Τρωάδες

Οι Τρῳάδες είναι τραγωδία που έγραψε ο Ευριπίδης. Γραμμένη το 415 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, συχνά θεωρείται σχολιασμός στην κατάληψη της Μήλου και την εν συνεχεία σφαγή και υποταγή του πληθυσμού της από τους Αθηναίους νωρίτερα τον ίδιο χρόνο. To 415 π.Χ. ήταν επίσης η χρονιά της σκανδαλώδους βεβήλωσης των ερμών και της δεύτερης εκστρατείας των Αθηναίων στη Σικελία, γεγονότα που επίσης μπορεί να επηρέασαν τον συγγραφέα.

Τρωάδες Τρῳάδες
Συγγραφέας	Ευριπίδης
Πρωτότυπος τίτλος	Τρῳάδες
Τοποθεσία πρώτης παράστασης	Αρχαία Αθήνα
Ρόλοι	Αθηνά, Εκάβη, Κασσάνδρα, Ταλθύβιος, Ανδρομάχη, Ελένη, Μενέλαος, Ποσειδών, Κορυφαία χορού και χορός
Γλώσσα πρωτότυπου	αρχαία ελληνικά
Είδος	Τραγωδία
Σχετικά πολυμέσα

Τριλογία

Οι Τρῳάδες ήταν η τρίτη τραγωδία μιας τριλογίας, που αναφέρεται στον Τρωικό Πόλεμο. Η πρώτη τραγωδία, Αλέξανδρος ως θέμα είχε την αναγνώριση του πρίγκιπα της Τροίας Πάρι, που είχε εγκαταλειφθεί μωρό από τους γονείς του και ξαναβρέθηκε στην εφηβεία. Η δεύτερη τραγωδία Παλαμήδης αναφέρεται στην κακομεταχείρηση από τους Έλληνες του συμπατριώτη τους Παλαμήδη. Αυτή η τριλογία παρουσιάστηκε στα Διονύσια μαζί με το σατυρικό δράμα Σίσυφος. Οι υποθέσεις αυτής της τριλογίας δεν συνδέονται μεταξύ τους, όπως εκείνες της Ορέστειας του Αισχύλου. Ο Ευριπίδης δεν ευνοούσε τέτοιες συνδεδεμένες τριλογίες.

Ο Ευριπίδης για το έργο αυτό κέρδισε το δεύτερο βραβείο, χάνοντας από τον αφανή τραγικό Ξενοκλή.

Οι τέσσερις Τρωάδες γυναίκες του έργου είναι οι ίδιες που εμφανίζονται στο τελευταίο βιβλίο της Ιλιάδας, θρηνώντας πάνω από το πτώμα του Έκτορα. Της ίδιας περίπου εποχής είναι και η Εκάβη, άλλο έργο του Ευριπίδη. Η τραγωδία αυτή περιέχει πλείστα επεισόδια από την άλωση της Τροίας αλλά και από τις συμφορές που επήλθαν στην οικογένεια του Πριάμου και κατ΄ επέκταση των Τρώων.

Υπόθεση

Το έργο του Ευριπίδη παρακολουθεί την τύχη των γυναικών της Τροίας, αφού η πόλη τους είχε λεηλατηθεί, οι άντρες τους είχαν σκοτωθεί και οι οικογένειές τους που απέμειναν πρόκειται να παρθούν ως σκλάβες. Εντούτοις ξεκινά με τους θεούς Αθηνά και Ποσειδώνα να αναζητούν τρόπους για να τιμωρήσουν τον Ελληνικό στρατό, για την απαγωγή της Κασσάνδρας, μεγαλύτερης κόρης του Βασιλιά Πρίαμου και της Βασίλισσας Εκάβης. Οσα ακολουθούν δείχνουν πόσο οι Τρωαδίτισσες έχουν υποφέρει. Ο Ελληνας Ταλθύβιος φτάνει για να πει στην εκθρονισμένη βασίλισσα Εκάβη τι περιμένει αυτή και τα παιδιά της. Την Εκάβη θα την πάρει ο Οδυσσέας και η κόρη της Κασσάνδρα προορίζεται να γίνει παλλακίδα του νικητή Αγαμέμνονα. Η Κασσάνδρα, η οποία βρίσκεται υπό την επήρεια ένθεης μανίας, ή αλλιώς βακχείας, προβλέπει ότι όταν θα φθάσουν στο Άργος η πικραμένη γυναίκα του νέου κυρίου της, η Κλυταιμνήστρα, θα σκοτώσει τόσο την ίδια όσο και αυτόν. Φθάνει η χήρα πριγκίπισσα Ανδρομάχη και η Εκάβη μαθαίνει από αυτήν ότι η νεότερη κόρη της Πολυξένη έχει σκοτωθεί, ως θυσία στον τάφο του Αχιλλέα. Στην Ανδρομάχη έλαχε να γίνει παλλακίδα του γιου του Αχιλλέα Νεοπτόλεμου και πιο τρομερά νέα πρόκειται να φτάσουν για τη βασιλική οικογένεια. Ο Ταλθύβιος διστακτικά την πληροφορεί ότι το βρέφος της, ο Αστυάνακτας, έχει καταδικασθεί σε θάνατο. Η Ελένη, αν και όχι γυναίκα της Τροίας, αναμένεται να υποφέρει εξ ίσου. Ο Μενέλαος φθάνει για να την πάρει μαζί του στην Ελλάδα, όπου την περιμένει καταδίκη σε θάνατο. Η Ελένη εκλιπαρεί το σύζυγό της να της χαρίσει τη ζωή και αυτός φαίνεται αποφασισμένος να τη σκοτώσει, αλλά ο χορός γνωρίζει ότι θα την αφήσει να ζήσει και θα την πάρει μαζί του. Οχι μόνο αποκαλύπτεται στο τέλος του έργου ότι ζει, αλλά στην Οδύσσεια ο Τηλέμαχος θα μάθει πως η μυθική ομορφιά της Ελένης της χάρισε τη συγχώρεση.

Στο τέλος ο Ταλθύβιος επιστρέφει φέρνοντας μαζί του το πτώμα του μικρού Αστυάνακτα πάνω στην ασπίδα του Έκτορα. Επιθυμία της Ανδρομάχης ήταν να θάψει η ίδια το παιδί της, εκτελώντας τις πρέπουσες τελετουργίες σύμφωνα με τα έθιμα της Τροίας, αλλά το πλοίο της είχε ήδη αναχωρήσει. Ο Ταλθύβιος δίνει το άψυχο σώμα στην Εκάβη, που προετοιμάζει το σώμα του εγγονού της για την ταφή, και η Τροία καίγεται από τους Αχαιούς, πριν τελικά αναχωρήσουν με τον Οδυσσέα.

Το έργο τη νεότερη εποχή

Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ έγραψε μια εκδοχή, που παραμένει κατά μέγα μέρος πιστή στο αρχικό κείμενο. Προσθέτει κεκαλυμμένες αναφορές στον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό στην Ασία και μικρότερη έμφαση σε κοινά υπαρξιακά θέματα. Ο Ισραηλινός θεατρικός συγγραφέας Χάνοχ Λέβιν έγραψε επίσης τη δική του εκδοχή του έργου, προσθέτοντας περισσότερο τρομερές σκηνές και αηδιαστικές λεπτομέρειες.

Το ΄Las Troyanas΄, μία Μεξικάνικη ταινία του 1963 σε σκηνοθεσία του βραβευμένου Μεξικανού σκηνοθέτη Σέρχιο Βεγιάρ και διασκευή του συγγραφέα Μιγκουέλ Αγγέλ Γκαριμπάι και του ίδιου του Σέρχιο Βεγιάρ, παρέμεινε πιστό στο κείμενο. Πρωταγωνιστεί η Οφήλια Γκιλμάιν ως Εκάβη με ασπρόμαυρη φωτογραφία του Αγκουστίν Χιμένεθ.

Ο Ελληνας σκηνοθέτης Μιχάλης Κακογιάννης χρησιμοποίησε το έργο του Ευριπίδη (στην περίφημη μετάφραση της Έντιθ Χάμιλτον) ως βάση για την ομώνυμη ταινία του το 1971. Στο έργο πρωταγωνιστούσαν η Αμερικανίδα ηθοποιός Κάθριν Χέπμπορν ως Εκάβη, οι Βρετανοί Βανέσα Ρεντγκρέιβ και Μπράιαν Μπλεσντ ως Ανδρομάχη και Ταλθύβιος, η Γαλλοκαναδή ηθοποιός Ζενεβιέβ Μπιζόλντ ως Κασσάνδρα, η Ελληνίδα ηθοποιός Ειρήνη Παππά ως Ελένη και ο Πάτρικ Μαγκί, ηθοποιός γεννημένος στη Βόρεια Ιρλανδία, ως Μενέλαος.

Αλλη ταινία βασισμένη στο έργο κυκλοφόρησε το 2004, σκηνοθετημένη από το Μπραντ Μέιζ. Η παραγωγή στην πραγματικότητα ήταν μια ταινία ντοκουμέντο της θεατρικής παραγωγής, που ο Μέιζ σκηνοθέτησε για την Αρκ Θίατερ Κόμπανι το 2003. Ενόψει της αναμενόμενης με πολυμέσα παραγωγής του για το ΄΄Κουρδιστό Πορτοκάλι΄΄ ο Μέιζ χρησιμοποίησε μια οριακή προσέγγιση με πολυμέσα, ανοίγοντας το έργο με ένα ψεύτικο ρεπορτάζ του CNN με πρόθεση να αναφερθεί στον σε εξέλιξη τότε πόλεμο στο Ιράκ.

Ο Τσαρλς Μήη διασκεύασε τις ΄Τρωάδες΄ ώστε να έχουν μια πιο σύγχρονη επικαιροποιημένη άποψη για τον πόλεμο. Περιέλαβε πρωτότυπες συνεντεύξεις με επιζώντες του Ολοκαυτώματος και της Χιροσίμα. Το έργο του ονομάζεται ΄Τρωάδες 2.0΄.

Η Σέρι Τέπερ διασκεύασε τις ΄Τρωάδες΄ στο φεμινιστικής επιστημονικής φαντασίας μυθιστόρημά της ΄Η Πύλη της Χώρας των Γυναικών.

Ελληνικές Θεατρικές Παραστάσεις

Θεατρική Περίοδος	Θίασος	Μετάφραση	Σκηνοθεσία
1964-1965	Εθνικό Θέατρο	Θρασύβουλος Σταύρου	Τάκης Μουζενίδης
1966-67	Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος		Σωκράτης Καραντινός
07/1975	Εθνικό Θέατρο	Θρασύβουλος Σταύρου	Αλέξης Σολομός
1997		Γιάννης Τσαρούχης	Γιάννης Τσαρούχης
07/1983	Εθνικό Θέατρο	Δημήτρης Μηλιάδης, Σταύρος Ντουφεξής	Σταύρος Ντουφεξής
1985 - 1986	Εθνικό Θέατρο	Θανάσης Βαλτινός	Ανδρέας Φιλιππίδης
	Εθνικό Θέατρο
07/1991	Εθνικό Θέατρο	Τάσος Ρούσσος	Γιώργος Θεοδοσιάδης
1992-93	Θέατρο Τέχνης		Γιώργος Λαζάνης
2000-2001	Φάσμα		Αντώνης Αντύπας
2009-2010	Νέα Σκηνή Τέχνης/Θέατρο του Νέου Κόσμου	Παντελής Μπουκάλας	Βαγγέλης Θεοδωρακόπουλος
2013	ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας	Έλσα Ανδριανού	Θοδωρής Αμπαζής
2014	Εργαστήρι Θεατρικής Τέχνης	«Εμπειρίες Τρωάδων» σκηνική σύνθεση Πέτρος Ζηβανός	Πέτρος Ζηβανός
06/2014	Δραματική σχολή «Ανδρέας Βουτσινάς»		Τάσος Ράτζος
08/2014	5η Εποχή Τέχνης/ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας	Κ.Χ. Μύρης επεξεργασία Παναγιώτα Πανταζή-Θέμης Μουμουλίδης	Θέμης Μουμουλίδης
09/15	Εθνικό Θέατρο	Κ.Χ. Μύρης	Σωτήρης Χατζάκης
09/2016	Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας /Κέντρο Πολιτισμού της Π.Κ.Μ	Απόδοση Αλέξης Μίγκας
2016-17	Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας	Ελένη Βαροπούλου	Ρούλα Πατεράκη
07/2018	Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών/Ίδρυμα Ωνάση	Κωστής Κολώτας	Θόδωρος Τερζόπουλος
07/2020	ΚΘΒΕ/Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας /ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Βέροιας	Γιάννης Τσαρούχης/Γιάννης Παρασκευόπουλος	Γιάννης Παρασκευόπουλος

Διασκευές

Θεατρική Περίοδος	Τίτλος	Θίασος	Μετάφραση/διασκευή	Σκηνοθεσία
04/1999	Οι μηχανές του δόλου και του τρόμου. Ο πόλεμος, τα φονικά, το χρήμα	Εθνικό Θέατρο	Νίκος Περέλης	Νίκος Περέλης
01/2000	Παγίδες και φονικά (Οι μηχανές του δόλου και του τρόμου)	Εθνικό Θέατρο	Νίκος Περέλης	Νίκος Περέλης
2014	«Εμπειρίες Τρωάδων»	Εργαστήρι Θεατρικής Τέχνης	σκηνική σύνθεση Πέτρος Ζηβανός	Πέτρος Ζηβανός
07/ 2018		Θεατρική Ομάδα Κωφών "Τρελά Χρώματα" / ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης	Μιχάλης Κακογιάννης Απόδοση στην  Νοηματική: Μυρτώ Γκανούρη, Όλγα Δαλέκου	Έλλη Μερκούρη
03/2019	«Αφορμή Τρωάδες»	Θέατρο Σταθμός	μετ. Μιχάλης Κακογιάννης διασκευή: Τάσος Αλατζάς/Πένυ Φυλακτάκη	Τάσος Αλατζάς
07/2020	«Μαρμαρωμένες Τρωάδες»	Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης	Μιχάλης Κακογιάννης	Λουΐζα Κωστούλα

Κατάλογος βασικών πληροφοριών ελληνικών θεατρικών αναπαραστάσεων της τραγωδίας "Τρωάδες"

Δείτε επίσης

• Τρωάδες (ταινία του 1971) από τον Μιχάλη Κακογιάννη