Καλλίπολη (Τουρκία)
Η Καλλίπολη[1][2][3] (αρχαία ελληνικά: Καλλίπολις, τουρκικά: Gelibolu / Γκελίμπολου), είναι τουρκική πόλη και περιφέρεια στην Επαρχία Τσανάκκαλε της Περιφέρειας Μαρμαρά, στην Ανατολική Θράκη, στο λεγόμενο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας, καθώς και στη νότια ακτή της ομώνυμης χερσονήσου στο στενό των Δαρδανελίων, δύο μίλια μακριά από την Λάμψακο στην απέναντι ακτή[4].
| Καλλίπολη | |
|---|---|
 | |
  Καλλίπολη | |
 | |
| Χώρα | Τουρκία |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Τσανάκκαλε |
| Έκταση | 825 km² |
| Υψόμετρο | 0 μέτρο |
| Πληθυσμός | 44.809 (2018) |
| Ταχ. κωδ. | 17500 |
| Ζώνη ώρας | UTC+03:00 |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ιστορία
Επεξεργασία
Η μακεδονική πόλη Καλλίπολις στην τότε περιοχή της Θράκης αναφέρεται από τον Πτολεμαίο (Γεωγρ Υφ. 3.11.19) σε συνδυασμό με τις πόλεις Σηστός, Κοίλα, Ελαιούς και Καρδία[5]. Διαθέτει πλούσια ιστορία ως ναυτική βάση κάτω από διαφορετικούς κυβερνήτες. Η Καλλίπολη είναι ο αρχαιολογικός τόπος των «τύμβων των Θρακών βασιλέων»[6].
Η προέλευση της πόλεως είναι αβέβαιη. Ο Βυζαντινός συγγραφέας Ιωάννης Κίνναμος (V.3) αποδίδει την ίδρυσή της στον Αθηναίο στρατηγό Καλλία. Το σίγουρο είναι ότι δεν ακούμε για αυτήν τίποτα πριν τους Μακεδονικούς Πολέμους, όταν την αναφέρει ο Τίτος Λίβιος[7]
Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α' οχύρωσε την Καλλίπολη και εγκατέστησε σημαντικές στρατιωτικές αποθήκες σταριού και κρασιού, ερείπια των οποίων είναι ακόμη εμφανή[6][8]. Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204, η Καλλίπολη πέρασε υπό την κυριαρχία των Ενετών. Ένα εκστρατευτικό σώμα Αλμογαβάρων, υπό τον Ροζέ ντε Φλορ, εγκαταστάθηκε εκεί το 1306. Μετά τον θάνατο του ντε Φλορ οι Αλμογάβαροι κατέσφαξαν τους κατοίκους της πόλης. Αργότερα, νικημένοι από τα συμμαχικά στρατεύματα των Ενετών και των Βυζαντινών, αποσύρθηκαν το 1307, καταστρέφοντας τις οχυρώσεις.
Μετά την καταστροφή των τειχών της πόλης από σεισμό, κατακτήθηκε από τους Τούρκους το 1354 και έγινε το πρώτο κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη[9]. Ο Βαγιαζήτ Α' (1389–1403) έχτισε εκεί κάστρο και πύργο, ερείπια των οποίων σώζονται ακόμα και σήμερα[4]. Το 1416 οι Ενετοί υπό τον Αλβίζε Λορεντάν νίκησαν εκεί τους Τούρκους[4]. Η αρχαία Καλλίπολη είναι ο αρχαιολογικός τόπος των «τύμβων των Θρακών βασιλέων»[4], με αναφορά στους τάφους των ποιητών Αχμέτ Μπικάν (θαν. 1466) και του αδελφού του Μεχμέτ Μπικάν (θαν. 1451).
Το 1854 η πόλη καταλήφθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις Βρετανών και Γάλλων κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο, οι οποίοι ενίσχυσαν τις αμυντικές οχυρώσεις του 1357[4]. Πολλοί στρατιώτες πέθαναν εκεί από χολέρα και τάφηκαν σε τοπικό κοιμητήριο. Τα όπλα της πόλης προστάτευαν τη θάλασσα του Μαρμαρά (Προποντίδα) έως το 1878 wοπότε χτίστηκαν νέες οχυρώσεις, όταν οι Ρώσοι απείλησαν να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη[4]. Η Καλλίπολη ήταν το αρχικό κέντρο του Καπτάνπασα Εγιαλέ.
Ανάμεσα στο 1864 και το 1920 ή πόλη ήταν σαντζάκιο στο βιλαέτι της Αδριανούπολης. Τον Δεκέμβριο του 1901 η ελληνικορθόδοξη επισκοπή Καλλιπόλεως προήχθη σε Μητρόπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως[10].
Ο βουλγαρικός στρατός απείλησε την Καλλίπολη στη διάρκεια του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου και προωθήθηκε στο Μπολαγίρ το 1912. Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ομώνυμη χερσόνησος και η πόλη υπήρξαν περιοχές όπου έγιναν σημαντικές μάχες (εκστρατεία της Καλλίπολης). Η πόλη πέρασε στην κυριαρχία των Ελλήνων μεταξύ του 1920–1922, και τελικά επιστράφηκε στην Τουρκία το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Όπως και η Ίμβρος δυτικά της χερσονήσου, στη πόλη η πλειονότητα κατοίκων πρίν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν Έλληνες και έτσι εξαιρέθηκε του Άρθρου 2 της Συνθήκης για την Ανταλλαγή Ελληνικών και Τουρκικών Πληθυσμών (1923). Μεταξύ του 1922 και 1926 η πόλη ήταν επαρχιακό κέντρο για τις Περιφέρειες της Γκελίμπολου, του Εσέαμπατ του Κεσάν, του Ενέζ (έγινε τμήμα του Κεσάν πριν το 1953) και του Σαρκόυ.
Η σύγχρονη πόλη
ΕπεξεργασίαΗ Καλλίπολη είναι διοικητικό κέντρο της Επαρχίας Τσανάκαλε (Δαρδανέλια) της Τουρκίας. Ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής ανέρχεται σε 44.697 άτομα, 28.326 από τα οποία ζουν στο διοικητικό κέντρο (απογραφή 2010)[11]. Η πόλη είναι γνωστή για την κονσερβοποιία σαρδέλας.
Προσωπικότητες
Επεξεργασία- Μάξιμος Καλλιπολίτης, Έλληνας λόγιος
- Πίρι Ρέις (περ.1465-1555), Τούρκος χαρτογράφος και γεωγράφος
- Αχμέτ Μπικάν (; - περ. 1466), δερβίσης και συγγραφέας
- Μεχμέτ Μπικάν (; - περ. 1451), δερβίσης και συγγραφέας
- Μουσταφά Αλί (1541–1600), Τούρκος ιστορικός
- Μητροπολίτης Μελενίκου Κωνσταντίνος Ασημιάδης (1872 - 1913), Έλληνας Μητροπολίτης Μελενίκου και εθνομάρτυρας
- Σοφία Βέμπο (1910–1978), Ελληνίδα τραγουδίστρια
- Αναστάσιος Μπακάλμπασης (1888-1957), Έλληνας πολιτικός
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Καλλίπολις, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, at Perseus project
- ↑ Χάρης Πάτσης, ΑΛΦΑ-ΩΜΕΓΑ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ, Τόμος 7, σελ. 118 «Καλλίπολις (-η). Πόλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Τουρκίας στὴν ὁμώνυμη χερσόνησο τῆς Θράκης»
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ. 31, σελ. 251, "Καλλίπολη, η (τουρκ. Gelibolu)• πόλη και λιμάνι της Ευρωπαϊκής Τουρκίας"
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Gallipoli, Turkey Αρχειοθετήθηκε 2021-10-14 στο Wayback Machine. in the 1911 Encyclopædia Britannica
- ↑ Hatzopoulos, M. Β.· Loukopoulou, L. D. (1987). [77 Two Studies in Ancient Macedonian Topography] Check
|url=value (βοήθεια). Athens: Kέντρον Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας Ε.Ι.Ε. - ↑ 6,0 6,1 Gallipoli, Turkey Αρχειοθετήθηκε 2021-10-14 στο Wayback Machine. in the 1911 Encyclopædia Britannica
- ↑ Cramer, John Anthony (1828). A geographical and historical description of ancient Greece. Clarendon Press. σελ. 330.
- ↑ Callipolis in the New Advent Encyclopedia
- ↑ Callipolis in the New Advent Encyclopedia
- ↑ Kiminas 2009, σελ. 60.
- ↑ Statistical Institute[νεκρός σύνδεσμος]
Πηγές
Επεξεργασία- Kiminas, Demetrius (31 Μαρτίου 2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC. ISBN 978-1434458766. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2024.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Καλλίπολις-Νικομήδεια (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
