Πρόγραμμα Κλεισθένης Ι
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το Πρόγραμμα Κλεισθένης Ι, ακριβέστερα «Μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης - Εμβάθυνση της Δημοκρατίας - Ενίσχυση της Συμμετοχής - Βελτίωση της οικονομικής και αναπτυξιακής λειτουργίας των Ο.Τ.Α. [Πρόγραμμα «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι»] - Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των ΦΟΔΣΑ - Ρυθμίσεις για την αποτελεσματικότερη, ταχύτερη και ενιαία άσκηση των αρμοδιοτήτων σχετικά με την απονομή ιθαγένειας και την πολιτογράφηση - Λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών και άλλες διατάξεις ονομάζεται ο ελληνικός νόμος 4555/2018. Αποτελείται από 283 άρθρα με τα οποία μεταρρυθμίζονται, ο τρόπος εκλογής των οργάνων και οι αρμοδιότητές τους, οι δήμοι, η εποπτεία των ΟΤΑ και άλλα ζητήματα του Υπουργείου Εσωτερικών. Το σχέδιο έχει τεθεί σε πλήρη ισχύ από την 1η Σεπτεμβρίου 2019.
Θεωρείται διάδοχος του σχεδίου Καλλικράτης, με βασική φιλοσοφία τη μείωση της θητείας των δημοτικών αρχών από πενταετία σε τετραετία και την υιοθέτηση της απλής αναλογικής.
Σύγκριση καθεστώτων Καλλικράτη-Κλεισθένη
Επεξεργασία| Καθεστώς Καλλικράτη | Καθεστώς Κλεισθένη | |
|---|---|---|
| Δήμοι | Η χώρα διαιρείται σε 325 δήμους, οι οποίοι διαιρούνται σε δημοτικές ενότητες, οι οποίες αποτελούν τους πρώην δήμους του Προγράμματος Καποδίστρια που συνενώθηκαν. Αυτές με τη σειρά τους διαιρούνται σε δημοτικές και τοπικές κοινότητες οι οποίες ταυτίζονται με τα παλαιά δημοτικά διαμερίσματα. | Η χώρα διαιρείται σε 332 δήμους, οι οποίοι διαιρούνται σε Κοινότητες με αυξημένα δικαιώματα. |
| Αυτοδιοικητικές εκλογές | Διεξάγονται κάθε 5 χρόνια, μήνα Ιούνιο, μαζί με τις Ευρωεκλογές (εξαιρούνται οι εκλογές του 2010). Απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία για την ανακήρυξη συνδυασμού ως νικητή. Εάν δεν επιτευχθεί, η διαδικασία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή μεταξύ των δύο πρωτευσάντων (Περιφερειάρχη, Αντιπεριφερειάρχη και Δήμαρχο). |
Επαναφέρεται στα 4 χρόνια, μήνα Οκτώβριο, όπως ίσχυε παλαιότερα και με το Σχέδιο «Καποδίστριας» Ισχύει η απλή αναλογική. Αν κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των έγκυρων ψηφοδελτίων, η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή (Β΄ γύρος), ανάμεσα μόνο στους υποψήφιους δημάρχους των δύο συνδυασμών που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους. Επιτυχών θεωρείται ο υποψήφιος δήμαρχος και ο συνδυασμός του που συγκέντρωσε στην επαναληπτική ψηφοφορία την απόλυτη πλειοψηφία ολόκληρου του αριθμού των έγκυρων ψηφοδελτίων.Αν στην επαναληπτική ψηφοφορία οι δύο συνδυασμοί ισοψηφήσουν, το αρμόδιο πρωτοδικείο διενεργεί κλήρωση για την ανάδειξη του επιτυχόντος συνδυασμού. Νέα ποσόστωση 40% από 30% για κάθε φύλο πρέπει να ανέρχεται ο αριθμός των υποψηφίων δημοτικών συμβούλων κάθε εκλογικού συνδυασμού. |
| Δημοψήφισμα | Δεν υφίσταται νομοθετικό πλαίσιο | Δημοτικό ή περιφερειακό δημοψήφισμα μπορεί να προκηρύσσεται για κάθε θέμα, εκτός από ζητήματα σχετικά με την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική, τη μεταναστευτική πολιτική, την ερμηνεία και εφαρμογή διεθνών συνθηκών, ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα, την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και λατρείας ή τη θεσμική οργάνωση όλων των γνωστών θρησκειών. Επίσης δημοψήφισμα δεν προκηρύσσεται για θέματα δημοσιονομικής διαχείρισης του οικείου Ο.Τ.Α., επιβολής τελών, ανακαθορισμού του αριθμού και των ορίων των δήμων, των κοινοτήτων, των περιφερειών και των περιφερειακών ενοτήτων της χώρας. |
| Εποπτεία των ΟΤΑ | Αποκεντρωμένες Διοικήσεις | Διάρθρωση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης |
| Έτος κτήσης του δικαιώματος του εκλέγειν | 18 | 17 |
| Ημερομηνία διεξαγωγής εκλογών και έναρξης καθηκόντων | Τελευταία Κυριακή του Μαΐου, 1 Σεπτεμβρίου | Δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου, 1 Ιανουαρίου |
Δήμοι
ΕπεξεργασίαΟι δήμοι διακρίνονται σε έξι κατηγορίες, οι οποίες είναι οι εξής:
| # | Κατηγορία | Πληροφορίες |
|---|---|---|
| α) | Δήμοι μητροπολιτικών κέντρων | Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται μόνο οι δήμοι των πολεοδομικών συγκροτημάτων των μεγάλων πληθυσμιακά πόλεων της Ελλάδας, όπως της Αθήνας και του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Ηρακλείου, της Λάρισας, του Βόλου, των Ιωαννίνων, των Τρικάλων και της Χαλκίδας. |
| β) | Μεγάλοι ηπειρωτικοί δήμοι | Σε αυτή τη κατηγορία εντάσσονται δήμοι με πληθυσμό άνω των 25.000 κατοίκων, ενώ οι έδρες των Δήμων είναι αρκετά μεγάλες πληθυσμιακά πόλεις της Ελλάδας, ξεπερνώντας ακόμα και πάνω από τους 50.000 κατοίκους, παραδείγματα τέτοιων πόλεων αποτελούν οι Σέρρες, η Αλεξανδρούπολη, η Ξάνθη, τα Χανιά, η Καβάλα, η Λαμία, η Κοζάνη, η Βέροια, η Τρίπολη και η Κόρινθος. |
| γ) | Μεσαίοι ηπειρωτικοί δήμοι | Υπάγονται δήμοι με πληθυσμό άνω των 10.000 και έως 25.000 κατοίκων, ενώ οι έδρες των Δήμων είναι αρκετά μικρές πληθυσμιακά πόλεις της Ελλάδας, ξεπερνώντας έως και τους 30.000 κατοίκους, παραδείγματα τέτοιων πόλεων αποτελούν η Μυτιλήνη, η Χίος, η Άρτα, η Θήβα, η Ερμούπολη, η Έδεσσα και η Φλώρινα. |
| δ) | Μικροί ηπειρωτικοί και μικροί ορεινοί δήμοι | Δήμοι με πληθυσμό κάτω των 10.000 κατοίκων. Παραδείγματα τέτοιων δήμων αποτελούν ο Δήμος Μετσόβου, ο Δήμος Ζαγορίου, ο Δήμος Καρπενησίου, ο Δήμος Σουλίου, ο Δήμος Δομοκού, ο Δήμος Πολυγύρου και ο Δήμος Πάρου. |
| ε) | Μεγάλοι και μεσαίοι νησιωτικοί δήμοι | Υπάγονται όλοι οι νησιωτικοί δήμοι με πληθυσμό άνω των 3.500 κατοίκων. Παραδείγματα τέτοιων δήμων αποτελούν ο Δήμος Σκιάθου, ο Δήμος Τήνου και ο Δήμος Κυθήρων. |
| στ) | Μικροί νησιωτικοί δήμοι | Υπάγονται όλοι οι νησιωτικοί δήμοι, με πληθυσμό έως 3.500 κατοίκους. Παραδείγματα τέτοιων δήμων αποτελούν επίσης και οι πολύ μικρότεροι πληθυσμιακά δήμοι, που δεν ξεπερνάνε ούτε και τους 300 κατοίκους όπως για παράδειγμα ο Δήμος Χάλκης, ο Δήμος Γαύδου, ο Δήμος Οθωνών και ο Δήμος Αγαθονησίου. |
Κοινότητες
ΕπεξεργασίαΕπανασυστήνονται οι κοινότητες, στα πλαίσια λειτουργίας του ενιαίου διευρυμένου Δήμου. Τα τοπικά διαμερίσματα που ορίζονται στο άρθρο 2 του Κώδικα δήμων και Κοινοτήτων, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α’ 114), μετονομάζονται σε κοινότητες, ανεξαρτήτως του πληθυσμού τους. Κοινότητες αποτελούν και οι δήμοι ή οι κοινότητες που καταργήθηκαν ύστερα από εθελούσια συνένωση, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 410/1995 (Α’ 231) ή συνενώνονται με τον παρόντα νόμο και δεν αποτελούνται από τοπικά διαμερίσματα.Κοινότητα συγκροτούν τα τοπικά διαμερίσματα νησιών που έχουν πληθυσμό άνω των χιλίων (1.000) κατοίκων. Επίσης, συγκροτούν κοινότητα, ανεξαρτήτως πληθυσμού, πρώην κοινότητες ή τοπικά διαμερίσματα που εκτείνονται σε όλη την περιφέρεια του νησιού και δεν αποτελούν δήμο, σύμφωνα με το άρθρο. Τα δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων μετονομάζονται σε κοινότητες. Οι κοινότητες, επίσης, θα έχουν δικό τους συμβούλιο αλλά και συνδυασμούς και δικό τους προϋπολογισμό σύμφωνα με τον πληθυσμό και τις πραγματικές ανάγκες της. Η εκλογή του κοινοτικού συμβουλίου γίνεται ανεξάρτητα από την εκλογή του ψηφοδελτίου του Προέδρου. Ο υποψήφιος δήμαρχος δεν μπορεί πλέον να έχει στο ψηφοδέλτιο του και υποψηφίους για Τοπικά Συμβούλια, διότι αυτά καταργήθηκαν και επανήρθαν οι Κοινότητες, και αποκτούν έως ένα βαθμό αυτόνομη νομική μορφή. Ο Πρόεδρος Κοινότητας εκλέγεται από έμμεση εκλογή μεταξύ των κοινοτικών συμβούλων που θα εκλέγονται. Το Κοινοτικό Συμβούλιο, άνω των 300 κατοίκων, θα απαρτίζεται από 7 μέλη κοινοτικού Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 80.
Οι κοινότητες, στην αρχή, κατηγοριοποιούνταν σε "έως και 500 κατοίκους" και "άνω των 500 κατοίκων". Έπειτα από ενστάσεις της ΚΕΔΕ ο πληθυντικός αριθμός μειώθηκε κατά 200 κατοίκους έτσι τώρα κατηγοριοποιούνται σε:
α) Κοινότητες με πληθυσμό έως 300 κατοίκων. Οι κοινότητες που σχηματίζονται στους δήμους με ξεχωριστό συμβούλιο θα έχουν πληθυσμιακό όριο τους 300 κατοίκους. Όσες είναι κάτω από 300 κατοίκους θα έχουν μόνο πρόεδρο που θα εκλέγεται από ενιαίο ψηφοδέλτιο.
β) Κοινότητες με πληθυσμό άνω των 300 κατοίκων.Η εκλογή των συμβούλων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων κατοίκων γίνεται με χωριστή κάλπη και κατά συνδυασμούς. Υποψηφιότητες εκτός συνδυασμών αποκλείονται. Κάθε συνδυασμός περιλαμβάνει τον υποψήφιο πρόεδρο του συμβουλίου κοινότητας, ως επικεφαλής του συνδυασμού και τους υποψήφιους συμβούλους της κοινότητας.
Δήμοι που διασπώνται
ΕπεξεργασίαΗ διάσπαση μερικών Δήμων αποτελούσε πάγιο αίτημα των κατοίκων από τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής του Προγράμματος Καλλικράτης λόγω της μεγάλης έκτασης που κατέστησε τη διαχείρισή τους δύσκολη. Έτσι, με μελέτες επί του χωροταξικού και των οικονομικών των δήμων κατατέθηκε τροπολογία με τις «εξόφθαλμες περιπτώσεις», όπως χαρακτηρίστηκαν, στις 25 Φεβρουαρίου 2019 από το Υπουργείο Εσωτερικών και υπερψηφίστηκε στις 6 Μαρτίου, μαζί με άλλες τροπολογίες. Οι δήμοι λειτούργησαν υπό το νέο καθεστώς την 1η Σεπτεμβρίου του 2019, με την ανάληψη καθηκόντων από τις εκλεγμένες κατά τις Αυτοδιοικητικές Εκλογές του Μαΐου 2019 δημοτικές αρχές.
Δημοτικό και περιφερειακό συμβούλιο
ΕπεξεργασίαΤο σύνολο των εδρών του δημοτικού συμβουλίου κατανέμεται στους συνδυασμούς που μετείχαν στις αυτοδιοικητικές εκλογές, ανάλογα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στον α’ γύρο. Το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν, αθροιστικά όλοι οι συνδυασμοί που μετείχαν διαιρείται με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν σε κάθε δημοτικό συμβούλιο και το πηλίκο αυξημένο κατά μία μονάδα, παραλειπομένου του κλάσματος, αποτελεί το εκλογικό μέτρο. Ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων κάθε συνδυασμού διαιρείται στη συνέχεια με το εκλογικό μέτρο και καθένας τους καταλαμβάνει τόσες έδρες όσο και το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης. Αν οι έδρες που καταλαμβάνουν οι συνδυασμοί, που δικαιούνται να μετέχουν στην κατανομή, με την προηγούμενη διαδικασία είναι λιγότερες από τις προς διάθεσιν, όσες απομένουν κατανέμονται ανά μία μεταξύ όλων των συνδυασμών, είτε έλαβαν έδρα είτε όχι, αναλόγως με τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπά τους.
Το σύνολο των εδρών του περιφερειακού συμβουλίου κατανέμονται στους συνδυασμούς που μετείχαν στις εκλογές, ανάλογα με τον αριθμό των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν. Το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στην επικράτεια της περιφέρειας οι συνδυασμοί που μετείχαν στις εκλογές διαιρείται με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν σε κάθε περιφερειακό συμβούλιο και το πηλίκο αυξημένο κατά μία μονάδα, παραλειπομένου του κλάσματος, αποτελεί το εκλογικό μέτρο. Ο αριθμός των έγκυρων ψηφοδελτίων κάθε συνδυασμού διαιρείται στη συνέχεια με το εκλογικό μέτρο και καθένας τους καταλαμβάνει τόσες έδρες όσο και το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης.
Εποπτεία των ΟΤΑ, ΦΟΔΣΑ, εκλογικές περιφέρειες και λοιπές διατάξεις
ΕπεξεργασίαΑποσυνδέεται η εποπτεία των ΟΤΑ από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, και θεσπίζεται το πλαίσιο για τη διεξαγωγή δημοτικού και περιφερειακού δημοψηφίσματος.
Το ίδιο νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τη λειτουργία των φορέων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), καθώς και ρυθμίσεις για την αποτελεσματικότερη και ταχύτερη άσκηση των αρμοδιοτήτων που σχετίζονται με την απονομή της ιθαγένειας και την πολιτογράφηση.
Το σχέδιο περιλαμβάνει και την κατάτμηση των μεγάλων εκλογικών περιφερειών, την διενέργεια τοπικών ψηφισμάτων αλλά και την αποσύνδεση των αυτοδιοικητικών εκλογών από τις ευρωεκλογές. Επιπλέον δημιουργείται η δυνατότητα ίδρυσης εταιρειών ειδικού σκοπού στον τομέα της Κοινής Ωφέλειας. Επίσης, με το σχέδιο αυτό, καταργείται η εποπτεία των ΟΤΑ από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, όμως αντικαθιστάται από την σύσταση μόνιμης Επιτροπής Ελέγχου Αρμοδιοτήτων με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η οποία θα εξετάζει και θα γνωμοδοτεί επί των επιδράσεων των σχεδίων νόμου που κατατίθενται στη Βουλή στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της κεντρικής διοίκησης και των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης, αλλά αφαιρούνται από τα Δημοτικά τέλη το "πράσινο". Τέλος, οι μεταναστευτικές κοινότητες θα αντιπροσωπεύονται στα δημοτικά συμβούλια, κάτι που είχε ψηφιστεί το 2010 με τον Καλλικράτη αλλά ενεργοποιείται με τον παρόντα νόμο.
Ψήφιση και αντιδράσεις
ΕπεξεργασίαΤο σχέδιο ωστόσο προξένησε ιδιαίτερες αντιδράσεις στους δήμους αλλά και στη ΚΕΔΕ-ΕΝΠΕ κατηγορώντας το ως "διαπλοκή" και "κατάλυση της δημοκρατίας". Πριν την ψήφισή του ο κ.Σκουρλέτης εξήγγειλε τη διόρθωση συγκεκριμένων αρθρών και την ακολουθία του "Κλεισθένη 2". Λίγες ημέρες αργότερα ο κ.Πατούλης, Δήμαρχος Αμαρουσίου και Πρόεδρος της ΚΕΔΕ, κάλεσε τους δήμους για προσφυγή στη δικαιοσύνη.
Με 150 ψήφους υπέρ σε σύνολο 273 παρόντων υπερψηφίστηκε επί της Aρχής το νομοσχέδιο Κλεισθένης 1 στις 13 Ιουλίου 2018.
Δείτε επίσης
Επεξεργασία
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |