Βικιπαίδεια

Ζουράφα

Ελληνική νησίδα

Η Ζουράφα ή Λαδοξέρα είναι ακατοίκητη νησίδα που βρίσκεται στο νομό Έβρου, και συγκεκριμένα σε κοντινή απόσταση ανατολικά της Σαμοθράκης, και βορείως της Ίμβρου.[1] Η συνολική έκταση της είναι μόλις 9 τ.μ. και και το σύνολο του μήκους της ακτογραμμής 32 μέτρα (σε παλαιότερες μετρήσεις 465 μέτρα).[1] Aνήκει στις προστατευόμενες περιοχές του πανευρωπαϊκού προγράμματος NATURA από το 2011,[2] και αποτελεί το βορειοανατολικότερο άκρο των Θρακικών Σποράδων[3] και της ελληνικής θαλάσσιας επικράτειας.[4][5]

Ζουράφα
Ζουράφα is located in Greece
Ζουράφα
Γεωγραφία
Συντεταγμένες40°28′21″N 25°50′18″E / 40.47250°N 25.83833°E / 40.47250; 25.83833Συντεταγμένες: 40°28′21″N 25°50′18″E / 40.47250°N 25.83833°E / 40.47250; 25.83833
ΑρχιπέλαγοςΑιγαίο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμαΘρακικές Σποράδες
Έκταση0.000009 km²
Χώρα
ΠεριφέρειαΑνατολικής Μακεδονίας και Θράκης
ΝομόςΈβρου
ΔήμοςΔήμος Σαμοθράκης
ΠεριοχήΑνατολικά της Σαμοθράκης
Δημογραφικά
Πληθυσμός0

Ονομασίες και ετυμολογία

Επεξεργασία

Εμφανίζονται να υπάρχουν διάφορες υποθέσεις σχετικά με την προέλευση του κύριου ονόματος. Η παλαιότερη αναφορά βρίσκεται σε οθωμανικό χάρτη του 1521 του Οθωμανού εξερευνητή Πίρι Ρέις όπου περιγράφεται ως Ζουράτα Καγιά (Zurata Kaya, σύγχρ. τουρκικά Ζürafa Κayalığı, Βράχος της Καμηλοπάρδαλης) χωρίς να απεικονίζεται, έτσι η σημερινή ονομασία είναι πιθανό να έχει τουρκική προέλευση.[6] Παραλλαγές της ίδιας ονομασίας αποτελούν η Σγοράφα ή η Τζουράφα[7] ή τα Ζγόραφα.[8]

Η ονομασία Λαδοξέρα φαίνεται να προκύπτει από την παρουσία ελαιωδών υδάτων και την οσμή πετρελαίου.[1][3][6][8][9]

Σε φλαμανδικό χάρτη του 1585 ονομάζεται Αλόνησος (Halonesus),[10][11] ενώ σε βενετικό της δεκαετίας του 1690 εμφανίζεται να αναφέρεται ως Ολόνησος (Holonisus).[12][13][14]

Γεωγραφία και γεωγραφική σημασία

Επεξεργασία

Η νησίδα βρίσκεται έξι ναυτικά μίλια ανατολικά της ακτής του Σκεπαστού στη Σαμοθράκη, και 22 ναυτικά μίλια από την Αλεξανδρούπολη. Η διαβρωτική επίδραση της θάλασσας φαίνεται να έχει μικρύνει κατά πολύ τη νησίδα με το πέρασμα του χρόνου.[1][8]

Ωστόσο η Ζουράφα έχει μεγάλη γεωστρατηγική σημασία μια και σημειοθετεί το απώτατο σημείο της ελληνικής θαλάσσιας επικράτειας στο βορειοανατολικό Αιγαίο,[15] και παράλληλα είναι το βορειοανατολικότερο γεωγραφικό σημείο των Θρακικών Σποράδων,[3] κάτι που αποτελεί συχνό σημείο εντάσεων μεταξύ της ελληνικής και τουρκικής ακτοφυλακής στα υδάτινα σύνορα.[5][16][17][18][19] Στα ανατολικά της υπάρχει η νησίδα της Μποζτεπέ Μπουρνού (τουρκικά Boztepe Burnu, ελληνική ονομασία Άκρας Γκρέμια) εντός της τουρκικής επικρατείας, η οποία αποτελεί σημείο προσάραξης για όσα πλοία αποφεύγουν την είσοδο στην ελληνική επικράτεια. Το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού της Τουρκίας ξεκίνησε τη δεκαετία του '90 πολιτική σύμφωνα με την οποία θεωρεί τη νησίδα ως μια από τις 130 λεγόμενες γκρίζες ζώνες,[20] της οποίας την κυριότητα αμφισβητεί[4][21], παρ' όλο που η ελληνική εμπεριστατωμενη θέση είναι ότι οι θέσεις αυτές είναι παντελώς ανυπόστατες, δεν ισχύουν, και επιβεβαιώνονται από την επικυριαρχία στην περιοχή.

Άλλες αποστάσεις που έχουν μετρηθεί, είναι 6 ναυτικά μίλια βορειοανατολικά από το ακρωτήριο Σκεπαστό της Σαμοθράκης, και 14 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά από το ακρωτήριο Γκρημνιά στη Θράκη.

Η περιοχή έχει κατά καιρούς αναφερθεί πως φιλοξενεί κοιτάσματα πετρελαίου.[1][3][8][22]

Ναυσιπλοΐα

Επεξεργασία

Υπάρχει εγκατεστημένος αυτόματος φάρος επί της νησίδας,[9] μια και η ίδια έχει χαμηλό υψόμετρο και αποτελεί κίνδυνο προς τη ναυσιπλοΐα ανατολικά της Σαμοθράκης σε περιπτώσεις κακοκαιρίας ή συνθηκών χαμηλής ορατότητας, καθώς και έχει περιοχές με ρηχό βάθος(περίπου 10 μέτρα) σε μια περίμετρο 100 μέτρων γύρω της.[1] Ο φάρος είχε καταστραφεί το 2012 λόγω άσχημων καιρικών συνθηκών, και κτίστηκε ξανά μερικούς μήνες αργότερα, και στην τσιμεντένια βάση του ενσωματώθηκε μια εικόνα του Αγίου Νικολάου προστάτη των ναυτικών.

Ιστορικές αναφορές

Επεξεργασία

Αναφορές ή απεικονίσεις ως Ζουράφα

Επεξεργασία

Το 1521 ο Οθωμανός εξερευνητής Πίρι Ρέις περιγράφει τη νησίδα ως Ζουράτα Καγιά (Zurata Kaya, Βράχος της Καμηλοπάρδαλης) χωρίς να την απεικονίζει.[6][23]

Ο Γερμανός αρχαιολόγος Αλεξάντερ Κόντζε την απεικονίζει με την ονομασία Βράχος Σγουράφα (Sgurafa Klippe) το 1860[24]. Η πρώτη υδρογράφηση φέρεται να έχει γίνει το 1880 από τον Βρετανό ναύαρχο Γουίλιαμ Ουάρτον.[6]

  •  
    Οθωμανικός χάρτης όπου η νησίδα δεν απεικονίζεται αλλά αναφέρεται ονομαστικά ως Ζουράφα, Πίρι Ρέις, 1521
  •  
    Χάρτης όπου η βραχονησίδα αναφέρεται ως Σγουράφα, Αλεξάντερ Κόντζε, 1860

Ο Νικόλαος Φαρδύς, λόγιος της Σαμοθράκης του 19ου αιώνα, αναφέρθηκε στη νησίδα ως τα Ζγόραφα σε άρθρο του με τίτλο Τα Ζγόραφα ως κέντρο των σεισμών της Σαμοθράκης και λείψανο τεσσάρων νήσων του Θρακικού Πελάγους προ αμνημονεύτων χρόνων καποντισθεισών,[1][8] και περιέγραψε πως στη θαλάσσια περιοχή γύρω της διέκρινε μια ουσία που μύριζε έντονα σαν πετρέλαιο, κάτι που διαπίστωσε και ο ίδιος πως υπήρχε. Μεταξύ άλλων σημειώσεων, ανέφερε πως υπήρχαν πολλά ίχνη αρχαίων κτισμάτων στα βυθισμένα ρηχά μέρη της νησίδας, καθώς και πως η περιοχή ήταν διάσημη για την ποιότητα και αριθμό των φυσικών σπόγγων της.

Απεικονίσεις ως Αλόν(ν)ησος

Επεξεργασία

Σε φλαμανδικό χάρτη του 1585 απεικονίζεται ως Αλόνησος (Halonesus)[10] από τον Αβραάμ Ορτέλιους, ενώ σε χάρτη που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1690 o Φραγκισκανός μοναχός και χαρτογράφος Βιντσέντζο Κορονέλλι από τη Βενετία, την αναφέρει ως Ολόνησο (Holonisus).[12][13] Ο χάρτης στον οποίο εμφανίζεται ιδιαίτερα ευκρινώς η νησίδα είναι αυτός του Φραντσέσκο Πιατσένζα, έκδοσης 1688, στον οποίο απεικονίζονται και κτίσματα επί του εδάφους.

Οι συγκεκριμένες απεικονίσεις είναι πιθανό εν μέρει να στηρίζονται στις περιγραφές του γεωγράφου Πλίνιου του Πρεσβύτερου (1ος αιώνας) στη Φυσική Ιστορία ο οποίος ανέφερε πως ανάμεσα στη Σαμοθράκη και την χερσόνησο της Καλλίπολης βρίσκονταν τα νησιά της Αλοννήσου, Γηθώνης, Λαμπωνίας, και Αλωπεκοννήσου.[8][25][26] Στην επιτομή του έργου Περί Πόλεων[27] του γεωγράφου Στέφανου Βυζάντιου (5ος αιώνας) επίσης η Αλόννησος τοποθετείται στην ίδια τοποθεσία, ενώ οι αρχαίες αναφορές του ιστορικού Ηρόδοτου (4ος αιώνας π.Χ.) τοποθετούν την Αλόνησο κοντά στη σημερινή τοποθεσία του ομώνυμου νησιού (Αλόννησος) της σε Σκόπελο και Σκιάθο.[26]

  •  
    Ολλανδικός χάρτης της Θράκης όπου η νησίδα απεικονίζεται και αναφέρεται ως Αλόνησος (Halonesus), Γιοχάνες Γιανσόνιους, 1662 (επανατύπωση του χάρτη του 1585 από τον Αβραάμ Ορτέλιο)
  •  
    Ολλανδικός χάρτης όπου η νησίδα απεικονίζεται ως Αλλόνησος, Γιόχαν Λόρεμπεργκ, 1661
  •  
    Ιταλικός χάρτης του Φραντσέσκο Πιατσένζα όπου η νησίδα απεικονίζεται ευκρινώς και αναφέρεται ως Αλόνησος ενώ απεικονίζονται και κτίσματα επί του εδάφους της, 1688
  •  
    Βενετικός χάρτης του βορείου Αιγαίου όπου η νησίδα απεικονίζεται και αναφέρεται ως Ολόνησος (Holonisus), Βιντσέντζο Μαρία Κορονέλι, 1697
  •  
    Χάρτης του 1540 του Νικόλαου Σοφιανού, όπου η Αλόννησος απεικονίζεται κοντά στη Σκόπελο. Ωστόσο σχεδόν όλες οι λεπτομέρειες του βορειοανατολικού Αιγαίου είναι λανθασμένες. (ανατύπωση του 1562)

Είναι γνωστό πως το όνομα της σημερινής Αλόννησου αντιστοιχούσε σε διαφορετικό νησί κατά την αρχαιότητα, και έτσι οι παραπάνω ιστορικές αναφορές και χάρτες εμφανίζουν ένα ενδεχόμενο το νησί αυτό να ήταν η Ζουράφα κατά την εποχή όπου ήταν αρκετά μεγαλύτερη σε έκταση, ωστόσο είναι επίσης πιθανό η περιοχή να ήταν το πολύ κοντινότερο στη σημερινή Αλόννησο νησί της Κυρά-Παναγιάς[28] όπως απεικονίζεται και σε ένα χάρτη του 1540 από τον Νικόλαο Σοφιανό.

Μια άλλη ιστορική αναφορά για νησί με την ονομασία Αλόννησο αποδίδεται στον ρήτορα Δημοσθένη (4ος αιώνας π.Χ.) στον Β´ Φιλιππικό του με το νησί να είναι ορμητήριο πειρατών αλλά να έχει καταληφθεί από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας και να το προσφέρει στους Αθηναίους, όπου όμως δεν διευκρινίζει τη θέση του νησιού αλλά απλώς αντιπαραβάλει το θέμα που περιγράφει κάνοντας αναφορά σε άλλα μέρη ανάμεσα στα οποία και αυτά της Ίμβρου και της Σκύρου.[29]

Άλλες ονομασίες και απεικονίσεις

Επεξεργασία

Οι χαρτογράφοι του 17ου αιώνα Όλφερτ Ντάπερ, και ο Μάρκο Μποσκίνι[1] την απεικονίζουν επίσης, όπως και ο Πίετερ βαν ντερ Άα στις αρχές του 18ου.[1][6]

Ο περιηγητής Ωγκύστ ντε Σουαζέλ Γκουφιέ το 1809 την περιγράφει ως Rocher sur lequel il y a 3 pieds d' eau (Βράχος πάνω στον οποίο υπάρχουν 3 πόδια του νερού). Σημειώνεται επίσης χωρίς όνομα από τον Γκρέγκουαρ Μπενουά ντε Λοστάντ (Grégoire Benoist de Lostende) Γάλλο στρατιωτικό που συμμετείχε στην εκστρατεία του Μωριά.

  •  
    Ολλανδικός χάρτης όπου η νησίδα απεικονίζεται ως ανώνυμη, Όλφερτ Ντάπερ, 1688
  •  
    Χάρτης όπου η νησίδα απεικονίζεται ως Rocher sur lequel il y a 3 pieds d' eau (Βράχος πάνω στον οποίο υπάρχουν 3 πόδια του νερού), από έργο του Σουαζέλ Γκουφιέ το 1809

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Γεώργιος K. Γιαγκάκης: Η Ζουράφα μας, Χίος, 1996 [30][31][32][33]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 «ΖΟΥΡΑΦΑ -ΛΑΔΟΞΕΡΑ - Πανεπιστήμιο Αιγαίου». 
  2. ↑ «Προστατευόμενες περιοχές NATURA - Περιφερειακή Ενότητα Έβρου / Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2021. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Θ. Σ. Λιάτης (Ιούνιος 2013). Οι έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Χημικά Χρονικά-Ένωση Ελλήνων Χημικών, σελ. 21. http://www.eex.gr/DocLib1/xxioun2013.pdf. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Η Αγκυρα αμφισβητεί το... μισό Αιγαίο, της Σοφίας Παπαιωάννου - kathimerini.gr». 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Μετά το Καστελόριζο η Ζουράφα - ethnos.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Αυγούστου 2011. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 «Η Βραχονησίδα Ζουράφα- Λαδόξερα και μία ακόμη μία αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας - του Θεοφάνη Μαλκίδη, Ελεύθερο Βήμα». 
  7. ↑ Σγοράφα ή Τζουράφα στο Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τομ.16ος, σελ.901
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Νικόλαος Φαρδύς - Τα Ζγόραφα ως κέντρον των σεισμών της Σαμοθράκης και λείψανον τεσσάρων νήσων του Θρακικού πελάγους προ αμνημονεύτων χρόνων καταποντισθεισών, Θρακική Επετηρίς, Α΄ Αθήνα, 1897, 48-54 (ψηφιοποιημένες σελίδες και περιεχόμενο από το βιβλίο Θρακική προσωπογραφία)
  9. ↑ 9,0 9,1 «Σαμοθράκη : Επαναλειτουργεί ο φάρος της βραχονησίδας «Ζουράφα» - agelioforos.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2015. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Cartographica Neerlandica Background for Ortelius Map No. 214 - orteliousmaps.com». 
  11. ↑ «Thrace, by Joan Janssonius - 1662.jpg - Κοινά». 
  12. ↑ 12,0 12,1 V. M. Coronelli, Arcipelago, 1697 και σε υψηλή ανάλυση - Ιστολόγιο Αγιορειτική Χαρτοθήκη
  13. ↑ 13,0 13,1 Turkey and Gallipoli by Coronelli c.1694 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-06 στο Wayback Machine. και σε υψηλή ανάλυση Αρχειοθετήθηκε 2016-03-12 στο Wayback Machine. - antiqueprints.com.au
  14. ↑ (έγχρωμο) Paralello Geo Grafico Dell'antico Col Moderno Arcipelago και σε υψηλή ανάλυση Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. - antiquemapsandglobes.com
  15. ↑ «Η Ζουράφα, η δύναμη του σημείου της ΑΟΖ - του Νίκου Λυγερού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. 
  16. ↑ «Αλιείς καταγγέλλουν παρενόχληση από την τουρκική ακτοφυλακή στη Ζουράφα - tovima.gr». 
  17. ↑ «Ένταση μεταξύ ελληνικών και τουρκικών πλοίων στη Ζουράφα - skai.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2016. 
  18. ↑ «Μικρής έκτασης ένταση στη βραχονησίδα Ζουράφα - 902.gr». 
  19. ↑ «Στην βραχονησίδα Ζουράφα ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ με την κανονιοφόρο «Πολεμιστής» - aegeantimes.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2012. 
  20. ↑ «Γκρίζες ζώνες - Υπουργείο Εξωτερικών, Ελληνική Δημοκρατία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2015. 
  21. ↑ «Όνειρα θερινής συνεκμετάλλευσης - topontiki.gr». 
  22. ↑ «Από τη δυτική Ελλάδα ξεκινά το κυνήγι του «μαύρου χρυσού» - imerisia.gr, της Μανταλένα Πίου, 12.2.2011». 
  23. ↑ «Piri Reis - Map of the Islands of Semendrek and Imroz in the Aegean Sea - Walters W65844B - Full Page - Κοινά». 
  24. ↑ «A.Konze, Reise auf der Insel Lesbos. Hannover 1865 - Internet Archive, σελ. 159, χάρτης Σαμοθράκης και Ίμβρου». 
  25. ↑ Πλίνιος ο Πρεσβύτερος. «Φυσική Ιστορία». perseus.tufts.edu. σελ. 4.23. 
  26. ↑ 26,0 26,1 «Halonesus - A universal history, from the earliest account of time - George Sale, George Psalmanazar, Archibald Bower, George Shelvocke, John Campbell, John Swinton - 1747». 
  27. ↑ «Stephanos Peri poleon - Stephanus Byzantius, Thomas de Pinedo, Jacobus Gronovius, Marino de Guichardo - 1678». 
  28. ↑ «Ιστορία της Αλοννήσου - Δήμος Αλοννήσου». 
  29. ↑ «Δημοσθένης, Περί Αλοννήσου - greek-language.gr». 
  30. ↑ «Η Ζουράφα μας - Βιβλιοθήκη Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης». 
  31. ↑ «Η Ζουράφα μας - Αμερικανική και Βρετανική Σχολή Αθηνών». 
  32. ↑ «Η Ζουράφα μας - Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρόδου». [νεκρός σύνδεσμος]
  33. ↑ «΄΄Η Ζουράφα στα γράμματα και τις τέχνες΄΄ στο τεύχος 51/Σεπτ. – Οκτ. 2003 του περιοδικού ΄΄Αέροπος΄΄ - από την ιστοσελίδα Νησιολογία του Γεωργίου Γιαγκάκη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2015. 

Δείτε Επίσης

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Ζουράφα&oldid=10647719"