Βικιπαίδεια

Σταντάλ

Γάλλος συγγραφέας

Ο Μαρί-Ανρί Μπελ (γαλλικά: Marie-Henri Beyle, 23 Ιανουαρίου 1783 – 23 Μαρτίου 1842), γνωστότερος με το φιλολογικό του ψευδώνυμο Σταντάλ (Stendhal), ήταν Γάλλος συγγραφέας. Οι βαθύτατες ψυχολογικές αναλύσεις του στα «μυθιστορήματα μαθητείας» που έγραψε, τον τοποθετούν στην πρώτη σειρά των μυθιστοριογράφων του 19ου αιώνα. Τα περιφημότερα από τα μυθιστορήματα αυτά, Το Κόκκινο και το Μαύρο και Το μοναστήρι της Πάρμας, αναφέρονται σε νέους με ρομαντικούς πόθους, δύναμη αισθημάτων και όνειρα δόξας.

Σταντάλ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Stendhal (Γαλλικά)[1]
Γέννηση23  Ιανουαρίου 1783[2][3][4]
Γκρενόμπλ[5][6][1]
Θάνατος23  Μαρτίου 1842[2][3][4]
Παρίσι[7][6][1]
Αιτία θανάτουεγκεφαλικό επεισόδιο
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο της Μονμάρτρης[8]
ΨευδώνυμοStendhal[1], Henri Stendhal[9][1], Stendalis[9][1], Louis Alexandre Bombet[1], Anastase de Serpière, Don Flegme, William Crocodile και Dominique
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία[1]
Θρησκείααθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΓαλλικά[1]
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[1][10]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυγγραφέας[11][12][13]
αυτοβιογράφος
ημερολογιογράφος
βιογράφος
μυθιστοριογράφος
διπλωμάτης
ιστορικός της τέχνης[14]
Αξιοσημείωτο έργοΤο Κόκκινο και το Μαύρο
Το Μοναστήρι της Πάρμας
On Love
Memoirs of an Egotist
Mémoires d'un touriste
Βανίνα Βανίνι
Λυσιέν Λεβέν
Armance
The Life of Henry Brulard
Rome, Naples and Florence
Ρακίνας και Σαίξπηρ
Ιταλικά χρονικά
d:Q17358554
Περίοδος ακμής1825[15]
Οικογένεια
ΓονείςChérubin Beyle και Henriette Gagnon
ΑδέλφιαPauline Beyle
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαauditor at the Conseil d'État (1810–1814)[16]
Consul of France (1831–1841)[17]
ΒραβεύσειςΙππότης της Λεγεώνας της Τιμής[18]
Μεγάλο Βραβείο των καλύτερων μυθιστορημάτων του πρώτου μισού του 20ού αιώνα (1952)[19]
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας το 1810 και έλαβε μέρος ως αξιωματικός της Επιμελητείας στην εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία (1812). Εγκαταστάθηκε μετά στο Μιλάνο ως το 1821 και διετέλεσε πρόξενος της Γαλλίας στην Τεργέστη και στην Τσιβιταβέκκια. Υπήρξε λάτρης της Τέχνης, της Ιταλίας και των γυναικών.

Φιλολογικό ψευδώνυμο

Επεξεργασία

Το λογοτεχνικό όνομα Σταντάλ ήταν ένα από τα πολλά ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε ο συγγραφέας, ακόμη και στην ιδιωτική του αλληλογραφία. Επικράτησε από το 1817 και προέρχεται από την πόλη Στεντάλ στη Σαξονία-Άνχαλτ, παλιά επαρχία της Πρωσίας, κοντά στην οποία βρίσκεται το Μπράουνσβαϊγκ όπου υπηρέτησε από το 1807 έως το 1808 και είχε ευχάριστες αναμνήσεις.[20]

Βιογραφικά στοιχεία

Επεξεργασία

Νεανικά χρόνια

Επεξεργασία
 
Μουσείο Σταντάλ στη Γκρενόμπλ, στο σπίτι του παππού του.

O Μαρί-Ανρί Μπελ γεννήθηκε στη Γκρενόμπλ της Ιζέρ στις 23 Ιανουαρίου 1783, το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας του δικηγόρου, γαιοκτήμονα και αντιδημάρχου της Γκρενόμπλ Σερυμπέν Μπελ. Η μητέρα του Ενριέτ πέθανε όταν ήταν 7 ετών και αυτή η απώλεια, την οποία ένιωσε έντονα, αύξησε την αίσθηση της μοναξιάς και τη δυσαρέσκεια προς τον πατέρα του. Σε όλη του τη ζωή είχε την τάση να τονίζει τη θλιβερή και καταπιεστική ατμόσφαιρα του σπιτιού του μετά το θάνατο της μητέρας του. [21]Πιο κοντά ένοιωθε με τον παππού του από τη μητέρα του Ανρί Γκανιόν, διακεκριμένο γιατρό και θαυμαστή του Βολταίρου, που τον μύησε στη λογοτεχνία. Κατά τη διάρκεια της Τρομοκρατίας του 1793 και 1794, παιδί ακόμη, υποστήριζε τους επαναστάτες Ιακωβίνους από απέχθεια κατά του βασιλόφρονα πατέρα του και είχε χαρεί όταν τον συνέλαβαν και κινδύνευε να καταλήξει στη γκιλοτίνα.

 
Η αδερφή του, Πωλίν Μπελ.

Ως μαθητής από το 1796 έως το 1799 άρχισε να ενδιαφέρεται για τη λογοτεχνία και τα μαθηματικά. Η πιο στενή του φίλη ήταν η μικρότερη αδερφή του Πωλίν, με την οποία διατήρησε σταθερή αλληλογραφία σε όλη τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 19ου αιώνα. Η οικογένειά του ανήκε στην αστική τάξη και ήταν συνδεδεμένη με το Παλαιό καθεστώς, γεγονός που εξηγεί τη διφορούμενη στάση του απέναντι στον Ναπολέοντα, την Παλινόρθωση των Βουρβόνων και τη μοναρχία αργότερα. Το 1799 έφυγε για το Παρίσι, φαινομενικά για να προετοιμαστεί για τις εισαγωγικές εξετάσεις στην Πολυτεχνική Σχολή, αλλά στην πραγματικότητα για να ξεφύγει από το ασφυκτικό περιβάλλον της Γκρενόμπλ και από την πατρική εξουσία.[22]Η κρυφή του φιλοδοξία όταν έφτασε στο Παρίσι ήταν να γίνει επιτυχημένος θεατρικός συγγραφέας και δεν εγγράφηκε στις εισαγωγικές εξετάσεις.

Στρατιωτική σταδιοδρομία

Επεξεργασία
 
Η Σκάλα του Μιλάνου τον 19ο αιώνα.

Ο υψηλόβαθμος συγγενής του Πιέρ Νταρύ, που ανήκε στο άμεσο περιβάλλον του Ναπολέοντα, τον διόρισε ως ανθυπολοχαγό στις γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Ιταλία. Ως υπασπιστής στρατηγού, ανακάλυψε το Πιεμόντε, τη Λομβαρδία και τις απολαύσεις του Μιλάνου και εξελίχθηκε σε λάτρης της ιταλικής τέχνης, της μουσικής και του τρόπου ζωής. Θαμπώθηκε από την ομορφιά των μνημείων, τις γυναίκες, τα καφέ, την όπερα, τη Σκάλα του Μιλάνου με την πολυτελή διακόσμηση, τα σαλόνια της πόλης όπου συναναστράφηκε όλη την καλή κοινωνία, ζεστή, φιλόξενη, μακριά από την ψυχρότητα και την παριζιάνικη ματαιοδοξία. Ο στρατηγός του του σύστησε την ερωμένη του Άντζελα Πιετράγκρουα, την οποία ερωτεύτηκε παράφορα και σιωπηλά. Την ίδια περίοδο προσβλήθηκε από σύφιλη σε έναν οίκο ανοχής, ασθένεια που τον ανάγκασε να παραιτηθεί από τον στρατό το 1802 και τον βασάνισε σε όλη του τη ζωή. Όμως, ο πολιτισμός και τα τοπία της Ιταλίας ήταν η αποκάλυψη που έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο ψυχολογικά και θεματικά στη ζωή και τα έργα του.

Το 1802 σε ηλικία 19 ετών επέστρεψε στο Παρίσι, παραιτήθηκε από τη θέση του στο στρατό και ασχολήθηκε με μια σειρά λογοτεχνικά έργα, κανένα από τα οποία δεν ολοκλήρωσε. Ονειρευόταν να γίνει ένας σύγχρονος Μολιέρος, γράφτηκε σε μαθήματα θεάτρου, προσπάθησε να απαλλαγεί από την επαρχιακή προφορά του, έβγαινε, σύχναζε στα θέατρα και κοσμικά σαλόνια, παρακολούθησε μαθήματα χορού, αγγλικών, ελληνικών και διάβασε πολύ: Τόμας Χομπς, Ντεστύτ ντε Τρασί, Λυκ ντε Βοβενάργκ, Ντέιβιντ Χιουμ, Κάρλο Γκολντόνι, Βιττόριο Αλφιέρι. Τελικά ερωτεύτηκε μια άσημη ηθοποιό, την οποία ακολούθησε για λίγο στη Μασσαλία. Μέχρι τότε κρατούσε ένα ημερολόγιο (που δημοσιεύτηκε μεταθανάτια) και έγραφε κείμενα που απασχολούσαν τις σκέψεις του.[23]

Το 1806, ενώ ο πόλεμος συνεχιζόταν, εντάχθηκε ξανά στο στρατό και προήχθη σε Αυτοκρατορικό Πολεμικό Επίτροπο στο Μπράουνσβαϊγκ. Εκεί, παρά τον φόρτο εργασίας, έβρισκε χρόνο για να κάνει μαθήματα ιππασίας και σκοποβολής, να πηγαίνει στο θέατρο, σε καφέ, συναυλίες, σε χορούς και να ερωτευτεί τη Βιλελμίνε φον Γκρίζχαϊμ, κόρη του πρώην κυβερνήτη της πόλης, ενώ επισκεπτόταν και άλλες γυναίκες.

 
Ο γαλλικός στρατός διασχίζει τον ποταμό Μπερέζινα.

Αυτή, ωστόσο, ήταν η αρχή της διοικητικής καριέρας του στον γαλλικό στρατό που του επέτρεψε να ανακαλύψει μέρη της Γερμανίας και της Αυστρίας, το 1810 διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας και είχε την εμπειρία της συμμετοχής στη γαλλική εισβολή στη Ρωσία το 1812. Παρακολούθησε τη Μόσχα να φλέγεται, ενώ ο Ναπολέων περίμενε ακόμη νέα από τον Τσάρο, του ανατέθηκε να διευθύνει τις εφεδρικές προμήθειες. Επέστρεψε στο Σμολένσκ στις 7 Νοεμβρίου 1812, με 1.500 τραυματίες, στη συνέχεια αναχώρησε αμέσως για το Βίλνιους. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, δέχθηκε επίθεση από Κοζάκους και έχασε το χειρόγραφο της Ιστορίας της Ζωγραφικής στην Ιταλία, μέσα σε τρομερό κρύο (θερμοκρασίες -40  °C ), πείνα και κούραση. [24]Τελικά συμμετείχε στην υποχώρηση των γαλλικών δυνάμεων από τη Ρωσία και επέζησε αλώβητος. Το 1813 υπηρέτησε στη στρατιωτική επιμελητεία στη Σιλεσία για μικρό χρονικό διάστημα και στην οργάνωση της στρατιωτικής άμυνας της επαρχίας Ντωφινέ πίσω στη Γαλλία.

Το 1814, όταν έπεσε η γαλλική αυτοκρατορία, έφυγε για την Ιταλία.

Δεύτερη φορά στο Μιλάνο

Επεξεργασία
 
Η Ματίλντ Ντεμπόφσκι.

Από τη στιγμή που εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο, δημιούργησε φιλίες με Μιλανέζους φιλελεύθερους και Καρμπονάρους πατριώτες, σπούδασε μουσική και εικαστικές τέχνες και δημοσίευσε τα πρώτα του βιβλία, βιογραφίες, ιστορικά έργα τέχνης και ταξιδιωτικά βιβλία: Η ζωή των Χάυντν, Μότσαρτ και Μεταστάζιο (1815), Ιστορία της ζωγραφικής στην Ιταλία (1817), το ταξιδιωτικό Ρώμη, Νάπολη και Φλωρεντία (1817) και από το 1817 άρχισε να χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό όνομα Σταντάλ. Η παραμονή του στο Μιλάνο κατέληξε σε βαθιά συναισθηματική απογοήτευση, μετά την απόρριψή του από την κόμισσα Ματίλντ Ντεμπόφσκι, τον μεγάλο, παθιασμένο και όμως τελικά ανεκπλήρωτο έρωτα της ζωής του. Η Ματίλντ, το γένος Βισκόντι, καταγόταν από οικογένεια τραπεζιτών της Λομβαρδίας και ήταν παντρεμένη με τον Πολωνοϊταλό στρατηγό Γιαν Ντεμπόφσκι, από τον οποίο είχε χωρίσει το 1814. Η ανάμνησή της έμελλε να τον επηρεάσει και να γίνει πηγή έμπνευσης για την υπόλοιπη ζωή του.

Εν τω μεταξύ, οι πολιτικές του φιλίες και επαφές με ιδεολόγους και διανοούμενους τον είχαν εκθέσει στις αυστριακές αρχές κατοχής και το 1821 εκδιώχθηκε ως ύποπτος για καρμποναρισμό.[23]

Στο Παρίσι

Επεξεργασία

Από το 1821 έως το 1830, η κοινωνική και πνευματική ζωή του στο Παρίσι ήταν πολύ ενεργή. Έγινε γνωστός στα κοσμικά σαλόνια για τη ρητορική του δεινότητα και την ανδρεία του στον πόλεμο, το πνεύμα του και οι αντισυμβατικές του απόψεις σαγήνευσαν και δημιούργησε αξιόλογες φιλίες και πολλές ερωτικές περιπέτειες. Το 1822 δημοσίευσε το Περί έρωτος, μια ορθολογική ανάλυση του ρομαντικού πάθους που βασίστηκε στον ανεκπλήρωτο έρωτά του για την κόμισσα Ντεμπόφσκι. Το έργο του Ρακίνας και Σαίξπηρ (1823-1825) ήταν ένα από τα πρώτα μανιφέστα του Ρομαντισμού που εμφανίστηκαν στη Γαλλία. Η λογοτεχνική παραγωγή του κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν ποικίλη. Εκτός από τις τακτικές δημοσιεύσεις του σε εφημερίδες και αγγλικά περιοδικά, εργαζόταν ως δημοσιογράφος για να κερδίσει τα προς το ζην, δημοσίευσε το Βίος του Ροσσίνι (1823), το πρώτο του μυθιστόρημα, Αρμάνς (1827), και το ταξιδιωτικό Περίπατοι στη Ρώμη (1829). Επίσης, το διήγημα Βανίνα Βανίνι (1829) και το μυθιστόρημα Το Κόκκινο και το Μαύρο, που δημοσιεύθηκε το 1830.[25]

Στην Τσίβιταβεκια

Επεξεργασία
 
Ο Σταντάλ γύρω στο 1835.

Το 1830, η Ιουλιανή επανάσταση έφερε τον συνταγματικό μονάρχη Λουδοβίκο Φίλιππο στο θρόνο της Γαλλίας και σηματοδότησε μια νέα καμπή στη ζωή του συγγραφέα. Σε ηλικία 47 ετών πλέον, διορίστηκε πρόξενος στην τότε αυστριακή Τεργέστη, όπου κρίθηκε ανεπιθύμητος ως φιλελεύθερος και το 1831 τοποθετήθηκε τελικά πρόξενος στη μικρή πόλη-λιμάνι Τσίβιταβεκκια στα Παπικά κράτη. Σ' αυτή τη μικρή πόλη, όπου ένιωθε απομονωμένος, ασχολήθηκε με ατέλειωτες διοικητικές εργασίες, αναζήτησε περισπασμούς στη γειτονική Ρώμη, ο πιο συχνός τόπος διαμονής του, και απουσίαζε συχνά από τα επίσημα καθήκοντά του. Μόνος, έχοντας επίγνωση της ηλικίας και της βεβαρυμμένης υγείας του, ένιωθε όλο και περισσότερο να τον ελκύει η αυτοβιογραφία και έγραψε τα αυτοβιογραφικά Αναμνήσεις εγωτισμού (1892)[26] και Η ζωή του Ανρί Μπρυλάρ (1890), καθώς και ένα νέο και σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα με τον τίτλο Λυσιέν Λεβέν (1894). Αυτά τα έργα παρέμειναν ανολοκλήρωτα και εκδόθηκαν μετά θάνατον, πλέον θεωρούνται από τα καλύτερα γραπτά του. Στη Ρώμη, ο Σταντάλ ανακάλυψε παλιά αδημοσίευτα χειρόγραφα με αφηγήσεις εγκλημάτων πάθους και άλλες ζοφερές ιστορίες που διαδραματίστηκαν στην Αναγέννηση, από τα οποία εμπνεύστηκε διηγήματα που έγραψε αργότερα με τον τίτλο Ιταλικά Χρονικά.[27]

Το τέλος

Επεξεργασία
 
Το μνήμα του Σταντάλ.

Το 1835 έλαβε στη Γαλλία την τιμητική διάκριση του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Το 1836 εγκαταστάθηκε πάλι στο Παρίσι κατά τη διάρκεια μιας παρατεταμένης άδειας για λόγους υγείας (1836–1839). Αυτή την εποχή έγραψε νέα σημαντικά λογοτεχνικά έργα, τα Ιταλικά Χρονικά (1837-39), τις Αναμνήσεις ενός περιηγητή (1838), το δεύτερο αριστούργημά του Το μοναστήρι της Πάρμας (1839) - το μοναδικό του βιβλίο που είχε επιτυχία κατά τη διάρκεια της ζωής του - και άρχισε να δουλεύει ένα νέο μυθιστόρημα, το Λαμιέλ (1889), το οποίο δεν ολοκλήρωσε. [28]

Πέθανε στο Παρίσι το 1842 σε ηλικία 59 ετών μετά από εγκεφαλικό ενώ βρισκόταν ξανά σε άδεια. Ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο της Μονμάρτρης, το 1821 είχε συνθέσει ο ίδιος τον επιτάφιό του στα ιταλικά: Arrigo Beyle. Milanese. Scrisse, Amò, Visse. (= Ανρί Μπελ. Μιλανέζος. Έγραψε, αγάπησε, έζησε).[29]

Αποτίμηση

Επεξεργασία

Τα γραπτά του Σταντάλ και η προσωπικότητά του χαρακτηρίστηκαν από μια εντυπωσιακή ανεξαρτησία πνεύματος και έντονες αντιθέσεις. Ήταν ένας ρομαντικός που κρατούσε αποστάσεις από τον ρομαντισμό, ένας επαναστάτης με νοσταλγία για τον προεπαναστατικό κόσμο, ένας τρυφερός ονειροπόλος που περνούσε τον εαυτό του για κυνικό. Τα γραπτά του συνδυάζουν τη λυρική ζέση με το πάθος ενός ορθολογιστή. Οι σύγχρονοί του, ωστόσο, δυσκολεύονταν να εκτιμήσουν την ευαισθησία του και τα έργα του είχαν περιορισμένη απήχηση. Ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ, σε ένα διάσημο άρθρο για Το μοναστήρι της Πάρμας που δημοσιεύτηκε το 1840, ήταν ο μόνος που αναγνώρισε την ιδιοφυΐα του ως μυθιστοριογράφου. Η λογοτεχνική του αναγνώριση ήρθε στα τέλη του 19ου αιώνα και αυτή η μεταθανάτια φήμη αυξάνεται σταθερά από τότε, ο Σταντάλ έχει πλέον αναγνωριστεί ως ένας από τους μεγάλους συγγραφείς της γαλλικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα και ένας από τους ιδρυτές του γαλλικού ρεαλιστικού μυθιστορήματος.[22]

Έργα

Επεξεργασία
Μεταθανάτιες δημοσιεύσεις
  • Écoles italiennes de peinture (Ιταλικές σχολές ζωγραφικής, 1932)
  • Souvenirs d'égotisme (Αναμνήσεις εγωτισμού, αυτοβιογραφικό, 1892)
  • Lucien Leuwen (Λυσιέν Λεβέν, ημιτελές μυθιστόρημα, 1835, δημοσ. 1894)
  • Lamiel (Λαμιέλ, ημιτελές μυθιστόρημα, 1839–1842, δημοσ. 1889)
  • Le Rose et le Vert (Το Ροζ και το Πράσινο, ημιτελές διήγημα, 1928)
  • Vie de Napoléon (Βίος του Ναπολέοντα, 1929)
  • Journal (Ημερολόγιο, 1801–1817)
  • Vie de Henry Brulard (Η ζωή του Ανρί Μπρυλάρ, αυτοβιογραφικό, 1835–1836, δημοσ. 1890)

Ελληνικές μεταφράσεις

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 119255047. Ανακτήθηκε στις 11  Νοεμβρίου 2021.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Henri Marie Beyle». (Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. Oxford University Press. 2006. B00019049. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 (Ολλανδικά) RKDartists. 439822. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10  Δεκεμβρίου 2014.
  6. ↑ 6,0 6,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  7. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
  8. ↑ 8,0 8,1 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 29  Ιουνίου 2024.
  9. ↑ 9,0 9,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990008232. Ανακτήθηκε στις 30  Αυγούστου 2020.
  10. ↑ CONOR.SI. 7503971.
  11. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2015.
  12. ↑ BeWeB. 1631. Ανακτήθηκε στις 12  Φεβρουαρίου 2021.
  13. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/16402. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  14. ↑ «Dictionary of Art Historians» (Αγγλικά) stendhal. Ανακτήθηκε στις 23  Απριλίου 2022.
  15. ↑ «D'un nouveau complot contre les industriels par Stendhal (Henri Beyle) 1825». Ανακτήθηκε στις 7  Σεπτεμβρίου 2021.
  16. ↑ www.conseil-etat.fr/le-conseil-d-etat/histoire-patrimoine/les-grandes-figures-du-conseil-d-etat/henri-beyle-dit-stendhal.
  17. ↑ www.armance.com/Servoise2.html.
  18. ↑ gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k7595332n/f2.item.r=BEYLE.zoom. Ανακτήθηκε στις 11  Νοεμβρίου 2021.
  19. ↑ «Les douze meilleurs romans du XIXᵉ siècle ont été désignés aujourd'hui» (Γαλλικά) Societe Editrice Du Monde. Παρίσι. 25  Νοεμβρίου 1952. σελ. 12.
  20. ↑ Starobinski, Jean (1989). "Pseudononimous Stendhal". The Living Eye. Translated by Arthur Goldhammer. Harvard University Press.
  21. ↑ Nemo, August (2020). Essential Novelists - Stendhal: modern consciousness of reality. Tacet Books.
  22. ↑ 22,0 22,1 . «britannica.com/biography/Stendhal-French-author». 
  23. ↑ 23,0 23,1 . «gigafox.ru/el/birth/stendal---biografiya-fakty-iz-zhizni-fotografii-spravochnaya/». 
  24. ↑ . «britannica.com/event/Napoleonic-Wars/The-retreat-from-Moscow». 
  25. ↑ . «ncbi.nlm.nih.gov/pmc/Henri Beyle (Stendhal)». 
  26. ↑ . «protoporia.gr/stantal-anamnhseis-egwtismoy-». 
  27. ↑ . «babelio.com/livres/Stendhal-Chroniques-italiennes». 
  28. ↑ . «cliffsnotes.com/literature/r/the-red-and-the-black/stendhal-biography». 
  29. ↑ . «famousauthors.org/stendhal». 
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Σταντάλ&oldid=10167293"