Σταύρος Ξαρχάκος
Ο Σταύρος Ξαρχάκος (Αθήνα, 14 Μαρτίου 1939[1]) είναι Έλληνας συνθέτης και μαέστρος. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες του έντεχνου και λαϊκού τραγουδιού.
| Σταύρος Ξαρχάκος | |
|---|---|
| Γέννηση | 14 Μαρτίου 1939 Αθήνα |
| Κατοικία | Αίγινα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Σπουδές | Σχολή Τζούλιαρντ |
| Ιδιότητα | συνθέτης |
| Σύζυγος | Ηρώ Σαΐα (ν. 2015) |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και στη Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης. Έχει γράψει τραγούδια για περισσότερους από 42 δίσκους, μουσική για 21 ταινίες και 15 τηλεοπτικές παραγωγές. Ακόμα, έχει συνθέσει μουσική για αρχαία τραγωδία, δράματα και διεθνή μπαλέτα.
Τα πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΟ Σταύρος Ξαρχάκος γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1939, στο κέντρο της Αθήνας, όπου κατοικεί μέχρι και σήμερα. Κατάγεται από τη λακωνική Μάνη. Μεγαλώνοντας σε μία γειτονιά της πρωτεύουσας, όπου άνθιζαν οι τέχνες, ήλθε σε επαφή με το λαϊκό και το ρεμπέτικο τραγούδι, αλλά και με το ευρωπαϊκό, που ακουγόταν στο ραδιόφωνο, ενώ επηρεάστηκε έντονα από την εκκλησιαστική μουσική. Μουσικά ερεθίσματα έλαβε και από τη γιαγιά του, που έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε μαζί άριες από όπερες και καντάδες. Από μικρή ηλικία επέδειξε ενδιαφέρον για τη μουσική και παρακολούθησε μαθήματα βιολοντσέλου και πιάνου.
Σπουδές
ΕπεξεργασίαΤο 1958 εισήχθη στο Ωδείο Αθηνών, στο οποίο πραγματοποίησε τις πρώτες του σπουδές στην μουσική. Το 1968, ενώ βρισκόταν σε μία ιδιαίτερα παραγωγική στιγμή της καριέρας του, επιδιώκοντας να εξελίξει τη μουσική του και να διευρύνει τις γνώσεις του, αποφάσισε να σπουδάσει μουσική και σύνθεση στο Παρίσι, ως μαθητής της κορυφαίας Γαλλίδας μουσικολόγου και παιδαγωγού Νάντια Μπουλανζέ, έως και το 1973.
Το 1978, επιθυμώντας να μελετήσει την τεχνική της κλασικής μουσικής και να εντρυφήσει στην αρμονία, τη σύνθεση και τη διεύθυνση ορχήστρας, αποφάσισε να συνεχίσει τις σπουδές του στη Σχολή Τζούλιαρντ, στη Νέα Υόρκη, ύστερα από παρότρυνση του Λέοναρντ Μπερνστάιν, με τον οποίο αλληλογραφούσε, αφότου τον έφερε σε επαφή μαζί του ο Κίμων Φράιερ, διεθνούς φήμης ακαδημαϊκός και μεταφραστής του έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Στη σχολή Τζούλιαρντ μαθήτευσε δίπλα στο συνθέτη Ντέιβιντ Ντάιαμοντ για τρία χρόνια. Δίπλα στον Μπερνστάιν διδάχθηκε ανάλυση παρτιτούρας, για δύο χρόνια και διηύθυνε πολλά κονσέρτα. Ενδεικτικά αναφέρεται η συναυλία που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη, στην οποία διηύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα της πόλης.
Δισκογραφία - Παραστάσεις
ΕπεξεργασίαΣτην αρχή της σταδιοδρομίας του διακρίθηκε ως συνθέτης κινηματογραφικής και θεατρικής μουσικής. Η δισκογραφική του παραγωγή ξεκινά το 1963 και περιλαμβάνει περισσότερους από 45 δίσκους, μουσική για 21 ταινίες και 15 τηλεοπτικές παραγωγές.
Ήδη το 1961 συνέθεσε μουσική για το θεατρικό έργο της Τζέιν Άρντεν “Το πάρτυ”, ενώ το 1963, σε ηλικία 24 ετών, ανέλαβε τη μουσική σύνθεση για την εμβληματική ταινία Τα κόκκινα φανάρια, σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη. Η ταινία έλαβε διθυραμβικές κριτικές και τέθηκε υποψήφια για βραβείο Όσκαρ στην κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το 1964, ενώ προτάθηκε να διαγωνιστεί για το βραβείο του Χρυσού Φοίνικα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Ο ομότιτλος δίσκος κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά και εμπλουτίστηκε με νέα τραγούδια. Λίγο αργότερα συνέθεσε μουσική για την ταινία Λόλα σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου. Από τα μουσικά θέματα και τα τραγούδια της ταινίας ξεχώρισε το “Χάθηκε το φεγγάρι”, που ερμήνευσε η Βίκυ Μοσχολιού.
Το 1964, συνέθεσε τη μουσική για τα τραγούδια που περιλαμβάνονται σε μία σειρά ντοκιμαντέρ με τίτλο Η Ελλάδα της Μελίνας, τα οποία δημιουργήθηκαν από το αμερικάνικο τηλεοπτικό δίκτυο ABC, για την ανάδειξη της χώρας. Η Μελίνα Μερκούρη ερμήνευσε τα τραγούδια “Τι έχει και κλαίει το παιδί” και “Να με θυμάσαι” σε στίχους Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου και Βαγγέλη Γκούφα, αντίστοιχα.
Το 1965 συνέθεσε τη μουσική για την ταινία Μοντέρνα Σταχτοπούτα σε σενάριο και σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλαρίου, ενώ την επόμενη χρονιά για την ταινία Διπλοπενιές σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκαλενάκη. Σε αυτή ακούγονται τα τραγούδια “Μάτια βουρκωμένα”, “Στου Όθωνα τα χρόνια” και “Με τι καρδιά (Αποχαιρετισμός)”, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, με ερμηνευτή τον ηθοποιό Δημήτρη Παπαμιχαήλ. Η ταινία παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν και στο Φεστιβάλ των Κανών με τίτλο “Dancing The Sirtaki” και ταξίδεψε μέχρι την Ιαπωνία, την Αγγλία και τη Γαλλία. Ο δίσκος κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά σε αγγλόφωνη έκδοση, με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Σταμάτη Κόκοτα. Το 1966 κυκλοφόρησε ο δίσκος Η Ελλάς χωρίς ερείπια, στον οποίο περιλαμβάνεται δική του ακυκλοφόρητη μουσική και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Η μουσική του είχε συνοδεύσει το ομότιτλο ντοκιμαντέρ του Άγγελου Λάμπρου.
Το 1968 συνέθεσε τη μουσική της ταινίας Κορίτσια στον Ήλιο, σε σκηνοθεσία Βασίλη Γεωργιάδη, η οποία απέσπασε 4 βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων καλύτερης μουσικής, ενώ το 1969 έθεσε υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Τo 1968 κυκλοφόρησε και η πρώτη του εργασία στο ρεμπέτικο τραγούδι με τίτλο Μάρκος ο δάσκαλός μας, ο οποίος περιλαμβάνει 12 τραγούδια του Μάρκου Βαμβακάρη, υπό τη δική του οπτική.
Το 1972, η ταινία προβλήθηκε στην Ιαπωνία. Ακόμη, συνέθεσε -5- από τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στο δίσκο της Νάνας Μούσχουρη Σπίτι μου σπιτάκι μου, σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Την ίδια χρονιά συνέθεσε τη μουσική της ταινίας Λυσιστράτη, τη γνωστή αριστοφάνεια αρχαία κωμωδία. Το 1973, συνέθεσε τη μουσική της τηλεοπτικής σειράς Οι έμποροι των εθνών, που βασίστηκε στο ομώνυμο έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Εκεί ακούγεται για πρώτη φορά το αξιομνημόνευτο τραγούδι “Ήτανε μία φορά” σε ερμηνεία Νίκου Ξυλούρη.
Το 1973 είναι η χρονιά που συνέθεσε και τη μουσική για τη θεατρική παράσταση “Το μεγάλο μας τσίρκο”, του Ιάκωβου Καμπανέλλη, στην οποία - με όπλο τη σάτιρα και το δράμα - πραγματοποιείται μία αναδρομή στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Η παράσταση ανήχθη σε όχημα έκφρασης της διαμαρτυρίας των Ελλήνων πολιτών κατά του δικτατορικού καθεστώτος και οι συντελεστές υφίσταντο διώξεις. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, συνέθεσε τη μουσική για το τραγούδι “Προσκύνημα” το οποίο προστέθηκε στην παράσταση για να τιμήσει τα θύματα του Πολυτεχνείου. Ήδη, το 1966, από κοινού με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη, είχαν αγωνιστεί για την κατάργηση της λογοκρισίας στην τέχνη, που είχε επιβληθεί από το δικτατορικό καθεστώς. Μαζί με τον ερμηνευτή Νίκο Ξυλούρη τραγουδούσαν στο Πολυτεχνείο υποστηρίζοντας τον αντιδικτατορικό αγώνα των φοιτητών.
Το 1974 κυκλοφόρησε ο δίσκος Νυν και αεί σε ερμηνεία Βίκυς Μοσχολιού και Νίκου Δημητράτου και η Συλλογή σε ερμηνεία Νίκου Ξυλούρη. Το 1976 συνέθεσε τη μουσική για την παράσταση “Ο πειρασμός” του Γρηγορίου Ξενόπουλου, με τον ομότιτλο δίσκο να κυκλοφορεί την επόμενη χρονιά με ερμηνεύτρια την πρωταγωνίστρια του έργου, Αλίκη Βουγιουκλάκη.
Ακόμη, ορμώμενος από την αγάπη και το ενδιαφέρον του για την κλασική μουσική, πέρα από τη λαϊκή και έντεχνη μουσική, έχει συνθέσει έργα συμφωνικής ορχήστρας, από τα οποία ξεχωρίζουν το συμφωνικό ποιήμα του 1969 “Κυρά-Παναγιά”, το “Κοντσέρτο για πιάνο” του 1971, το “Ένδοψις” του 1979 για βαρύτονο και ορχήστρα, σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, η σουίτα για ορχήστρα του 1982 “Αναμνήσεις”.
Επιστρέφοντας από τις σπουδές του στη Νέα Υόρκη το 1983, συνέθεσε τη μουσική για την ταινία Ρεμπέτικο, σε σκηνοθεσία του Κώστα Φέρρη. Τους στίχους των τραγουδιών έγραψε ο Νίκος Γκάτσος. Η ταινία κέρδισε -4- βραβεία στο φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων και το ειδικό βραβείο μουσικής. Η ταινία κέρδισε το βραβείο της Αργυρής Άρκτου στο 34ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου, ενώ παράλληλα διακρίθηκε στα Φεστιβάλ της Βαλένθια και της Αλεξάνδρειας. Την ίδια χρονιά συνέθεσε τη μουσική για την τηλεοπτική σειρά παραγωγής του BBC, που γυρίστηκε στη Ρόδο The dark side of the Sun, ενώ τo 1986 ανέλαβε τη σύνθεση της μουσικής για την ταινία Γλυκιά πατρίδα, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, η οποία πραγματεύεται τα γεγονότα της δικτατορίας στη Χιλή.
Το 1986, το τραγούδι του “Τα τραίνα που φύγαν” ερμηνεύτηκε από την Ελληνίδα μεσόφωνο Αγνή Μπάλτσα, για να συμπεριληφθεί στο δίσκο που κυκλοφόρησε διεθνώς με τίτλο Songs my country taught me. Η συνεργασία του με τη μεσόφωνο, περιλαμβάνει την πραγματοποίηση συναυλιών σε μεγάλα θέατρα του κόσμου στην Αυστρία, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και τη Γερμανία.
Το 1988 πραγματοποιήθηκε συναυλία στο θέατρο “Παλλάς” στην οποία ερμήνευσαν ο Γιώργος Νταλάρας και η Δήμητρα Γαλάνη, ενώ δίσκος κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά με τίτλο Συναυλία. Το 1989 συναντήθηκε μουσικά - για πρώτη και τελευταία φορά επί σκηνής - με το Μάνο Χατζιδάκι και το Μίκη Θεοδωράκη στο Ολυμπιακό Στάδιο Αθηνών. Σε μεγάλο μέρος της συναυλίας διηύθυνε την ορχήστρα, με τον Μίκη Θεοδωράκη να ερμηνεύει κορυφαία τραγούδια. Η μουσική συνύπαρξή τους στη συναυλία που πραγματοποιήθηκε, αποτελεί μία από τις πιο εμβληματικές στιγμές στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής μουσικής.
Το 1989 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων και διετέλεσε αντιδήμαρχος Πολιτιστικών Θεμάτων. Επίσης, εξελέγη βουλευτής στην Α' Αθηνών από το 1989 έως το 1990, οπότε παραιτήθηκε.
Το 1991 κυκλοφόρησε ο δίσκος Το κατά Μάρκον σε στίχους Νίκου Γκάτσου και ερμηνεία Γιώργου Νταλάρα. Το 1994 συνεργάστηκε ξανά με την Νάνα Μούσχουρη, συνθέτοντας τη μουσική για τον δίσκο Αγάπη είναι ζωή, στον οποίο στίχους έγραψαν ο Νίκος Γκάτσος και ο Μάνος Χατζιδάκις. Τη χρονιά εκείνη συνέθεσε τη μουσική και ανέλαβε τη θεατρική σκηνοθεσία για την παράσταση “Αμαν-Αμήν”, που παρουσιάζει την ιστορία του ρεμπέτικου τραγουδιού. Ακόμη, αναγορεύτηκε διδάκτωρ Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Adelphi της Νέας Υόρκης.
Το 1995 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής (ΚΟΕΜ) την οποία διηύθυνε σε πολλές συναυλίες, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το 1996 συνέθεσε τη μουσική για τη λυρική τραγωδία In 1996 “LLanto por Ignacio Sanchez Mejias” (Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας)”, που βασίστηκε στο ομότιτλο ποιήμα του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Η παράσταση σκηνοθετήθηκε από τον Πιερ Ζουρντάν και παρουσιάστηκε στο Αυτοκρατορικό Θέατρο της Compiegne, στη Γαλλία.
Το 1996, πραγματοποίησε και συναυλία στην Όπερα του Βερολίνου με τη συμμετοχή της Δήμητρας Γαλάνη και της ΚΟΕΜ, ενώ το 1998, σε συνεργασία με τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη της Αθήνας, παρουσίασε την παράσταση “Ode Poreias- Ode for Journey”, διευθύνοντας την ΚΟΕΜ στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. Το 1999 διηύθυνε στη μουσική παράσταση “Νύχτες Μαγικές”, που πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Αποτελώντας αφιέρωμα για τα δεκαπέντε έτη από το θάνατο του Βασίλη Τσιτσάνη, παρουσιάστηκαν -25- τραγούδια σταθμοί, σε δικές του ενορχηστρώσεις.
Το 1999 πραγματοποιήθηκε η συναυλία “Ρέκβιεμ - Νύχτα και Φως”, σε συμπαραγωγή Ελλάδας, Γαλλίας και Βελγίου, υπό το φως της πανσελήνου, κάτω από τον επιβλητικό βράχο των Μετεώρων. Την παράσταση εμπνεύστηκε από το ημιτελές Ρέκβιεμ όπως το είχε συνθέσει ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. Στη συναυλία συμμετείχε η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Λιθουανίας, την οποία και διηύθυνε και οι χορωδίες της Φιλιππούπολης, της Λιθουανίας και του Βελιγραδίου. Το 2000 διευθύνοντας την Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής, πραγματοποίησε συναυλία αφιέρωμα στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, για τα 75 χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη, στην οποία παρίστατο ο συνθέτης. Την ίδια χρονιά παρουσίασε την παράσταση “Le visiteur”, ενώ την επόμενη χρονιά επιμελήθηκε συναυλία - αφιέρωμα στο έργο του Μίκη Θεοδωράκη και διηύθυνε την ΚΟΕΜ. Και οι δύο παραστάσεις πραγματοποιηθήκαν στο Αυτοκρατορικό Θέατρο της Compiegne.
Από το 2000 έως το 2004 εξελέγη και διετέλεσε ευρωβουλευτής. Κατά τη διάρκεια της θητείας του εστίασε το ενδιαφέρον του στα θέματα πολιτισμού και παιδείας, πραγματοποιώντας ομιλίες και υποβάλλοντας σχετικές προτάσεις και εισηγήσεις, στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου. Από το 2000 έως και το 2002 διετέλεσε αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού, Νεότητας, Παιδείας, Μέσων Ενημέρωσης και Αθλητισμού, ενώ από το 2002 έως και το 2004 τακτικό μέλος στην ίδια Επιτροπή. Μεταξύ άλλων αποτέλεσε και τακτικό μέλος στις Επιτροπές Ανάπτυξης & Συνεργασίας και Αναφορών.
Το 2001, ο παγκοσμίου φήμης τενόρος Χοσέ Καρέρας, με τη συνοδεία της συμφωνικής ορχήστρας της Βιέννης ερμήνευσε το τραγούδι “Τα τραίνα που φύγαν” το οποίο συμπεριλήφθηκε με τον τίτλο “Volve” στο δίσκο Around the World.
Το 2004 συνέθεσε την εμβληματική μουσική, που ακούστηκε στην τελετή έναρξης των 28ων Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, “Το ζεϊμπέκικο του Δία” ταξιδεύοντας την ελληνική μουσική στα πέρατα του κόσμου. Παράλληλα, συνέθεσε τη μουσική για την αρχαία τραγωδία Τρωάδες του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Διαγόρα Χρονόπουλου. Η πρεμιέρα της ταινίας πραγματοποιήθηκε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και από εκεί ταξίδεψε στην Τουρκία, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο αρχαίο θέατρο της Τροίας. Από το 2005 έως το 2006 διετέλεσε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού.
Το 2006, ενορχήστρωσε το δίσκο Ερημιά του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, με ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη και τον Μανώλη Μητσιά. Το 2008 διηύθυνε την ΚΟΕΜ σε συναυλία με τη μεσόφωνο Αγνή Μπάλτσα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και στο Ρωμαϊκό Ωδείο της Πάτρας, τα έσοδα της οποίας διατέθηκαν στο φιλανθρωπικό σωματείο “Η Αγάπη”. Το 2009 παρουσίασε στην Εθνική Λυρική Σκηνή την όπερά του Συρανό και Ρωξάνη, σε συμπαραγωγή με το Αυτοκρατορικό Θέατρο της Κομπιέν .
Την ίδια χρονιά (2009) επαναλήφθηκε η σύμπραξή του για δυο βράδια στο Ηρώδειο με την Αγνή Μπάλτσα με την πραγματοποίηση συναυλίας με τίτλο “Τα τραγούδια της πατρίδας μου”.
Το 2011 παρουσίασε τραγούδια των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη και δικά του, σε συναυλίες ανά την Ελλάδα αλλά και στο Ηρώδειο διαθέτοντας τα έσοδα στη φιλανθρωπική δράση “Μαζί για το παιδί” .
Το 2012 παρουσίασε σε παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα την παράσταση «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Ακόμη, το 2013, στο πλαίσιο αφιερώματος στη Μελίνα Μερκούρη, πραγματοποίησε συναυλία, στο δεύτερο μέρος της παράστασης, παρουσιάζοντας τραγούδια τα οποία είχε ερμηνεύσει η μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιός.
Τον χειμώνα του 2014 πραγματοποίησε αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη καθώς και μια συναυλία - αναδρομή στην μουσική του σταδιοδρομία, μέσα από την παράσταση “Μάνα μου Ελλάς” σε συναυλίες ανά την Ελλάδα αλλά και στο Ηρώδειο.[2]
Σημείο σταθμό αποτελεί η συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης το 2014 με τίτλο “Greece for a Lifetime” στην οποία συμμετείχε εννεαμελής λαϊκή ορχήστρα, ενώ τραγούδησαν ο Σταμάτης Κόκοτας και η Ηρώ Σαΐα.
Το 2015 μελοποίησε το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου “Η σονάτα του σεληνόφωτος” και πραγματοποίησε παράσταση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στην οποία τα τραγούδια ερμήνευσε η Μαρινέλλα.
Στο πλαίσιο της φιλανθρωπικής του δράσης, το 2016, πραγματοποίησε μεγαλειώδη συναυλία, με σκοπό τη συγκέντρωση τροφίμων, στην οποία παρουσίασε κορυφαία τραγούδια της μουσικής του σταδιοδρομίας, στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο (Καλλιμάρμαρο). Τα τραγούδια του ερμήνευσαν καταξιωμένοι Έλληνες τραγουδιστές και τραγουδίστριες.
Το 2017 και το 2018 συνεργάστηκε με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη σε συναυλίες ανά την Ελλάδα και σε δυο βραδιές στο Ηρώδειο .
Την ίδια χρονιά, αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας του Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας.
Το 2019 τιμήθηκε κατά τον ίδιο τρόπο από το Τμήμα Μουσικής της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 2019 και το 2020 πραγματοποίησε τη συναυλία “5 λαϊκές μορφές με τρόπον εντόνως ερωτικό”, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού αλλά και σε περιοδεία ανά την Ελλάδα, στο πλαίσιο της οποίας παρουσιάστηκαν ορχηστρικά από το έργο των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Τσιτσάνη, Βαμβακάρη και το δικό του.
Το 2021, με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την απελευθέρωση της Ελλάδας, προετοίμασε και παρουσίασε στο Ωδείο συναυλία με τίτλο “Θέλει αρετή και τόλμη … το τραγούδι”, παραφράζοντας τα λόγια του κορυφαίου ποιητή Ανδρέα Κάλβου.
Το 2022 πραγματοποίησε πολλές συναυλίες ανά την Ελλάδα με δικό του ρεπερτόριο και τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς αφιέρωμα στον Νίκο Ξυλούρη στο Ηρώδειο.
Το 2023 παρουσίασε δυο συναυλίες στο Ηρώδειο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με κοινωνικοπολιτικά του τραγούδια.
Τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς για πρώτη φορά, παρουσιάστηκε η συναυλία «Ρεμπέτικο» σε δυο επετειακές συναυλίες στο Ηρώδειο, 40 χρόνια μετά τη δημιουργία της! Τον ίδιο μήνα, ο Σταύρος Ξαρχάκος εγκαινίασε το Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού.
Τον Ιανουάριο του 2024 παρουσίασε σε δυο ακόμα sold out συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το «Ρεμπέτικο».[3]
Καριέρα
ΕπεξεργασίαΣτην αρχή της σταδιοδρομίας του γράφει μουσική κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο και έτσι ξεχώρισε ως συνθέτης κινηματογραφικής και θεατρικής μουσικής.
Πρώτη του μεγάλη επιτυχία είναι η μουσική το 1963 για την κινηματογραφική ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη Τα κόκκινα φανάρια: τα τραγούδια «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά», που τα ερμήνευσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, και το «Παράπονο» (ερμηνεία από Τζένη Καρέζη). Τα τραγούδια αυτά έγιναν πολύ σύντομα επιτυχίες και ήταν τα πρώτα τραγούδια, που ηχογράφησαν ο Σταύρος Ξαρχάκος ως συνθέτης, όπως κι ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ως στιχουργός.
Με τον τίτλο Κόκκινα φανάρια κυκλοφορεί και ο πρώτος του μεγάλος δίσκος, που εμπλουτίζεται με τις επιτυχίες «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή» και ερμηνευτή τον Μπιθικώτση, «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» με ερμηνεία από την Βίκυ Μοσχολιού (όλα σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου). Όταν από το 1965 και μετά ο στιχουργός και ποιητής Νίκος Γκάτσος συνεργάστηκε με τον Σταύρο Ξαρχάκο, αποτέλεσε άλλη μια συνεργασία πολύ γόνιμη σε μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες: «Άσπρη μέρα», «Μάτια βουρκωμένα», πάλι με την ερμηνεία του Μπιθικώτση, «Στου Όθωνα τα χρόνια (Ένα μεσημέρι)», «Με τι καρδιά τον κόσμο ν' αρνηθώ» (ερμηνευτής ο Σταμάτης Κόκοτας) και πολλά άλλα.
Η συνεργασία Ξαρχάκου και Γκάτσου συνεχίστηκε και την δεκαετία του ’70 και στη μεταπολίτευση και με άλλα τραγούδια, που ερμήνευσε μεταξύ άλλων και ο Νίκος Ξυλούρης: «Ήτανε μια φορά», «Γεια σου χαρά σου Βενετιά», «Έβαλε ο Θεός σημάδι», «Παραμύθι παραμύθι» και πολλά άλλα. Η συνεργασία με τον Ξυλούρη είχε ήδη ξεκινήσει το 1972 με τον δίσκο "Διόνυσε καλοκαίρι μας", όπου συμμετείχε και η Αφροδίτη Μάνου.[4] Ο Σταύρος Ξαρχάκος επίσης από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 άρχισε να γράφει και κλασική μουσική. Στα έργα του περιλαμβάνονται σουίτες μπαλέτου, κοντσέρτα αλλά και συμφωνικά έργα.
Σπουδαίος δίσκος του θεωρείται το βραβευμένο έργο Ρεμπέτικο (1983), που ήταν και μουσική για την ομότιτλη ταινία σε σκηνοθεσία του Κώστα Φέρρη.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι επίσης ενορχηστρωτής, με πιο πρόσφατη ενορχηστρωτική δουλειά του τον δίσκο Ερημιά του Μίκη Θεοδωράκη και του Λευτέρη Παπαδόπουλου.
Μουσική για τον κινηματογράφο
Επεξεργασία| Έτος | Τίτλος | Σκηνοθέτης |
|---|---|---|
| 1962 | Ταξίδι | Ντίνος Δημόπουλος |
| 1963 | Ο τρίτος δρόμος | Ίων Νταϊφάς |
| Τα κόκκινα φανάρια | Βασίλης Γεωργιάδης | |
| Αμόκ | Ντίνος Δημόπουλος | |
| 1964 | Λόλα | |
| Μια βδομάδα στον Παράδεισο | Ίων Νταϊφάς | |
| Ζητιάνος μιας αγάπης | Σπύρος Ζιάγκος | |
| 1965 | Μοντέρνα Σταχτοπούτα | Αλέκος Σακελλάριος |
| Η Ελλάς χωρίς ερείπεια | Άγγελος Λάμπρου | |
| Πυρετός | Στέλιος Τζάκσον | |
| 1966 | Διπλοπενιές | Γιώργος Σκαλενάκης |
| Ο ζεστός μήνας Αύγουστος | Σωκράτης Καψάσκης & Ντόρις Γουίσμαν | |
| 1967 | Οι εραστές του μεσαίου τοίχου | Στέλιος Τζάκσον & Νίκος Οικονόμου |
| 1968 | Lebenszeichen (Σημάδια ζωής) | Βέρνερ Χέρτζογκ |
| Κορίτσια στον Ήλιο | Βασίλης Γεωργιάδης | |
| 1969 | Γυμνοί στο δρόμο | Γιάννης Δαλιανίδης |
| Passion Fever | Ντόρις Γουίσμαν & Στέλιος Τζάκσον | |
| 1970 | Η ανταρσία των 10 | Ερρίκος Ανδρέου |
| 1972 | Λυσιστράτη | Γιώργος Ζερβουλάκος |
| 1979 | Τα παιδιά της πιάτσας | Κώστας Καραγιάννης |
| 1983 | Ρεμπέτικο | Κώστας Φέρρης |
| 1987 | Sweet Country (Γλυκιά πατρίδα) | Μιχάλης Κακογιάννης |
| 1997 | Mirupafshim (Μιρουπάφσιμ) | Γιώργος Κόρρας & Χρήστος Βούπουρας |
| 2009 | Γκίνες | Αλέξης Καρδαράς[5] |
Βραβεία και διακρίσεις
ΕπεξεργασίαΈχει βραβευτεί πολλές φορές σε κινηματογραφικά και μουσικά φεστιβάλ, όπως το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το Μάιο του 1994 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης. Στις αρχές του 1995 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της «Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής» (KOEM). Τον Δεκέμβριο του 2019 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.[6] Τον Ιούλιο του 2024 η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, σε ειδική τελετή στο Προεδρικό Μέγαρο, απένειμε στον συνθέτη το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής.[7]
Πολιτική
ΕπεξεργασίαΔιετέλεσε δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων και αντιδήμαρχος Πολιτιστικών Θεμάτων. Επίσης, διετέλεσε βουλευτής Α' Αθηνών με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας από το 1989 έως το 1990[8] οπότε παραιτήθηκε για λόγους αρχής και ευρωβουλευτής από το 2000 έως το 2004.
Προσωπική ζωή
ΕπεξεργασίαΈχει παντρευτεί τρεις φορές: την πρώτη με τη ζωγράφο Μαργαρίτα Μπακοπούλου ενώ το 1970 από την εκτός γάμου σχέση του, με την Καρλότα Ξανθοπούλου, απέκτησε το πρώτο του παιδί. Ο δεύτερος γάμος του έγινε το 2005 με κυρία αγνώστων στοιχείων και από το 2015 είναι νυμφευμένος με την τραγουδίστρια Ηρώ Σαΐα.[9][10][11] Την 1η Νοεμβρίου 2016 έγινε ξανά πατέρας καθώς η σύζυγός του έφερε στον κόσμο δίδυμα, ένα αγόρι και ένα κορίτσι.[12]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Σταύρος Ξαρχάκος -». greekdiscography.gr. Greek Discography. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ Βανδώρου, Καλή (14 Μαρτίου 2019). «85 χρόνια Σταύρος Ξαρχάκος». ogdoo.gr.
- ↑ «Σταύρος Ξαρχάκος: Ρεμπέτικο 40 χρόνια μετά 17-18 Ιανουαρίου 2024». Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
- ↑ Τρούσας, Φώντας (8 Οκτωβρίου 2022). «Δέκα μεγάλα άλμπουμ του «έντεχνου» ελληνικού τραγουδιού από το 1972». LiFO. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023.
- ↑ «Γκίνες πληροφορίες για την ταινία». athinorama.gr. Αθηνόραμα. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Αναγόρευση του συνθέτη και μαέστρου Σταύρου Ξαρχάκου σε επίτιμο διδάκτορα του ΕΚΠΑ». Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ «Παρασημοφόρηση του Σταύρου Ξαρχάκου». Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. 10 Ιουλίου 2024.
- ↑ «Κοινοβουλευτική Θητεία Βουλευτών Από Τη Μεταπολίτευση Ως Σήμερα - Ξαρχάκος Σταύρος». Βουλή των Ελλήνων.
- ↑ «Παντρεύτηκε στα 76 του ο Σταύρος Ξαρχάκος την αγαπημένη του Ηρώ Σαΐα». Πρώτο Θέμα. 20 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Σταύρος Ξαρχάκος: Συνάντησε πλανόδιο μουσικό που τραγουδούσε το «Ήτανε μια φορά» και τον αγκάλιασε». Πρώτο Θέμα. 12 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Μανώλης Ρακιντζής για το βίντεο με τον Ξαρχάκο: «Οι μουσικοί του δρόμου δεν είμαστε επαίτες»». Έθνος. 12 Νοεμβρίου 2024.
- ↑ «Πατέρας ξανά ο Σταύρος Ξαρχάκος! Γέννησε η σύζυγός του Ηρώ Σαΐα! (φωτογραφία)». http://www.tlife.gr/news/9/Pateras-ksana-o-Stayros-KSarxakos-Gennise-i-syzygos-toy-Iro-Saia-pic/0-111098. Ανακτήθηκε στις 2016-11-02.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Σταύρος Ξαρχάκος στο Discogs
- Σταύρος Ξαρχάκος στην IMDb