Βικιπαίδεια

Παλαιό Κομπηγάδι Αχαΐας

εγκαταλειμμένος οικισμός της Ελλάδας
(Ανακατεύθυνση από Κομπηγάδιον Αχαΐας)

Συντεταγμένες: 38°02′10″N 21°52′28″E / 38.03611°N 21.87444°E / 38.03611; 21.87444

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Κομπηγάδι Αχαΐας.

Το Παλαιό Κομπηγάδι, που αποκαλείται και Κομπηγάδι, είναι ορεινό εγκαταλελειμμένο χωριό του Νομού Αχαΐας, ευρισκόμενο ως θέση στις μέρες στην Κοινότητα Νέου Κομπηγαδίου του «καλλικρατικού» Δήμου Ερυμάνθου[1][2]. Πρόκειται για χωριό της ιστορικής περιοχής των Νεζερών[3] στον Ερύμανθο.

Παλαιό Κομπηγάδι
Παλαιό Κομπηγάδι is located in Greece
Παλαιό Κομπηγάδι
Παλαιό Κομπηγάδι
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΔυτικής Ελλάδας
ΔήμοςΕρυμάνθου
Δημοτική ΕνότηταΦαρρών
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΑχαΐας
Υψόμετρο630-690 μ.
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΚομπηγάδιον
δεδομένα

Τοποθεσία

Επεξεργασία

Τα χαλάσματά του, ορατά και σήμερα, είναι κτισμένα σε υψόμετρο 650 μ. περίπου[4], σε πλαγιά των βόρειων προπόδων του ορεινού όγκου του Ερύμανθου, άνωθεν παραπόταμου του ποταμού Πείρου στο λεγόμενο «Στενό των Νεζερών»[1][5]. Ανάντη του Στενού των Νεζερών και απέναντι από το Παλαιό Κομπηγάδι βρίσκονται τα Δενδρά (πρώην οικισμος), όπως και σε παραπλήσια θέση ο εγκαταλελειμμένος οικισμός Συκιές.

Ιστορία

Επεξεργασία

Η πιθανή ετυμολογία της ονομασίας Κομπηγάδι, σύμφωνα με τον ιστορικό Στέφανο Θωμόπουλο, ίσως να σημαίνει κώμη πηγάδι[3]. Ακόμα, υπάρχει η και εκδοχή πως ευμολογείται ως κοντό ή χαμηλό πηγάδι.

Αναφέρεται στο χωριό ναός ή μονή του Σωτήρος του έτους 1691[3]. Το χωριό αναφέρεται σε δικαιοπρακτικά έγγραφα του 1698, του 1758, του 1786, του 1790, του 1802 κ.λπ.[3]. Το 1713 η ενορία του χωριού είχε δύο εφημέριους[3].

Αναφέρεται στα 1805-1806 από τον Άγγλο περιηγητή W.M. Leake, ότι το Κομπηγάδι βρισκόταν απέναντι από τα Δενδρά και δίνει περιγραφή της αναβάσεως των κοπαδιών τον Ιούνιο από εκεί προς τα ψηλά του Ερυμάνθου[3][6]. Το 1830 αναφέρεται ως ενορία της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών[3].

Το Κομπηγάδι ήταν κτισμένο στις πλαγιές του Ερύμανθου αλλά την δεκαετία του '60, μετά από κατολισθήσεις, το χωριό εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοί του μετοίκησαν σε νέα θέση κοντά στην παλιά, στα πρόβουνα νότια του ορεινού όγκου του Παναχαϊκού, πολύ κοντά στον Ερύμανθο , στην θέση «Παπαντώνη», και γι' αυτόν το λόγο το χωριό μετονομάστηκε σε «Νέο» Κομπηγάδι[7].

Ωστόσο, οι κατολισθήσεις είχαν ξεκινήσει τη δεκαετία ΄30, ήδη από τον Ιανουάριο του 1922[3], και η σταδιακή εγκατάσταση των κατοίκων του Παλαιού Κομπηγαδίου είχε ξεκινήσει ήδη από το 1935 και ολοκληρώθηκε πριν το 1970[6].

Κατολισθήσεις έγιναν και πριν το 1950, ενώ η επιδρομή των γερμανικών κατοχικών στρατευμάτων του 1943 οδήγησε με τη σειρά της πέρα από την καταστροφή των 34 από τις 38 οικίες του χωριού και σε κατολισθήσεις στο χωριό[3].

Στη θέση «Παπαντώνη», όπου δημιουργήθηκε ο νέος οικισμός του Κομπηγαδίου, υπήρχε παλιότερα το Χάνι Παπαντώνη, που πήρε το όνομά του από δημογέροντα των Νεζερών[6][8].

Ως οικισμός το Νέο Κομπηγάδι έχει αναγνωριστεί από το 1940, ενώ σύμφωνα με το ΦΑΟ ΕΣΥΕ 1971 όλοι οι κάτοικοι του παλιού χωριού είχαν μετακινηθεί στο Νέο Κομπηγάδι[6]. Τον Δεκέμβριο του 1971 το Παλαιό Κομπηγάδι καταργήθηκε επισήμως η μορφή του ως οικισμός.

Διοικητική εξέλιξη

Επεξεργασία
 
Άποψη των χαλασμάτων του εγκαταλελειμμένου Παλαιού Κομπηγαδίου στις πλαγιές του Έρυμανθου. Ανάμεσα στα χαλάσματα ξεχωρίζει ο. Ι.Ν. των Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η λήψη είναι από την Επαρχιακή Οδό Πάτρας-Καλαβρύτων στο ύψος του οικισμού Δενδρά.

Αναγνωρίστηκε επίσημα ως οικισμός με την ονομασία «Κομπηγάδι» στις 20 Απριλίου 1835 και υπήχθη στον τότε Δήμο Νεζερών[6][9]. Με το ΦΕΚ 5Α της 08/03/1841, ο Δήμος Νεζερών συγχωνεύτηκε με τον τότε Δήμο Φαρρών και το χωριό με την σειρά του προσαρτήθηκε σε αυτόν[6][9]. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912, και τη διάλυση των περισσότερων δήμων, ορίστηκε έδρα της τότε Κοινότητας Κομπηγαδίου[6][9][10][11]. Στις 16/10/1940 η ονομασία του διορθώθηκε από Κομπηγάδι σε Κομπηγάδιον[9][11]. Με το ΦΕΚ 249Α της 03/12/1971, με την κατάργηση του παλιού οικισμού του Κομπηγαδίου[9], μεταφέρθηκε στο Νέο Κομπηγάδι η έδρα της τότε κοινότητας[11][12], η οποία ταυτόχρονα μετονομάστηκε από Κοινότητα Κομπηγαδίου σε Κοινότητα Νέου Κομπηγαδίου[10][13][14].

Δημογραφική εξέλιξη

Επεξεργασία

Αναφέρεται το 1700 στην βενετική καταγραφή «Grimani» με την ονομασία Condi Pigadi di Nezero, δηλ. Κομπηγάδι Νεζερού, στην οποία βρέθηκε να κατοικείται από 115 κατοίκους αποτελούμενο συνολικά από 28 οικογένειες[15]. Έκτοτε, απογράφεται αδιάκοπα μέχρι και το 1961[15].

Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[16][17][18] είναι η εξής:

1830 1835 1844 1848-1851 1861 1879 1889 1896 1907 1920 1928 1940 1951 1961
26 οικογ.[3][19] 25 οικογ. -
121 κατ.[19] 		157[19] 27 οικογ. -
147 κατ.[19] 		176 κατ.[19] 176[19] 137[19] 170[19][20] 180[19] 156[19] 157[19] 149[19] 45[19] 56[19]

Αξιοθέατα

Επεξεργασία

Αξίζει κανείς να δει τα χαλάσματα από τα παλιά σπίτια του χωριού και ιδίως τον ενοριακό-κοιμητηριακό ναό των Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης[21], που διατηρείται μέχρι και σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση. Στην περιοχή του παλιού χωριού ανήκει το ξωκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμoνα[21], καθώς και αυτό της Αγίας Βαρβάρας[1]. Επίσης, κοντά του βρίσκεται η ορεινή παραθεριστική περιοχή των οικισμών Μίχα-Τσαπουρνιάς, που είναι χτισμένη σε ένα πυκνό ελατόδασος και τον μοιράζονται οι τοπικές κοινότητες Λακκωμάτων και Νέου Κομπηγαδίου, μέσω ανηφορικού χωμάτινου δρόμου που οδηγεί εκεί αλλά και μέσω της Επαρχιακής Οδού Πάτρας-Καλαβρύτων που διέρχεται από το γειτονικό Νέο Κομπηγάδι.

Πολιτισμός

Επεξεργασία

Την ιστορία του Παλαιού και του Νέου Κομπηγαδίου προσπαθεί να αναδείξει ο από το 2018 δημιουργηθείς στο Νέο Κομπηγάδι εκπολιτιστικός σύλλογος με την επωνυμία «Εκπολιτιστικός Σύλλογος Νέου Κομπηγαδίου: Ο Άγιος Κωνσταντίνος και Ελένη Νεζερών»[22].

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Το Παλαιό Κομπηγάδι στο χάρτη. topoguide.gr. Ανακτήθηκε: 15/06/2018.
  2. ↑ Το Παλαιό Κομπηγάδι στο χάρτη. openstreetmap.org. Ανακτήθηκε: 15/06/2018.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Κομπηγάδι.
  4. ↑ Ο ιστορικός Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρεται σε υψόμετρο 700 μ. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Κομπηγάδι.
  5. ↑ Google Earth.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Λουλούδης 2010, σελ. 280.
  7. ↑ Νέο Κομπηγάδι. visit-erymanthos.gr. Ανακτήθηκε: 15/06/2018.
  8. ↑ Γκουρβέλος 2007, σελ. 313.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κομπηγαδίου Αχαΐας (1835-1971). eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/06/2018.
  10. ↑ 10,0 10,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Νέου Κομπηγαδίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/06/2018.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 ΚΕΔΚΕ-ΕΕΤΑΑ, Λεξικό, τ.Α΄, σελ. 521.
  12. ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Νέου Κομπηγαδίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/06/2018.
  13. ↑ ΚΕΔΚΕ-ΕΕΤΑΑ, Λεξικό, τ.Β΄, σελ. 202.
  14. ↑ Η απόσταση της παλιάς θέσης του οικισμού με την νέα είναι αρκετά κοντινή, γεγονός που είχε οδηγήσει το συμβούλιο της Κοινότητας να αποφασίσει το 1970 να προτείνει να μην μετακινηθεί η έδρα της κοινότητας στο Νέο Κομπηγάδι. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 280.
  15. ↑ 15,0 15,1 Λουλούδης 2010, σελ. 280, 281.
  16. ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 11/06/2018.
  17. ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 11/06/2018.
  18. ↑ Για τη δημογραφική εξέλιξη του Νέου Κομπηγαδίου, βλ. το σχετικό λήμμα.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 Λουλούδης 2010, σελ. 281.
  20. ↑ Ο ιστορικός Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρεται εσφαλμένα ως πληθυσμό του 1889. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Κομπηγάδι.
  21. ↑ 21,0 21,1 Λουλούδης 2010, σελ. 282.
  22. ↑ Η Πρωινή Γνώμη, αρ. φύλλου 4.754 (Πέμπτη 1 Φεβρουαρίου 2018).

Πηγές

Επεξεργασία
  • Σπυρίδων Ν. Γκουρβέλος, «Εν ταις των Νεζερών κώμαις». Ιστορία των Νεζερών, εκδ. Γραφικές Τέχνες Πέτρος Κούλης, Πάτρα 2007. ISBN 978-960-930162-6.
  • Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) - Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), Λεξικό Διοικητικών Μεταβολών των Δήμων και Κοινοτήτων (1912-2001), Τόμοι Α΄-Β΄, Επιμέλεια έκδοσης: Γιάννης Μπαχάρας, Εκδόσεις ΕΕΤΑΑ, Αθήνα 2002. ISBN 960-7509-47-1. ISBN (SET) 960-7509-46-3.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 
  • Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Κομπηγάδι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Παλαιό_Κομπηγάδι_Αχαΐας&oldid=10716081"