Μονή Αγίας Τριάδας Χάλκης

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδος Χάλκης είναι χτισμένη στον Λόφο της Ελπίδας (τουρκικάː Ümit Tepesi ἢ Papaz Daği), στο τρίτο κατά σειρά νησί των Πριγκιπονήσων, στη Χάλκη της Κωνσταντινούπολης.

Μονή Αγίας Τριάδας Χάλκης
Είδος	μοναστήρι
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	40°52′56″N 29°5′41″E
Διοικητική υπαγωγή	Πριγκηπόννησα
Τοποθεσία	Χάλκη
Χώρα	Τουρκία
δεδομένα (π)

Η Μονή απαντάται με διάφορες ονομασίες και τίτλους στο πέρασμα των χρόνων, όπως «μονὴ τῆς (τοῦ) Χαλκίτου», «τὸ μοναστήρι τῆς Χάλκης», «ἡ μονὴ τῶν Δεσποτῶν», «ἡ Σιών», «ἡ Νέα Σιών», «τοῦ Ἐσόπτρου», «τοῦ Κατόπτρου», «Περίβλεπτος», «Στούδιον Σοφίας καὶ Μαθημάτων».

Στις αρχές του 9ου αιώνα αναφέρεται η ύπαρξη της «μονής τῶν Δεσποτῶν» στο νησί της Χάλκης, στην οποία είχε εκτοπιστεί ο Θεόδωρος Στουδίτης (809-811).

Η μονή αυτή θεωρείται πως ταυτίζεται με τη μετέπειτα μονή της Αγίας Τριάδας. Κάποιοι την αναφέρουν ως «μονή του Εσώπτρου». Το 1844 στην ανακαίνιση της μονής βρέθηκαν πλήθος αρχαιοτήτων και ένα επιτύμβιο γλυπτό, τα οποία θεωρήθηκε ότι ανήκαν σε αρχαίο ναό του Απόλλωνα.

Το 860 η μονή λεηλατήθηκε από τους Ρως και ερειπώθηκε. Η παράδοση συνδέει την ανακαίνισή της με τον πατριάρχη Φώτιο. Εξόριστη στη μονή παρέμεινε και η αυτοκράτειρα Θεοδοσία, σύζυγος του αυτοκράτορα Λέοντος Ε΄ Αρμένιου. Από το βυζαντινό παρελθόν της υπάρχει άλλη μια πληροφορία που φέρει τη βασίλισσα Αικατερίνη Κομνηνή να έχει μονάσει εδώ στα 1063, λαβούσα το όνομα «μοναχή Ξένη».

Όμως, η σπουδαιότητα της μονής Αγ. Τριάδας συνίσταται στην ίδρυση εδώ το 1844 της ονομαστής Θεολογικής Σχολής της Χάλκης από τον πατριάρχη Γερμανό Δ΄. Για 150 χρόνια η Θεολογική Σχολή υπήρξε το φυτώριο θεολόγων και ιεραρχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η μονή λειτουργεί μέχρι και σήμερα, όχι όμως και η Σχολή.

Σήμερα η αδελφότητα απαριθμεί 5 πατέρες και Ηγούμενος της Ιεράς Μονής είναι ο Επίσκοπος Αραβισσού Κασσιανός Νότης.

Εφορεία Ιεράς Μονής

Η Σχολή της Χάλκης, υπάγεται αμέσως στην κανονική και διοικητική δικαιοδοσία του εκάστοτε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και της περί αυτό Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Για τις υποθέσεις της Σχολής, έχει συσταθεί μια ιδιαίτερη συνοδική επιτροπή από Ιεράρχες του Θρόνου, η οποία καλείται και Εφορεία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και μετά το 1971 καλείται ως Εφορεία Ιεράς Μονή Αγίας Τριάδος Χάλκης, με δικό της Γραφείο στην έδρα του Πατριαρχείου και με αναφορά απευθείας στον Πατριάρχη.

Η Εφορεία ασχολείται με τον προϋπολογισμό, τα οικονομικά, το διορισμό του διδακτικού και λοιπού προσωπικού και την πρόσληψη των μαθητών αλλά και γενικότερα την εποπτεία της Σχολής.

Η Εφορεία σήμερα αποτελείται από τους εξής Μητροπολίτες:

• Γέροντα Δέρκων κ. Απόστολο, ως Πρόεδρο,
• Τρανουπόλεως κ. Γερμανό,
• Πριγκιποννήσων κ. Ιάκωβο, καὶ
• Μύρων κ. Χρυσόστομο.
• Γραμματείς: οι Διάκονος κ. Παΐσιος Κοκκινάκης, Κωδικογράφος της Αγίας και Ιεράς Συνόδου και κ. Γεώργιος Νάνης.

Διατελέσαντες Ηγούμενοι

Παρακάτω δίνονται τα ονόματα όσων υπήρξαν Ηγούμενοι της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης:

• Ανώνυμος, πιθανά ο Ευδόκιμος (809-811), .
• Ιωάννης ο μοναχός.
• Κλήμης ο A᾽.
• Λέων ο μοναχός, στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιωάννη Α᾽ τοῦ Τσιμισκῆ (969-976).
• Μητροφάνης, α. 1540-1545, β. 1551-1565.
• Μοναχός Ιωσήφ, 1609-1616.
• Ιερομόναχος Μάξιμος.
• Διονύσιος A᾽, 1691.
• Κλήμης B᾽, 1714.
• Ιερομόναχος Αρσένιος.
• Διονύσιος B᾽.
• Ιάκωβος A᾽.
• Ιερομόναχος Ιωσήφ.
• Σαμουήλ 1778.
• Ιερομόναχος Άνθιμος.
• Δαμασκηνός.
• Ιερομόναχος Αθανάσιος, 1826.
• Ιάκωβος ο B᾽ από την Άνδρο, 1826-1834.

Από το 1844, οι εκάστοτε Σχολάρχες της Θεoλογικής Σχολής αναλάμβαναν και το αξίωμα του Ηγουμένου της Ιεράς Μοναστικής και Κοινοβιακής Αδελφότητας.

Μόνο ηγούμενοι υπήρξαν οιː

• Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως Μάξιμος Ρεπανέλλης (για το διάστημα 1971-1991),
• Μητροπολίτης Θεωδορουπόλεως Γερμανός Αθανασιάδης (1991-1995),
• Μητροπολίτης Μοσχονησίων (νυν Γέρων Δέρκων) Απόστολος Δανιηλίδης (1995-2011).
• Μητροπολίτης Προύσης (νυν Αρχιεπίσκοπος Αμερικής) Ελπιδοφόρος Λαμπρυνιάδης (2011-2019).
• Επίσκοπος Ερυθρών (νυν Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου) Κύριλλος Συκής (2019-2020)
• Επίσκοπος Αραβισσού Κασσιανός Νότης (2020-σήμερα)

Πηγή

• Ακύλα Μήλλα, «Πριγκηπόνησα», εκδ. ΤΑ ΝΕΑ, 2008.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης