Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας

Ο Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας ή Ιωάννης ο Εποικιστής (Πορτογαλική γλώσσα: Joao ΙΙΙ, 7 Ιουνίου 1502 - 11 Ιουνίου 1557) μέλος του Οίκου των Αβίς ήταν Βασιλιάς της Πορτογαλίας και της Αλγκάρβε (13 Δεκεμβρίου 1521 - 11 Ιουνίου 1557). Ο Ιωάννης Γ΄ ήταν μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Εμμανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας και της Μαρίας της Αραγωνίας, οι παππούδες του από μητέρα ήταν οι Καθολικοί βασιλείς Φερδινάνδος Β΄ της Αραγωνίας και Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης. Στην εποχή του η Αυτοκρατορία της Πορτογαλίας επεκτάθηκε σημαντικά στην Ασία και την Αμερική με τον εποικισμό της Βραζιλίας. Συνέχισε την πολιτική της ενίσχυσης των εμπορικών Πορτογαλικών σταθμών στην Ινδία όπως την Γκόα, διατήρησε το μονοπώλιο σε εμπόριο μπαχαρικών όπως Γαριφαλόδενδρο και Μοσχοκάρυδο από τα νησιά Μολούκες γι΄αυτό πήρε τον τίτλο του "βασιλιά μπακάλη". Την εποχή του θανάτου του (1557) η Πορτογαλική αυτοκρατορία ήταν τόσο αχανής που έφτανε σε έκταση τα 4.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η Πορτογαλία έγινε η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα που ξεκίνησε εμπορικές επαφές με τη Δυναστεία Μινγκ στην Κίνα και τους Μουρομάτσι στην Ιαπωνία. Παραμέλησε τις Πορτογαλικές αποικίες στη βόρεια Αφρική επειδή προτεραιότητες του ήταν το εμπόριο με την Ινδία και ο εποικισμός της Βραζιλίας. Στην Ευρώπη βελτίωσε σημαντικά τις σχέσεις του με τις περιοχές της Βαλτικής και τη Ρηνανία με στόχο να κάνει περισσότερο ισχυρό το Πορτογαλικό εμπόριο.

Ιωάννης Γ'
Βασιλιάς της Πορτογαλίας
Περίοδος	1521 — 1557
Προκάτοχος	Εμμανουήλ Α'
Διάδοχος	Σεβαστιανός
Γέννηση	7 Ιουνίου 1502 ανάκτορο Σάο Χόργκε, Λισαβόνα
Θάνατος	11 Ιουνίου 1557 (ετών 55) ανάκτορο Ριμπέιρα, Λισαβόνα
Τόπος ταφής	μονή Ιερονυμιτών, Λισαβόνα
Σύζυγος	Αικατερίνη των Αψβούργων
Επίγονοι	Μαρία Μανουέλα Ιωάννης-Εμμανουήλ
Οίκος	Οίκος των Αβίς
Πατέρας	Εμμανουήλ Α'
Μητέρα	Μαρία των Τρασταμάρα
Θρησκεία	Καθολικός Χριστιανός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Πρώτα χρόνια

Το γεγονός της γέννησης του Ιωάννη Γ΄ στο δωμάτιο της βασίλισσας (7 Ιουνίου 1502) παρουσιάζει ο Ζιλ Βισέντε στο έργο του "Μονόλογος της Καουχέρντ". Ορκίστηκε διάδοχος του θρόνου (1503), την ίδια χρονιά γεννήθηκε η αδελφή του Ισαβέλλα της Πορτογαλίας, σύζυγος της ο Αψβούργος αυτοκράτορας Κάρολος Κουίντος. Η εκπαίδευση του έγινε με επιφανείς δασκάλους όπως ο αστρολόγος Τόμας ντα Τόρρες, ο Ντιόγκο Ορτίς ντι Βιγιέγκας επίσκοπος του Βιζέου και ο Ουμανιστής Λουίς Τεϊσέιρα, ρέκτορας του Πανεπιστημίου της Σιένα (1476) και Καθηγητής Νομικής στη Φερράρα (1502). Ο χρονικογράφος Αντόνιο ντι Καστίλιο γράφει "Ο Δον Ιωάννης Γ΄ αντιμετώπισε εύκολα όλα τα προβλήματα σχετικά με την έλλειψη εκπαίδευσης με μια πολύ πρακτική επιλογή σε ολόκληρη τη διάρκεια της βασιλείας του". Ανέλαβε το προσωπικό του νοικοκυριό (1514) και λίγα χρόνια αργότερα άρχισε να βοηθά τον πατέρα του στα διοικητικά του καθήκοντα. Σε ηλικία 16 ετών (1518) ο Ιωάννης Γ΄ αρραβωνιάστηκε την 20χρονη πρώτη ξαδέλφη του Ελεονώρα της Αυστρίας μεγαλύτερη κόρη του Αψβούργου πρίγκιπα Φίλιππου του Ωραίου και της Ιωάννας της Τρελής κόρης των Καθολικών βασιλέων. Ο πατέρας του χήρεψε την ίδια χρονιά και αποφάσισε να παντρευτεί ο ίδιος σε δεύτερο γάμο την Ελεονώρα. Η ενέργεια αυτή του πατέρα του έκανε τον Ιωάννη έντονα μελαγχολικό και τον οδήγησε σε υπερβολική ευσέβεια γι΄αυτό πήρε τον τίτλο "Ιωάννης ο Ευσεβής".

Βασιλιάς της Πορτογαλίας

Ο Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας (1516)

Ο Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας στέφτηκε βασιλιάς στην εκκλησία του Σαο Ντομίνγκος στη Λισαβώνα, ξεκίνησε η 36χρονη βασιλεία του που χαρακτηρίστηκε από έντονες υπερατλαντικές δραστηριότητες και στενούς δεσμούς με τα υπόλοιπα Ευρωπαικά κράτη. Συνέχισε την απολυταρχική πολιτική των προκατόχων του, συγκάλεσε τα Πορτογαλικά Κορτές αλλά μόνο τρεις φορές (1525, 1535, 1544), τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του ξεκίνησε έντονες διοικητικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις. Με στόχο να ενισχύσει τη συμμαχία του με την Ισπανία και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία παντρεύτηκε στο Κράτο την από μητέρα πρώτη ξαδέλφη του Αικατερίνη της Αυστρίας, βασίλισσα της Πορτογαλίας μικρότερη κόρη του αυτοκράτορα Καρόλου Κουίντου και της πρώτης του μνηστής Ελεονώρας. Ο Ιωάννης Γ΄ και η Αικατερίνη απέκτησαν 9 παιδιά τα περισσότερα πέθαναν σε νηπιακή ηλικία ή πολύ πρόωρα, την εποχή του θανάτου του είχε επιζήσει μόνο ο εγγονός του Σεβαστιανός της Πορτογαλίας.

Η απέραντη Πορτογαλική αυτοκρατορία έγινε εξαιρετικά δαπανηρή και τα συμφέροντα εκτινάχθηκαν από τη φιλόδοξη πολιτική των κυβερνητών, ο κάθε νέος κυβερνήτης προσπαθούσε να ανατρέψει την πολιτική του προκατόχου του και αυτό οδήγησε το εμπόριο των Πορτογάλων σε παρακμή. Ο Ιωάννης Γ΄ διακήρυξε ότι οποιοσδήποτε άντρας ηλικίας 20-65 ετών θα μπορούσε να είναι ικανός για στρατιωτική υπηρεσία (7 Αυγούστου 1549). Οι πιο διάσημοι Πορτογάλοι κυβερνήτες του Ιωάννη Γ΄ στην Ασία ήταν : Βάσκο ντα Γκάμα, Πέντρο Μασκαρένιας, Λόπο Βαζ ντι Σαμπάιο,Νούνο ντα Κούνια, Εστεβάο ντα Γκάμα, Μαρτίμ Αφόνσο ντι Σόουζα, Ζοάο ντι Κάστρο και Χενρίκε ντι Μενέσες. Η Αυτοκρατορία της Πορτογαλίας απειλήθηκε από την Οθωμανική αυτοκρατορία και τους Γάλλους που είχαν συμμαχήσει με τους ιθαγενείς της νότιας Αμερικής εναντίον των Πορτογάλων. Οι βασικοί αποικιακοί κυβερνήτες του Ιωάννη Γ΄ στην Ασία ήταν ο Βάσκο ντα Γκάμα, ο Πέντρο Μασκαρένιας, ο Λόπο Βαζ ντι Σαμπάιο, ο Νούνο ντα Κούνια, ο Εστεβάο ντα Γκάμα, ο Μαρτίμ Αφόνσο ντι Σόουζα, ο Ζοάο ντι Κάστρο και ο Χενρίκε ντι Μενέσες. Η υπερατλαντική αυτοκρατορία της Πορτογαλίας απειλήθηκε από την Οθωμανική αυτοκρατορία η οποία τόσο στον Ινδικό Ωκεανό όσο και στη βόρεια Αφρική πίεσε την Πορτογαλία να ενισχύσει τις οχυρώσεις της. Τα Πορτογαλικά πλοία στον Ατλαντικό Ωκεανό δέχτηκαν πολλές επιθέσεις από πειρατές ενώ η εγκατάσταση των Γάλλων στη Βραζιλία δημιούργησε νέα προβλήματα. Οι Γάλλοι συμμάχησαν με τους ιθαγενείς της νότιας Αμερικής εναντίον των Πορτογάλων και τους παρενοχλούσαν συνεχώς μέχρι το 1565. Τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Ιωάννη Γ΄ συνεχίστηκαν οι εκστρατείες των Πορτογάλων στην Άπω Ανατολή, έφτασαν μέχρι την Κίνα και την Ιαπωνία.

Πολιτική

Ο Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας (1535)

Οι επιχειρήσεις ήταν εξαιρετικά δύσκολες επειδή ο Οθωμανός σουλτάνος Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής ήταν πανίσχυρος και παρενοχλούσε σημαντικά τους Πορτογάλους στην Ινδία. Τα ενδιαφέροντα του Ιωάννη Γ΄ για την Ινδία ήταν τεράστια και ήθελε να τα προστατέψει με κάθε μέσο, αυτό τον ανάγκασε να εγκαταλείψει σημαντικά κάστρα στη βόρεια Αφρική. Η βασική του προτεραιότητα ήταν να εξασφαλίσει τον έλεγχο στα νησιά Μολούκες, γνωστά ως "νησιά των μπαχαρικών", τα είχαν διεκδικήσει για λογαριασμό της Ισπανίας ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος και ο Χουάν Σεμπαστιάν Ελκάνο. Μετά από δεκαετίες συγκρούσεων στη νοτιοανατολική Ασία υπέγραψε με τον αυτοκράτορα Κάρολο Κουίντο τη "Συνθήκη της Σαραγόσα" (22 Απριλίου 1529). Η "Συνθήκη της Τορντεσίλας" καθόρισε οριστικά τις σφαίρες επιρροής στην Ασία ανάμεσα στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Ο Ιωάννης Γ΄ προχώρησε σε έναν μεγάλο αριθμό από συμμαχικούς γάμους με τους Ισπανούς με στόχο να εξασφαλίσει την ειρήνη στην Ιβηρική.

Ο ίδιος παντρεύτηκε την κόρη του Φιλίππου του Ωραίου Αικατερίνη, η αδελφή του Ισαβέλλα της Πορτογαλίας παντρεύτηκε τον Κάρολο Κουίντο και η κόρη του Μαρία Μανουέλα της Πορτογαλίας τον Φίλιππο Β΄ της Ισπανίας. Οι πολλοί συμμαχικοί γάμοι είχαν σαν αποτέλεσμα την κακή υγεία των παιδιών του βασιλιά που πέθαναν όλα πολύ πρόωρα. Ο Ιωάννης Γ΄ παρέμεινε ουδέτερος στους πολέμους που είχαν ξεσπάσει ανάμεσα στη Γαλλία και την Ισπανία αλλά αντιμετώπισε επιτυχώς τους Γάλλους πειρατές. Ενίσχυσε τους δεσμούς του με τα Παπικά Κράτη, εισήγαγε στην Πορτογαλία την Ιερά Εξέταση και οδήγησε τον κλήρο στην Αντιμεταρρύθμιση. Οι θερμές σχέσεις του με την Καθολική εκκλησία οδήγησαν πολλά μέλη της βασιλικής οικογένειας της Πορτογαλίας σε ψηλές θέσεις, οι αδελφοί του Ερρίκος της Πορτογαλίας και Αλφόνσος έγιναν Καρδινάλιοι ενώ ο νόθος γιος του Ντουάρτε επίσκοπος της Μπράγκα. Οι εμπορικές σχέσεις ανάμεσα στην Αγγλία και τη Φλάνδρα παρουσίασαν κάμψη την εποχή του Ιωάννη Γ΄. Η Πορτογαλία στην εποχή του ήταν το πρώτο έθνος που ήρθε σε επαφή με την Ιαπωνία, στην Κίνα δέχτηκε δώρο το Μακάου ελέγχοντας όλους τους εμπορικούς δρόμους στην Ανατολή. Στη νότια Ασία και την Ινδία εξακολουθούσε να έχει εχθρικές σχέσεις με τους Μουσουλμάνους αντιπάλους του και τους απείθαρχους Ινδούς.

Πολιτισμός

Ανδριάντας του Ιωάννη Γ΄ της Πορτογαλίας, Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα

Η βοήθεια του Ιωάννη Γ΄ στους Ουμανιστές ήταν σημαντική, στη λογοτεχνία υποστήριξε τους Ζιλ Βισέντε, Γκαρσία ντε Ρεσέντε, Φρανσίσκο Ντι Σα ντι Μιράντα, Φερνάο Μέντες Πίντο, Ζοάο ντι Μπάρος και Λουίς δε Καμόες, στις τέχνες τον μαθηματικό Πέντρο Νούνες και τον φυσικό Γκαρσία ντι Όρτα. Συνδέθηκε με σημαντικούς Ουμανιστές όπως ο Λουίς Τεϊσέιρα και ο Έρασμος που του αφιέρωσε ένα έργο (1527). Ο βασιλιάς παραχώρησε πολλές χορηγείες σε σπουδαστές ιδιαίτερα στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων, 50 Πορτογάλοι σπουδαστές μεταφέρθηκαν στο Κολέγιο της Αγίας Βαρβάρας υπό τη διοίκηση του Ντιόγκο ντι Γκουβέια. Το Πανεπιστήμιο της Πορτογαλίας μεταφέρθηκε από τη Λισαβώνα στην Κοΐμπρα (1537). Ο Ιωάννης Γ΄ δημιούργησε στην Κοΐμπρα Σχολή Καλών Τεχνών, κάλεσε διάσημους Πορτογάλους και Ευρωπαίους δασκάλους υπό τη διοίκηση του Αντρέ ντι Γκουβέια στο Κολέγιο του Γκιγιέν στην Μπορντώ. Οι διάσημοι δάσκαλοι ήταν ο Τζωρτζ Μπιουκάναν, ο Χερόνιμο Οσόριο, ο Νικόλας ντι Γκρουσύ, ο Γκιγιόμ Γκεραντέ, αυτό είχε σημαντική επίδραση στις σύγχρονες αναζητήσεις του Πέντρο Νούνες. Ο βασιλιάς βοήθησε το Πανεπιστήμιο με σημαντικές προμήθειες αλλά αμαυρώθηκε με την εχθρότητα που ξέσπασε ανάμεσα στους "Παριζιάνους" υπό την ηγεσία του Ντιόγκο ντι Γκουβέια και τους "Μπορντιανούς" υπό την ηγεσία του ανιψιού του Αντρέ ντι Γκουβέια. Την ίδια εποχή ξέσπασε η Αντιμεταρρύθμιση και δημιουργήθηκε η Εταιρεία του Ιησού που ίδρυσε αμέτρητα Κολέγια με σημαντικά υψηλή εκπαίδευση. Μερικές ακόμα προτεραιότητες του Ιωάννη Γ΄ ήταν οι αποστολές του σε Νέο Κόσμο, Ασία και Αφρική. Μετά από πολλές εκκλήσεις στον πάπα Παύλο Γ΄ σχετικά με τις αποστολές του στην Πορτογαλική Ινδία ο Φραγκίσκος Ξαβιέ διορίστηκε Αποστολικός Νούντσιος. Με την προτροπή του Ντιόγκο ντι Γκουβέια, του δασκάλου του στο Κολέγιο της Αγίας Βαρβάρας ίδρυσε την Εταιρεία του Ιησού.

Ιερά εξέταση

Οι Ιησουίτες είχαν σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία των Πορτογάλων με τους ιθαγενείς λαούς. Η Ιερά Εξέταση ήταν στην Ισπανία υπό την εξουσία του βασιλιά, εισήχθη και στην Πορτογαλία (1536). Ο Μέγας Ιεροεξεταστής έπαιρνε τον τίτλο από τον πάπα και τον επικύρωνε ο βασιλιάς της Πορτογαλίας, ανήκε συνήθως στη βασιλική οικογένεια, στην Πορτογαλία πρώτος Μέγας Ιεροεξεταστής ορκίστηκε ο αδελφός του βασιλιά Καρδινάλιος Ερρίκος. Υπήρχαν αίθουσες Εξέτασης σε Λισαβώνα, Κοΐμπρα και Έβορα, αργότερα μεταφέρθηκε και στην Γκόα (1560), η μεταφορά αυτή μετέτρεψε την Γκόα σε μεγάλο εμπορικό κέντρο και πήρε τον τίτλο "Λισαβώνα της Ανατολής". Στην Γκόα οικοδομήθηκαν μεγαλοπρεπή κτίρια, γέφυρες και δρόμοι που διατηρούνται ακόμα και σήμερα. Οι δραστηριότητες της Ιεράς Εξέτασης επικεντρώθηκαν σε θέματα μαγείας, μοιχείας και σεξουαλικών οργίων. Η Ιερά Εξέταση δημιουργήθηκε με στόχο μόνο τα θρησκευτικά θέματα, σταδιακά ξεκίνησε επεμβάσεις στην πολιτική όπως στη Γαλλία για να αντιμετωπίσουν τις πολιτικές ταραχές που ξέσπασαν στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα. Την εποχή του Ιωάννη Γ΄ επεκτάθηκε σημαντικά στην Αφρική ιδιαίτερα στη Μομπάσα, την Σοφάλα και τη Μοζαμβίκη. Οι αποστολές ξεκινούσαν από την παραλιακή Αφρική και κατέληγαν στο εσωτερικό της ηπείρου, οργανώθηκαν ιδιαίτερα από τη Σχολή Καλών Τεχνών στην Κοΐμπρα. Οι βασικοί του στόχοι ήταν η μεγαλύτερη κυριαρχία του βασιλιά, οι ειρηνικές σχέσεις και ο εκχριστιανισμός των λαών, οι σχέσεις με τους τοπικούς κυβερνήτες βασίστηκαν στο εμπόριο δούλων. Ο Ιωάννης Γ΄ δεν εγκατέλειψε όλα τα κάστρα της Πορτογαλίας στη βόρεια Αφρική, εξέτασε όλες τις περιπτώσεις ανάλογα με τα οικονομικά κέρδη, εγκατέλειψε στην αρχή τη Σάφι και την Αζεμούρ (1541) και κατόπιν την Ασίλαχ (1549). Η Θέουτα, η Ταγγέρη και η Ελ Τζαντίντα ενισχύθηκαν για να "αντιμετωπίσουν τις νέες στρατιωτικές τακτικές που ήταν συνδυασμός του βαρέως πυροβολικού με τα πιό ελαφρά όπλα". Ο Ιωάννης Γ΄ επέλεξε σαν αυλικό έναν Αφρικανό νέγρο τον Ζοάο ντε Σα Πανάσκο, διοικούσε το Τάγμα του Αγίου Ιακώβου που είχε προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στην κατάκτηση της Τυνησίας (1535).

Ασιατική πολιτική

Ο Ιωάννης Γ΄ της Πορτογαλίας σαν προστάτης του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα

Πριν την εποχή του Ιωάννη Γ΄ οι Πορτογάλοι έφτασαν στην Ταϊλάνδη (1511), τις νήσους Μολούκες (1512), την Κίνα (1513) και την Τιμόρ (1515), με τον ίδιο τον Ιωάννη Γ΄ έφτασαν στην Ιαπωνία και πήραν δώρο το Μακάου στην Κίνα. Ο Ιωάννης Γ΄ εισήγαγε από την Ινδία και τη Μαλάκα μπαχαρικά, μέταλλα και υφάσματα, από τους Μπενγκάλι υφάσματα και είδη διατροφής, από την Κίνα και την Περσία μετάξι και από την Αραβία άλογα. Οι Μουσουλμάνοι και οι υπόλοιποι Ινδικοί λαοί έκαναν συχνές επιθέσεις στους Πορτογάλους της Ινδίας, ο Ιωάννης Γ΄ δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την κατάσταση λόγω μεγάλης απόστασης, τοποθέτησε έναν Αντιβασιλιά και ίδρυσε ισχυρά εμπορικά κέντρα. Οι Πορτογάλοι ίδρυσαν εμπορικές πόλεις κλειδιά στις Ινδικές ακτές το σημαντικότερο ήταν η Γκόα (1512), μέσω της Γκόα ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός μεταφέρθηκε σε ολόκληρη την Ινδία, διατηρήθηκε μέχρι την ανακατάκτηση των Ινδών (1961). Οι Πορτογάλοι έφτασαν στην Ιαπωνία (1543), το νησί ήταν γνωστό στους Ευρωπαίους από την εποχή του Μάρκο Πόλο, είναι αμφίβολο αν ήταν οι Πορτογάλοι οι πρώτοι που έφτασαν, ακούγεται ότι ο πρώτος ήταν ο συγγραφέας Φερνάο Μέντες Πίντο. Οι Πορτογάλοι απέκτησαν το μονοπώλιο στο εμπόριο με την Ιαπωνία με την ίδρυση του Ναγκασάκι (1550), προιστάμενος διορίστηκε ένας Καπετάνιος. Η απόκτηση του Μακάου στην Κίνα είχε σαν αποτέλεσμα να βελτιωθεί σημαντικά το εμπόριο ανάμεσα στην Ιαπωνία και την Κίνα την εποχή του Ιωάννη Γ΄ ειδικά σε προϊόντα από ασήμι.

Με το ταξίδι του Φερδινάνδου Μαγγελάνου το Στέμμα της Καστίλης διεκδίκησε τα νησιά Μαλουκού. Ακολούθησε η "Συνθήκη του Τορντεσίλας" στην οποία οι Πορτογάλοι έστειλαν εκλεκτούς εκπροσώπους όπως ο Αντόνιο Ντι Αζεβέντο Κοουτίνο, ο Ντιόγκο Λόπες ντι Σεκέιρα, ο Λόπο Ομέμ και ο Σιμόν Φερνάντες. Τη διαφορά επέλησε τελικά η "Συνθήκη της Σαραγόσα" την οποία υπέγραψαν ο βασιλιάς της Πορτογαλίας και ο Κάρολος Κουίντος. Με τη Συνθήκη αυτή οι Πορτογάλοι πλήρωσαν στους Ισπανούς 350.000 χρυσά Δουκάτα για να εξασφαλίσουν την παρουσία τους στα νησιά, αυτό δεν ήταν απαραίτητο επειδή είχαν αποκτήσει τα νησιά με τη "Συνθήκη του Τορντεσίλας". Ο Λεονέλ ντε Σούσα εγκαταστάθηκε κυβερνήτης στην Κουανγκτσόου και τη Μακάου (1553), τη Μακάου είχαν προσφέρει οι Κινέζοι στους Πορτογάλους ως δώρο για τη βοήθεια τους απέναντι στην πειρατεία (1557 - 1564). Η Μαλάκα ήταν σημείο στρατηγικής σημασίας που ήθελαν οι Πορτογάλοι να αποκτήσουν, μετά από μια ανεπιτυχή εκστρατεία (1509) την κατέκτησε τελικά ο Πορτογάλος Αντιβασιλεύς των Ινδιών Αφόνσο ντι Αλμπουκέρκε (24 Αυγούστου 1511). Τη Μαλάκα κατέστησε αργότερα η Ολλανδία (1641). Τα ταξίδια των Πορτογάλων στον Ινδικό Ωκεανό είχαν άμεση σχέση με τους τοπικούς ανέμους, τον χειμώνα τους εμπόδιζε την κίνηση το βορειοανατολικό ρεύμα και τον χειμώνα το νοτιοδυτικό. Το αποτέλεσμα ήταν η ίδρυση μεγάλων εμπορικών σταθμών στην Ινδία όπως και στην Αφρική για να γίνει η μετάβαση. Το σημαντικότερο εμπορικό κέντρο στην Ινδία ήταν η Γκόα, τον 16ο αιώνα κατέκτησαν τη Σρι Λάνκα, παρέμεινε σε Πορτογαλικά κέντρα μέχρι την εποχή που την κατέλαβαν οι Ολλανδοί ύστερα από επική πολιορκία (1658).

Βραζιλία

Τα Καπετανάτα-αποικίες της Βραζιλίας

Την εποχή του Ιωάννη Γ΄ ιδρύθηκε η Πορτογαλική αυτοκρατορία στη Νότια Αμερική με 12 αποικίες στη Βραζιλία (1534), είχαν διοικητή έναν Καπετάνιο. Ο Ιωάννης Γ΄ διόρισε πρώτο κυβερνήτη αντιβασιλιά της Βραζιλίας τον Τομέ ντι Σόουζα, ίδρυσε την πόλη Σαλβαδόρ (1549). Αμέσως μετά την ανακάλυψη της Βραζιλίας (1500) οι Πορτογάλοι μετέφεραν στη χώρα τους το περίφημο Βραζιλιάνικο ξύλο με πορφυρό χρώμα, Ινδιάνους και εξωτικά πτηνά. Οι Πορτογάλοι εξερευνητές ξεκίνησαν την καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου που ευνοούσε σημαντικά το κλίμα της Βραζιλίας ιδιαίτερα γύρω από τη Ρεσίφε και την Μπαΐα. Τα τελευταία χρόνια της βασιλείας του Ιωάννη Γ΄ οι Βραζιλιάνικες αποικίες της Πορτογαλίας αναπτύχθηκαν σημαντικά, τα έσοδα από τη Βραζιλία κάλυψαν σημαντικά το κενό από τα ελλείμματα των αποικιών της Ασίας, το ίδιο συνεχίστηκε με τον εγγονό και διάδοχο του Σεβαστιανό. Η Βραζιλία είχε ελάχιστο γηγενή πληθυσμό και οι Ινδιάνοι ήταν ανίκανοι να τους υπηρετήσουν στις χειροναχτικές εργασίες, μετέφεραν μεγάλο αριθμό δούλων από την Αφρική για εργασία. Οι πρώτοι μαύροι έφτασαν στη Βραζιλία στην περιοχή της Γουινέας (1539), ο στόχος ήταν να υπηρετήσουν τους Πορτογάλους ως δούλοι.

Το τέλος του

Ο διάδοχος του στον θρόνο έγινε ο μεγαλύτερος γιος του Ιωάννης (1539), παντρεύτηκε την Ιωάννα κόρη του Καρόλου Κουίντου, αρρώστησε και πέθανε πολύ πρόωρα (20 Ιανουαρίου 1554). Η Ιωάννα γέννησε σε 18 μέρες γιο τον Σεβαστιανό που ορίστηκε διάδοχος του παππού του Ιωάννη Γ΄. Ο Ιωάννης Γ΄ πέθανε από αποπληξία (1557), τάφηκε στο μοναστήρι του Αγίου Ιερωνύμου στη Λισαβώνα, τον διαδέχθηκε ο τρίχρονος εγγονός του Σεβαστιανός.

Οικογένεια

Το 1539 νυμφεύτηκε την Αικατερίνη των Αψβούργων, κόρη του Φιλίππου Α' βασιλιά της Καστίλης. Είχε τέκνα:

• Μαρία-Μανουέλα 1527-1545, παντρεύτηκε τον Φίλιππο Β', βασιλιά της Ισπανίας και αργότερα και της Πορτογαλίας
• Ιωάννης-Εμμανουήλ 1537-1554, νυμφεύτηκε την Ιωάννα των Αψβούργων, κόρη του Καρόλου Α΄ βασιλιά της Ισπανίας. Γιος του ήταν ο:
  • Σεβαστιανός 1554-1578, βασιλιάς της Πορτογαλίας.
• Αλφόνσος 1526, Ισαβέλλα 1529, Βεατρίκη 1530, Μανουέλ 1531-1537, Φίλιππος 1533-1539, Διονύσιος/Ντίνις 1535-1537, Αντώνιος 1539-1540, δεν έζησαν περισσότερο από 6 έτη.

Από την εκτός γάμου σχέση με την Ισαβέλλα Μονίζ, φυσικός του γιος ήταν ο:

• (νόθος) Εδουάρδος/Ντουάρτε 1529-1543, αρχιεπίσκοπος της Μπράγκα.

Πηγές

• Serrao, Joel (dir.) (1971). Dicionario da Historia de Portugal, Vol. II. Lisboa: Iniciativas Editoriais
• Domingues, Mario (1962). D. Joao III Ο Homem e a Sua Epoca. Lisboa: Edicao Romano Torres
• Serrao, Joaquim Verissimo (1978). Historia de Portugal, Vol. III. Lisboa: Verbo
• Mattoso, Jose (dir.) (1993). Historia de Portugal, Vol. III.Circulo de Leitores
• Paulo Drummond Braga, D. Joao III (Lisbon: Hugin, 2002) is the most recent and best biography.
• Cambridge History of Latin America, ed. Leslie Bethell (Cambridge, 1984): chapter by Harold Johnson for the early history of Brasil.
• Alexandre Herculano, Historia da Origem e Estabelecimento da Inquisicao em Portugal, 3 vols. (Lisbon, 1879–80) for the negotiations leading to the creation of the Inquisition.
• Public Domain This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "article name needed". Encyclopædia Britannica (11th ed.). *Serrão, Joel (dir.) (1971). Dicionário da História de Portugal, Vol. II. Lisboa: Iniciativas Editoriais