Κόμητες του Τσέλιε

Οι κόμητες του Τσέλιε (αγγλ.: counts of Celje, σλοβενικά: Celjski gr)fje‎‎, ή οι κόμητες του Τσίλι (γερμανικά: Grafen von Cilli‎‎, ουγγρικά: cillei grófok‎‎) ήταν ο πιο σημαντικός Οίκος ευγενών τού ύστερου μεσαίωνα στο έδαφος της σημερινής Σλοβενίας. Δημιουργημένοι ως υποτελείς των Αψβούργων δουκών της Στυρίας στις αρχές του 14ου αι., κυβέρνησαν την κομητεία Cilli ως κόμητες απ'ευθείας υποτελείς στον βασιλιά (Reichsgrafen) από το 1341. Σύντομα απέκτησαν μεγάλο αριθμό φεουδαρχικών κτήσεων και στη σημερινή Κροατία και τη Βοσνία. Ανήλθαν σε πρίγκιπες της Γερμανίας (Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) το 1436. Η δυναστεία έφτασε στο αποκορύφωμά της με τον Ούλριχ Β΄ του Τσέλιε, αλλά με το τέλος του το 1456 έσβησε ο Οίκος, και μετά από έναν πόλεμο διαδοχής οι Αψβούργοι κληρονόμησαν τις επικράτειές τους.

Ιστορία

Το κάστρο Τσέλιε.

Οι κύριοι του κάστρου Σάνεκ (Ζόβνεκ) στον ποταμό Σανν (Σαβίνια) στην Κάτω Στυρία αναφέρονται για πρώτη φορά γύρω στο 1123/30. Οι πρόγονοί τους μπορεί να ήταν συγγενείς της Αγίας Έμμας του Γκουρκ (απεβ. 1045), η οποία είχε μεγάλα κτήματα στην περιοχή. Το φρούριο φέρεται να είχε ήδη κτιστεί υπό την κυριαρχία του Καρλομάγνου ως οχυρό κατά των Αβάρων.

Οι κόμητες

Ένας Λεοπόλδος του Σάνεκ εμφανίστηκε ως υποστηρικτής του βασιλιά των Αψβούργων Ροδόλφου Α' της Γερμανίας στη μάχη του 1278 στο Μάρτσφελντ. Στις αρχές του 14ου αι. οι κύριοι του Σάνεκ συμμάχησαν με τους Αυστριακούς Αψβούργους στη σύγκρουσή τους ενάντια στον Ερρίκο ΣΤ΄ δούκα της Καρινθίας γύρω από το βασίλειο της Βοημίας, καθιστώντας τους υποτελείς των Αψβούργων το 1308. ^[1] Ο αδελφός του Λεοπόλδου Φρειδερίκος κληρονόμησε από γάμο τις μεγάλες κτήσεις των όψιμων κομήτων του Χόινμπουργκ το 1322. Έτσι τα κτήματα Τσέλιε έγιναν ιδιοκτησία του Οίκου το 1333, όχι πριν από χρόνιες διαμάχες με τον Ούλριχ Ε΄ κόμη του Πφάνμπεργκ και άλλςου αντίπαλους ευγενείς Οίκους. Ο Φρειδερίκος τελικά επικράτησε με την υποστήριξη του Όθωνα του Εύθυμου, του Αψβούργου δούκα της Στυρίας. Έγινε κυβερνήτης της Καρνιόλης και της μαρκιωνίας των Βενδών το 1332 και ανήλθε σε καθεστώς κόμη από τον αυτοκράτορα Λουδοβίκο Δ΄ το 1341 στο Μόναχο, λαμβάνοντας τον τίτλο Cylie ή Cilli που προέρχεται από το κάστρο Celje.

Οι κόμητες τού Τσέλιε κατείχαν σύντομα περισσότερα από 20 κάστρα, που απλώνονταν στην επικράτεια της σύγχρονης Σλοβενίας και πιο πέρα, από τους γάμους των κορών τους. Με την απόκτηση μεγάλων κτημάτων στα γειτονικά δουκάτα της Στυρίας και της Καρινθίας, τη μαρκιωνία της Καρνιόλης καθώς και στα εδάφη του ουγγρικού στέμματος (συμπεριλαμβανομένης της Κροατίας και της Σλαβονίας), η επιρροή τους αυξήθηκε, και έγιναν μια από τις πιο ισχυρές οικογένειες στην περιοχή. Ο Ούλριχ Α΄ κόμης τού Τσέλιε, ένας ηγέτης μισθοφόρων στρατιωτών, ενώθηκε με τον βασιλιά Λουδοβίκο Α΄ της Ουγγαρίας στην εκστρατεία του στη Δαλματία το 1354 και, λίγο αργότερα, συνόδευσε τον Rex Romanorum Κάρολο Δ΄ στη στέψη του στη Ρώμη. Ο γιος του Γουλιέλμος νυμφεύτηκε την Άννα της Πολωνίας, κόρη του Πολωνού βασιλιά Καζίμιρ Γ΄ του Μεγάλου. Οι κόμητες του Τσέλιε συνδέονταν μέσω γάμου με ηγεμόνες της Βοσνίας και με Πολωνούς και Ούγγρους βασιλείς. Μέσω της Bαρβάρας του Τσέλιε, οι κόμητες ήλθαν επίσης σε συγγένεια με τους βασιλείς της Βοημίας.

Αυτοκρατορικοί πρίγκιπες

Η ταχεία άνοδός τους συνεχίστηκε μετά τη μάχη της Νικόπολης το 1396 κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου ο Χέρμαν Β΄ κόμης του Τσέλιε έσωσε τη ζωή του βασιλιά Σιγισμούνδου της Ουγγαρίας, γιου του αείμνηστου αυτοκράτορα Καρόλου Δ΄. Ως ανταμοιβή, ο βασιλιάς δώρισε (1397–99) την πόλη Βαράζντιν, την κομητεία Zαγκόριε, περιοχή Μετζιμούργιε ^[2] και πολλά κτήματα στην Κροατία στην οικογένεια. Το 1401 οι κόμητες του Τσέλιε ήταν μεταξύ των υποστηρικτών του Σιγισμούνδου ενάντια στους απρόθυμους Ούγγροι μεγιστάνες. Η συμμαχία τους με τον αυτοκρατορικό Οίκο του Λουξεμβούργου έγινε ακόμη πιο στενή, μέσω του γάμου της κόρης τού Χέρμαν Β΄, Βαρβάρας του Τσέλιε, με τον βασιλιά το 1405 ^[1] Το 1418 ο Χέρμαν Β΄ κληρονόμησε τα κτήματα της Καρινθίας και της Καρνιόλης των κομήτων του Όρτενμπουργκ που εξέλιπαν, τα οποία στη συνέχεια διαχειρίστηκε ο υποτελής του Αντρέας φον Γκράμπεν τσου Σόμερεγκ.

Το 1410 ο Σιγισμούνδος εξελέγη βασιλιάς των Ρωμαίων και στέφθηκε αυτοκράτορας της Γερμανίας (Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) το 1433. Το 1436 ανύψωσε τους κόμητες του Τσέλιε στον βαθμό των πριγκίπων της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (αν και διατήρησαν τον τίτλο τους graf, σλοβενικά: grof‎‎). Οι Αψβούργοι, των οποίων είχαν γίνει οι ισχυρότεροι αντίπαλοι, αντέδρασαν με έναν πόλεμο που κράτησε μέχρι το 1443, οπότε υπογράφηκε συμφωνία αμοιβαίας κληρονομίας.

Ο Ούλριχ Β΄ κόμης του Τσέλιε ήταν το πιο ισχυρό μέλος του Οίκου του Τσέλιε. Το 1432 νυμφεύτηκε την Αικατερίνη, κόρη του Σέρβου δεσπότη Τζούρατζ Μπράνκοβιτς. Ο Ούλριχ Β΄ είχε μεγάλη επιρροή σε πολλές Αυλές, η οποία προήλθε από τις σχέσεις που είχε κάνει η οικογένεια Τσέλιε στο παρελθόν. Μετά το τέλος του βασιλιά των Αψβούργων Αλβέρτου Β΄ το 1439, ο Ούλριχ Β΄ προσπάθησε να πάρει την αντιβασιλεία της Ουγγαρίας, της Βοημίας και της Αυστρίας μέσω του ελέγχου τού ανήλικου γιου τού Αλβέρτου, ΛαδίσλαοΕ΄ του Οψιγενούς. Με τέτοιες φιλοδοξίες απέκτησε πολλούς εχθρούς και αντιπάλους, όπως την Ουγγρική οικογένεια Ουνιάδη, τον Φρειδερίκο αρχιδούκα της Στυρίας και της Καρινθίας (εξάδελφο του Αλβέρτου, μετέπειτα αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ΄) και τον Γεώργιο του Ποντιέμπραντι. Μετά από μια ανεπιτυχή διεκδίκηση του στέμματος της Βοσνίας, ο κόμης του Τσέλιε απέκτησε ορισμένα εδάφη στην Κροατία και τη Σλαβονία, και το 1452 κατάφερε τελικά να αναγκάσει τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Γ΄ να δώσει το αγόρι βασιλιά Λαδίσλαο Ε΄, ώστε να το κρατήσει. Έτσι ο Ούλριχ Β΄ έγινε de facto αντιβασιλιάς της Ουγγαρίας.

Η παρακμή

Το 1456 μετά το τέλος τού αντιπάλου του Ιωάννη Ουνυάδη, ο Ούλριχ Β΄ τον διαδέχθηκε ως στρατηγός της Ουγγαρίας. Αυτό ξεκίνησε μια συνωμοσία από την οικογένεια Ουνυάδη εναντίον του, και ο Ούλριχ Β΄ δολοφονήθηκε από τους άνδρες τού γιου τού Ιωάννη Ουνυάδη, Λαδίσλαου Ουνυάδη, στις 8 Νοεμβρίου στο Βελιγράδι.

Με το τέλος τού Ούλριχ Β΄, η εξ αρρενογονίας γραμμή των κομήων του Τσέλιε εξέλιπε, και -μετά από έναν πόλεμο διαδοχής- όλα τα κτήματα και οι ιδιοκτησίες τους παραδόθηκαν στους Αψβούργους βάσει της συμφωνίας κληρονομίας.

Υστεροφημία

Μέρος του θυρεού τους -τα τρία χρυσά αστέρια σε μπλε φόντο, τα οποία ως κύριοι του Σάνεκ είχαν κληρονομήσει από τους άλλοτε ισχυρούς κόμητες της Καρινθίας του Χόινμπουργκ το 1322- ενσωματώθηκε στο έμβλημα της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του 1920 και στον θυρεό της Σλοβενίαςτο 1991. Είναι επίσης το σημερινό οικόσημο της πόλης Τσέλιε.

Κύριοι του Σάνεκ ή βαρόνοι του Σόουνε, κόμητες του Τσέλιε

Οι κόμητες του Τσέλιε (κάτω σειρά, δεύτεροι δεξιά) στην ιεραρχία της Γερμανίας (Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας).

Οι κύριοι του Σάνεκ (Ζόβνεκ) ή βαρόνοι του Σόουνε

Γκέμπχαρντ Α΄ (π. 1130–1144).
Γκέμπχαρντ Β΄ (1173-1227).
Κόνραντ (απεβ. π. 1255).
Ούλριχ Α΄ του Σάνεκ (απεβ. π. 1265).
Ούλριχ Β΄ του Σάνεκ (απεβ. π. 1316), νυμφεύτηκε την κόμισσα Αικατερίνη του Χόινμπουργκ, κληρονόμο του Ούλριχ Β΄ κόμη του Χόινμπουργκ και τη σύζυγό της Aγνή του Μπάντεν.
Φρειδερίκος Α΄ (π. 1300–1359/60), γιος, από το 1341 κόμης του Τσέλιε.

Κόμητες του Τσέλιε

Ούλριχ Α΄ (1331–1368), γιος του Φρειδερίκου Α΄, διοικητή (captain) στην Καρνιόλη, νυμφεύτηκε την Αδελαΐδα κόμισσα του Όρτενμπουργκ.
Χέρμαν Α' (1332/34-1385), γιος του Φρειδερίκου Α', παντρεύτηκε την Αικατερίνη, κόρη του Στέφανου Β΄ μπάνου της Βοσνίας.
Γουλιέλμος (1361/62–1392), γιος του Ούλριχ Α΄, νυμφεύτηκε την Άννα της Πολωνίας, κόρη του Καζίμιρ Γ΄ του Μεγάλου βασιλιά της Πολωνίας.
- Άννα (1380–1416), παντρεύτηκε τον Βλαντίσλαφ Β΄ Γιαγκιέλο βασιλιά της Πολωνίας.
Χέρμαν Β΄ ( π. 1365–1435), γιος του Χέρμαν Α΄, μπάνος στην Κροατία και τη Δαλματία.
- Bαρβάρα (π. 1390–1451), παντρεύτηκε τον Σιγισμούνδο βασιλιά της Ουγγαρίας
- Φρειδερίκος Β' (απεβ. 1454), γιος του Χέρμαν Β', πρίγκιπας το 1436, μπάνος της Σλαβονίας, νυμφεύτηκε 1. Ελισάβετ του Φράνκοπαν, 2. Βερόνικα του Ντεσενίτσε
  - Ούλριχ Β΄ (1407–1456), νυμφεύτηκε την Καταρίνα Μπράνκοβιτς
  - Καταρίνα Μπράνκοβιτς (1456–1458), χήρα του Ούλριχ Β΄.