δημοσίευε ποιητικές συλλογές μέχρι τον θάνατό του, το 1928. Η ποίησή του δεν είχε τόσο μεγάλη απήχηση στο κοινό της εποχής του όσο είχαν τα μυθιστορήματά του, αλλά οι πιο πρόσφατες κριτικές είναι και πιο ευνοϊκές, κυρίως λόγω της επιρροής του στον Φίλιπ Λάρκιν. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα η ποίησή του δεν θεωρείται τόσο καλή όσο τα πεζά του.

Ποιήματα του Χάρντυ στο διαδίκτυο:

• The Dead Man Walking
• At Castle Boterel
• Afterwards
• On the Departure Platform
• The Robin

Εργογραφία

Πεζά

Novels of Character and Environment

• Under the Greenwood Tree (Κάτω από το δέντρο) (1872)
• Far from the Madding Crowd (Μακριά απ' το αγριεμένο πλήθος) (1874)
• The Return of the Native (1878)
• The Mayor of Casterbridge (Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ) (1886)
• The Woodlanders (1887)
• Wessex Tales (Ιστορίες του Ουέσσεξ) (1888)
  • The Three Strangers
  • The Withered Arm (Το μαραμένο χέρι)
  • Fellow-Townsmen
  • Interlopers at the Knap
  • The Distracted Preacher (Ο παραστρατημένος εφημέριος)
  • An Imaginative Woman (Μια ευφάνταστη γυναίκα)
• Tess of the d'Urbervilles (Η Τες των ντ' Υρμπερβίλ) (1891)
• Life's Little Ironies (1894)
• Jude the Obscure (Τζουντ ο αφανής) (1895)

Romances and Fantasies

• A Pair of Blue Eyes (1873)
• The Trumpet-Major (1880)
• Two on a Tower (1882)
• A Group of Noble Dames (1891)
• The Well-Beloved (Η τρισαγαπημένη) (1897) (δημοσιευόταν σε συνέχειες από το 1892).

Novels of Ingenuity

• Desperate Remedies (1871)
• The Hand of Ethelberta (1876)
• A Laodicean (1881)

Υπάρχουν επίσης κάποιες μικρές ιστορίες και μυθιστορήματα, όπως το αδημοσίευτο The Poor Man and the Lady, που γράφτηκε το 1867, και το Alicia's Diary (1887). Ο Χάρντυ έγραψε επίσης μερικά διηγήματα, όπως το The Three Strangers (Οι τρεις ξένοι) (1883).

Ποιήματα

• Wessex Poems (1898)
• Poems of the Past and Present (1901)
• The Dynasts' (1904)
• The Dynasts, Part 2 (1906)
• The Dynasts, Part 3 (1908)
• Satires of Circumstance (1914)
• Collected Poems (1919)
• Late Lyrics and Earlier (1922)
• Human Shows (1925)

Ελληνικές μεταφράσεις

• Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ, μετάφραση Γεώργιος Ι. Πασχάλης (εκδ. Τυπογραφείου Δημητρίου Ρούσου, 1938)
• Ένας άνθρωπος με χαρακτήρα (Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ), μετάφραση Λώρης Δόξας (εκδ. Κωνσταντινίδη και Κ. Μιχαλά, 1969)
• Ο δήμαρχος του Κάστερμπριτζ, μετάφραση Τόνια Κοβαλένκο (εκδ. Gutenberg, 2019)
• Η Τες των ντ' Υρμπερβίλ, μτφρ. Σπάρτη Γεροδήμου (εκδ. Γαλαξίας - Ερμείας, 1983)
• Κάτω από το δέντρο, μτφρ. Σπάρτη Γεροδήμου (εκδ. Γνώση, 1990)
• Το ημερολόγιο της Αλίσια, μτφρ. Σπάρτη Γεροδήμου (εκδ. Ερατώ, 2017)
• Τζουντ ο αφανής, μτφρ. Λητώ Σεϊζάνη (εκδ. Νεφέλη, 1997)
• Τζουντ, ο αφανής, μτφρ. Καίτη Οικονόμου (εκδ. Ενάλιος, 1997)
• Τζουντ, μτφρ. Μαρία Κράλλη (εκδ. Καστανιώτης, 1997)
• Η τρισαγαπημένη, μτφρ. Νίκος Φωκάς (εκδ. Κρύσταλλο, 1989)
• Δυο μάτια γαλανά, μετάφραση Βασίλης Μανουσάκης (εκδ. Printa, 2011)
• Ιστορίες του Ουέσσεξ:
  • Για να ευχαριστήσει τη γυναίκα του, μτφρ. Γιώργος Φυλαχτός (εκδ. Η Λογοτεχνία, 1924)
  • Το μαραμένο χέρι. Ιστορίες από το Ουέσεξ, μτφρ. Μίλτος Φραγκόπουλος (εκδ. Αίολος, 1982)
  • Μια ευφάνταστη γυναίκα, μτφρ. Γιάννης Κωστόπουλος (εκδ. Καστανιώτη, 1982)
  • Για να ευχαριστήσει τη γυναίκα του και άλλες ιστορίες, μετάφραση Γιώργος Φυλαχτός & Νέστορας Χούνος (εκδ. Γλάρος, 1983)
  • Ο μελαγχολικός ουσάρος της γερμανικής λεγεώνας. Ιστορίες από το Ουέσεξ, μτφρ. Μίλτος Φραγκόπουλος (εκδ. Στοχαστής, 1992)
  • Ο παραστρατημένος εφημέριος, μτφρ. Γιάννης Κωστόπουλος (εκδ. Καστανιώτη, 1997)
  • Ο παραστρατημένος εφημέριος και άλλες ιστορίες, μτφρ. Γιάννης Κωστόπουλος (Ο παραστρατημένος εφημέριος, Μια ευφάνταστη γυναίκα, Το σακατεμένο χέρι, Μια μικρή παρένθεση), στη σειρά «Κλασική βιβλιοθήκη» (εκδ. Καστανιώτης, 2016)
  • Μια ευφάνταστη γυναίκα. Οι τρεις ξένοι, μτφρ, Σπάρτη Γεροδήμου (εκδ. Ερατώ, 2017)
• Οι Λαοδικείς, μετάφρ. & επίμετρο: Λητώ Σεϊζάνη (εκδ. Μαΐστρος, 2008)
• Γαλαζοαίματες κυρίες, μεταξωτοί έρωτες, μτφρ. Μαρία Λαϊνά & Μάνια Μεζίτη (εκδ. Πατάκη, 2017)

Πηγές

• The Oxford Companion to English Literature
• Thomas Hardy: A Biography, Michael Millgate, 1982, αναθεωρημένη έκδ. O.U.P. 2004, ISBN 0-19-927565-3
• Thomas Hardy's Wessex, Hermann Lea (γράφτηκε με τη συμβολή του ίδιου του Χάρντυ)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έργα του/της Thomas Hardy στο Project Gutenberg
• «Το ανικανοποίητο και η ατέλεια της ανθρώπινης φύσης», παρουσίαση 2 ελληνικών μεταφράσεων έργων του Χάρντυ, Η Καθημερινή, 28 Ιανουαρίου 2017
• Δοκίμιο για το ποίημα Afterwards του Χάρντυ
• The Thomas Hardy Society
• In Tenebris – ποίημα του Τόμας Χάρντυ μεταφρασμένο στα ελληνικά