Βικιπαίδεια

Λιλαία

οικισμός της Ελλάδας
(Ανακατεύθυνση από Λιλαία Φωκίδας)

Συντεταγμένες: 38°38′1.0″N 22°29′46.0″E / 38.633611°N 22.496111°E / 38.633611; 22.496111

Η Λιλαία είναι οικισμός στην Στερεά Ελλάδα και την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας.[1][2]

Λιλαία
Λιλαία is located in Greece
Λιλαία
Λιλαία
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΣτερεάς Ελλάδας
Περιφερειακή ΕνότηταΦωκίδας
ΔήμοςΔελφών
Δημοτική ΕνότηταΠαρνασσού
Γεωγραφία
ΝομόςΦωκίδας
Υψόμετρο330
Πληθυσμός
Μόνιμος195
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΚάτω Αγόριανη
Ταχ. κώδικας330 57
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Γενικά στοιχεία

Επεξεργασία

Η Λιλαία βρίσκεται στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας και είναι κτισμένη σε υψόμετρο 330 μέτρων στο λεκανοπέδιο του Κηφισού κοντά στους βόρειους πρόποδες του Παρνασσού.[1] Απέχει περίπου 43 χλμ. ΒΑ. από την Άμφισσα (έδρα του δήμου) και 49 χλμ. Ν. από την Λαμία. Μέχρι το 1920 ονομαζόταν Κάτω Αγόριανη,[3] οπότε και μετονομάστηκε σε Λιλαία λόγω της αρχαίας Φωκικής πόλης Λιλαίας που βρισκόταν σε αυτή την περιοχή. Πολύ κοντά στην Λιλαία βρίσκονται οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού.

Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία

Επεξεργασία

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα, μετά την Επανάσταση του 1821, με την παλιά του ονομασία Κάτω Αγόριαννη, το 1840 να ορίζεται έδρα του δήμου Δωριέων (μέχρι το 1842). Το 1920 με το ΦΕΚ 6Β - 01/02/1920 μετονομάστηκε σε Λιλαία.[4] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί με τα Καλάνια και το Κρόκι αποτελεί την ομώνυμη κοινότητα[5] που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Παρνασσού του δήμου Δελφών και σύμφωνα με την απογραφή 2011 απογράφησαν 332 κάτοικοι.[6]

Πορεία του πληθυσμού:[7]

Έτος 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθ. 678 730 664 589 463 496 459 342 332

Ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Το χωριό υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους Γερμανούς κατακτητές οι οποίοι τον Οκτώβριο του 1943 το έκαψαν σχεδόν ολοσχερώς, με αφορμή την περισυλλογή Αμερικανών τραυματισμένων πιλότων από τους κατοίκους του χωριού και από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Από τα 160 σπίτια που είχε τότε το χωριό κάηκαν τα 150 ενώ εκτελέστηκαν συνολικά 11 άμαχοι.[8]

Η αρχαία Λιλαία

Επεξεργασία
 
Οχυρός πύργος

Η Λιλαία ήταν αρχαία φωκική πόλη, από τις ισχυρότερες της αρχαίας Φωκίδας. Ήταν κτισμένη στις βόρειες υπώρειες του Παρνασσού ενώ λέγεται ότι ήταν μία από τις Ναϊάδες, κόρη του Κηφισού[9]. Αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο στον κατάλογο των Νεών. Ήταν μία από τις εννιά φωκικές πόλεις που είχαν συμμετάσχει στον Τρωικό πόλεμο[10]. Η Λιλαία βρισκόταν κοντά στις πηγές του ποταμού Κηφισού δίπλα στις οποίες υπήρχαν σύμφωνα με τον Παυσανία τα ιερά της θεάς Άρτεμις και του Απόλλωνα, ενώ υπήρχαν και όρθια αγάλματα από Πεντελικό μάρμαρο[9]. Εκεί λατρευόταν και ο θεοποιημένος ποταμός. Οι κάτοικοί της πίστευαν ότι το νερό της Κασταλίας πηγής στους Δελφούς ήταν δώρο του Κηφισού, γι' αυτό ορισμένες μέρες το χρόνο έριχναν στην πηγή γλυκίσματα και πίστευαν ότι αυτά αναφαίνονταν στην Κασταλία κρήνη. Η ευρύτερη περιοχή της Λίλαιας κατοικήθηκε από την 3η χιλιετία π.Χ. Ο Ηρόδοτος δεν την αναφέρει στις πόλεις που κατέστρεψαν οι Πέρσες, πιθανόν γιατί εκείνη την περίοδο ανήκε στους γειτονικούς Δωριείς της Δωρίδας ή γιατί ήταν αδύνατη η κατάληψη της πόλης λόγω των πολύ ισχυρών τειχών που διέθετε[11]. Η πόλη αναφέρεται επίσης από τον Στράβωνα [12], τον Παυσανία [13], τον Πτολεμαίο [14] και τον Πλίνιο [15]. Η Λιλαία καταστράφηκε κατά τον Γ΄ Ιερό Πόλεμο από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας το 346 π.Χ., αλλά ξαναχτίστηκε τα επόμενα χρόνια. Από την αρχαία Λιλαία σώζονται σήμερα σε καλή κατάσταση τα τείχη της πόλης, τα οποία διακρίνονται σε δύο φάσεις, μία πριν τη μακεδονική κατάκτηση και μία μετά. Επρόκειτο για ισχυρά τείχη, ενισχυμένα κατά τόπους με οχυρωματικούς πύργους. Στην περίοδο της λατινοκρατίας ορισμένα τμήματα οχυρώθηκαν ξανά. Στα αρχαιολογικά κατάλοιπα της περιοχής συγκαταλέγεται και ο ερειπωμένος σήμερα ναός του Αγίου Χριστοφόρου και της Παναγίας Ελεούσας, που κτίστηκε με επανάχρηση αρχιτεκτονικών μελών του αρχαϊκού ναού κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Πηγές - Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 38. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 330. 
  2. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 20. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 130. 
  3. ↑ Πανδέκτης - Μετονομασίες
  4. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2021. 
  5. ↑ «Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας: e-nomothesia.gr». 
  6. ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10668 (σελ. 194 του pdf)
  7. ↑ Επίτομο γεωγραφικό Λεξικό, Σταματελάτου, Εκδ. Ερμής ISBN 960-320-133-2
  8. ↑ «Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων και χωριών, Λιλαία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2011. 
  9. ↑ 9,0 9,1 _, ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ (2005). ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, επιμ. ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ: ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ. ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ (ΑΡΚΑΔΙΚΑ - ΒΟΙΩΤΙΚΑ - ΦΩΚΙΚΑ). ΑΘΗΝΑ: ΚΑΚΤΟΣ. σελ. 671. ISBN 9789603826316. 
  10. ↑ Βικιθήκη - Ιλιάδα Ραψωδία Β΄στίχοι 517-520 Αὐτὰρ Φωκήων Σχεδίος καὶ Ἐπίστροφος ἦρχον υἷες Ἰφίτου μεγαθύμου Ναυβολίδαο, οἳ Κυπάρισσον ἔχον Πυθῶνά τε πετρήεσσαν Κρῖσάν τε ζαθέην καὶ Δαυλίδα καὶ Πανοπῆα, οἵ τ' Ἀνεμώρειαν καὶ Ὑάμπολιν ἀμφενέμοντο, οἵ τ' ἄρα πὰρ ποταμὸν Κηφισὸν δῖον ἔναιον, οἵ τε Λίλαιαν ἔχον πηγῇς ἔπι Κηφισοῖο·
  11. ↑ Arxaiologia.gr Άρθρο του αρχαιολόγου Φώτη Ντάσιου
  12. ↑ Γεωγραφικά, 9.407
  13. ↑ Ελλάδος Περιήγησις, 10.33.5
  14. ↑ 3.14.4
  15. ↑ Φυσική Ιστορία 4.27
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Λιλαία&oldid=10797034"