Οικονομία ανεπάρκειας

Η «οικονομία ανεπάρκειας» (πολωνικά: gospodarka niedoboru, ουγγρικά: hiánygazdaság) είναι όρος που επινοήθηκε από τον Ούγγρο οικονομολόγο Γιάνος Κόρναϊ, ο οποίος χρησιμοποίησε αυτόν τον όρο για να επικρίνει τις παλιές κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες των κομμουνιστικών κρατών του Ανατολικού Μπλοκ.

Στο άρθρο του Οικονομικά της ανεπάρκειας (1980), ο Κόρναϊ ισχυρίστηκε ότι οι χρόνιες ελλείψεις που παρατηρήθηκαν σε όλη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του 1970 (και οι οποίες συνεχίστηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980) δεν ήταν οι συνέπειες των λαθών των σχεδιαστών, αλλά μάλλον των συστημικών αδυναμιών. Η έλλειψη ενός συγκεκριμένου είδους δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το προϊόν δεν παράγεται. Αντίθετα, σημαίνει ότι το ποσό του ζητούμενου αγαθού υπερβαίνει το ποσό που παρέχεται σε μια δεδομένη τιμή (βλ. προσφορά και ζήτηση). Αυτό μπορεί να οφείλεται σε χαμηλή τιμή που επιβάλλεται από την κυβέρνηση και ενθαρρύνει τους καταναλωτές να απαιτήσουν υψηλότερη ποσότητα από αυτή που παρέχεται. Ωστόσο, ο Κόρναϊ επικεντρώθηκε στο ρόλο της μειωμένης προσφοράς και υποστήριξε ότι αυτή ήταν η βασική αιτία της ανεπάρκειας αγαθών στην Ανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.

Ορισμός και χαρακτηριστικά

Σύμφωνα με τον Κόρναϊ, οι οικονομίες ανεπάρκειας έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Όλες αντιμετωπίζουν συχνές, εντατικές και χρόνιες ελλείψεις. Αυτλες είναι γενικής φύσης. Δηλαδή, εμφανίζονται σε όλους τους τομείς της οικονομίας (καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες, μέσα παραγωγής και παραγωγικά αγαθά). Οι ελλείψεις είναι οριζόντιες και κάθετες, πράγμα που σημαίνει ότι επηρεάζουν τόσο την προμήθεια ενδιάμεσων αγαθών όσο και τα σχετικά συμπληρωματικά αγαθά. Επιπλέον, οι ελλείψεις περιστασιακά αντικαθίστανται από καταστάσεις πλεονασματικού «μπόσικου» όταν παρέχεται πάρα πολύ από ένα συγκεκριμένο αγαθό (συχνά λόγω του εσφαλμένου χρόνου παραγγελίας παραγωγής που φθάνουν πολύ αργά).

Οι ενέργειες των αγοραστών

Ο Κόρναϊ κάνει διάκριση μεταξύ πολλών διαφορετικών πιθανών δράσεων και μεμονωμένων αποτελεσμάτων που μπορεί να συμβούν σε μια οικονομία ανεπάρκειας. Θα μπορούσε να συμβεί ότι το αντικείμενο που αναζητήθηκε από τον καταναλωτή είναι διαθέσιμο στο κατάστημα, αλλά μπορεί να υπάρχει ένα περιορισμένο ποσό ενός περιζήτητου αγαθού, πράγμα που σημαίνει ότι οι καταναλωτές πρέπει να περιμένουν στην ουρά (θεωρητικά, σε μια οικονομία αγοράς μια τέτοια κατάσταση γενικά, αλλά όχι πάντα, θα εξαλείφοταν με προσαρμογές των τιμών). Η ουρά συνεπάγεται σημαντικό κόστος όσον αφορά το χρόνο που αφιερώνεται στην ουρά για τους καταναλωτές. Στις οικονομίες που μελετούσε ο Κόρναϊ, αυτό θα μπορούσε να συνεπαγόταν αρκετές ώρες την ημέρα που περνούσαν σε ουρές για να αποκτήσουν βασικά προϊόντα. όπως τα τρόφιμα. Άλλα καταναλωτικά αγαθά είχαν σαφείς λίστες αναμονής για τους οποίους οι πιθανοί αγοραστές έπρεπε να εγγραφούν μήνες ή και χρόνια πριν. Ένα παράδειγμα είναι η αναμονή στη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του 1980 για το δικαίωμα αγοράς ενός διαμερίσματος που θα μπορούσε να διαρκέσει έως δέκα ή δεκαπέντε χρόνια.

Μια άλλη πιθανή κατάσταση είναι ότι το αντικείμενο απλά δεν είναι διαθέσιμο. Σε αυτήν την περίπτωση, ο αγοραστής μπορεί είτε να εγκαταλείψει την πρόθεση αγοράς εντελώς, να ξοδέψει επιπλέον χρόνο (ένα έμμεσο οικονομικό κόστος) για περαιτέρω αναζήτηση του αγαθού, είτε να αγοράσει ένα υποκατάστατο αγαθό. Σύμφωνα με τον Κόρναϊ, η αγορά ενός υποκατάστατου είναι υποχρεωτική. Τέλος, είναι πιθανό ο καταναλωτής να καταλήξει να αγοράσει ένα εντελώς άσχετο αγαθό λόγω του αποτελέσματος εισοδήματος απλώς με την ελπίδα ότι η πώληση του περιττού αντικειμένου αργότερα θα του επιτρέψει να αγοράσει το πραγματικό αγαθό που αναζητά σε μια μελλοντική στιγμή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης για άλλα αγαθά απλώς και μόνο επειδή βρίσκονται εκεί και μπορεί να οδηγήσει στην εξάπλωση ελλείψεων σε ολόκληρη την οικονομία.

Αποτελέσματα

Τα κοινά αποτελέσματα αυτών των ελλείψεων για τους καταναλωτές είναι οι αναγκαστικές αντικαταστάσεις μεταξύ αγαθών που είναι ατελή υποκατάστατα και η αναγκαστική εξοικονόμηση, καθώς οι καταναλωτές δεν μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως την τρέχουσα αγοραστική τους δύναμη. Τα θεσμικά αποτελέσματα περιλαμβάνουν τον λεγόμενο περιορισμό του προϋπολογισμού στον οποίο οι μονάδες παραγωγής υπό μια προγραμματισμένη οικονομία διαμορφώνουν προσδοκίες να διασώζονται πάντα από τις κεντρικές αρχές, την πατερναλιστική συμπεριφορά εκ μέρους των σχεδιαστών που κατηγορούν τις ελλείψεις στο γεγονός ότι οι καταναλωτές απαιτούν «λάθος» πράγματα και σε μακροοικονομικούς όρους τον καταπνιγμένο πληθωρισμός που προκύπτει από τη σταθερή ζήτηση

Δείτε επίσης

• Κρατικός καπιταλισμός
• Καταναλωτικά αγαθά στη Σοβιετική Ένωση
• Σχεδιασμένη οικονομία
• Δεύτερη οικονομία της Σοβιετικής Ένωσης
• Η χρήση της γνώσης στην κοινωνία

Πηγές

• Κόρναϊ, Γιάνος, Σοσιαλιστική οικονομία, Princeton University Press, 1992, (ISBN 0-691-00393-9)
• Κόρναϊ, Γιάνος, Economics of Shortage, Άμστερνταμ: North Holland Press, Volume A, σελ. 27; Τόμος Β, σελ. 196.
• Στανίσουαφ Γκομούουκα: Kornai's Soft Budget Constraint and the Shortage Phenomenon: A Criticism and Restatement, in: Economics of Planning, Τομ. 19. 1985. Νο. 1.
• Σχεδιασμός ελλείψεων και μετασχηματισμού. Δοκίμια προς τιμή του Γιάνος Κόρναϊ, Κέιμπριτζ, Μασαχουσέτη: MIT Press, 2000
• Myant, Martin; Drahokoupil, Jan (2010), Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe, and Central Asia, Wiley-Blackwell, ISBN 978-0-470-59619-7 978-0-470-59619-7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Γιάνος Κόρναϊ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ
• Γιάνος Κόρναϊ στο Collegium Βουδαπέστη
• 1ο Μέρος και 2ο Μέρος της σύγκρισης και αξιολόγησης των οικονομικών συστημάτων, έλλειψη και πληθωρισμός: Το φαινόμενο, PPT (παρουσίαση αρχείου PowerPoint) στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια
• Γιάνος Κόρναϊ «Ο περιορισμός του μικρού προϋπολογισμού» Αρχειοθετήθηκε 2008-12-03 στο Wayback Machine.
• Ντέιβιντ Λίπτον και Τζέφρι Σαχς «Οι συνέπειες του κεντρικού σχεδιασμού στην Ανατολική Ευρώπη» Αρχειοθετήθηκε 2008-11-01 στο Wayback Machine.
• Η επισκόπηση και η κριτική των αναφορών του Κόρναϊ μπορούν να βρεθούν στο Myant, Martin· Jan Drahokoupil (2010). Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe, and Central Asia. Hoboken, New Jersey: Wiley-Blackwell. σελίδες 19–23. ISBN 978-0-470-59619-7.  Μεταβατικές οικονομίες: Πολιτική οικονομία στη Ρωσία, την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία . Χόμποκεν, Νιου Τζέρσεϋ : Wiley-Blackwell. σελ. 19–23. ISBN 978-0-470-59619-7 .