Παλαιοζωικός αιώνας

Ο Παλαιοζωικός αιώνας είναι ο πρώτος από τους τρεις αιώνες του Φανεροζωικού μεγααιώνα. Καλύπτει την περιόδο από περίπου 542 εώς 251 εκατομμύρια χρόνια προ παρόντος (π.π.) (ICS, 2004) και ακολουθείται από το Μεσοζωικό αιώνα. Περιλαμβάνει έξι περιόδους. Από την νεότερη ως τη αρχαιότερη είναι οι εξής:

• Η Πέρμια (299–251 π.π.).
• Η Λιθανθρακοφόρος (359,2–299 π.π.)
• Η Δεβόνια (416–359,2 π.π.)
• Η Σιλούρια (443,7–416 π.π.)
• Η Ορδοβίκια (488,3–443,7 π.π.)
• Η Κάμβρια (542–488,3 π.π.)

Παλαιοζωική ζωή

Στην αρχή του Παλαιοζωικού εμφανίστηκαν ξαφνικά, με την Κάμβρια έκρηξη, σχεδόν όλες οι συνομοταξίες των ασπόνδυλων. Δεν υπήρχε ακόμα χερσαία ζωή. Μια ποικιλία φυκών ευημέρευσε στους ωκεανούς. Εμφανίστηκαν τα μαλάκια και τα αρθρόποδα, όπως οι τριλοβίτες. Κατά την Ορδοβίκια εμφανίστηκαν τα καρκινοειδή μαζί με τα πρώτα ιχθυόμορφα σπονδυλωτά. Κοραλλιογενείς ύφαλοι άρχισαν να σχηματίζονται στους ωκεανούς, ενώ οι νότιες ήπειροι μετατοπίστηκαν προς τους πόλους.

Κατά τη Σιλούρια αναπτύχθηκαν τα πρώτα απλά φυτά, όπως η κουκσόνια, κατά μήκος των ακτών ή σε εκβολές ποταμών. Εμφανίστηκαν, επίσης, οι πρώτοι οδοντοφόροι ιχθύες. Στη Δεβόνια οι καρχαρίες και πολλά άλλα είδη αφθονούσαν στις θάλασσες. Έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα έντομα και αμφίβια, όπως ο ιχθυόστεγος. Σχηματίστηκαν τα πρώτα δάση από σποριόφυτα, όπως οι γιγαντιαίες φτέρες και τα βρύα.

Η φυτική ζωή έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά τη μέση Λιθανθρακοφόρο, όπου κυριαρχούσαν απέραντα δάση λυκοποδιόφυτων στην τροπική ζώνη της Λαυρασίας. Η κλιματική αλλαγή προκάλεσε την κατάρρευση αυτής της χλωρίδας και μείωσε την βιοποικιλότητα των φυτών στη συνέχεια. Από τα δάση αυτά θα σχηματιστούν τα αποθέματα λιθάνθρακα που έδωσαν και όνομά τους στη συγκεκριμένη περίοδο. Διαμορφώθηκαν οι πρώτοι ψαμμίτες στις έρημους. Στην ανατολική Γκοντβάνα υπήρχε περίοδος Παγετώνων. Τα αμφίβια αφθονούσαν. Τα πρώτα ερπετά εξελίχθηκαν από τα αμφίβια. Κατά την Πέρμια τα κωνοφόρα αντικατέστησαν τις φτέρες. Πολλαπλασιάστηκαν τα ερπετά και επεκτάθηκαν οι έρημοι.

Τεκτονική

Γεωλογικά, ο Παλαιοζωικός αιώνας ξεκινά λίγο μετά τη διάσπαση της υπερηπείρου της Παννότιας. Κατά τη διάρκεια του πρώιμου Παλαιοζωικού, η χερσαία μάζα της Γης διασπάστηκε σε τρεις μικρότερες (Λαυρεντία, Σιβηρία, Βαλτική) και στη μεγάλη ήπειρο Γκοντβάνα.

Η Καληδόνιος ορογενετική φάση έλαβε χώρα κατά την Ορδοβίκια και τη Δεβόνια, περίπου 490 ως 390 εκατομμύρια χρόνια πριν, και προκλήθηκε από την σύγκρουση των ηπείρων της Λαυρεντίας, της Βαλτικής και της Αβαλονίας και το κλείσιμο του Ιαπετού ωκεανού. Από αυτήν δημιουργήθηκαν τα Βρετανικά Νησιά, τα Σκανδιναβικά Όρη, το Αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, η οροσειρά της ανατολικής Γροιλανδίας και τα Απαλάχια Όρη. Η Βαρίσκιος ορογενετική φάση της Δεβόνιας ήταν αποτέλεσμα της σύγκρουσης της Λαυρωσίας (ή αλλιώς Ευραμερική) με την Γκοντβάνα. Έτσι σχηματίστηκε η υπερήπειρος της Παγγαίας, στην οποία περιλαμβανόταν το μεγαλύτερο τμήμα ξηράς του πλανήτη.

Δείτε επίσης

• Γεωλογική χρονολογική κλίμακα

Βιβλιογραφία

• British Palaeozoic Fossils, 1975, The Natural History Museum, London.
• International Commission on Stratigraphy (ICS0, ανάκτηση 19 Σεπτεμβρίου 2005.

Φανεροζωικός
Παλαιοζωικός						Μεσοζωικός			Καινοζωικός