Μονή Αγίου Γεωργίου Κρημνού Χάλκης

Η αγιοταφίτικη μονή του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Χάλκης, αντίκρυ στην Πρίγκηπος. Τα κελιά της μοιάζουν να αιωρούνται, κρεμασμένα πάνω από τους γκρεμούς της απότομης ακτής, γι' αυτό αποκαλείται και «Άγιος Γεώργιος του Κρημνού».

Μονή Αγίου Γεωργίου Κρημνού Χάλκης
Είδος	μοναστήρι
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°52′18″N 29°5′55″E
Διοικητική υπαγωγή	Πριγκηπόννησα
Τοποθεσία	Χάλκη
Χώρα	Τουρκία
δεδομένα (π)

Ιστορία

Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της μονής δεν είναι εξακριβωμένη. Όμως, θεωρείται επίσης αρχαία, όπως οι άλλες δυο μονές του νησιού (Αγίας Τριάδας και Καμαριώτισσας). Δηλαδή πως υπήρχε από τα χρόνια του Βυζαντίου. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η σημερινή μονή ιδρύθηκε μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης στη θέση της παλαιάς βυζαντινής «Σκήτης του Ακεψιμά», η οποία είχε ερειπωθεί ύστερα από επιδρομές Λατίνων.

Η επανίδρυση αυτή τοποθετείται στο β΄ μισό του 16ου αιώνα, μεταξύ 1563-1593, όπως προκύπτει από έγγραφα επικοινωνίας του τότε ηγούμενου Αρσενίου με τον τσάρο της Ρωσίας. Το 1758 βρισκόταν σε κατάσταση ερειπιώδη και ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων από τον μητροπολίτη Ιωαννίκιο Καρατζά, ο οποίος μετέπειτα έγινε Οικουμενικός Πατριάρχης. Ο Ιωαννίκιος, μετά την καθαίρεση του από τον οικουμενικό θρόνο, εμόνασε στη μονή, της οποίας ήταν πλέον κτήτωρ, για το υπόλοιπο του βίου του. Δυσαρεστημένος από το Φανάρι, πριν το θάνατό του την αφιέρωσε στον Πανάγιο Τάφο. Έτσι η μονή έγινε αγιοταφίτικο μετόχι.

Όπως αναφέρουν προσκυνητές, το καθολικό της ήταν εξαιρετικής τέχνης, με ξυλόγλυπτο τέμπλο, μαρμάρινα κοσμήματα και υπέροχο μωσαϊκό δάπεδο. Από τον παλιό αυτό ναό σώθηκε μόνο η εικόνα του Αγίου Γεωργίου (ιστορημένη το 1764 «δια χειρός Μελετίου μοναχού»), από την πυρκαγιά που τον κατέκαυσε το 1881. Τον αμέσως επόμενο χρόνο το καθολικό κτίστηκε ξανά, έπειτα από γενναία χορηγία του τσάρου της Ρωσίας.

Τα επόμενα χρόνια έζησε και πέθανε εδώ το 1910 ο πρώην Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νικόδημος, ο τάφος του οποίου υπάρχει στον περίβολο της μονής. Στη συνέχεια ηγούμενοι αναδείχθηκαν ο Γερμανός Αποστολάτος (1918-37), ο Ιωάννης Οικονομίδης ή «Παπαγιάννης» (1939-88), ο Θεοφάνης (1989-94) και ο Φώτιος ως το 1999.

Η μονή σήμερα

Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένη και χρήζει αναστήλωσης, αφού από το σεισμό της Νικομήδειας του 1999 έπαθε σοβαρές ζημιές. Οι ιδιοκτησίες της μονής περιορίζονται πλέον στον εντός του περιβόλου χώρο, μιας και όλα τα υπόλοιπα ακίνητα που είχε επί της νήσου τα κατέλαβε αυθαιρέτως η τουρκική ναυτική σχολή.

Πηγές

• Ακύλα Μήλλα, «Πριγκηπόνησα», εκδ. ΤΑ ΝΕΑ, 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Η μονή του Αγίου Γεωργίου του Κρημνού στη Χάλκη, επιστολικό δελτάριο (1836)». Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2022.