Πάρις

Ο Πάρις (στη νέα ελληνική αναφέρεται και ως Πάρης), γνωστός και με το όνομα Αλέξανδρος, ήταν πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, γιος του Πριάμου, βασιλιά της Τροίας. Ο γνωστότερος μύθος που συνδέεται με τον Πάρη είναι ο σχετικός με την «απαγωγή» της Ωραίας Ελένης από αυτόν, που προκάλεσε τον Τρωικό Πόλεμο. Προς το τέλος αυτού του πολέμου, ο Πάρης πλήγωσε θανάσιμα στη φτέρνα τον Αχιλλέα με ένα βέλος.

Πάρις
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Πάρις (Αρχαία Ελληνικά)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	βοσκός
Οικογένεια
Σύζυγος	Οινώνη Ελένη
Σύντροφος	Ελένη
Τέκνα	Κόρυθος Ιδαίος Βούνικος Αγανός Ελένη
Γονείς	Πρίαμος και Εκάβη
Αδέλφια	Πολυξένη Έκτορας Δηίφοβος Κασσάνδρα
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Τρωικός πόλεμος
Σχετικά πολυμέσα

Τα παιδικά χρόνια

Ο Πάρης ήταν παιδί του Πριάμου και της Εκάβης. Λίγο πριν γεννηθεί, η μητέρα του ονειρεύτηκε ότι είχε γεννήσει έναν αναμμένο δαυλό. Αυτό το όνειρο ερμηνεύθηκε από τον μάντη Αίσακο ως προμήνυμα της πτώσεως της Τροίας. Την ημέρα που γεννήθηκε ο Πάρης, ο Αίσακος είπε επιπλέον ότι το παιδί που θα γεννιόταν εκείνη την ημέρα θα έπρεπε να σκοτωθεί για να σωθεί το βασίλειο. Παρότι ο Πάρης γεννήθηκε πριν νυχτώσει εκείνη την ημέρα, ο Πρίαμος λυπήθηκε το παιδί και δεν το σκότωσε, όπως και η Εκάβη, παρά την προτροπή της ιέρειας του Απόλλωνα, της Ηροφίλης. Ωστόσο, ο Πρίαμος διέταξε τον αρχιβοσκό του Αγέλαο να πάρει το παιδί και να το σκοτώσει, αλλά εκείνος, μη μπορώντας να βρει το κουράγιο να το κάνει, το άφησε στο όρος Ίδη, ελπίζοντας πως θα χανόταν εκεί. Το θήλασε όμως μια αρκούδα. Επιστρέφοντας στο σημείο μετά από 9 μέρες ο Αγέλαος εξεπλάγη που βρήκε το βρέφος ακόμα ζωντανό και το πήρε σπίτι του μέσα σε ένα δισάκι (πήρα στα αρχαία ελληνικά, από όπου και το όνομα του Πάριδος) για να το αναθρέψει σαν δικό του παιδί, ενώ πήγε στον Πρίαμο τη γλώσσα ενός σκύλου ως απόδειξη της εκτελέσεως της διαταγής.

Η βασιλική καταγωγή του Πάριδος προδινόταν από την ξεχωριστή ομορφιά και εξυπνάδα του: παιδί ακόμα ξέκανε μια συμμορία από ζωοκλέφτες και επέστρεψε τα ζώα που είχαν κλέψει στο κοπάδι, κερδίζοντας έτσι το προσωνύμιο «Αλέξανδρος» (= προστάτης των ανδρών). Περίπου την ίδια εποχή γνώρισε τον πρώτο του έρωτα, την Οινώνη, μια Νύμφη της Ίδης. Ο πατέρας της ήταν ο Κεβρηνός (ποτάμιος θεός) ή ο Οινέας και η ίδια ήταν μάντιδα και γιατρός. Αργότερα, όταν ο Πάρις την άφησε, του είπε ότι, αν ποτέ πληγωνόταν, θα έπρεπε να έρθει σε εκείνη για να τον γιατρέψει.

Ο Πάρις περνούσε την ώρα τους βάζοντας τους ταύρους του Αγελάου να μάχονται μεταξύ τους. Κάποιος άρχισε να νικά τους άλλους συνεχώς και ο Πάρις άρχισε να τον βάζει να αγωνίζεται ενάντια στους κορυφαίους ταύρους άλλων κτηνοτρόφων. Αφού νικούσε και αυτούς, ο Πάρις προσέφερε ένα χρυσό στέμμα σε όποιο ταύρο μπορούσε να νικήσει τον «πρωταθλητή» του. Ο θεός Άρης απάντησε στην πρόκληση μεταμορφωνόμενος σε ταύρο και νικώντας εύκολα. Τότε ο Πάρις έδωσε ο ίδιος το στέμμα στον θεό χωρίς κανένα δισταγμό. Αυτή η τιμιότητα στην κρίση παρακίνησε τους ολύμπιους θεούς να βάλουν τον Πάρι ως κριτή του θεϊκού διαγωνισμού ανάμεσα στην Ήρα, την Αφροδίτη και την Αθηνά.

Η «Κρίση του Πάριδος»

«Η Κρίση του Πάριδος», πορσελάνη, Μουσείο Καπιτωλίνου, Ρώμη

Για να τιμήσει τους γάμους του Πηλέα με τη Θέτιδα, ο Δίας οργάνωσε μια δεξίωση πάνω στον Όλυμπο. Κάλεσε όλους τους θεούς, τις θεές και τους ημιθέους εκτός από την Έριδα, τη θεά της διχόνοιας. Για εκδίκηση, η Έριδα πέταξε ένα χρυσό μήλο που έγραφε πάνω του "τη καλλίστη" (στη δοτική), δηλαδή «για την ομορφότερη», μέσα στη δεξίωση, προκαλώντας έτσι διένεξη ανάμεσα στις θεές για το ποια εννοούσε το μήλο.

Τελικώς κυρίως διεκδίκησαν το μήλο η Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη. Ζήτησαν από τον Δία να επιλέξει τη μία από αυτές. Ο Δίας, μη μπορώντας να αποφασίσει, επέλεξε τον Πάρι να κρίνει. Συνοδευόμενες από τον Ερμή, οι τρεις θεές πλησίασαν τον Πάρι καθώς έβοσκε τα βόδια του στο βουνό. Αμέσως προσπάθησαν να τον δωροδοκήσουν: Η Ήρα του προσέφερε πολιτική δύναμη για όλη την Ασία και πλούτη. Η Αθηνά, ικανότητα στη μάχη και σοφία. Η Αφροδίτη, τέλος, του προσέφερε την Ωραία Ελένη, την ομορφότερη γυναίκα πάνω στη Γη. Ο Πάρις επέλεξε την Αφροδίτη.

Αλλά η Ελένη ήταν ήδη παντρεμένη με τον βασιλιά Μενέλαο της Σπάρτης, οπότε ο Πάρις θα έπρεπε να την απαγάγει, όπως και έκανε. Σύμφωνα με ένα μύθο, η Αφροδίτη ενεφύσησε έρωτα στην Ελένη για τον Πάρι, οπότε τον ακολούθησε με τη θέλησή της. Η εκστρατεία των Ελλήνων για να πάρουν πίσω την Ωραία Ελένη υπήρξε η αιτία του Τρωικού Πολέμου: Πράγματι, η Ελένη ήταν διάσημη για την ομορφιά της και είχε πολλούς μνηστήρες, τους γενναιότερους ευγενείς της Ελλάδας. Γι' αυτό, ακολουθώντας συμβουλή που έδωσε ο Οδυσσέας, ο πατριός ή πατέρας της ο Τυνδάρεως έβαλε όλους τους μνηστήρες να ορκισθούν ότι θα υπερασπίζονταν τον μελλοντικό γάμο της Ελένης, όποιος και αν ήταν ο σύζυγός της. Μόλις λοιπόν η Ελένη έφυγε με τον Πάρι στην Τροία, ο Μενέλαος υπενθύμισε αυτόν τον όρκο.

Ο Πάρις στον Τρωικό Πόλεμο

Στην Ιλιάδα ο Πάρις εμφανίζεται ως μάλλον αγύμναστος και όχι πολύ γενναίος πολεμιστής. Ο αδελφός του ο Έκτορας του ασκούσε συχνά κριτική, την οποία παραδέχεται ευχαρίστως ο Πάρις. Το ότι προτιμούσε τη χρήση του τόξου ως όπλου τονίζει αυτό το γεγονός. Δεν ακολουθεί τον «κώδικα τιμής» των άλλων ηρώων και στο τέλος χτυπά τον Αχιλλέα πισώπλατα.

Στην αρχή του πολέμου ο Πάρις κι ο Μενέλαος είχαν μονομαχήσει σε μια προσπάθεια να τελειώσει ο πόλεμος χωρίς παραπέρα αιματοχυσία. Ο Μενέλαος νίκησε εύκολα τον Πάρι, αλλά η Αφροδίτη τον πήρε μακριά με υπερφυσικό τρόπο προτού να μπορέσει ο Μενέλαος να φέρει σε τέλος τη μονομαχία. Ο Πάρις επέστρεψε στο υπνοδωμάτιό του, όπου η θεά υποχρέωσε την Ελένη να είναι στη διάθεσή του.

Η δεύτερη φορά του Πάριδος στη μάχη είναι επίσης άδοξη: αντί να αντιμετωπίσει τον Διομήδη σε μάχη σώμα με σώμα, τον πληγώνει με ένα βέλος στο πόδι. Ο Διομήδης τον προκαλεί να πολεμήσει παρά την πληγή του, αλλά ο Πάρις απομακρύνεται.

Προς το τέλος αυτού του πολέμου, η παράδοση λέει πως ο Πάρις πλήγωσε θανάσιμα στη φτέρνα τον Αχιλλέα με ένα βέλος. Ωστόσο, πολλές αναφορές αποδίδουν τον θάνατο του Αχιλλέα σε βέλος καθοδηγούμενο από τον θεό Απόλλωνα.

Στο τέλος του πολέμου ο Πάρις τραυματίσθηκε θανάσιμα από τον Φιλοκτήτη. Τότε η Ελένη πήγε στο όρος Ίδη να ικετεύσει την Οινώνη να τον γιατρέψει. Η Οινώνη αρνήθηκε και η Ελένη επέστρεψε στην Τροία, όπου ο Πάρις πέθανε την ίδια μέρα. Παρά την άρνησή της μέσα στον θυμό της, η Οινώνη αγαπούσε ακόμα τον Πάρι, κι έτσι όταν άκουσε για την κηδεία του έτρεξε στην Τροία και έπεσε μέσα στη νεκρική του πυρά.

Μετά τον θάνατο του Πάριδος, ο αδελφός του Δηίφοβος νυμφεύθηκε την Ωραία Ελένη, μέχρι που ο Μενέλαος τον σκότωσε όταν μπήκε στην Τροία κατά την άλωσή της.

Δείτε επίσης

• Ο αστεροειδής 3317 Πάρις (Paris), που ανακαλύφθηκε το 1984 και ανήκει στην Τρωική Ομάδα, πήρε το όνομά του από τον μοιραίο αυτόν πρίγκηπα της Τροίας.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Η Κρίση του Πάριδος» του William Etty στην Πινακοθήκη Lady Lever