Μαρτίνος της Αραγωνίας

Ο Μαρτίνος Α΄ της Αραγωνίας (ισπανικά: Martin I de Aragon‎‎) ο Πρεσβύτερος (el Viejo) ή ο Ανθρώπινος (el Humano), Ζιρόνα, 29 Ιουλίου 1356 - 31 Μαΐου 1410) από τον Οίκο της Βαρκελώνης ήταν βασιλιάς της Αραγωνίας, βασιλιάς της Βαλένθια, βασιλιάς της Μαγιόρκας, βασιλιάς της Σαρδηνίας και της Κορσικής, Κόμης της Βαρκελώνης (1396 - 1410) και βασιλιάς της Σικελίας ως Μαρτίνος Β΄ (1409 - 1410). Ο Μαρτίνος Α΄ ήταν δευτερότοκος υιός του Πέτρου Δ΄ της Αραγωνίας και της τρίτης του συζύγου Ελεονώρας του Οίκου της Βαρκελώνης, κόρης του Πέτρου Β΄ της Σικελίας.

Μαρτίνος
Βασιλιάς της Αραγωνίας, Βαλένθια, Μαγιόρκας, Σαρδηνίας, Κορσικής και κόμης της Βαρκελώνης
Περίοδος	1396 - 1410
Προκάτοχος	Ιωάννης Α' Βαρκελώνης
Διάδοχος	Φερδινάνδος Α' Τρασταμάρα
Βασιλιάς της Σικελίας
Περίοδος	1409 - 1410
Προκάτοχος	Μαρτίνος Α΄ της Σικελίας
Διάδοχος	Φερδινάνδος Α΄ Τρασταμάρα
Γέννηση	29 Ιουλίου 1356 Ζιρόνα
Θάνατος	31 Μαΐου 1410 (ετών 54) Βαρκελώνη
Τόπος ταφής	Μονή Πομπλέτ
Σύζυγος	Μαρία δε Λούνα
Επίγονοι	Μαρτίνος Α΄ της Σικελίας
Οίκος	Οίκος της Βαρκελώνης
Πατέρας	Πέτρος Δ΄ της Αραγωνίας
Μητέρα	Ελεονώρα της Σικελίας
Θρησκεία	Καθολικός Χριστιανός
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Πρώτα χρόνια

Οι γονείς του ήταν δεύτερα εξαδέλφια: η μητέρα του ήταν πριγκίπισσα του Σικελικού κλάδου του Οίκου της Βαρκελώνης. Ο Μαρτίνος προσπάθησε να εξασφαλίσει τη διαδοχή στον νόθο εγγονό του Φρειδερίκο του Λούνα, αλλά απέτυχε και ο Οίκος της Βαρκελώνης τερματίστηκε. Ο Μαρτίνος Α΄ σαν πρίγκιπας της Αραγωνικής βασιλικής οικογένειας πήρε το δουκάτο του Μόντμπλανκ. Ο Μαρτίνος νυμφεύτηκε σε πρώτο γάμο στη Βαρκελώνη (13 Ιουνίου 1373) τη Μαρία Λόπεζ δε Λούνα (απεβ. στη Βιγιαρρεάλ, 20 Δεκεμβρίου 1406), κόρη και διάδοχο του Λόπε, 1ου κόμη του Λούνα και της συζύγου του Μπριάντα δε Γκοτ, που γεννήθηκε στην Προβηγκία και ήταν συγγενής του πάπα Κλήμη Ε΄.

Βασιλιάς της Αραγωνίας

Ο πατέρας του τον διόρισε κηδεμόνα και αντιβασιλιά στη Σικελία (1380). Εκεί η βασίλισσα Μαρία της Σικελίας, που ο πατέρας της Φρειδερίκος Γ΄ της Σικελίας είχε αποβιώσει το 1377, ήταν ακόμα ανήλικη. Σαν γιος της Ελεονώρας της Σικελίας, ο Μαρτίνος θεωρούσε τον εαυτό του διάδοχο του νησιού, σε περίπτωση που η Μαρία πέθαινε χωρίς απογόνους. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Ιωάννης Α΄ της Αραγωνίας είχε αποβιώσει χωρίς γιους (1396) και ο Μαρτίνος τον διαδέχθηκε στον θρόνο της Αραγωνίας. Οι Σικελοί ευγενείς προκάλεσαν αναταραχές και ο Μαρτίνος παρέμεινε στο νησί μέχρι την επόμενη χρονιά. Η σύζυγος του Μαρία Λόπεζ δε Λούνα διεκδίκησε την αντιβασιλεία της Αραγωνίας μέχρι την άφιξη του Μαρτίνου (1397), αλλά η καθυστέρηση προκάλεσε πολλές εμφύλιες συγκρούσεις. Η διαδοχή αμφισβητήθηκε από τον Ματθαίο κόμη της Φουά, που είχε νυμφευτεί τη μεγαλύτερη κόρη του Ιωάννη Α΄, την Ιωάννα της Αραγωνίας, αλλά ο Μαρτίνος συνέτριψε τις δυνάμεις του κόμη. Με τον πρόωρο θάνατο της άτεκνης Ιωάννας, η μικρότερη κόρη του Ιωάννη Α΄, η Γιολάνδη της Αραγωνίας, που είχε παντρευτείε τον ισχυρό Λουδοβίκο Β΄ δούκα του Ανζού, εξακολουθούσε να διεκδικεί τον θρόνο, το ίδιο και οι γιοι της. Τη διετία 1398 - 1399 ο Μαρτίνος ξεκίνησε Σταυροφορίες εναντίον των Μαυριτανών στη βόρεια Αφρική.

Ανακατάκτηση της Σαρδηνίας

Η Αραγωνία προσπαθούσε να υποτάξει τη Σαρδηνία από την εποχή του Ιακώβου Β΄ της Αραγωνίας και κατέκτησε σταδιακά το μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Τη δεκαετία του 1380, την εποχή της βασιλείας του πατέρα του, Πέτρου Δ΄, το τοπικό ανεξάρτητο πριγκιπάτο της Αρμπορέα είχε γίνει εστία επαναστάσεων με ηγέτη τη δυναμική Ελεονώρα της Αρμπορέα. Την εποχή του αδελφού του Ιωάννη Α΄ σχεδόν όλο το νησί είχε χαθεί. Ο Μαρτίνος έβαλε στόχο να ανακτήσει τη Σαρδηνία και έστειλε τον γιο του Μαρτίνο τον Νεότερο, που ήταν τότε βασιλιάς της Σικελίας χάρη στον γάμο του με τη Μαρία της Σικελίας. Ο γιος του νίκησε τους Σαρδηνούς στη μάχη του Σαν Λουίτζι (1309) και έδιωξε από το νησί τους συμμάχους τους Γενοβέζους, έτσι το πριγκιπάτο της Αρμπορέα έχασε την ανεξαρτησία του και το νησί ανακτήθηκε.

Ο Μαρτίνος ο Νεότερος όμως απεβίωσε αιφνίδια αμέσως μετά τη μάχη, μάλλον από ελονοσία και ο ίδιος ο Μαρτίνος της Αραγωνίας διαδέχθηκε τον γιο του ως Μαρτίνος Β΄ της Σικελίας. Το Βασίλειο της Αραγωνίας είχε ειρήνη και ευημερία την εποχή του Μαρτίνου. Ο ίδιος ο βασιλιάς μπόρεσε να συμφιλιώσει τους ευγενείς και να παύσει όλες τις εσωτερικές έριδες. Υποστήριξε στον θρησκευτικό τομέα τον αντίπαπα της Αβινιόν Βενέδικτο ΙΓ΄, που ήταν Αραγωνέζος και κυβέρνησε όλο το διάστημα της βασιλείας του Μαρτίνου. Ο Μαρτίνος με στρατιωτική επέμβαση απελευθέρωσε τον Βενέδικτο ΙΓ΄ (1403) από τους αντιπάλους του, που τον είχαν αιχμαλωτίσει και τον μετέφερε στη Βαλένθια.

Οικογένεια

Ο Μαρτίνος Α΄ της Αραγωνίας είχε με τη νόμιμη σύζυγό του Μαρία δε Λούνα τέσσερα παιδιά. Ο μεγαλύτερος ήταν ο:

• Μαρτίνος Α΄ 1375-1409, βασιλιάς της Σικελίας.
• τα υπόλοιπα τρία απεβίωσαν σε βρεφική ηλικία: Ιάκωβος (1378), Ιωάννης (1380) και Μαργαρίτα (π.1386). Με το τέλος τού γιου του (1309), ο Μαρτίνος διόρισε τον γιο του εξαδέλφου του Ιάκωβο Β΄ του Ουρζέλ, τον πιο κοντινό άρρενα συγγενή του από τον Οίκο της Βαρκελώνης, ως αντιβασιλιά. Η θέση αντιστοιχούσε με αυτή του διαδόχου του θρόνου.

Ο Μαρτίνος Α΄ για να αποκτήσει τον διάδοχο, νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο τη Μαργαρίτα του Πράδες, κόρη του 2ου εξαδέλφου του Πέτρου βαρόνου της Εντένθα (17 Σεπτεμβρίου 1409), αλλά ο γάμος κράτησε πολύ λίγο και παρέμεινε άτεκνος.

Ο θυρεός της Αραγωνίας (αριστερά) και της Σικελίας (δεξιά).

Διαδοχή

Ο Μαρτίνος Α΄ της Αραγωνίας πέθανε στις 31 Μαΐου 1410 έξω από τα τείχη της Βαρκελώνης. Η αιτία του θανάτου του είναι ασαφής. Η πιθανότερη είναι: η πανώλη που θέριζε εκείνη την εποχή, ουραιμία που προήλθε από την παχυσαρκία του, ή όπως γράφει ο χρονικογράφος Βάλλα, δηλητηριάστηκε. Η ιστορία ότι πέθανε από το υπερβολικό γέλιο, ύστερα από ανέκδοτο που άκουσε, αφού ο βασιλιάς υπέφερε από δυσπεψία δεν έχει καταγραφεί. Δεν υπήρχε νόμιμος κληρονόμος και ο ίδιος, αν και είχε σοβαρά προβλήματα υγείας δεν τον είχε προσδιορίσει. Οι νόμιμοι γιοι του είχαν πεθάνει όλοι και με τον δεύτερο γάμο του δεν έκανε παιδιά. Ο εγγονός του Φρειδερίκος της Λούνα είχε αποκλειστεί από τη διαδοχή, σύμφωνα με τους νόμους που είχε θεσπίσει ο Ιάκωβος Α΄ της Αραγωνίας. Ο Μαρτίνος προσπάθησε όσο ζούσε να νομιμοποιήσει τη διαδοχή στον νόθο εγγονό του, αλλά δεν τα κατάφερε, με αποτέλεσμα μετά το τέλος του να επικρατήσει δύο χρόνια κενό και χάος. Διάδοχός του ορίστηκε τελικά ο ανιψιός του Φερδινάνδος Α΄ της Αραγωνίας, μέλος του Οίκου της Τραστάμαρα (28 Ιουνίου 1412)

Πηγές

• Bisson, Thomas N. The Medieval Crown of Aragon: A Short History. Oxford: Clarendon Press, 1986.
• Doran, Dr. (John) (1858). The History of Court Fools
• Morris, Paul N. (October 2000). "Patronage and Piety Montserrat and the Royal House of Medieval Catalonia-Aragon"

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Γενεαλογία της Βαρκελώνης