Βικιπαίδεια

Κλιφ Ρίτσαρντ

Ο σερ Κλιφ Ρίτσαρντ (αγγλικά: Cliff Richard, πραγματικό όνομα: Χάρι Ρότζερ Γουέμπ, 14 Οκτωβρίου 1940 - ) είναι ένας Άγγλοϊνδός τραγουδιστής που έχει και βρετανική και Μπαρμπάντος υπηκοότητα.[9] Έχει συνολικές πωλήσεις πάνω από 21,5 εκατομμύρια σινγκλ στο Ηνωμένο Βασίλειο και είναι ο τρίτος καλλιτέχνης με τις περισσότερες πωλήσεις στην ιστορία των βρετανικών σινγκλ τσαρτ, πίσω από τους Beatles και τον Έλβις Πρίσλεϊ.[10]

Κλιφ Ρίτσαρντ
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Cliff Richard (Αγγλικά)
ΨευδώνυμοCliff Richard
Γέννηση14  Οκτωβρίου 1940[1][2][3]
Λάκναου[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένο Βασίλειο
ΣπουδέςSt. Thomas' Church School, Howrah και Cheshunt School
Ιδιότηταηθοποιός ταινιών, τραγουδιστής, ηθοποιός[5], καινοτόμος επιχειρηματίας, αυτοβιογράφος, τραγουδοποιός[6], κιθαρίστας[7], ηθοποιός τηλεόρασης και amateur radio operator
Όργανακιθάρα και φωνή
Είδος τέχνηςποπ μουσική, skiffle, ποπ ροκ, ροκ εντ ρολ και contemporary Christian music
ΒραβεύσειςΑξιωματικός του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (1980), Silver Clef Award, Ταξιάρχης του Τάγματος του Πρίγκηπα Ενρίκε (5  Ιανουαρίου 2006)[8] και Knight Bachelor
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ρίτσαρντ πλασαρίστηκε αρχικά ως επαναστάτης ροκ εν ρολ τραγουδιστής στο στιλ του Πρίσλεϊ και του Λιτλ Ρίτσαρντ.[11] Με το γκρουπ του, τους Shadows, κυριάρχησε στη βρετανική δημοφιλή μουσική σκηνή την προ-Beatles περίοδο από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960.[12] Το χιτ σινγκλ του "Move It" του 1958 περιγράφεται συχνά ως το πρώτο αυθεντικό βρετανικό ροκ εν ρολ τραγούδι. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, έκανε επιτυχημένη καριέρα στην οθόνη με ταινίες όπως Χαρούμενα νιάτα, Διακοπές στην Ελλάδα και Χαρούμενη ζωή και δική του τηλεοπτική εκπομπή στο BBC. Η αυξανόμενη εστίαση στη χριστιανική πίστη και η μετέπειτα άμβλυνση της μουσικής του οδήγησαν σε μια πιο μέτρια εικόνα, ενώ μερικές φορές πλησίασε και τη σύγχρονη χριστιανική μουσική.

Σε μια καριέρα που εκτείνεται σε 65 χρόνια,[13] ο Ρίτσαρντ έχει συγκεντρώσει αρκετούς χρυσούς και πλατινένιους δίσκους και βραβεία, συμπεριλαμβανομένων δύο βραβείων Άιβορ Νοβέλο και τριών Βραβεία BRIT. Περισσότερα από 130 σινγκλ, άλμπουμ και EP του έχουν φτάσει στο Top 20 του Ηνωμένου Βασιλείου, περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο καλλιτέχνη.[14] Ο Ρίτσαρντ είδε 67 σινγκλ στα κορυφαία 10 στο Ηνωμένο Βασίλειο, αριθμός ρεκόρ για σόλο καλλιτέχνη (εκτός από τον Πρίσλεϊ).[15] Κατέχει το ρεκόρ, με τον Πρίσλεϊ, ως ο μοναδικός που μπήκε στα σινγκλ τσαρτ του Ηνωμένου Βασιλείου και τις πρώτες έξι δεκαετίες της δράσης του (δεκαετίες 1950-2000). Έχει δει 14 Νο. 1 σινγκλ στο Ηνωμένο Βασίλειο,[16] και είναι ο μόνος τραγουδιστής που είδε Νο. 1 σινγκλ στο Ηνωμένο Βασίλειο επί πέντε συνεχόμενες δεκαετίες.[17] Είχε επίσης τέσσερα χριστουγεννιάτικα Νο. 1 σινγκλ στο Ηνωμένο Βασίλειο, δύο από τα οποία ως σόλο καλλιτέχνης.

Ο Ρίτσαρντ έχει πουλήσει περισσότερους από 250 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως, αριθμός που τον καθιστά έναν από τους καλλιτέχνες με τις καλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών.[18] Ποτέ δεν πέτυχε την ίδια δημοτικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες παρά τα οκτώ σινγκλ στο Top 40 των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των "Devil Woman" και "We Don't Talk Anymore". Στον Καναδά, είχε έκανε επιτυχία στις αρχές της δεκαετίας του 1960, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με ορισμένους χρυσούς και πλατινένιους δίσκους. Παρέμεινε δημοφιλής προσωπικότητα της μουσικής, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νότια Αφρική, τη Βόρεια Ευρώπη και την Ασία, ενώ έχει θαυμαστές και σε άλλες χώρες. Όταν δεν περιοδεύει, μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Μπαρμπάντος και Πορτογαλίας.[19] Το 2019 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη.[20]

Βιογραφία

Επεξεργασία

1940–1958: Παιδική ηλικία και εφηβεία

Επεξεργασία

Το πραγματικό όνομα του Κλιφ Ρίτσαρντ ήταν Χάρι Ρότζερ Γουέμπ. Γεννήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1940 στο νοσοκομείο King George's (σημερινό KGMU), στην οδό Victoria Street, στο Λάκναου, το οποίο ήταν τότε μέρος των Βρετανικών Ινδιών. Γονείς του ήταν ο Ρότζερ Όσκαρ Γουέμπ, διευθυντής εταιρείας κέτερινγκ που εξυπηρετούσε τους Ινδικούς Σιδηροδρόμους και η Ντόροθι Μαρί Ντέιζλι. Οι γονείς του πέρασαν επίσης μερικά χρόνια στη Χαόρα της Δυτικής Βεγγάλης. Μετά από κάποια βίαια περιστατικά, αποφάσισαν να μετεγκατασταθούν μόνιμα στην Αγγλία.[21] Ο Ρίτσαρντ είναι κυρίως αγγλικής καταγωγής, αλλά είχε μια προγιαγιά που ήταν μισή ουαλική και μισή ισπανική καταγωγή, γεννημένη από Ισπανίδα.[22]

Η οικογένεια Γουέμπ ζούσε σε ένα λιτό σπίτι στη Μακμπάρα.[23] Ο Ρίτσαρντ έχει τρεις αδερφές, την Τζόαν, τη Τζάκι και την Ντόνα (1942–2016).[24][25]

Το 1948, μετά την κήρυξη της ινδικής ανεξαρτησίας, η οικογένεια ξεκίνησε ένα θαλάσσιο ταξίδι τριών εβδομάδων για να πάει στο Τίλμπερι του Έσεξ. Οι Γουέμπ μετακόμισαν από τον σχετικό πλούτο στην Ινδία όπου ζούσαν σε ένα διαμέρισμα που παρείχε η εταιρεία στη Χαόρα κοντά στην Καλκούτα, σε ένα σπίτι στο Καρσάλτον, στο βόρειο Σάρεϊ . Ο Χάρι Γουέμπ φοίτησε στο τοπικό δημοτικό σχολείο Stanley Park Juniors. Το 1949, η οικογένεια μετακόμισε με συγγενείς στο Γουόλθαμ Κρος, στο Χέρτφορντσιρ, όπου ο Χάρι φοίτησε στο Kings Road Junior Mixed Infants School. Τελικά τους παραχωρήθηκε ένα δημοτικής ιδιοκτησίας σπίτι τριών δωματίων στο κοντινό Τσέσαντ.

Στη συνέχεια, ο Χάρι φοίτησε στο Cheshunt Secondary Modern School από το 1952 έως το 1957. Στη συνέχεια άρχισε να εργάζεται ως υπάλληλος γραφείου στην εταιρεία Atlas Lamps.[26] Ένα σύμπλεγμα διαμερισμάτων για συνταξιούχους, το Cliff Richard Court στο Τσέσαντ φέρει το όνομά του.[27]

Ο Χάρι Γουέμπ άρχισε να ενδιαφέρεται για το σκιφλ. Όταν ήταν 16 ετών, ο πατέρας του του αγόρασε κιθάρα και το 1957 ίδρυσε ένα σχολικό φωνητικό συγκρότημα, τους Quintones.[28]

1958–1963: Επιτυχία

Επεξεργασία
 
Ο Ρίτσαρντ σε συνέντευξη Τύπου στην Ολλανδία το 1962

Ο Χάρι Γουέμπ έγινε τραγουδιστής ενός ροκ εν ρολ γκρουπ, των Drifters (δεν πρέπει να συγχέεται με το ομώνυμο συγκρότημα των ΗΠΑ). Ο επιχειρηματίας της δεκαετίας Χάρι Γκρεϊτόρεξ ήθελε ο ανερχόμενος τραγουδιστής να αλλάξει όνομα. Το όνομα Κλιφ υιοθετήθηκε καθώς σημαίνει "γκρεμός", λέξη που θυμίζει βράχο, δηλαδή Rock (ροκ). Ο στιχουργός του "Move It" Ίαν Σάμγουελ πρότεινε το επώνυμο "Ρίτσαρντ" ως φόρο τιμής στον μουσικό ήρωα του Γουέμπ Λιτλ Ρίτσαρντ.[11]

Πριν από την πρώτη τους μεγάλη εμφάνιση, στο Regal Ballroom στο Ρίπλεϊ του Ντέρμπισιρ το 1958, υιοθέτησαν το όνομα "Cliff Richard and the Drifters". Τα τέσσερα μέλη ήταν ο Χάρι Γουέμπ (με το καλλιτεχνικό όνομα "Κλιφ Ρίτσαρντ"), ο Ίαν Σάμγουελ στην κιθάρα, ο Τέρι Σμαρτ στα τύμπανα και ο Νόρμαν Μίθαμ στην κιθάρα. Κανένας από τους άλλους τρεις δεν έπαιξε με τους μεταγενέστερους και πιο γνωστούς Shadows, αν και ο Σάμγουελ έγραψε τραγούδια για την μετέπειτα καριέρα του Ρίτσαρντ. Ένας ατζέντης είδε το γκρουπ να παίζει στο Λονδίνο και τους έστειλε στον Νόρι Παράμορ για ακρόαση.[29]

Για το ντεμπούτο του Ρίτσαρντ, ο Παράμορ του έδωσε το "Schoolboy Crush", ένα τραγούδι που είχε ήδη ηχογραφηθεί από τον Αμερικανό Μπόμπι Χελμς. Ο Ρίτσαρντ πήρε άδεια να ηχογραφήσει ένα από τα δικά του τραγούδια για την B-side του σινγκλ. αυτό ήταν το "Move It", που γράφτηκε από τον Σάμγουελ ενώ βρισκόταν σε ένα λεωφορείο καθ' οδόν για το σπίτι του Ρίτσαρντ για πρόβα.

 
Ο Ρίτσαρντ με τους Shadows το 1962

Το σινγκλ έφτασε στο Νο. 2 στο UK Singles Chart. Ο Τζον Λένον έχει αναφερθεί στο "Move It" ως τον πρώτο βρετανικό ροκ δίσκο.[30]

Τον πρώτο καιρό, ο Ρίτσαρντ πλασαρίστηκε ως το βρετανικό αντίστοιχο του Έλβις. Όπως προηγούμενοι Βρετανοί ρόκερ, υιοθέτησε ρούχα και χτένισμα που έμοιαζαν με του Έλβις. Τα σινγκλ που ακολούθησαν στα τέλη του 1958 και στις αρχές του 1959, "High Class Baby" και "Livin' Lovin' Doll", ακολουθήθηκαν από το "Mean Streak".

Με το "Living Doll" κλήθηκαν οι Drifters για να υποστηρίξουν τον Ρίτσαρντ δισκογραφικά. Ήταν ο πέμπτος δίσκος του και έγινε το πρώτο του Νο. 1 σινγκλ. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η σύνθεση του γκρουπ είχε αλλάξει με την άφιξη των Τζετ Χάρις, Τόνι Μίχαν, Χανκ Μάρβιν και Μπρους Γουέλτς. Το συγκρότημα αναγκάστηκε να αλλάξει το όνομά του σε Shadows μετά από νομικές επιπλοκές με τον αμερικανικό όμιλο Drifters καθώς το "Living Doll" μπήκε στο αμερικανικό τοπ 40, με άδεια από την ABC-Paramount. Το "Living Doll" χρησιμοποιήθηκε στην πρώτη ταινία του Ρίτσαρντ με τίτλο Υπό σοβαράν κατηγορίαν, αλλά διασκευάστηκε ως κάντρι και όχι ως ροκ εν ρολ.

Οι Shadows είχαν χωριστά συμβόλαια από τον Ρίτσαρντ και δεν έπαιρναν δικαιώματα για τους δίσκους τους με τον Ρίτσαρντ. Το 1959, οι Shadows (τότε ακόμα Drifters) υπέγραψαν δικό τους συμβόλαιο ηχογράφησης με την EMI για ανεξάρτητες ηχογραφήσεις. Την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησαν τρία σινγκλ. Στη συνέχεια έκαναν αρκετές μεγάλες επιτυχίες, συμπεριλαμβανομένων πέντε Νο. 1 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το συγκρότημα συνέχισε να εμφανίζεται και να ηχογραφεί με τον Ρίτσαρντ και συνέθεσε πολλές από τις επιτυχίες του. Σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, ένα ορχηστρικό κομμάτι των Shadows αντικατέστησε ένα τραγούδι του Ρίτσαρντ στην κορυφή των βρετανικών τσαρτ.

Το πέμπτο σινγκλ του Ρίτσαρντ με τίτλο "Living Doll" είχε πιο απαλό, πιο χαλαρό ήχο. Οι επόμενες επιτυχίες, τα Νο. 1 "Travellin' Light", "I Love You" και επίσης "A Voice in the Wilderness", που προέκυψαν από την ταινία του Ο άρχων του υποκόσμου, και "Theme for a Dream" εδραίωσαν την ιδιότητα του Ρίτσαρντ ως εμπορικού ποπ διασκεδαστή. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι επιτυχίες του ήταν σταθερά στην πρώτη πεντάδα.

 
Η πριγκίπισσα Μαργαρίτα (αριστερά) και ο Ρίτσαρντ στο 59 Club του Λονδίνου το 1962

Το 1961, η EMI οργάνωσε πάρτι για τα 21α γενέθλια του Ρίτσαρντ στα κεντρικά γραφεία της στο Λονδίνο στην πλατεία Μάντσεστερ με επικεφαλής τον παραγωγό του Νόρι Παράμορ. Φωτογραφίες των εορτασμών ενσωματώθηκαν στο επόμενο άλμπουμ του Richard 21 Today.

Συνήθως, οι Shadows έκλειναν το πρώτο μισό των σόου με δικό τους ρεπερτόριο διάρκειας 30 λεπτών και στη συνέχεια έπαιζαν με τον Ρίτσαρντ στο 45λεπτο πέρασμά του στο κλείσιμο των σόου, όπως αποδεικνύεται από την αναδρομική κυκλοφορία του CD άλμπουμ του Live στο ABC Kingston 1962. Ο Μίχαν και ο Χάρις αποχώρησαν από το γκρουπ το 1961 και το 1962 αντίστοιχα και αργότερα έκαναν δικές τους επιτυχίες στα τσαρτ για την Decca.

Τα πρώτα χρόνια, ιδιαίτερα σε άλμπουμ και κυκλοφορίες EP, ο Ρίτσαρντ ηχογράφησε επίσης μπαλάντες με την Norrie Paramor Orchestra και με τον Μίχαν (και αργότερα τον Μπράιαν Μπένετ) ως ντράμερ. Το πρώτο του σινγκλ χωρίς τους Shadows ήταν το "When the Girl in Your Arms Is the Girl in Your Heart" του 1961 και συνέχισε να κυκλοφορεί ένα ή δύο το χρόνο.

Ωστόσο, ο Ρίτσαρντ, και ειδικότερα οι Shadows, δεν έγιναν ποτέ σταρ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1960 έκαναν περιοδείες στις Ηνωμένες Πολιτείες και έτυχαν καλής υποδοχής, αλλά η ανεπαρκής υποστήριξη και διανομή αποδείχτηκε εμπόδιο στη μακροπρόθεσμη επιτυχία εκεί παρά τις διάφορες επιτυχίες του Ρίτσαρντ. Προς απογοήτευση των Shadows, το "Apache" έφτασε στο Νο. 2 στις ΗΠΑ μέσω μιας διασκευής από τον Δανό κιθαρίστα Γιούργκεν Ίνγκμαν, η οποία ήταν σχεδόν απαράλλαχτη από την παγκόσμια επιτυχία τους. Ο Ρίτσαρντ και το συγκρότημα εμφανίστηκαν στο The Ed Sullivan Show, το οποίο, ενώ είχε απογειώσει τους Beatles, δεν τους βοήθησε να έχουν σταθερή επιτυχία στη Βόρεια Αμερική.

Οι Richard and the Shadows εμφανίστηκαμ σε έξι ταινίες μεγάλου μήκους συμπεριλαμβανομένης της πρώτης ταινίας του 1959 Υπό σοβαράν κατηγορίων αλλά κυρίως τα Χαρούμενα νιάτα, Διακοπές στην Ελλάδα (με γυρίσματα και στην Ελλάδα και με τη συμμετοχή Ελλήνων ηθοποιών όπως ο Ζαννίνο και ο Δημήτρης Κατσούλης χωρίς όμως αναφορά των ονομάτων τους στους τίτλους),[31] Χαρούμενη ζωή και Finders Keepers. Αυτές οι ταινίες δημιούργησαν το δικό τους είδος, γνωστό ως "μιούζικαλ Κλιφ Ρίτσαρντ", και οδήγησαν τον Ρίτσαρντ στο Νο. 1 του κινηματογράφου στη Βρετανία τόσο το 1962 όσο και το 1963, ξεπερνώντας ακόμη και τις ταινίες της σειράς Τζέιμς Μποντ.[32] Το τραγούδι του τίτλου της ταινίας Χαρούμενα νιάτα (The Young Ones") έγινε το σινγκλ του με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, πουλώντας πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα εκεί.[33] Η τηλεοπτική κωμωδία της δεκαετίας του 1980 The Young Ones πήρε το όνομά της από την ταινία του Ρίτσαρντ του 1962.

1964–1975: Αλλαγή συνθηκών

Επεξεργασία

Όπως και με τους άλλους ροκ καλλιτέχνες στη Βρετανία, η καριέρα του Ρίτσαρντ επηρεάστηκε από την εμφάνιση των Beatles το 1963 και το 1964. Συνέχισε να είναι δημοφιλής και να έχει εμορικές επιτυχίες κατά τη δεκαετία του 1960, αν και όχι στο επίπεδο που είχε πριν. Ούτε του άνοιξαν πόρτες στην αμερικανική αγορά. Δεν θεωρήθηκε μέρος της βρετανικής εισβολής και παρά τις τέσσερις επιτυχίες στο Hot 100 μεταξύ Αυγούστου 1963 και Αυγούστου 1964. Το αμερικανικό κοινό τον γνώριζε ελάχιστα.

Αν και βαφτίστηκε αγγλικανός, ο Ρίτσαρντ δεν ακολούθησε ενεργά την πίστη στα πρώτα του χρόνια. Το 1964 έγινε ενεργός χριστιανός και η πίστη του έγινε σημαντική πτυχή της ζωής του. Η δημόσια εικόνα του ως χριστιανού επηρέασε την καριέρα του με διάφορους τρόπους. Αρχικά, πίστευε ότι έπρεπε να εγκαταλείψει το ροκ εντ ρολ. Ο Ρίτσαρντ σκόπευε στην αρχή να να γίνει δάσκαλος, αλλά χριστιανοί φίλοι τον συμβούλεψαν να μην εγκαταλείψει την καριέρα του μόνο και μόνο επειδή είχε γίνει ενεργός χριστιανός. Αμέσως μετά, ο Ρίτσαρντ επανεμφανίστηκε, παίζοντας με χριστιανικές μπάντες και ηχογραφώντας χριστιανικά τραγούδια. Εξακολουθούσε να ηχογραφεί κοσμικά τραγούδια με τους Shadows, αλλά αφιέρωνε πολύ χρόνο του στις χριστιανικές του δουλειές, όπως και στις εμφανίσεις του στις σταυροφορίες του ευαγγελιστή Μπίλι Γκράχαμ. Καθώς ο χρόνος προχωρούσε, ο Ρίτσαρντ ισορρόπησε ανάμεσα στην πίστη και τη δουλειά του, παραμένοντας ένας από τους πιο δημοφιλείς τραγουδιστές στη Βρετανία καθώς και ένας από τους πιο γνωστούς χριστιανούς της.

Η Νο. 12 επιτυχία του Ρίτσαρντ το 1965 στο Ηνωμένο Βασίλειο "On My Word" τερμάτισε μια σειρά από 23 συνεχόμενες κορυφαίες δέκα επιτυχίες στο Ηνωμένο Βασίλειο που, μέχρι σήμερα, είναι εξακολουθεί να αποτελεί ρεκόρ διαδοχικών δέκα κορυφαίων επιτυχιών στο Ηνωμένο Βασίλειο για σόλο άνδρα καλλιτέχνη.[15] Ο Ρίτσαρντ συνέχισε να έχει διεθνείς επιτυχία με κομμάτια όπως το "The Day I Met Marie" του 1967, το οποίο έφτασε στο Νο. 10 στο βρετανικό σινγκλ τσαρτ και στο Νο. 5 στα τσαρτ της Αυστραλίας.

Ο Ρίτσαρντ έπαιξε στην ταινία Two a Penny του 1967, που κυκλοφόρησε από τη World Wide Pictures του Μπίλι Γκράχαμ,[34] όπου υποδυόταν έναν νεαρό που εμπλέκεται σε διακίνηση ναρκωτικών. Κυκλοφόρησε το ζωντανό άλμπουμ Cliff in Japan το 1967.

Το 1968, ο Ρίτσαρντ συμμετείχε για το Ηνωμένο Βασίλειο στον Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision με το τραγούδι "Congratulations", έχασε, ωστόσο, για έναν βαθμό από το "La La La" της Ισπανίας. Σύμφωνα με το The Eurovision Song Contest—The Official History ο Ρίτσαρντ κλειδώθηκε στην τουαλέτα για να αποφύγει το άγχος της ψηφοφορίας.[35] Τον Μάιο του 2008, ένα ρεπορτάζ του Reuters ισχυρίστηκε ότι η ψηφοφορία στον διαγωνισμό είχε διαβρωθεί από τον Ισπανό δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, για να διασφαλιστεί ότι θα κερδίσει η ισπανική συμμετοχή, επιτρέποντας στη χώρα να φιλοξενήσςι τον διαγωνισμό το επόμενο έτος (1969). Υποστηρίχθηκε ότι στελέχη της ισπανικής τηλεόρασης TVE προσφέρθηκαν να αγοράσουν εκπομπές με αντάλλαγμα ψήφους, καθώς και συμβόλαια αγνώστων καλλιτεχνών.[36][37] Η ιστορία καλύφθηκε ευρέως και παρουσιάστηκε στο Channel 4 News του Ηνωμένου Βασιλείου στις 7 Μαΐου 2008.[38] Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αποδείχθηκαν αναληθείς καθώς επρόκειτο για ευρέως επαναλαμβανόμενη φήμη που υποκινήθηκε από το TVE.[39] Παρόλα αυτά, το "Congratulations" γνώρισε τεράστια επιτυχία σε όλη την Ευρώπη και την Αυστραλία, και έφτασε στο Νο. 1 τον Απρίλιο του 1968.

 
Πορτρέτο του Ρίτσαρντ του Άλαν Γουόρεν (1973)

Μετά τη διάλυση των Shadows το 1968, ο Ρίτσαρντ συνέχισε να ηχογραφεί. Κατά τη δεκαετία του 1970, έλαβε μέρος σε πολλές τηλεοπτικές εκπομπές και απέκτησε τη δική του εκπομπή, με τίτλο It's Cliff Richard, που προβαλλόταν από το 1970 έως το 1976. Πρωταγωνιστούσαν οι Ολίβια Νιούτον Τζον, Χανκ Μάρβιν και Ούνα Σταμπς. Το 1972, ο Ρίτσαρντ γύρισε μια μικρού μήκους κωμική ταινία στο BBC με την ονομασία The Case. Στη συνέχεια, κυκλοφόρησε ένα διπλό ζωντανό άλμπουμ, το Cliff Live in Japan το 1972, στην οποία συμμετείχε και η Νιούτον Τζον.

Ο τελευταίος του ρόλος στη μεγάλη οθόνη μέχρι σήμερα ήταν το 1973, όταν πρωταγωνίστησε στην ταινία Take Me High.

Το 1973, ήταν και πάλι η βρετανική συμμετοχή Eurovision με το "Power to All Our Friends". Το τραγούδι βγήκε τρίτο, πολύ πίσω από το "Tu Te Reconnaîtras" του Λουξεμβούργου και το "Eres Tú" της Ισπανίας. Αυτήν τη φορά, ο Ρίτσαρντ πήρε βάλιουμ για να καλμάρει τα νεύρα του και ο μάνατζέρ του παραλίγο να μην καταφέρει να τον ξυπνήσει για να πάει στον διαγωνισμό.[35] Ο Ρίτσαρντ παρουσίασε επίσης η μετάδοση των προκριματικών για τον Διαγωνισμό Τραγουδιού Eurovision από το BBC με τίτλο A Song for Europe το 1970, το 1971 και το 1972.

Το 1975, κυκλοφόρησε το σινγκλ "Honky Tonk Angel". Μόλις του ενημέρωσαν ότι ο τίτλος του τραγουδιού σήμαινε πόρνη στην αργκό των νότιων ΗΠΑ, ο τρομοκρατημένος Ρίτσαρντ έδωσε εντολή στην EMI να το αποσύρει και αρνήθηκε να το προωθήσει παρά το ότι γύρισε βίντεο για αυτό. Η EMI συμφώνησε στο αίτημά του παρόλο που το σινγκλ αναμενόταν να πουλήσει καλά. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν περίπου 1.000 αντίτυπα σε βινύλιο.

1976–1994: Αναγέννηση

Επεξεργασία

Το 1976, αποφασίστηκε ένα εκ νέου λανσάρισμα του Ρίτσαρντ ως καλλιτέχνη της ροκ. Εκείνη τη χρονιά, βγήκε το άλμπουμ ορόσημο I'm Nearly Famous, το οποίο περιελάμβανε το επιτυχημένο αλλά αμφιλεγόμενο κομμάτι "Devil Woman", το οποίο έγινε η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Ρίτσαρντ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην κριτική του νέου άλμπουμ στο Melody Maker, αναγγέλθηκε η αναγέννηση του Ρίτσαρντ.[40] Οι θαυμαστές του κατενθουσιάστηκαν με αυτήν την αναβίωση. Πολλά μουσικά ονόματα όπως ο Τζίμι Πέιτζ, ο Έρικ Κλάπτον και ο Έλτον Τζον εμφανίστηκαν με κονκάρδες I'm Nearly Famous, ευχαριστημένοι που το παιδικό τους είδωλο επέστρεφε στο πιο βαρύ ροκ, από το οποίο είχε ξεκινήσει την καριέρα του.

Παρ' όλα αυτά, ο Ρίτσαρντ συνέχισε να κυκλοφορεί άλμπουμ με περιεχόμενο σύγχρονης χριστιανικής μουσικής παράλληλα με τα ροκ και ποπ άλμπουμ του. Στις 31 Δεκεμβρίου 1976, ερμήνευσε το τελευταίο του σινγκλ με τίτλο "Hey, Mr. Dream Maker" στο A Jubilee of Music του BBC One, μια εκπομπή βρετανικής ποπ μουσικής για το επικείμενο Αργυρό Ιωβηλαίο της Ελισάβετ Β΄.

Το 1979, ο Ρίτσαρντ συνεργάστηκε άλλη μια φορά με τον παραγωγό Μπρους Γουέλτς για το σινγκλ της ποπ επιτυχίας "We Don't Talk Anymore", το οποίο έφτασε στο Νο. 1 στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο Νο. 7 στις ΗΠΑ. Ο Μπράιαν Φέρι πρόσθεσε φωνητικά στο τραγούδι. Ο δίσκος έκανε τον Ρίτσαρντ τον πρώτο ηθοποιό που έφτασε στο τοπ 40 των Hot 100 τη δεκαετία του 1980, ο οποίος ήταν εκεί και τις προηγούμενες τρεις προηγούμενες δεκαετίες. Το τραγούδι προστέθηκε γρήγορα στο τέλος του τελευταίου του άλμπουμ Rock 'n' Roll Juvenile, το οποίο μετονομάστηκε We Don't Talk Anymore για την κυκλοφορία του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήταν η πρώτη του φορά στην κορυφή του σινγκλ τσαρτ του Ηνωμένου Βασιλείου σε περισσότερα από δέκα χρόνια, και το τραγούδι θα γινόταν το σινγκλ του με τις μεγαλύτερες πωλήσεις παγκοσμίως, πουλώντας σχεδόν πέντε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.[41] Αργότερα, το 1979, ο Ρίτσαρντ εμφανίστηκε με την Κέιτ Μπους στον εορτασμό της 75ης επετείου της Συμφωνικής Ορχήστρας του Λονδίνου στο Ρόγιαλ Άλμπερτ Χολ.[42]

Με το "We Don't Talk Anymore" το 1979, ο Ρίτσαρντ άρχισε επιτέλους να χαίρει μεγάλης επιτυχίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1980, το "Carrie" μπήκε στο top 40 των ΗΠΑ και ακολούθησε το "Dreamin" που έφτασε στο Νο. 10. Το ντουέτο του "Suddenly" το 1980 με την Ολίβια Νιούτον Τζον από την ταινία Xanadu έφτασε στο Νο. 20, ακολουθούμενο από το " A Little in Love " (Νο. 17) και το "Daddy's Home" (Νο. 23) το 1981. Μετά από πολλά χρόνια περιορισμένης επιτυχίας στις ΗΠΑ, τρία σινγκλ του μπήκαν ταυτόχρονα στο τελευταίο Hot 100 του 1980 ("A Little in Love", "Dreamin" και "Suddenly"). Τα βίντεο για τα "We Don't Talk Anymore", "A Little in Love" και "Dreamin'" ήταν από τα πρώτα που παίχτηκαν από το MTV κατά την έναρξή του, το 1981.

Στο μεταξύ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το "Carrie" έφτασε στο Νο. 4 και το "Dreamin'" έφτασε στο Νο. 8. Σε μια αναδρομική κριτική του "Carrie", το "Carrie" χαρακτηρίστηκε ως "μια από τις πιο συναρπαστικές ηχογραφήσεις του Κλιφ Ρίτσαρντ".[43]

Το 1980, ο Ρίτσαρντ άλλαξε επίσημα το όνομά του από Χάρι Ρότζερ Γουέμπ σε Κλιφ Ρίτσαρντ. Παράλληλα, έλαβε, από τη βασίλισσα, τον τίτλο του Αξιωματικού του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για υπηρεσίες στη μουσική και τη φιλανθρωπία.[44]

Το 1981, το σινγκλ "Wired for Sound" έφτασε στο Νο. 4 στο Ηνωμένο Βασίλειο και έγινε επίσης η μεγαλύτερη επιτυχία του Ρίτσαρντ στην Αυστραλία από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Στο τέλος της χρονιάς, το "Daddy's Home" έφτασε στο Νο. 2 στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το 1986, ο Ρίτσαρντ έφτασε στο Νο. 1 συνεργαζόμενος με τους Young Ones για να ηχογραφήσει ξανά τη μεγάλη επιτυχία του "Living Doll" για τη φιλανθρωπική οργάνωση Comic Relief. Μαζί με το τραγούδι, η ηχογράφηση περιείχε κωμικούς διαλόγους μεταξύ του Ρίτσαρντ και των Young Ones.

Τον Αύγουστο του 1986, ο Ρίτσαρντ ενεπλάκη σε ατύχημα πέντε αυτοκινήτων εν μέσω καταρρακτώδους βροχής στον αυτοκινητόδρομο Μ4 στο Δυτικό Λονδίνο.Ο Ρίτσαρντ τραυμάτισε τη μέση του στο ατύχημα, αλλά όχι σοβαρά. Η αστυνομία κάλεσε ταξί από τον τόπο του ατυχήματος, ώστε να μπορέσει να παίξει εκείνο το βράδυ στο μιούζικαλ "Time". Μετά την παράσταση, ο Ρίτσαρντ είπε: «Είμαι τυχερός που είμαι εδώ». Είπε ότι η ζώνη ασφαλείας του του είχε σώσει τη ζωή.[45]

Τον Οκτώβριο του 1986, το "All I Ask of You", ένα ντουέτο που ηχογράφησε ο Ρίτσαρντ με τη Σάρα Μπράιτμαν από το μιούζικαλ του Άντριου Λόυντ Βέμπερ Το φάντασμα της όπερας έφτασε στο Νο. 3 στο βρετανικό σινγκλ τσαρτ.[46] Το 1987 κυκλοφόρησε το άλμπουμ του Always Guaranteed, το οποίο έγινε το άλμπουμ του με τις μεγαλύτερες πωλήσεις με ολοκαίνουργιο υλικό, και περιλάμβανε τα δύο κορυφαία "My Pretty One" και "Some People".

Ο Ρίτσαρντ ολοκλήρωσε την τριακοστή του χρονιά στη μουσική με ένα χριστουγεννιάτικο Νο. 1 σινγκλ στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1988 με το "Mistletoe and Wine", ενώ ταυτόχρονα κατείχε την Νο. 1 θέση στα άλμπουμ και βίντεο τσαρτ με το Private Collection, μια συλλογή των μεγαλύτερών του επιτυχιών από το 1979 έως το 1988. Το "Mistletoe and Wine" ήταν το 99ο σινγκλ του Ρίτσαρντ στο Ηνωμένο Βασίλειο που παρέμεινε τέσσερις εβδομάδες στην κορυφή. Ήταν επίσης το σινγκλ με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο του 1988, με 750.000 αντίτυπα.[47] Το άλμπουμ έγινε τέσσερις φορές πλατινένιο.[48][49]

Τον Μάιο του 1989, ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε το 100ό σινγκλ του, με τίτλο "The Best of Me", και έγινε ο πρώτος Βρετανός καλλιτέχνης που το πέτυχε αυτό.[50] Το σινγκλ έφτασε στο Νο. 2 στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Επίσης το 1989, ο Ρίτσαρντ έλαβε το Outstanding Contribution award.[51] Τον Ιούνιο, γέμισε το Στάδιο Γουέμπλεϊ του Λονδίνου για δύο νύχτες για μία συναυλίαμε τίτλο "The Event" μπροστά σε ένα κοινό 144.000 ατόμων.[52]

Στις 30 Ιουνίου 1990, ο Ρίτσαρντ εμφανίστηκε μπροστά σε περίπου 120.000 άτομα στο Νέμπγουορθ Παρκ της Αγγλίας ως μέρος μιας σειράς συναυλιών όπου συμμετείχαν επίσης οι Πολ ΜακΚάρτνεϊ, Φιλ Κόλινς, Έλτον Τζον και Tears for Fears. Η φιλανθρωπία συναυλία μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο και βοήθησε να συγκεντρωθούν $10,5 εκατομμύρια για παιδιά με ειδικές ανάγκες και νέους μουσικούς.[53][54]

Την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησε ένα ζωντανό άλμπουμ με τίτλο From a Distance: The Event με τα σημαντικότερα στιγμιότυπα του «The Event» της προηγούμενης χρονιάς και έβγαλε δύο ζωντανά κομμάτια ως σινγκλ, τα "Silhouettes" (Νο. 10 στο Ηνωμένο Βασίλειο) και το "From a Distance" (Νο. 11). Ωστόσο, με το χριστουγεννιάτικο σινγκλ "Sviour's Day" ο Ρίτσαρντ σημείωσε το 13ο Νο. 1 σινγκλ του στο Ηνωμένο Βασίλειο και την 100ή επιτυχία του στο top 40.[55] Το άλμπουμ έγινε διπλά πλατινένιο.[48]

Μετά την επιτυχία των πρόσφατων χριστουγεννιάτικων σινγκλ, ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε το πρώτο του χριστουγεννιάτικο άλμπουμ με τίτλο Together with Cliff Richard το 1991, αλλά η προσπάθειά του για χριστουγεννιάτικο Νο. 1 στο Ηνωμένο Βασίλειο με το "We Should Be Together" ήταν ανεπιτυχής (έφτασε μέχρι το Νο. 10). Το 1992 κυκλοφόρησε το "I Still Believe in You" (Νο. 7) ως χριστουγεννιάτικο σινγκλ, ενώ το 1993 κυκλοφόρησε το πρώτο νέο στούντιο άλμπουμ του μέσα σε περισσότερα από τρία χρόνια. Με τίτλο απλώς The Album, έκανε το ντεμπούτο του στο Νο. 1 στο βρετανικό άλμπουμ τσαρτ. Το "Peace in Our Time" (Νο. 8) ήταν το δεύτερο σινγκλ, ακολουθούμενο από το "Human Work of Art" (Νο. 24) και το "Healing Love" (Νο. 19) για τα Χριστούγεννα. Το 1994, κυκλοφόρησε η συλλογή The Hit List. Εντωμεταξύ, ο Ρίτσαρντ προσπαθούσε να ανεβάσει το μιούζικαλ Heathcliff.

Με τη διαδοχή επιτυχημένων τραγουδιών και άλμπουμ του Ρίτσαρντ από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980, που ακολούθησε μια άλλη δυνατή πορεία στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η ισχυρή βάση των θαυμαστών του είχε αποκατασταθεί και ο Ρίτσαρντ παρέμεινε ένας από τους πιο γνωστούς μουσικούς καλλιτέχνες στη χώρα. Κατά τη δεκαετία του 1980 ηχογράφησε με τους Ολίβια Νιούτον Τζον, Έλτον Τζον, Στίβι Γουόντερ, Φιλ Έβερλι, Τζάνετ Τζάκσον, Σίλα Γουόλε και Βαν Μόρισον. Εντωμεταξύ, επανασχηματίστηκαν οι Shadows (αλλά ξαναχώρισαν). έκαναν μόνοι τους ηχογραφήσεις, αλλά επανενώθηκαν και με τον Ρίτσαρντ το 1978, το 1984 και το 1989-90.

1995–2007: Ιππότης

Επεξεργασία

Στις 17 Ιουνίου 1995, ο Ρίτσαρντ χρίστηκε ιππότης, και έγινε ο πρώτος ροκ σταρ που τιμήθηκε τόσο πολύ.[56] Το 1996, τραγούδησε στο κοινό του γηπέδου Γουίμπλεντον κατά τη διάρκεια μιας καθυστέρηση λόγω βροχής όταν του ζητήθηκε από τους παράγοντες του γηπέδου να διασκεδάσει τον κόσμο.[57][58] Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο Ρίτσαρντ και ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της EMI UK Κλάιβ Μπλακ ίδρυσαν τη δισκογραφική εταιρεία Blacknight. Το 1998, ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε ένα χορευτικό ρεμίξ του επερχόμενου σινγκλ του "Can't Keep This Feeling In" χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Blacknight, για να δείξει ότι τα ραδιόφωνα αρνούνταν να παίξουν τη μουσική του. Το σινγκλ εμφανίστηκε σε πλέι λιστ μέχρι να αποκαλυφθεί ο αληθινός καλλιτέχνης.[59][60] Στη συνέχεια, ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε το σινγκλ με το όνομά του ως το βασικό σινγκλ για το άλμπουμ του Real as I Wanna Be, με το καθένα να φτάνει στο Νο. 10 στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το 1999, προέκυψε και πάλι διαμάχη σχετικά με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που αρνούνταν να παίξουν τη μουσική του, όταν η EMI, η πρώην δισκογραφική εταιρεία του Ρίτσαρντ από το 1958, αρνήθηκε να κυκλοφορήσει το τραγούδι του "The Millennium Prayer", κρίνοντας ότι δεν είχε εμπορικές δυνατότητες.[61] Ο Ρίτσαρντ το πήγε σε μια ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία, την Papillon, η οποία κυκλοφόρησε τη φιλανθρωπική ηχογράφηση. Το σινγκλ έμεινε στην κορυφή του βρετανικού τσαρτ για τρεις εβδομάδες, και έγινε το δέκατο τέταρτο και, μέχρι το 2023, το πιο πρόσφατο Νο.1 σινγκλ του.[62][63]

Το επόμενο άλμπουμ του Ρίτσαρντ το 2001 ήταν το Wanted, ένας δίσκος με διασκευές, ακολουθούμενος το Cliff at Christmas, με νέες και παλαιότερες ηχογραφήσεις, συμπεριλαμβανομένου του σινγκλ "Santa's List", το οποίο έφτασε στο Νο. 5 το 2003.[64][65] Ο Ρίτσαρντ πήγε στο Νάσβιλ του Τενεσί για το επόμενο άλμπουμ του το 2004. Το Something's Goin' On.

Στις 14 Ιουνίου 2004, ο Ρίτσαρντ βγήκε με στους Shadows στη σκηνή στο Palladium του Λονδίνου. Οι Shadows αποφάσισαν να ξανασχηματιστούν για άλλη μια περιοδεία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, δεν επρόκειτο να ήταν η τελευταία τους περιοδεία μαζί, καθώς θα ξανάκαναν μία τελική περιοδεία πέντε χρόνια αργότερα, το 2009.

Το Two's Company, ένα άλμπουμ με ντουέτα που κυκλοφόρησε το 2006, ήταν άλλη μια επιτυχία στο τοπ 10 για τον Ρίτσαρντ και περιλάμβανε πρόσφατα ηχογραφημένο υλικό με τους Μπράιαν Μέι, Ντιον Γόργουικ, Αν Μάρεϊ, Μπάρι Γκιμπ και Ντάνιελ Ο'Ντόνελ, καθώς και μερικά ηχογραφημένα ντουέτα με καλλιτέχνες όπως Φιλ Έβερλι, Έλτον Τζον και Ολίβια Νιούτον Τζον.

Ένα άλλο άλμπουμ συλλογής το Love... The Album κυκλοφόρησε στις 12 Νοεμβρίου 2007. Όπως το Two's Company, περιλαμβάνει υλικό που κυκλοφόρησε τόσο στο παρελθόν όσο και πρόσφατα ηχογραφημένα τραγούδια, όπως "Waiting for a Girl Like You", "When You Say Nothing at All", "All Out of Love", "If You're Not the One» και "When I Need You".[66]

2008–σήμερα: 50ή επέτειος και επανένωση με τους Shadows

Επεξεργασία
 
Από δεξιά προς τα αριστερά: Μπρους Γουέλτς, Ρίτσαρντ, Μπράιαν Μπένετ και Χανκ Μάρβιν, 2009

Το 2008, την 51η χρονιά του Ρίτσαρντ στη μουσική βιομηχανία κυκλοφόρησε το πακέτο με οκτώ CD And They Said It Wouldn't Last (My 50 Years in Music).[67] Τον Σεπτέμβριο, κυκλοφόρησε ένα σινγκλ που γιορτάζει τα 50 χρόνια του στην ποπ μουσική, με τίτλο "Thank You for a Lifetime". Στις 14 Σεπτεμβρίου 2008 έφτασε στο Νο. 3 στα βρετανικά μουσικά τσαρτ.

Στις 11 Νοεμβρίου 2008, ο επίσημος ιστότοπος του Ρίτσαρντ ανακοίνωσε ότι οι Cliff and the Shadows θα επανενωθούν για να γιορτάσουν την 50η επέτειό τους στη μουσική βιομηχανία. Έναν μήνα αργότερα εμφανίστηκαν στο Royal Variety Performance. Το 2009, οι Cliff and the Shadows ολοκλήρωσαν τη συνεργασία τους με την περιοδεία συναυλιών Golden Anniversary στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ένα νέο άλμπουμ, με τίτλο Reunited, από τους Richard and the Shadows κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2009. Το άλμπουμ έφτασε στο Νο. 6 των βρετανικών charts την πρώτη του εβδομάδα και ανέβηκε μέχρι το Νο. 4. Η περιοδεία επανασύνδεσης συνεχίστηκε στην Ευρώπη το 2010. Τον Ιούνιο του 2009, αναφέρθηκε από τα Sound Kitchen Studios στο Νάσβιλ ότι ο Ρίτσαρντ επρόκειτο να επιστρέψει εκεί σύντομα για να ηχογραφήσει ένα νέο άλμπουμ με πρωτότυπες ηχογραφήσεις τραγουδιών τζαζ.[68] Επρόκειτο να ηχογραφήσει δεκατέσσερα κομμάτια σε μια εβδομάδα.

 
Ο Ρίτσαρντ στο State Theatre του Σίδνεϊ το 2013

Ο Ρίτσαρντ ερμήνευσε το "Congratulations" στους εορτασμούς των 70ών γενεθλίων της βασίλισσας Μαργαρίτας Β΄ στη Δανία στις 13 Απριλίου 2010. Στις 14 Οκτωβρίου 2010, ο Ρίτσαρντ γιόρτασε τα 70ά γενέθλιά του με μια σειρά από έξι συναυλίες στο Ρόγιαλ Άλμπερτ Χολ του Λονδίνου. Για να συνοδεύσει τις συναυλίες, κυκλοφόρησε στις 11 Οκτωβρίου ένα νέο άλμπουμ με διασκευές σουίνγκ, με τίτλο Bold as Brass. Το επίσημο πάρτι για τον εορτασμό των 70ών γενεθλίων του Ρίτσαρντ πραγματοποιήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2010.

Μετά από μια εβδομάδα προώθησης, ο Ρίτσαρντ πήγε για πρόβα για τις συναυλίες German Night of the Proms στο Βέλγιο στα τέλη Οκτωβρίου. Έκανε μια εμφάνιση-έκπληξη στη συναυλία Night of the Proms της Αμβέρσας την Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2010 και τραγούδησε το "We Don't Talk Anymore" μπροστά στους έκπληκτους 20.000 θεατές του Sportpaleis Antwerp που αντέδρασαν έντονα. Συνολικά, περιόδευσε σε 12 γερμανικές πόλεις τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2010, κατά τη διάρκεια των συναυλιών Night of the Proms. Τις συνολικά 18 συναυλίες παρακολούθησαν πάνω από 300.000 θαυμαστές. Ο Ρίτσαρντ ερμήνευσε μια επιλογή από επιτυχίες και κομμάτια από το άλμπουμ Bold As Brass. Τον Νοέμβριο του 2010, πέτυχε το τρίτο συνεχόμενο Νο. 1 μουσικό DVD του Ηνωμένου Βασιλείου μέσα σε τρία χρόνια με την κυκλοφορία DVD του Bold as Brass.

 
Ο Ρίτσαρντ το 2017

Τον Οκτώβριο του 2011, ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε το άλμπουμ του Soulicious, το οποίο περιείχε ντουέτα με Αμερικανούς τραγουδιστές της σόουλ, συμπεριλαμβανομένων των Πέρσι Σλετζ και Ρομπέρτα Φλακ.[69] Η παραγωγή του άλμπουμ υποστηρίχθηκε από μια σύντομη περιοδεία στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ήταν μεταξύ των ερμηνευτών στη συναυλία του Αδαμάντινου Ιωβηλαίου της Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου που πραγματοποιήθηκε έξω από τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ τον Ιούνιο του 2012.[70] Στις 30 Ιουνίου 2012, ο Ρίτσαρντ βοήθησε να μεταφερθεί η ολυμπιακή φλόγα από το Ντέρμπι στο Μπέρμιγχαμ ως μέρος της λαμπαδηδρομίας για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο. Ο Ρίτσαρντ είπε ότι η πορεία του με την ολυμπιακή δάδα ήταν μια από τις 10 καλύτερες αναμνήσεις του.[71]

Ο Ρίτσαρντ συμμετείχε σε μια εκστρατεία για την επέκταση των πνευματικών δικαιωμάτων σε ηχογραφήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο από 50 σε 95 χρόνια και την επέκταση του αριθμού των ετών κατά τα οποία ένας μουσικός μπορεί να λαμβάνει δικαιώματα. Η εκστρατεία ήταν αρχικά ανεπιτυχής και τα πνευματικά δικαιώματα του Ηνωμένου Βασιλείου σε πολλές από τις πρώτες ηχογραφήσεις του Ρίτσαρντ έληξαν το 2008.[72] Το 2013, μετά από μια άλλη εκστρατεία, τα πνευματικά δικαιώματα στις ηχογραφήσεις επεκτάθηκαν στα 70 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία για έργα που εξακολουθούσαν να καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα σε εκείνο το σημείο. Αυτό σημαίνει ότι οι ηχογραφήσεις του Ρίτσαρντ μεταξύ 1958 και 1962 είναι εκτός πνευματικών δικαιωμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά εκείνες του 1963 θα έχουν πνευματικά δικαιώματα μέχρι το 2034.[73] Τον Νοέμβριο του 2013, ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε το 100ό άλμπουμ της καριέρας του, το The Fabulous Rock 'n' Roll Songbook. Μέχρι τότε, είχε κυκλοφορήσει 47 στούντιο άλμπουμ, 35 συλλογές, 11 ζωντανά άλμπουμ και 7 σάουντρακ ταινιών.[74]

Ο Ρίτσαρντ επρόκειτο να παίξει πριν από τον Morrissey σε μια ζωντανή συναυλία στο Barclays Center της Νέας Υόρκης χωρητικότητας 19.000 ατόμων στις 21 Ιουνίου 2014 .[75][76] Ο Morrissey είπε ότι ήταν «τιμή του και ήταν ενθουσιασμένος» που είχε τον Ρίτσαρντ στο πρόγραμμα.[77] Στις 16 Ιουνίου 2014 αναφέρθηκε ότι ο Morrissey ακύρωσε τη συναυλία αφού κατέρρευσε από «υψηλό πυρετό». Ο Ρίτσαρντ ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιούσε δωρεάν συναυλία στη Νέα Υόρκη το ίδιο βράδυ που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί η ακυρωμένη συναυλία.[78]

Τον Οκτώβριο του 2015, ο Ρίτσαρντ έκανε περιοδεία για τον εορτασμό των 75ων γενεθλίων του. Ανέβηκε στη σκηνή σε επτά πόλεις του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένων έξι βραδιών στο Ρόγιαλ Άλμπερτ Χολ του Λονδίνου, όπου έχει εμφανιστεί σε περισσότερες από 100 εμφανίσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας του.[79][80] Η περιοδεία του το 2015 έλαβε θετικές κριτικές από την εφημερίδαThe Guardian.[81]

 
Ο Ρίτσαρντ το 2021

Τον Αύγουστο του 2018 ο Ρίτσαρντ ανακοίνωσε την κυκλοφορία του άλμπουμ Rise Up με νέο υλικό. Το πρώτο σινγκλ του άλμπουμ, "Rise Up", κυκλοφόρησε σε μορφή βινυλίου και έφτασε στο Νο. 1 στο βρετανικό Vinyl Singles Chart τον Οκτώβριο του 2018.[82] Έκανε ένα ντουέτο με την Ουαλή τραγουδίστρια Μπόνι Τάιλερ στο "Taking Control" που εμφανίστηκε στο στούντιο άλμπουμ της του 2019, Between the Earth and the Stars. Το 2020 ο Ρίτσαρντ κυκλοφόρησε το άλμπουμ Music... The Air That I Breathe. Στις 4 Ιουλίου 2022, ο Ρίτσαρντ τραγούδησε την επιτυχία του 1963 "Summer Holiday" στο τουρνουά του Γουίμπλεντον 2022, ως μέρος του Εορτασμού της Εκατονταετηρίδας του.[83]

Επικρίσεις

Επεξεργασία

Ο Ρίτσαρντ έχει διαμαρτυρηθεί ανοιχτά για την έλλειψη εμπορικής υποστήριξης από ραδιοφωνικούς σταθμούς και δισκογραφικές εταιρείες. Μίλησε για αυτό στο The Alan Titchmarsh Show στο ITV τον Δεκέμβριο του 2007, επισημαίνοντας ότι ενώ οι νέες μπάντες χρειάζονταν χρόνο στον αέρα για την προώθηση και τις πωλήσεις, παλαιότεροι καλλιτέχνες όπως ο ίδιος βασίζονταν επίσης στον ραδιοφωνικό χρόνο για τους ίδιους λόγους. Σημείωσε επίσης ότι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί της δεκαετίας του 1980 όντως έπαιζαν τους δίσκους του και ότι αυτό συνέβαλε κατά κάποιο τρόπο στις πωλήσεις. Στο ντοκιμαντέρ του BBC Radio 2 Cliff – Take Another Look, επεσήμανε ότι πολλά ντοκιμαντέρ που χαρτογραφούν την ιστορία της βρετανικής μουσικής παραλείπουν να αναφέρουν τον ίδιο (ή τους Shadows).[84]

Το 1998, ο τότε παρουσιαστής της εκπομπής πρωινού στο Virgin Radio, ορκίστηκε ότι δεν θα ξαναπαίξει ποτέ δίσκο του Ρίτσαρντ, δηλώνοντας ότι ήταν "πολύ μεγάλος".[85][86] Τον Ιούνιο του 2004, ο Βρετανός DJ Τόνι Μπλάκμπερν απολύθηκε από τη δουλειά του στο ραδιόφωνο Classic Gold Digital επειδή έπαιζε δίσκους του Ρίτσαρντ ενάντια στην πολιτική του σταθμού.[87]

Το 2011, ο ψηφιακός σταθμός Absolute Radio '60, αφιερωμένος στην αναπαραγωγή ποπ μουσικής από τη δεκαετία του 1960, ανακοίνωσε ότι δεν θα έπαιζε κανέναν από δίσκου του Ρίτσαρντ. Ο DJ Πιτ Μίτσελ είπε: «Οι διαχρονικοί καλλιτέχνες της δεκαετίας που παραμένουν επίκαιροι σήμερα είναι οι Beatles, οι Stones, Doors και οι Who, όχι ο σερ Κλιφ». Ο Ρίτσαρντ απάντησε λέγοντας: «Λένε ψέματα στον εαυτό τους και, το πιο σημαντικό, λένε ψέματα στο κοινό».[88]

Ο Ρίτσαρντ μίλησε για τον εκνευρισμό του για άλλους σταρ που επέρονται μετά τη λήψη ναρκωτικών.[89] Το 2009, ο Ρίτσαρντ είπε ότι είναι «ο πιο ριζοσπαστικός τραγουδιστής ροκ εν ρολ που έχει δει ποτέ η Βρετανία», καθώς δεν επιδόθηκε σε ναρκωτικά ούτε σε σεξουαλικές ακρότητες.[90] Είπε ότι είναι περήφανος που ποτέ δεν υιοθέτησε τον ηδονιστικό τρόπο ζωής ενός τυπικού ροκ σταρ.[91]

Ο Ρίτσαρντ εξέφρασε την ανησυχία του για τη δημόσια εικόνα της τραγουδίστριας Μάιλι Σάιρους, μετά τη διαμάχη γύρω από ένα ημίγυμνο βίντεο για το τραγούδι της "Wrecking Bal"[92] Στη δεκαετία του 1970, ο Ρίτσαρντ είπε ότι ενοχλήθηκε θεί από τις εικόνες και τον ψεύτικο τρόμο του τραγουδιστή Άλις Κούπερ.[93]

Σε ένα άρθρο για την εφημερία The Guardian το 2011, ο δημοσιογράφος Σαμ Λιθ έγραψε για την έλλειψη εμπορικής υποστήριξης του Ρίτσαρντ από ραδιοφωνικούς σταθμούς: «Ο ασυμβίβαστος Χριστιανισμός του, ο καθαρός τρόπος ζωής του και η γνώση των καρπών του πορτογαλικού οινοποιείου του τον έχουν κάνει αντικείμενο ακατανοησίας, ακόμη και γελοιοποίησης, για την ακαλλιέργητη, αλκοολική νεότερη γενιά».[94]

Τον Δεκέμβριο του 2013, ο Ρίτσαρντ είπε ότι ένιωθε ότι δύο από τα σινγκλ του, το "Mistletoe and Wine" και το "The Millennium Prayer", είχαν προκαλέσει αρνητική αντίδραση εναντίον του. Είπε: "Ο ραδιοφωνικός χρόνος είναι ζωτικής σημασίας για τα σινγκλ. Ο μόνος τρόπος για να έχω δίκαιο ανταγωνισμό είναι αν οι δίσκοι βγαίνουν στο ραδιόφωνο. Υπάρχει ηλικιακή διάκριση στη βιομηχανία του ραδιοφώνου. Αν μου ζητήσετε να ηχογραφήσω ένα νέο τραγούδι, δεν είμαι σίγουρος ότι θα λάβει την υποστήριξη που χρειάζεται".[95]

Ο συγγραφέας και κριτικός της ροκ μουσικής Τόνι Πάρσονς είπε: «Αν δεν σου αρέσει τουλάχιστον μέρος του Κλιφ Ρίτσαρντ, τότε δεν σου αρέσει η ποπ μουσική».[96] Ο Στινγκ επίσης υπερασπίστηκε τον Ρίτσαρντ, δηλώνοντας: «Ο Κλιφ Ρίτσαρντ είναι κατά τη γνώμη μου ένας από τους καλύτερους τραγουδιστές της Βρετανίας τεχνικά και συγκινησιακά».[97]

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία

Ο πατέρας του Ρίτσαρντ, Ρότζερ Γουέμπ, πέθανε το 1961, σε ηλικία 56 ετών, και αυτό είχε μεγάλη επίδραση στον Ρίτσαρντ. Αργότερα είπε: «Ο πατέρας μου πέθανε πολύ νέος. Έχασε τα καλύτερα κομμάτια της καριέρας μου. Όταν ο πατέρας μου ήταν άρρωστος, ήμασταν πολύ κοντά».[98] Η μητέρα του Ρίτσαρντ, Ντόροθι, πέθανε τον Οκτώβριο του 2007, σε ηλικία 87 ετών, μετά από μια δεκαετία με Αλτσχάιμερ. Σε συνέντευξή του το 2006, μίλησε για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν ο ίδιος και οι αδερφές του με την κατάσταση της μητέρας τους.[99]

Ο Ρίτσαρντ είναι ισόβιος εργένης.[100] Σε μια επιστολή τριών σελίδων που γράφτηκε τον Οκτώβριο του 1961 στην «πρώτη του σοβαρή κοπέλα»,[101] την Αυστραλή χορεύτρια Ντίλια Γουίκς, που δημοσιοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2010 μετά τον θάνατό της από καρκίνο, ο Ρίτσαρντ έγραψε: «Όντας ποπ τραγουδιστής πρέπει να εγκαταλείψω ένα ανεκτίμητο πράγμα – το δικαίωμα σε οποιαδήποτε μόνιμη σχέση με οποιοδήποτε ιδιαίτερο κορίτσι".[100] Το ζευγάρι είχε σχέση 18 μήνες.

Αφού πέθανε η Ντίλια Γουίκς το 2010, σε ηλικία 71 ετών, ο αδελφός της Γκράχαμ Γουίκς είπε ότι ήταν «συντετριμμένη» με την απόφαση του Ρίτσαρντ να τερματίσει τη σχέση τους, περιγράφοντας τον Ρίτσαρντ ως «πολύ ευχάριστο άνθρωπο».[100]

Σε ηλικία 22 ετών, ένα χρόνο μετά τη λήξη της σχέσης του με την Ντίλια Γουίκς, ο Ρίτσαρντ είχε ένα σύντομο ειδύλλιο με την ηθοποιό Ούνα Σταμπς.[96] Αργότερα στη δεκαετία του 1960, ο Ρίτσαρντ σκέφτηκε να παντρευτεί τη χορεύτρια Τζάκι Ίρβινγκ. Ο Ρίτσαρντ περιέγραψε την Ίρβινγκ ως «πανέμορφη» και λέει ότι για ένα διάστημα ήταν «αχώριστοι».[102] Η Ίρβινγκ παντρεύτηκε τον Άνταμ Φέιθ.

Στην αυτοβιογραφία του, ο Ρίτσαρντ τόνισε ότι «το σεξ δεν είναι ένα από τα πράγματα που με κινητοποιεί», αλλά έγραψε επίσης για την αποπλάνησή του από την Κάρολ Κόστα, η οποία εκείνη την εποχή ήταν η εν διαστάσει σύζυγος του Τζετ Χάρις.[102]

Στη δεκαετία του 1980, ο Ρίτσαρντ σκεφτόταν να ζητήσει σε γάμο τη Σου Μπάρκερ,[102] πρώην πρωταθλήτρια τένις του Γαλλικού Όπεν και ημιτελικό του Γουίμπλεντον.[103]

Ο Ρίτσαρντ γνώρισε την Μπάρκερ το 1982, όταν εκείνη ήταν 25 ετών. Το ειδύλλιό τους τράβηξε την προσοχή των μέσων ενημέρωσης αφού ο Ρίτσαρντ πήγε στη Δανία για να την παρακολουθήσει να παίζει σε έναν αγώνα τένις και αργότερα φωτογραφήθηκαν αγκαλιά και πιασμένοι χέρι χέρι στο Γουίμπλεντον.[104][105]

Το 1986, αφού έληξε το ειδύλλιο του Ρίτσαρντ με την Μπάρκερ και εκείνη άρχισε να βγαίνει με τον τενίστα Στίβεν Σο, ο Ρίτσαρντ είπε ότι ήταν ακόμα φίλος της Μπάρκερ.[106]

Όταν αργότερα ρωτήθηκε γιατί δεν παντρεύτηκε ποτέ, ο Ρίτσαρντ είπε: «Έχω ερωτευτεί, αλλά ο γάμος είναι μεγάλη δέσμευση και το να είσαι καλλιτέχνης καταναλώνει πολύ χρόνο».[107] Είπε ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ήταν ερωτευμένος με την τραγουδίστρια και ηθοποιό Ολίβια Νιούτον Τζον.[107]

Το 1988, ο ανιψιός του Ρίτσαρντ, Φίλιπ Χάρισον, πέρασε τους πρώτους τέσσερις μήνες της ζωής του σε νοσοκομείο παίδων με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Ο Ρίτσαρντ αργότερα βοήθησε να συγκεντρωθούν χρήματα για το νοσοκομείο στο Ανατολικό Λονδίνο και είπε ότι ο ανιψιός του «πέρασε απαίσια αλλά το νοσοκομείο του έσωσε τη ζωή».[108][109]

Αν και δεν έχει παντρευτεί ποτέ, ο Ρίτσαρντ σπάνια ζούσε μόνος. Για πολλά χρόνια, μοιραζόταν το κύριο σπίτι του με τον διευθυντή του προγράμματος φιλανθρωπίας και προώθησης, Μπιλ Λάθαμ, και τη μητέρα του.[110][111] Το 1982, ο Ρίτσαρντ τους περιέγραψε ως τη «δεύτερη οικογένειά του».[112] Η φίλη του Λάθαμ, Τζιλ, έζησε επίσης στο σπίτι μαζί τους για ένα διάστημα.[96]

Ο Ρίτσαρντ συχνά αρνείται τη συζήτηση για τα προσωπικά του και όταν ρωτήθηκε για υποδείξεις ότι μπορεί να είναι γκέι έχει δηλώσει κατηγορηματικά ότι δεν είναι. Το 1986, ο Ρίτσαρντ είπε ότι οι φήμες για την ομοφυλοφιλία του ήταν στο παρελθόν «πολύ οδυνηρές» γι' αυτόν.[106] Όταν ρωτήθηκε το 1992 αν είχε σκεφτεί ποτέ την πιθανότητα να είναι ομοφυλόφιλος, απάντησε: «Όχι».[113]

Ο Ρίτσαρντ είπε ότι η πίστη του στον Θεό δοκιμάστηκε το 1999 μετά τη δολοφονία της στενής του φίλης, της Βρετανίδας τηλεπαρουσιάστριας Τζιλ Ντάντο.[114] Ο Ρίτσαρντ είπε ότι η Ντάντο είχε πολλές αξιαγάπητες ιδιότητες και την περιέγραψε ως «πολύ γνήσιο άτομο». Για τη δολοφονία της Ντάντο είπε: «Είναι πολύ δύσκολο να το καταλάβω και το βρίσκω πολύ μπερδεμένο».[115] Παρευρέθηκε στην κηδεία της τον Μάιο του 1999 στο Σόμερσετ.[116]

Ο Richard έχει μιλήσει για τη φιλία του με τον Τζον Μακέλιν, έναν Αμερικανό πρώην ιεραπόστολο τον οποίο γνώρισε το 2001 στη Νέα Υόρκη.[117] Το 2008, ο Ρίτσαρντ είπε: «Ο Τζον περνάει πλέον τον περισσότερο χρόνο του φροντίζοντας τα ακίνητά μου, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να το κάνω εγώ. Ο Τζον και εγώ με τον καιρό έχουμε δημιουργήσει στενή φιλία. Έχει γίνει και σύντροφος, κάτι που είναι υπέροχο γιατί δεν μου αρέσει να μένω μόνος, ακόμα και τώρα».[102]

Στην αυτοβιογραφία του το 2008, ο Ρίτσαρντ έγραψε ότι οι απόψεις του για ορισμένα ζητήματα είναι λιγότερο επικριτικές από ό,τι όταν ήταν νεότερος.[118] Κάλεσε την Εκκλησία της Αγγλίας να εγκρίνει του γάμους ομοφύλων.[119]

Το 2009, τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την αυξανόμενη φιλία μεταξύ του Ρίτσαρντ και της Σίλια Μπλακ. Η Daily Telegraph ανέφερε ότι ο Ρίτσαρντ και η Μπλακ έβλεπαν μαζί ακίνητα στο Μαϊάμι και βλέπονταν τακτικά μαζί στα Μπαρμπάντος, όπου και οι δύο είχαν βίλες.[120] Μετά τον θάνατο της Μπλακ τον Αύγουστο του 2015, ο Ρίτσαρντ την περιέγραψε ως «απίστευτα προικισμένη» και «γεμάτη καρδιά».[121] Ο Ρίτσαρντ ερμήνευσε το τραγούδι "Faithful One" ως φόρο τιμής στην Μπλακ στην κηδεία της στο Λίβερπουλ.[122]

Το 2010, ο Ρίτσαρντ επιβεβαίωσε ότι δεν είναι πλέον κάτοικος Ηνωμένου Βασιλείου και ότι του είχε χορηγηθεί υπηκοότητα από τα Μπαρμπάντος. Είπε: «Είμαι επίσημα μη κάτοικος [του Ηνωμένου Βασιλείου], αν και θα είμαι πάντα Βρετανός και περήφανος για αυτό».[9] Αυτή τη στιγμή μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στα Μπαρμπάντος και την Πορτογαλία.[19]

Φιλανθρωπία

Επεξεργασία
 
Ο Ρίτσαρντ προωθεί το κρασί του στη Δανία, 2015

Από τον Μάρτιο του 1966, ο Ρίτσαρντ δίνει τουλάχιστον το ένα δέκατο του εισοδήματός του σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.[123]

Για περισσότερα από σαράντα χρόνια, ο Ρίτσαρντ ήταν υποστηρικτής του Tearfund, μιας χριστιανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης που στοχεύει στην αντιμετώπιση της φτώχειας σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Έχει κάνει επισκέψεις στο εξωτερικό για να δει τη δουλειά τους στην Ουγκάντα, το Μπαγκλαντές και τη Βραζιλία. Ο Ρίτσαρντ έχει πει: «Το να παίξουμε ρόλο στην ανακούφιση της φτώχειας είναι, όπως το βλέπω, ευθύνη όλων μας».[124]

Ο Ρίτσαρντ έχει κάνει δωρεά στο φιλανθρωπικό ίδρυμα έρευνας για την άνοια Alzheimer's Research UK. Βοήθησε στη συγκέντρωση κεφαλαίων και στην ευαισθητοποίηση για την ασθένεια μιλώντας δημόσια για την κατάσταση της μητέρας του.[99]

Ο Ρίτσαρντ έχει υποστηρίξει επίσης πολυάριθμες φιλανθρωπικές οργανώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου επί πολλά χρόνια μέσω του Cliff Richard Charitable Trust, τόσο μέσω δωρεών όσο και με προσωπικές επισκέψεις σε σχολεία, εκκλησίες, νοσοκομεία και σπίτια για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Το πάθος του Ρίτσαρντ για το τένις, το οποίο ενθάρρυνε η πρώην φίλη του, Σου Μπάρκερ, τον οδήγησε το 1991 να ιδρύσει το Ίδρυμα Τένις Cliff Richard. Η φιλανθρωπική οργάνωση έχει ενθαρρύνει χιλιάδες δημοτικά σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο να εισαγάγουν το άθλημα, με περισσότερα από 200.000 παιδιά να συμμετέχουν στις συνεδρίες τένις που περιοδεύουν στη χώρα.[89][125][126]

Δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας

Επεξεργασία

Τον Αύγουστο του 2014, ο Ρίτσαρντ ήταν ένα από τα 200 δημόσια πρόσωπα που υπέγραψαν μια επιστολή προς την εφημερίδα The Guardian που εξέφραζε την ελπίδα ότι η Σκωτία θα ψήφιζε υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο στο δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου για αυτό το θέμα.[127]

Αστυνομικές έρευνες

Επεξεργασία

Τον Αύγουστο του 2014, ερευνήθηκε το διαμέρισμα του Ρίτσαρντ στο Μπέρκσαϊρ μετά από καταγγελία στη Μητροπολιτική Αστυνομία για σεξουαλική παρενόχληση σε ανήλικο.[128][129][130] Ο Ρίτσαρντ δεν συνελήφθη και αρνήθηκε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς.[131][132] Το BBC επικρίθηκε για την κάλυψη της υπόθεσης.[133] Ο Ρίτσαρντ έφυγε από το πρωτάθλημα τένις US Open και ακύρωσε μια προγραμματισμένη εμφάνιση στον Καθεδρικό Ναό του Καντέρμπουρι επειδή δεν ήθελε η εκδήλωση «να επισκιαστεί από τον ψευδή ισχυρισμό».[134] Στη συνέχεια επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο και συναντήθηκε οικειοθελώς με μέλη της αστυνομίας του Νότιου Γιορκσάιρ που τον ανέκριναν.[135] Δεν συνελήφθη ποτέ ούτε διώχθηκε ποινικά.[136] Αργότερα, ο αρχιφύλακας Ντέιβιντ Κρόμπτον ζήτησε δημόσια συγγνώμη από τον Ρίτσαρντ.[137]

Πολιτιστική σημασία και αντίκτυπος

Επεξεργασία
 
Τα αποτυπώματα των χεριών του Ρίτσαρντ στο Wembley Square of Fame

Το "Move It" του Κλιφ Ρίτσαρντ του 1958 θεωρείται ευρέως ο πρώτος βρετανικός δίσκος ροκ εν ρολ και "έθεσε τα θεμέλια" για τη μουσική των Beatles.[138] Ο Τζον Λένον φέρεται να είπε για τον Ρίτσαρντ ότι πριν από τον Κλιφ and τους Shadows, δεν υπήρχε τίποτα άξιο ακρόασης στη βρετανική μουσική.[139][140] Η επιτυχημένη καριέρα του στο Ηνωμένο Βασίλειο εκτείνεται σε έξι δεκαετίες.[141]

Δισκογραφία

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9  Απριλίου 2014.
  2. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Cliff-Richard. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6dn4xtj. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ (Γερμανικά) Deutsche Synchronkartei. 165726. Ανακτήθηκε στις 4  Απριλίου 2022.
  6. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  8. ↑ www.ordens.presidencia.pt?idc=154.
  9. ↑ 9,0 9,1 Walker, Tim (23 September 2010). «Sir Cliff Richard: Why Barbados beats Britain». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 January 2011. https://web.archive.org/web/20110127073632/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/celebritynews/8018513/Sir-Cliff-Richard-Why-Barbados-beats-Britain.html. Ανακτήθηκε στις 26 January 2011. 
  10. ↑ Lauren, Kreisler (4 Ιουνίου 2012). «The Official Singles Charts' biggest selling artists of all time revealed!». Official Charts Company. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2021. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Happy Birthday Cliff Richard!». Contactmusic. 14 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2011. 
  12. ↑ Glenn, Johsua (2012). Unbored: The Essential Field Guide to Serious Fun. Bloomsbury. σελ. 91. ISBN 978-1608196418. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2016. 
  13. ↑ «Cliff Richard is coming to London in 2023 - how to get tickets | LondonWorld». 24 Οκτωβρίου 2022. 
  14. ↑ «Top Hits from». EveryHit. 16 Μαρτίου 2000. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2012. 
  15. ↑ 15,0 15,1 «Record-Breakers and Trivia». everyHit.com. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2013. 
  16. ↑ «Cliff Richard | Artist». Official Charts. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2015. 
  17. ↑ Holden, Michael (16 June 2016). «UK singer Cliff Richard will not face sex crime charges». Reuters (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-06-17. https://web.archive.org/web/20160617152113/http://uk.reuters.com/article/us-britain-abuse-cliffrichard-idUKKCN0Z20XX. Ανακτήθηκε στις 17 October 2016. 
  18. ↑ Saul, Heather (14 August 2014). «Sir Cliff Richard profile: A career spanning five decades». The Independent (London). https://www.independent.co.uk/news/people/sir-cliff-richard-profile-a-career-spanning-five-decades-9669439.html. Ανακτήθηκε στις 20 May 2018. 
  19. ↑ 19,0 19,1 Boyle, Danny (14 April 2016). «Sir Cliff Richard's beloved Algarve winery goes on sale for £7.5million». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/2016/04/14/sir-cliff-richards-beloved-algarve-winery-goes-on-sale-for-75mil/. 
  20. ↑ Mapstone, Lucy (25 May 2019). «'Disillusioned' Cliff Richard leaves UK». Perth Now. https://www.perthnow.com.au/entertainment/disillusioned-cliff-richard-leaves-uk-ng-s-1946013. Ανακτήθηκε στις 14 June 2019. 
  21. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard : the biography (50th έκδοση). Oxford: Lion. ISBN 978-0-7459-5279-6. 
  22. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard: The Biography. Oxford: Lion. σελ. 21. ISBN 9780745952796. 
  23. ↑ Stark, Herbert Alick.
  24. ↑ «Sir Cliff Richard's sister Donna Goulden dies age 73». 9 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2018. 
  25. ↑ When Piers Met Sir Cliff, ITV1
  26. ↑ Richard, Cliff· Junor, Penny (2008). My Life, My Way. Headline Publishing Group. ISBN 978-0-7553-1588-8. 
  27. ↑ Cliff Richard Court (1 Ιανουαρίου 1970). «Google maps». Google Maps. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2012. 
  28. ↑ Hildred, Stafford· Ewbank, Tim (13 Απριλίου 2010). Cliff: An Intimate Portrait of a Living Legend. Random House. ISBN 9780753536100. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2018. 
  29. ↑ Richard Anthony Baker, Old Time Variety: an illustrated history, Pen & Sword, 2011, (ISBN 978-1-78340-066-9), p.208
  30. ↑ Lazarevic, Jade (15 September 2012). «Cliff Richard has no time to stop». Theherald.com.au. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-07-03. https://web.archive.org/web/20180703021923/https://www.theherald.com.au/story/335682/cliff-richard-has-no-time-to-stop/. Ανακτήθηκε στις 7 January 2013. 
  31. ↑ Τρούσας, Φώντας (12 Αυγούστου 2021). «H ταινία "Summer Holiday" (1963), με τις μουσικές και τα τραγούδια των περίφημων Cliff Richard and The Shadows, είχε γυριστεί και στην Ελλάδα». www.lifo.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2023. 
  32. ↑ 'Top Box Office Stars of 1962, Motion Picture Herald 1962
  33. ↑ «Official Charts | The UK's million selling singles». Official Charts. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2015. 
  34. ↑ Collier, James F. (14 June 1968), Two a Penny, World Wide Pictures (WWP), https://www.imdb.com/title/tt0140642/, ανακτήθηκε στις 31 January 2023 
  35. ↑ 35,0 35,1 O'Connor, John Kennedy.
  36. ↑ «Reuters». 5 May 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-09-06. https://web.archive.org/web/20080906103518/http://uk.reuters.com/article/domesticNews/idUKL0556354420080505. Ανακτήθηκε στις 29 January 2012. 
  37. ↑ Govan, Fiona (4 May 2008). «How Franco cheated Cliff out of Eurovision title». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 May 2012. https://archive.today/20120527033110/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/celebritynews/1926993/How-Franco-cheated-Cliff-of-victory-in-Eurovision.html. Ανακτήθηκε στις 29 January 2012. 
  38. ↑ JKMMOC. «EUROVISION CHANNEL 4 NEWS May 7, 2008». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2011. 
  39. ↑ «Massiel e Iñigo acusan a la Sexta de 'urdir todo para favorecer a Chikilicuatre' | elmundo.es». 
  40. ↑ Steve Turner (2008). Cliff Richard: The Biography. Lion Books. σελ. 270. ISBN 978-0-7459-5279-6. 
  41. ↑ «Cliff Richard – Trivia». IMDb. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2013. 
  42. ↑ Mendelssohn, John (15 Νοεμβρίου 2004). Waiting For Kate Bush. London: Omnibus Press. ISBN 9780857123237. 
  43. ↑ Thompson, Dave. «Carrie – Cliff Richard : Listen, Appearances, Song Review». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  44. ↑ «Sir Cliff Richard, OBE Authorised Biography». Debretts. 14 Οκτωβρίου 1940. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  45. ↑ «Pop Star Performs Despite Car Accident». Ocala Star-Banner. 27 August 1986. https://news.google.com/newspapers?nid=1356&dat=19860827&id=Oc9PAAAAIBAJ&pg=1328,6177556. Ανακτήθηκε στις 14 May 2013. 
  46. ↑ «The Official Charts Company – All I Ask of You by Cliff Richard And Sarah Brightman Search». The Official Charts Company. 6 Μαΐου 2013. 
  47. ↑ Allen, Liam (22 December 2008). «The stories of the Christmas hits». BBC News. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/7787675.stm. Ανακτήθηκε στις 10 November 2012. 
  48. ↑ 48,0 48,1 «UK certification Database». BPI. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2018. 
  49. ↑ «Gold & Platinum Official Award Discs». eil.com. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2018. 
  50. ↑ Thompson, Dave. «Stronger – Cliff Richard : Songs, Reviews, Credits, Awards». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  51. ↑ «Brit Awards artist page». Brit Awards. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2010. 
  52. ↑ «Cliff Richard: From A Distance – The Event». Nigel Goodall. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2012. 
  53. ↑ «Star-studded Knebworth concert». New Straits Times. 15 August 1990. https://news.google.com/newspapers?nid=1309&dat=19900815&id=CG1PAAAAIBAJ&pg=3758,4158889. Ανακτήθηκε στις 24 October 2014. 
  54. ↑ «English rock benefit rolls». The Pittsburgh Press. 1 July 1990. https://news.google.com/newspapers?nid=1144&dat=19900701&id=TakcAAAAIBAJ&pg=4353,1355116. Ανακτήθηκε στις 24 October 2014. 
  55. ↑ Cousins, Andrew. «The Music Scene in 1990». Inside Time. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2012. 
  56. ↑ Bob Geldof had been knighted nine years earlier, but his knighthood was only honorary because he was not a citizen of a Commonwealth realm.
  57. ↑ «Cliff Richard, Centre Court, Wimbledon». Gigs in strange places. Virginmedia. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2011. 
  58. ↑ Hodgkinson, Mark (18 June 2011). «Wimbledon 2011: entertainment values». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/sport/tennis/wimbledon/8582639/Wimbledon-2011-entertainment-values.html. Ανακτήθηκε στις 2 July 2011. 
  59. ↑ «Sir Cliff foils radio ban». BBC News. 11 October 1998. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/191194.stm. Ανακτήθηκε στις 30 April 2010. 
  60. ↑ «Blacknight (2)». Discogs. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2016. 
  61. ↑ Thompson, Dave. «The Millennium Prayer – Cliff Richard : Listen, Appearances, Song Review». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2012. 
  62. ↑ «Westlife top millennium chart». BBC News. 4 January 2000. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/588393.stm. Ανακτήθηκε στις 15 July 2018. 
  63. ↑ Carter, Helen (29 November 1999). «Last laugh for Sir Cliff as prayer tops the charts». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/uk/1999/nov/29/helencarter. Ανακτήθηκε στις 15 July 2018. 
  64. ↑ «Christmas number one contenders». BBC News. 24 November 2003. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/3281245.stm. Ανακτήθηκε στις 15 July 2018. 
  65. ↑ «Cliff tops all-time singles chart». BBC News. 23 February 2004. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/3512695.stm. Ανακτήθηκε στις 15 July 2018. 
  66. ↑ «Cliff Richard – Love...The Album. Review». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2013. 
  67. ↑ «And They Said It Wouldn't Last (My 50 Years in Music)». cliffrichard.org. Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2012. 
  68. ↑ «Sound Kitchen Studios». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2015. 
  69. ↑ «Cliff Richard – Soulicious: Review by Jon O'Brien». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2013. 
  70. ↑ Eames, Tom (4 Ιουνίου 2012). «Cliff Richard 'thrilled' with Diamond Jubilee gig». Digital Spy. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2014. 
  71. ↑ «Congratulations to Sir Cliff after Olympic torch relay». BBC News. 30 June 2012. https://www.bbc.co.uk/news/uk-18660902. Ανακτήθηκε στις 26 January 2014. 
  72. ↑ «Musical copyright terms 'to stay'». BBC News. 27 November 2006. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/6186436.stm. Ανακτήθηκε στις 28 September 2014. 
  73. ↑ «Copyright in Sound Recordings». Intellectual Property Office. 18 August 2014. https://www.gov.uk/government/publications/copyright-in-sound-recordings/copyright-in-sound-recordings. Ανακτήθηκε στις 16 June 2016. 
  74. ↑ «Sir Cliff Richard to release 100th album». BBC News. 4 September 2013. https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-23960026. Ανακτήθηκε στις 15 September 2013. 
  75. ↑ «Sir Tom Jones and Sir Cliff Richard to support Morrissey at major US shows». NME. 13 February 2014. https://www.nme.com/news/morrissey/75468. Ανακτήθηκε στις 15 February 2014. 
  76. ↑ «Morrissey reveals Cliff Richard and Tom Jones as live gig special guests». The Guardian (London). 13 February 2014. https://www.theguardian.com/music/2014/feb/13/morrissey-cliff-richard-tom-jones-us-gigs-2014. Ανακτήθηκε στις 2 April 2014. 
  77. ↑ «Sir Tom Jones and Sir Cliff Richard to support Morrissey at major US shows». NME. 13 February 2014. https://www.nme.com/news/morrissey/75468. Ανακτήθηκε στις 2 April 2014. 
  78. ↑ «Cliff Richard Treating New Yorkers To Free Show After Morrissey Cancellation». contactmusic.com. 16 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2014. 
  79. ↑ «Sir Cliff Richard – Cliff Richard To Tour For 75th Birthday». contactmusic.com. 14 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2014. 
  80. ↑ Griffin, Matt (15 Οκτωβρίου 2015). «In pictures: Sir Cliff Richard's memorable moments at the Royal Albert Hall». Royal Albert Hall. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2015. 
  81. ↑ Simpson, Dave (2 October 2015). «Cliff Richard review – funny, poignant show from pop's performing genius». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/music/2015/oct/02/cliff-richard-review-funny-poignant-show-from-pops-performing-genius. Ανακτήθηκε στις 29 October 2015. 
  82. ↑ «Official Vinyl Singles Chart Top 40, 19–25 October 2018». The Official UK Charts Company. 
  83. ↑ Manning, Charlotte (3 Ιουλίου 2022). «Sir Cliff Richard leaves Wimbledon fans 'cringing' with surprise performance». 
  84. ↑ «BBC». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2008. 
  85. ↑ Brooks, Xan (21 September 2005). «Cliff Richard blames radio ban for ending his recording career». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/uk/2005/sep/21/media.radio. Ανακτήθηκε στις 16 December 2013. 
  86. ↑ Harrington, Suzanne (6 November 2013). «Cliff Richard's 100th album: a testament to naff appeal». Irish Examiner (Cork). http://www.irishexaminer.com/lifestyle/features/cliff-richards-100th-album-a-testament-to-naff-appeal-248587.html. Ανακτήθηκε στις 16 December 2013. 
  87. ↑ «Tony Blackburn in Sir Cliff row». BBC News. 16 November 2011. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/3833441.stm. Ανακτήθηκε στις 16 December 2013. 
  88. ↑ «Sir Cliff Richard hits back over radio airplay snub». BBC News. 16 November 2011. https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-15752950. Ανακτήθηκε στις 21 April 2012. 
  89. ↑ 89,0 89,1 «Sir Cliff Richard: Sweet 60». BBC News. 13 October 2000. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/969032.stm. Ανακτήθηκε στις 13 September 2012. 
  90. ↑ Jamieson, Alastair (29 July 2009). «Sir Cliff Richard: 'I'm the real rock rebel'». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/5930725/Sir-Cliff-Richard-Im-the-real-rock-rebel.html. Ανακτήθηκε στις 2 January 2014. 
  91. ↑ «Cliff Richard: What difference would it make if I was gay?». The New Zealand Herald. 20 April 2014. http://www.nzherald.co.nz/entertainment/news/article.cfm?c_id=1501119&objectid=11241404. Ανακτήθηκε στις 26 April 2015. 
  92. ↑ Jonze, Tim (13 November 2013). «Cliff Richard hopes Miley Cyrus 'grows out of' controversial behaviour». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/culture/2013/nov/13/cliff-richard-miley-cyrus. Ανακτήθηκε στις 14 August 2014. 
  93. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard: The Biography. Oxford: Lion. σελ. 254. ISBN 9780745952796. 
  94. ↑ Leith, Sam (20 November 2011). «I'll tell you something about Cliff Richard – I would love to get stoned with him». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/music/2011/nov/20/sam-leith-cliff-richard. Ανακτήθηκε στις 15 May 2013. 
  95. ↑ «Mistletoe and Wine's political beginnings». BBC News. 14 December 2013. https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-25333691. Ανακτήθηκε στις 16 December 2013. 
  96. ↑ 96,0 96,1 96,2 Vallely, Paul (7 March 1996). «The Bachelor Boy». The Independent (London). https://www.independent.co.uk/news/uk/the-bachelor-boy-1340718.html. Ανακτήθηκε στις 16 December 2013. 
  97. ↑ «William's Cliff Chart Site». Cliffchartsite.co.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2013. 
  98. ↑ Persaud, Christopher H. K (2003). God in Our Midst. USA: Xlibris Corporation. σελ. 67. ISBN 9781465325747. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2014. 
  99. ↑ 99,0 99,1 «Alzheimer's Research UK: Patrons». Alzheimer's Research UK. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2013. 
  100. ↑ 100,0 100,1 100,2 Adams, Stephen (9 April 2010). «Sir Cliff Richard chose music over love, letter shows». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/7571430/Sir-Cliff-Richard-chose-music-over-love-letter-shows.html. Ανακτήθηκε στις 4 January 2014. 
  101. ↑ «Sir Cliff Richard picked music over love». BBC News. 10 April 2012. http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/8612817.stm. Ανακτήθηκε στις 15 February 2012. 
  102. ↑ 102,0 102,1 102,2 102,3 Farmer, Ben (4 September 2008). «Sir Cliff Richard talks of ex-priest companion». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/2680292/Sir-Cliff-Richard-talks-of-ex-priest-companion.html. Ανακτήθηκε στις 13 September 2012. 
  103. ↑ «Wimbledon 2013 on BBC TV: Biographies». BBC – Media Centre. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2013. 
  104. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard: The Biography. Oxford: Lion. σελ. 288. ISBN 9780745952796. 
  105. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard: The Biography. Oxford: Lion. σελ. 289. ISBN 9780745952796. 
  106. ↑ 106,0 106,1 Pearce, Sally (12 January 1986). «Cliff Richard, the pop world's greatest survivor, says....». New Straits Times. https://news.google.com/newspapers?id=KAROAAAAIBAJ&pg=6947,2859432&dq=cliff+richard+survivor&hl=en. Ανακτήθηκε στις 7 July 2013. 
  107. ↑ 107,0 107,1 «Sir Cliff Richard: Evergreen entertainer». BBC News. 12 March 2003. http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/2843373.stm. Ανακτήθηκε στις 13 September 2012. 
  108. ↑ «Cliff on song for charity». The Glasgow Herald. 15 January 1990. https://news.google.com/newspapers?nid=2507&dat=19900115&id=8TpAAAAAIBAJ&pg=5849,177999. Ανακτήθηκε στις 24 October 2014. 
  109. ↑ «Cliff says thanks by record». The Glasgow Herald. 13 February 1989. https://news.google.com/newspapers?nid=2507&dat=19890213&id=njNAAAAAIBAJ&pg=6055,3618546. Ανακτήθηκε στις 24 October 2014. 
  110. ↑ Rayl, Salley (18 February 1980). «The Sun Hasn't Set on Cliff Richard in 20 Years, and Now He's Conquered the U.S. with 'We Don't Talk Anymore'». People. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 December 2013. https://web.archive.org/web/20131227030436/http://www.people.com/people/archive/article/0,,20075846,00.html. Ανακτήθηκε στις 9 June 2013. 
  111. ↑ Barber, Lynn (4 April 1993). «Book Review: Well, is he or isn't he?: Cliff Richard: The Biography by Steve Turner». The Independent (London). https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/book-review--well-is-he-or-isnt-he-cliff-richard-the-biography-by-steve-turner-lion-pounds-1699-1453346.html. Ανακτήθηκε στις 9 June 2013. 
  112. ↑ Jobson, Sandra (2 January 1982). «Mum and pine trees keep Cliff Richard young». The Sydney Morning Herald. https://news.google.com/newspapers?nid=1301&dat=19820102&id=DQBkAAAAIBAJ&pg=7007,283265. Ανακτήθηκε στις 9 June 2013. 
  113. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard: The Biography. Oxford: Lion. σελ. 373. ISBN 9780745952796. 
  114. ↑ «Sir Cliff's faith tested over Dando's murder». The Birmingham Post. 2 August 1999. http://www.thefreelibrary.com/Sir+Cliff%27s+faith+tested+over+Dando%27s+murder.-a060493242. Ανακτήθηκε στις 30 June 2014. 
  115. ↑ «Sir Cliff mourns his 'gorgeous' friend». BBC News. 27 April 1999. http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/329668.stm. Ανακτήθηκε στις 30 June 2014. 
  116. ↑ «Emotional farewell to Dando». BBC News. 21 May 1999. http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/349661.stm. Ανακτήθηκε στις 30 June 2014. 
  117. ↑ Duffin, Claire (27 April 2013). «Sir Cliff Richard reveals the secrets of his eternal youth». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/culture/music/rockandpopmusic/10022337/Sir-Cliff-Richard-reveals-the-secrets-of-his-eternal-youth.html. Ανακτήθηκε στις 3 January 2014. 
  118. ↑ Cliff Richard with Penny Junor My Life, My Way, London: Vox Rock, 2008
  119. ↑ Green, Chris (6 September 2008). «Sir Cliff speaks frankly about his 'companion' the ex-priest». The Independent (London). https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/sir-cliff-speaks-frankly-about-his-companion-the-expriest-920825.html. Ανακτήθηκε στις 30 April 2010. 
  120. ↑ Walker, Tim (20 August 2009). «Cliff Richard and Cilla Black, the 'Saga holiday couple,' spotted in Marbella». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/6062174/Cliff-Richard-and-Cilla-Black-the-Saga-holiday-couple-spotted-in-Marbella.html. Ανακτήθηκε στις 2 November 2013. 
  121. ↑ Finbow, Katy (2 August 2015). «Sir Cliff Richard pays tribute to the 'incredibly gifted' Cilla Black». Digital Spy. http://www.digitalspy.co.uk/showbiz/news/a661386/sir-cliff-richard-pays-tribute-to-the-incredibly-gifted-cilla-black.html. 
  122. ↑ «Cilla Black funeral: Fans and stars say farewell in Liverpool». BBC News. 20 August 2015. https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-33991635. Ανακτήθηκε στις 4 September 2015. 
  123. ↑ Turner, Steve (2008). Cliff Richard: The Biography. UK: Lion Publishing. σελ. 364. ISBN 9780745939827. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2013. 
  124. ↑ «Friends of Tearfund». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2013. 
  125. ↑ «Sir Cliff Richard – Why I'll always love Surrey». Surrey Life. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2013. 
  126. ↑ «Latest tennis opportunities for you». BBC Sport. http://news.bbc.co.uk/sportacademy/hi/sa/tennis/give_it_a_go/newsid_3380000/3380753.stm. Ανακτήθηκε στις 28 September 2013. 
  127. ↑ «Celebrities' open letter to Scotland – full text and list of signatories». The Guardian (London). 7 August 2014. https://www.theguardian.com/politics/2014/aug/07/celebrities-open-letter-scotland-independence-full-text. Ανακτήθηκε στις 26 August 2014. 
  128. ↑ Evans, Martin (14 August 2014). «Sir Cliff Richard insists I am not a paedophile». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 January 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/crime/11035541/Sir-Cliff-Richard-insists-I-am-not-a-paedophile.html. Ανακτήθηκε στις 17 August 2014. 
  129. ↑ «Έρευνα στο σπίτι του Κλιφ Ρίτσαρντ για υπόθεση παιδεραστίας». in.gr. 14 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2023. 
  130. ↑ «Κλιφ Ρίτσαρντ: μετά τoν εφιάλτη του BBC επιστρέφει στη δισκογραφία». CNN.gr. 30 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2023. 
  131. ↑ Cullinane, Susannah (15 August 2014). «Singer Cliff Richard denies underage sex allegation». CNN. https://edition.cnn.com/2014/08/14/world/europe/uk-cliff-richard-police/index.htm. [νεκρός σύνδεσμος]
  132. ↑ Dodd, Vikram; Siddique, Haroon (14 August 2014). «Cliff Richard denies allegations of sexual assault as police raid UK home». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/uk-news/2014/aug/14/cliff-richard-denies-wrongdoing-police-raid-sexual-assault-allegations-billy-graham-rally. Ανακτήθηκε στις 14 August 2014. 
  133. ↑ «MPs to quiz BBC and police bosses over Cliff Richard raid». BBC News. 22 August 2014. https://www.bbc.co.uk/news/uk-28901918. Ανακτήθηκε στις 31 August 2014. 
  134. ↑ «Sir Cliff Richard quizzed by detectives over sex crime claim». Channel 4 News. 24 August 2014. http://www.channel4.com/news/sir-cliff-richard-quizzed-by-detectives-over-sex-crime-claim. Ανακτήθηκε στις 28 September 2014. 
  135. ↑ «Sir Cliff Richard interviewed by police over alleged sexual assault». The Independent (London). 23 August 2014. https://www.independent.co.uk/news/uk/crime/sir-cliff-richard-interviewed-by-police-over-alleged-sexual-assault-9687914.html. Ανακτήθηκε στις 28 September 2014. 
  136. ↑ Haroon, Siddique (17 October 2016). «Sir Cliff Richard will not be charged after accusers' appeal is rejected». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/music/2016/sep/27/sir-cliff-richard-will-face-no-charges-as-accusers-appeal-is-rejected. 
  137. ↑ Plunkett, John (2 September 2014). «Cliff Richard raid: police chief apologises for BBC deal on coverage». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/media/2014/sep/02/cliff-richard-raid-police-chief-apologises. Ανακτήθηκε στις 3 September 2014. 
  138. ↑ «The Beatles: don't they owe much to Sir Cliff?». The Guardian. https://www.theguardian.com/music/musicblog/2008/jul/10/thebeatlesdonttheyowealo. Ανακτήθηκε στις 2 December 2018. 
  139. ↑ «Tony Meehan». The Times. http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/obituaries/article597959.ece. Ανακτήθηκε στις 28 September 2014. [νεκρός σύνδεσμος]
  140. ↑ «Tony Meehan». spectropop.com. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2009. 
  141. ↑ «Sir Cliff Richard profile: A career spanning five decades». The Independent. 14 August 2014. https://www.independent.co.uk/news/people/sir-cliff-richard-profile-a-career-spanning-five-decades-9669439.html. Ανακτήθηκε στις 2 December 2018. 
  142. ↑ «Joy to the world: Cliff Richard to release new Christmas album». The Guardian. 6 Σεπτεμβρίου 2022. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Κλιφ_Ρίτσαρντ&oldid=10802626"