Βικιπαίδεια

Παντελής Ψύχας

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 19/08/2024.

Ο Παντελής Ψύχας (1887 - ;) ήταν Έλληνας αεροπόρος του Πολεμικού Ναυτικού, με δράση στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία, και υδατοσφαιριστής.

Παντελής Ψύχας
Ο Παντελής Ψύχας με τη στολή του σε φωτογραφία από δημοσίευμα του 1917
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Παντελής Ψύχας (Ελληνικά)
Γέννηση1887
Χώρα πολιτογράφησηςΕλληνική
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΕλληνικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΈλληνας αεροπόρος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και υδατοσφαιριστής
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Επεξεργασία

Ο Ψύχας γεννήθηκε το 1887[1] και κατατάχθηκε στην 3η σειρά της Αεροπορικής Σχολής του Ναυτικού Αεροπορικού Σώματος (ΝΑΣ) στις αρχές του 1915[2] (όπως και ο Δημήτριος Αργυρόπουλος).

Ολοκλήρωσε επιτυχώς την εκπαίδευση στις εγκαταστάσεις της Σχολής του ΝΑΣ στο Παλαιό Φάληρο στα τέλη Ιουνίου του ίδιου έτους. Κατετάγη στη ναυτική αεροπορία ως ιδιώτης εθελοντής, καθόσον με εισήγηση του Αριστείδη Μωραϊτίνη επιτράπηκε για πρώτη φορά το 1915 η συμμετοχή ιδιωτών στην αεροπορική εκπαίδευση, λόγω της μικρής συμμετοχής των μάχιμων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ μεγάλο ποσοστό των εκπαιδευόμενων από τις άλλες ειδικότητες αποτύγχανε στην πτητική εκπαίδευση[3].

Ο Ψύχας ήταν διακεκριμένος κολυμβητής, μέλος του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Αν και δεν ανήκε στο Πολεμικό Ναυτικό μέχρι την κατάταξή του στο ΝΑΣ, γρήγορα ξεχώρισε ως ναυτικός αεροπόρος στις επιχειρήσεις του Α΄ Π.Π. και στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Κατά τον Α΄ Π.Π. έλαβε γρήγορα το βάπτισμα του πυρός και πήρε μέρος σε πολλές αερομαχίες στον εναέριο χώρο της Δράμας, των Σερρών, της Καβάλας, της Θάσου και του Πόρτο Λάγο Κομοτηνής[4]. Ο Ψύχας τιμήθηκε με τον Σταυρό Διακεκριμένης Πτήσης από την αγγλική διοίκηση για τη δράση του στην αποστολή βομβαρδισμού στις περιοχές της Ξάνθης και της Δράμας στις 5 Ιουνίου 1917, στην οποία καταρρίφθηκε το Farman HF.27 στο οποίο επέβαινε, με χειριστή τον Δημήτριο Αργυρόπουλο, ο οποίος έχασε τη ζωή του[5]. Τιμήθηκε ξανά με ηθική αμοιβή για τη συμμετοχή, την 9η Ιουνίου του 1921, κατά τις επιχειρήσεις της μικρασιατικής εκστρατείας, στον βομβαρδισμό της Κιουτάχειας, πετώντας με ομάδα επτά αεροσκαφών DH9, με στόχους το σιδηροδρομικό σταθμό, το αεροδρόμιο, δημόσια κτίρια, στρατώνες, αποθήκες, γέφυρες και στρατιωτικούς καταυλισμούς, με σημαντικά αποτελέσματα. Μετά την 25η Ιουλίου του 1921, ο Ψύχας, ως Υποπλοίαρχος, ανέλαβε διοικητής των Προκεχωρημένων Σμηνών της Ναυτικής Αεροπορικής Μοίρας Σμύρνης (ΝΑΜΣ)[6], συμμετέχοντας στις επιχειρήσεις της μικρασιατικής εκστρατείας μέχρι το τέλος της.

Τον Ιούνιο του 1917, τα αεροσκάφη του ΝΑΣ εκτέλεσαν βομβαρδισμούς με εμπρηστικές βόμβες στις σιτοπαραγωγικές περιοχές της Ξάνθης και της Δράμας, που βρίσκονταν υπό κατοχή, προκαλώντας έλλειψη άρτου στον εχθρό[7]. Σε μία αποστολή στις 5 Ιουνίου 1917, ο Ψύχας πέταξε με ένα διθέσιο βομβαρδιστικό Farman HF.27 [8](Ν3010), ως παρατηρητής με τον Τάκη Αργυρόπουλο ως χειριστή[9]. Ο Ψύχας έριξε με επιτυχία τέσσερις εμπρηστικές βόμβες από ύψος 3.000 ποδιών. Πριν όμως ολοκληρώσουν την αποστολή τους αντιλήφθηκαν γερμανικό αεροπλάνο που ερχόταν εναντίον τους από την κατεύθυνση της Καβάλας. Το υψηλότερων επιδόσεων γερμανικό καταδιωκτικό τύπου Albatross D.III, είχε πιλότο τον Γερμανό άσο, Ρούντολφ φον Έσβεγκε. Το γερμανικό αεροσκάφος άνοιξε πυρ, τραυματίζοντας τον Ψύχα στην κνήμη και στο αυτί και αχρηστεύοντας το μοναδικό πολυβόλο του ελληνικού αεροσκάφους Farman.

 
Επιστολή του Ναυάρχου Κουντουριώτη στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Ιούνιο του 1917, για την κατάρριψη του Δημήτρη Αργυρόπουλου και του Παντελή Ψύχα

Το γερμανικό καταδιωκτικό επιτέθηκε ξανά και ο Αργυρόπουλος δέχτηκε σφαίρες στην πλάτη, ενώ ο Ψύχας δέχτηκε άλλα δύο ελαφρά τραύματα και το αεροπλάνο τους συνετρίβη στη θάλασσα. Ο Ψύχας κολυμπώντας ανάμεσα στα συντρίμμια ανέβασε τον Αργυρόπουλο σε ένα κομμάτι του φτερού που επέπλεε, όμως ο Αργυρόπουλος δυστυχώς ήταν ήδη νεκρός. Τότε ο Ψύχας ξεκίνησε να κολυμπά προς τη Θάσο. Ένα βρετανικό Sopwith Schneider που πετούσε στην περιοχή εντόπισε τον Ψύχα στο νερό και προσπάθησε να προσθαλασσωθεί κοντά του για να τον περισυλλέξει, όμως λόγω της θαλασσοταραχής και του ανέμου έπαθε ζημιά και βυθίστηκε. Ο Ψύχας, δεν εντοπίσθηκε από άλλα φίλια αεροπλάνα ή τα πλοία που είχαν σταλεί για τη διάσωσή του και συνέχισε να κολυμπά για 4 ½ ώρες[10] διανύοντας απόσταση 2,5 μίλια μέχρι τη Θάσο. Κοντά στις ακτές της διασώθηκε τελικά από ένα ελληνικό ιστιοφόρο.

Μετά τη περιπετειώδη διάσωσή του, μόλις έφτασε στη Θάσο οι Έλληνες και Άγγλοι συνάδελφοί του, αλλά και οι κάτοικοι του νησιού, τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο. Ο Ψύχας, δεν είχε τραυματιστεί σοβαρά και παρά την περιπέτειά του στη θάλασσα και την απώλεια του συμπολεμιστή του Τάκη Αργυρόπουλου, την επόμενη μέρα παρουσιάστηκε κανονικά στη Μονάδα του και εκτέλεσε ελαφρά υπηρεσία[11]. Το σώμα του Αργυρόπουλου είχε στο μεταξύ ανευρεθεί από βρετανικά πλοία, που είχαν διασώσει και το πλήρωμα του Sopwith Schneider που είχε βυθισθεί νωρίτερα κατά την προσπάθεια διάσωσης του Ψύχα. Η κηδεία του Αργυρόπουλου έγινε στη Θάσο την επόμενη μέρα, παρουσία του ελληνικού πληθυσμού του νησιού και των Ελλήνων και Άγγλων Αεροπόρων[12]. Στην από 7-1917 (29-5-1917 με το παλαιό ημερολόγιο) έκθεσή του για το συμβάν ο Πλοίαρχος F.R. Scarlett, διοικητής του συμμαχικού Στόλου Ανατολικής Μεσογείου, αναφέρει για τον Ψύχα ότι οι ενέργειές του κατά την αποστολή της 5 Ιουνίου του 1917, αποτελούν κατόρθωμα ανδρείας και καρτερίας, γιατί ενώ βρισκόταν σε μειονεκτική θέση διατήρησε την ψυχραιμία του και επιχείρησε να υπερασπισθεί το αεροπλάνο του κάνοντας ό,τι ήταν δυνατόν, ενώ πέφτοντας στη θάλασσα δεν εγκατέλειψε τον συμπολεμιστή του Σημαιοφόρο Αργυρόπουλο, μέχρι να βεβαιωθεί ότι ήταν νεκρός[12][11].

Ο Ψύχας πέραν της δράσης του στη Ναυτική Αεροπορία στις επιχειρήσεις της Μικράς Ασίας, παρέμεινε ενεργός αθλητής της υδατοσφαίρισης και συμμετείχε με την εθνική ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1920 στην Αμβέρσα του Βελγίου, αλλά και σε μεγαλύτερη ηλικία μετά τη μικρασιατική εκστρατεία, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι[13][1]. O Παντελής Ψύχας αποστρατεύθηκε επισήμως από την ενιαία πια Πολεμική Αεροπορία το 1946, ως Αντισμήναρχος[14].

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 «Pantelis Psychas Biographical information». 1 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2024. 
  2. ↑ Μουσείο Ιστορίας Πολεμικής Αεροπορίας, Βασίλειος Οικονόμου. Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΠΤΑΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1912-1946. Αθήνα: Μουσείο Ιστορίας Πολεμικής Αεροπορίας. σελ. 42. ISBN 978-960-86135-9-1. 3η σειρά: 1. Ιδιώτης Διαμαντίδης 2. Ιδιώτης Ψύχας Π. 3. Ιδιώτης Θεοχάρης Α. 4. Ιδιώτης Γεωργαντάς Α. 5. Ιδιώτης Αργυρόπουλος Δ. 6. Ιδιώτης Μπούμπουλης Ν. 7.Υπολοχαγός Παυλίδης Π. (ακυρώθηκε, γιατί δεν ήταν υπολογιστής). 
  3. ↑ Μουσείο Ιστορίας Πολεμικής Αεροπορίας, Βασίλειος Οικονόμου. Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΠΤΑΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1912-1946. Αθήνα: Μουσείο Ιστορίας Πολεμικής Αεροπορίας. σελ. 42. ISBN 978-960-86135-9-1. Στο τέλος του 1914 το ΝΑΣ και η Αεροπορική Σχολή εγκατέλειψαν αναγκαστικά την περιοχή της Ελευσίνας, γιατί το προσωπικό μαστιζόταν από ελονοσία, πέρα από την ακαταλληλότητα του εδάφους, που τον περισσότερο καιρό ήταν λασπώδες. Ως νέα θέση επιλέχθηκε η περιοχή του Παλαιού Φαλήρου. Στο μεταξύ ο Μωραϊτίνης, που είχε αναλάβει και εκπαιδευτής, εισηγήθηκε και πέτυχε να συμπεριληφθούν και ιδιώτες στην αεροπορική εκπαίδευση, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η απροθυμία των μάχιμων αξιωματικών, καθώς και η αποτυχία ως επί το πλείστον των προερχομένων από άλλες ειδικότητες. 
  4. ↑ Λινάρδος, Πέτρος (28-05-2016). «Ένας ήρωας κολυμβητής». ΤΟ ΒΗΜΑ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-06-21. https://web.archive.org/web/20210621003801/https://www.tovima.gr/2016/05/28/opinions/enas-irwas-kolymbitis/. Ανακτήθηκε στις 02-08-2024. 
  5. ↑ Παλαβούζης, Πασχάλης (Απρίλιος 2019). «Ναυτικό Αεροπορικό Σώμα στις Φλόγες του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου (1916-1918)». ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ. https://www.haf.gr/news/publications/aeroporiki-epitheorisi/ae115/. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2023. «Ο παρατηρητής του, ανθυποπλοίαρχος (Ι) Παντελής Ψύχας, ιδιώτης, εκπαιδευθείς και αυτός με τη 2η Σειρά του 1915, τιμήθηκε από την αγγλική διοίκηση για τη δράση του την 5η Ιουνίου 1917, με τον Σταυρό Διακεκριμένης Πτήσης.». 
  6. ↑ Παλούμπης, Ιωάννης. Απ΄τα πελάγη ... στους αιθέρες, Το χρονικό της Ναυτικής Αεροπορίας 1913-1941 From the seas ... to the skies, The Naval Air Force Chronicle 1913-1941. Αθήνα: Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος. σελ. 158. ISBN 9789608853560. Την 25η Ιουλίου ο Παντελής Ψύχας ανέλαβε τη διοίκηση των Προκεχωρημένων Ναυτικών Σμηνών αντικαθιστώντας τον Πλωτάρχη Περικλή Μπουμπούλη. 
  7. ↑ Κασσάρας, Πέτρος. Ιστορικό Λεύκωμα Πολεμικής Αεροπορίας. Αθήνα: Κασσάρας Γεώργιος. σελ. 57. ISBN 978-618-00-4862-9. Τον Ιούνιο του 1917 οργανώθηκαν βομβαρδισμοί με εμπρηστικές βόμβες των σιτοπαραγωγικών περιοχών της Ξάνθης και της Δράμας, που βρίσκονταν στην κατοχή του εχθρού. Οι βομβαρδισμοί αυτοί ήταν τόσο καταστροφικοί ώστε είχαν σαν αποτέλεσμα να γίνει αισθητή η έλλειψη άρτου στο αντίπαλο στρατόπεδο. Σε μία από τις αποστολές αυτές βρήκε ηρωικό θάνατο ο Σημαιοφόρος Δημήτριος Αργυρόπουλος αερομαχώντας με υπέρτερα Γερμανικά αεροσκάφη. Το θάνατο του ήρωα ανάγγειλε με προσωπική επιστολή στην οικογένειά του ο Υπουργός των Ναυτικών Π. Κουντουριώτης. 
  8. ↑ Βογιατζής, Δημήτριος (Αύγουστος 2005). «Αεροσκάφη Farman: Τα Πρώτα Ελληνικά Πολεμικά Αεροσκάφη». Αεροπορική Επιθεώρηση τεύχος 76, ISSN 1105-5960. http://www.haf.gr/el/articles/pdf/ae_76.pdf. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2024. «Αεροσκάφη FARMAN ξηράς και όχι υδροπλάνα διέθετε και η Ναυτική Αεροπορία στη Λήμνο και Θάσο. Συγκεκριμένα υπήρχαν 5 στο αεροδρόμιο Μούρου και τρία στο αεροδρόμιο Καζαβιτίου Θάσου. Αυτά ήταν μεν τύπου Henry Farman αλλά ήσαν τελείως διαφορετικά όμως από αυτά του 1912. Είχαν διμελές πλήρωμα, πολυβόλο, σύστημα άφεσης βομβών και κινητήρα Gnome 80 ίππων. Παρ’ όλο που ήταν πιο αξιόμαχα από τα προπολεμικά FARMAN, για την εποχή τους ήταν (ανεπιστρεπτί απαρχαιωμένα σε σχέση με τα νεώτερα γερμανικά και βουλγαρικά καταδιωκτικά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την τραγική κατάρριψη δύο FARMAN: Το πρώτο αναχαιτίσθηκε από καταδιωκτικό στις 4 Ιουνίου 1917 με αποτέλεσμα το θάνατο του Σημαιοφόρου Δ. Αργυρόπουλου, ενώ το δεύτερο δηλώθηκε αγνοούμενο στις 24 Ιουνίου, με απώλεια του πληρώματος Σημαιοφόρων Ι. Χαλκιά και Β. Λάζαρη.». 
  9. ↑ «Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ αριθμός φύλλου 8266». ΕΣΤΙΑ. 27 Ιουνίου 1917. «Ο πρώτος ενδόξως πεσών αεροπόρος μας είνε ο ηρωικός Αργυρόπουλος. Νέος, γεμάτος από ενθουσιασμόν, πάντοτε ευδιάθετος, πάντοτε σκορπίζων την ευθυμίαν του και εισ τους συντρόφους του. Δεν πέρασαν επτά ώραι αφ' ότου επήρε το δίπλωμά του ως πιλότου, όταν εζήτησε να πετάξη και επέταξε πράγματι, επιχειρήσας μίαν επιτυχέστατην επίθεσιν κατά Βουλγαρικών θέσεων. Δευτέρα του πτήσις ήτο εκείνη, εισ την οποίαν, κατόπιν λυσσώδους μάχης μετά τεραστίου Γερμανικού αεροπλάνου καταδιώξεως, συστήματος Άλμπερτστατ, εύρε τον ηρωικόν θάνατον. Καθ΄ήν στιγμήν εμάχοντο τηλεγραφεί με τον ασύρματόν του εισ τον σταθμόν μας. Και αμέσως ο Μωραϊτίνης, αν και γνωρίζων ότι επρόκειτο περί γιγαντιαίου Γερμανικού αεροπλάνου, επιβαίνει ενός μικρού Φαρμάν και σπεύδει προς βοήθειαν. Είνε σαν να επήγαινε με μίαν βάρκαν να επιτεθή εναντίον ενός αντιτορπιλλικού. Άς μη λησμονήσωμεν και τον γενναίον παρατηρητήν του Αργυρόπουλου, κατά την ένδοξον αυτήν πτήσιν, σημαιοφόρον Ψύχαν, ο οποίος εκολύμβησεν επί πέντε ώρας, μόνον και μόνον δια να μή πέση είς Βουλγαρικάς χείρας.» 
  10. ↑ Κασσάρας, Πέτρος. Ιστορικό Λεύκωμα Πολεμικής Αεροπορίας. Αθήνα: Κασσάρας Γεώργιος. σελ. 60. ISBN 978-618-00-4862-9. Ο Διεθνής και ο Ελληνικός ημερήσιος και περιοδικός Τύπος, έδωσαν ευρεία δημοσιότητα στο γεγονός εξαίροντες τη δράση των Ελλήνων αεροπόρων κατά τις επιχειρήσεις στην Καλλίπολη και στην Κωνσταντινούπολη! Αριστερά Δημοσίευμα της εφημερίδας «ΕΣΤΙΑ» της 13-07-1917 (αρχείο Βουλής των Ελλήνων). Επάνω, δημοσίευμα για τον ηρωισμό του Ψύχα (υπ.42) και τον θάνατο του Τάκη (Δημήτρη) Αργυρόπουλου. (αρχείο Πέτρου Κασσάρα) : "Ο Ψύχας καίτοι πληγωμένος εις δύο μέρη από σφαίρας πολυβόλου, εκολύμβησεν επί 4 1)2 ώρας και εσώθη διαπαιραιωθείς εις την Θάσον." 
  11. ↑ 11,0 11,1 Παλαβούζης, Πασχάλης (Απρίλιος 2019). «Ναυτικό Αεροπορικό Σώμα στις Φλόγες του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου (1916-1918)». Αεροπορική Επιθεώρηση. https://www.haf.gr/news/publications/aeroporiki-epitheorisi/ae115/. Ανακτήθηκε στις 07-12-2023. «Να τι σημείωνε ο πλοίαρχος (Ι) Scarlett στην αναφορά του: «Ο θάνατος του ανθυποπλοιάρχου (Ι) Αργυρόπουλου αποτελεί πραγματική απώλεια για την αεροπορική κοινότητα, γιατί ήταν ικανός και γενναίος αεροπόρος και την ημέρα και τη νύχτα. Ήταν εξαιρετικά αγαπητός μεταξύ των Ελλήνων και Άγγλων συναδέλφων του και συντέλεσε τα μέγιστα για την εδραίωση φιλικών αισθημάτων μεταξύ των ελληνικών και βρετανικών μονάδων της Θάσου. Η δράση του ανθυποπλοιάρχου (Ι) Ψύχα επισύρει το μέγιστο έπαινο ως κατόρθωμα ανδρείας και καρτερίας. Γιατί, παρά το ότι βρισκόταν σε εξαιρετικά μειονεκτική θέση υπερασπιζόμενος ένα βαρύ αεροπλάνο που δεχόταν επίθεση από πίσω, διατήρησε την ψυχραιμία του και έπραξε ό,τι ήταν δυνατόν. Όταν βρέθηκε στη θάλασσα, δεν εγκατέλειψε τον ανθυποπλοίαρχο (Ι) Αργυρόπουλο παρά μόνο όταν βεβαιώθηκε ότι αυτός ήταν νεκρός. Έδειξε μεγάλη καρτερία κολυμπώντας 2,5 μίλια μέχρι τη Θάσο. Την επόμενη μέρα εκτέλεσε ελαφρά υπηρεσία».». 
  12. ↑ 12,0 12,1 Έκθεση διοικητή του συμμαχικού Στόλου Ανατολικής Μεσογείου Πλοιάρχου F.R. Scarlett 11-7-1917 (29-5-1917 με το παλαιό ημερολόγιο) , για την κατάρριψη του Τάκη Αργυρόπουλου και τη διάσωση του Παντελή Ψύχα, από το Ιστολόγιο Αλέξανδρου Αργυρόπουλου neopenteliotis.blogspot.com/2020/10/blog-post.html)
  13. ↑ «Pantelis Psychas». Wikipedia. 25 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2024. 
  14. ↑ Οικονόμου, Βασίλειος. Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΠΤΑΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1912-1946. Αθήνα: Μουσείο Ιστορίας Πολεμικής Αεροπορίας. σελ. 170. ISBN 978-960-86135-9-1. 228. Ψύχας Παντελής - Παρ. 1917. - Απστρ. 1946 Ασμχος. 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Ιστορία της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Τόμος Α΄, 1980
  • «Ιστορικό Λεύκωμα Πολεμικής Αεροπορίας Πέτρου Κασσάρα ε.α. Ταξιάρχου Πολεμικής Αεροπορίας» , αυτοέκδοση, Αθήνα 2023 (διαθέσιμο σε προεπισκόπηση https://www.blurb.fr/b/11796889)
  • «Από τα πελάγη… στους αιθέρες. Το χρονικό της Ναυτικής Αεροπορίας  1913 - 1941 - From the seas… to the skies. The Naval Air Force Chronicle 1913 – 1941» Ιωάννη Παλούμπη, Αντιναυάρχου Π.Ν. ε.α.,έκδοση του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδας, 2009
  • Υπηρεσιακή έκδοση Αεροπορική Επιθεώρηση Τεύχος 115 Απρίλιος 2019, https://www.haf.gr/news/publications/aeroporiki-epitheorisi/ae115/
  • «Η Πορεία Προς την Ενιαία Πολεμική Αεροπορία - Παραγωγή Ιπτάμενου Προσωπικού 1912 – 1946», Μουσείο Ιστορίας Π.Α., 2010, https://www.haf.gr/history/historical-publications/
  • Η σελίδα Δημήτριου Αργυρόπουλου στον ιστότοπο του Πανελλήνιου Συλλόγου Οικογενειών Πεσόντων Αεροπόρων (ΠΑΣΟΙΠΑ) http://www.pasoipa.org.gr/lefkoma/pilot_details/?id=37
  • Ιστολόγιο Αλέξανδρου Αργυρόπουλου, απογόνου του αεροπόρου Τάκη Αργυρόπουλου  https://neopenteliotis.blogspot.com/2020/10/blog-post.html
  • Ιστότοπος Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας πληροφορίες για τη Ναυτική Αεροπορία κατά τον Α΄ΠΠ https://www.haf.gr/history/haf-history/1914-1918/
  • Ψηφιακό αρχείο περιοδικών και εφημερίδων Βουλής των Ελλήνων library.parliament.gr/Ψηφιακή-Βιβλιοθήκη/Εφημερίδες-και-Περιοδικά/ - φύλλο εφημερίδας «ΕΣΤΙΑ» της 27-07-1917, δημοσίευμα για τον «Fearless Aviator» Αριστείδη Μωραϊτίνη, την αποστολή βομβαρδισμού των Ελλήνων αεροπόρων στο Τσανάκ Καλέ,το θάνατο του Αργυρόπουλου και σην ηρωική πράξη του Ψύχα. https://library.parliament.gr/
  • Ιστότοπος για την ελληνική Πολεμική Αεροπόρία, Δημήτρης (Τάκης) Αργυρόπουλος και Παντελής Ψύχας η αερομαχία με τον Γερμανό άσο του Α΄ Π.Π. Rudolf von Eschwege https://www.historicwings.gr/
  • Ντοκιμαντέρ για τη δράση των Ελλήνων αεροπόρων στον Α΄ΠΠ «The Knights of the Aegean Sea - Documentary | English Subtitles» https://www.youtube.com/watch?v=ftzzFgxSPow
  • Πληροφορίες για τον Παντελή Ψύχα και τη συμμετοχή του ως αθλητή του πόλο στους Ολυμπιακούς Αγώνες https://en.wiki.x.io/w/index.php?title=Pantelis_Psychas&oldid=1157020612
  • Πληροφορίες για τη συμμετοχή του Παντελή Ψύχα στους Ολυμπιακούς Αγώνες  https://web.archive.org/web/20200418061748/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ps/pantelis-psykhas-1.html
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Παντελής_Ψύχας&oldid=10711806"