Βικιπαίδεια

Διώξεις κατά Χριστιανών έως τον 4ο αιώνα

Οι διώξεις κατά Χριστιανών αναφέρονται σε διάφορες δράσεις από τη ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εναντίον του χριστιανικού πληθυσμού. Σύμφωνο με την εκκλησιαστική παράδοση, οι πρώτοι χριστιανοί διώκονταν από τους Ρωμαίους. Σύγχρονοι ιστορικοί ωστόσο, εκφράζουν την άποψη πως οι διώξεις είχαν σποραδικό και τοπικό χαρακτήρα. [1] Στις αρχές του 4ου αιώνα, μια μορφή της θρησκείας νομιμοποιήθηκε από το Διάταγμα των Μεδιολάνων, και τελικά ο χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Χριστιανοί ιεραπόστολοι, καθώς και πρόσωπα που εκχριστιανίστηκαν, υπήρξαν στόχος διώξεων από την εμφάνιση του Χριστιανισμού.

Στην εποχή του Χριστού (Kαινή Διαθήκη)

Επεξεργασία

Ο Χριστιανισμός ξεκίνησε ως αίρεση των Εβραίων, και σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη,  Φαρισαίοι, συμπεριλαμβανομένου του Αποστόλου Παύλου, πριν από τη μεταστροφή του στον Χριστιανισμό, δίωκαν τους πρώτους Χριστιανούς. Οι πρώτοι Χριστιανοί κήρυτταν το δεύτερο ερχομό του Μεσσία, το  οποίο δεν είναι σύμφωνο προς τις εβραϊκές θρησκευτικές διδασκαλίες.[2]  Παρά τις μεμονωμένες μεταστροφές Εβραίων προς το Χριστιανισμό, αυτοί στη  συντριπτική τους πλειοψηφία δεν έγιναν Χριστιανοί.[3] Κατά μία άποψη, οι Εβραίοι έβλεπαν τις διώξεις  κατά Χριστιανών ως μέτρα  πειθαρχίας μεταξύ Εβραίων, καθώς μέχρι τον 2ο αιώνα δεν ήταν σαφής η διάκριση μεταξύ των δύο θρησκειών.   Οι Χριστιανοί, από την άλλη πλευρά, αισθάνονταν ότι διώκονται και όχι ότι  "πειθαρχούνται."[4]

 
Η Σταύρωση του Αγίου Πέτρου. Πίνακας του Καραβάτζιο

Η διχόνοια μεταξύ των Εβραίων άρχισε σχεδόν αμέσως με τις διδασκαλίες του Αγίου Στεφάνου στην Ιερουσαλήμ, ο οποίος θεωρήθηκε αποστάτης. Σύμφωνα με τις Πράξεις των Αποστόλων, ένα χρόνο μετά την Σταύρωση του Ιησού, ο Στέφανος λιθοβολήθηκε για την υποτιθέμενη αλλαγή πίστης,[5] με τον Σαούλ (μετέπειτα Παύλο) να επιβλέπει.

Tο 41 μ.Χ., όταν ο Αγρίππας A',  έλαβε τον τίτλο του Βασιλιά των Ιουδαίων,  συνέχισε τις διώξεις κατά τις οποίες ο Απόστολος Ιάκωβος έχασε τη ζωή του, ο Πέτρος μόλις κατάφερε να γλυτώσει και οι υπόλοιποι των αποστόλων διασκορπίστηκαν. Μετά το θάνατο του Αγρίππα, ακολούθησε  ρωμαϊκή διοίκηση και τηρήθηκε μια ουδετερότητα, έως ότου ο έπαρχος (προκουράτωρ)  Festus πέθανε και ο αρχιερέας Άννας II εκμεταλλεύτηκε το κενό εξουσίας για να επιτεθεί στην Εκκλησία και να εκτελεστεί ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, τότε ηγέτης των Χριστιανών της Ιερουσαλήμ. Η Καινή Διαθήκη αναφέρει ότι Απόστολος Παύλος φυλακίστηκε επανειλημμένα από τις Ρωμαϊκές αρχές, λιθοβολήθηκε από τους Φαρισαίους και αφέθηκε ημιθανής σε μία περίπτωση, και τελικά οδηγήθηκε ως κρατούμενος στη Ρώμη. Ο Απόστολος Πέτρος και άλλοι πρώτοι Χριστιανοί  επίσης, φυλακίστηκαν, ξυλοκοπήθηκαν και κακοποιήθηκαν. Η μεγάλη Εβραϊκή εξέγερση, με αφορμή τη θανάτωση 3.000 Εβραίων από τους Ρωμαίους, οδήγησε στην καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ., στο τέλος του Δεύτερου Ναού και την  αποδυνάμωση των Εβραίων διωκτών. Σύμφωνα με μια παλιά παράδοση της Εκκλησίας, η οποία  επί το πλείστον αμφισβητείται από τους ιστορικούς, η πρώτη Χριστιανική κοινότητα είχε προηγουμένως φύγει από την Ιερουσαλήμ προς την ήδη ειρηνική περιοχή της Πέλλας της Δεκαπόλεως.

Η Καινή Διαθήκη, και ιδιαίτερα το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, παραδοσιακά ερμηνεύεται ότι περιέχει μαρτυρίες για την απόρριψη του Ιησού από τους Φαρισαίους και κατηγορίες για ευθύνη των Φαρισαίων για τη σταύρωσή του.  Κατά άλλη ερμηνεία, η πολεμική ρητορική ήταν μέρος της αντιπαράθεσης μεταξύ διαφορετικών σχολών της εποχής και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται κυριολεκτικά, όπως συνέβη  αιώνες αργότερα και οδήγησε στον Χριστιανικό αντισημιτισμό.[6]

Ο Walter Laqueur υποστηρίζει ότι η εχθρότητα μεταξύ Χριστιανών και Εβραίων εκτείνεται σε πολλές γενεές.  Τον 4ο αιώνα, ο Ιωάννης Χρυσόστομος πίστευε ότι οι Φαρισαίοι μόνο, και όχι οι Ρωμαίοι, ήταν υπεύθυνοι για το φόνο του Ιησού. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Laqueur: "Η απαλλαγή του Πιλάτου από την ενοχή μπορεί να συνδέεται με τις ιεραποστολικές  δραστηριότητες του πρώιμου Χριστιανισμού στη Ρώμη και την επιθυμία να μην  ανταγωνιστούν αυτούς που ήθελαν να προσηλυτίσουν."[7]

Αναφορές για Διωγμούς επί Νέρωνα

Επεξεργασία
 
Καλλιτεχνική απεικόνιση για τις Διώξεις των Χριστιανών με βάση την χριστιανική παράδοση

Σύμφωνα με αρκετές χριστιανικές πηγές και την παράδοση, και μερικές μη χριστιανικές πηγές, επί βασιλείας Νέρωνα έγιναν διωγμοί εναντίον των Χριστιανών. Κάποιες πηγές (όπως ο Τάκιτος) συσχετίζουν τους διωγμούς με την Μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης του 64 μ.Χ., ενώ άλλες όχι. Κατά τον ιστορικό και γερουσιαστή (senatus) Τάκιτο, ο Νέρωνας για να αποσείσει τις υποψίες ότι αυτός ήταν υπεύθυνος για την πυρκαγιά, έριξε την ευθύνη στους Χριστιανούς και εφάρμοσε αντιχριστιανικές διώξεις.[8] Ο Τάκιτος είναι από τους πρώτους παγανιστές συγγραφείς που αναφέρει διώξεις Χριστιανών. Στα Χρονικά του έγραψε ότι "για να απαλλαγεί από τις υποψίες, ο Νέρωνας ενίσχυσε την κατηγορία και προκάλεσε τα πιο ακραία βασανιστήρια σε μια τάξη που μισούσε για τα βδελύγματά τους, αυτούς που ονομάζονται Χριστιανοί (Chrestiani) από το λαό. Ο Χριστός, από όπου προέρχεται το όνομα, υπέστη την βαρύτερη των ποινών κατά τη βασιλεία του Τιβερίου ...". Στη συνέχεια αναφέρει ότι έγινε κάθε είδους εξευτελισμός των συλληφθέντων για την πυρκαγιά. Τους σκέπαζαν με δέρματα ζώων και τους έριχναν να τους κατασπαράξουν τα σκυλιά, ή τους κάρφωναν σε σταυρούς, ή τους έκαιγαν για να χρησιμεύσουν ως φωτισμός τη νύχτα. Ο Νέρων προσέφερε τους κήπους του για το θέαμα και ο ίδιος παρακολουθούσε από ένα άρμα (Tacitus, Annales, XV).[9] Οι θεαματικές τιμωρίες συνήθως εφαρμόζονταν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως μέθοδος που ενέπνεε την υποστήριξη του λαού προς το καθεστώς. Με τέτοιου είδους θεάματα οι θεατές, ανεξαρτήτως τάξης, ενώνονταν μέσα σε ένα αίσθημα ανωτερότητας. Όμως κατά τον Τάκιτο, αυτές οι τιμωρίες των Χριστιανών προκάλεσαν τον οίκτο του λαού, ο οποίος αισθάνθηκε ότι δεν γίνονταν για το δημόσιο συμφέρον (non utilitate publica) αλλά λόγω της σκληρότητας του αυτοκράτορα.[10]

Απόψεις ιστορικών

Επεξεργασία
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης.
Γίνετε περισσότερο συγκεκριμένοι ως προς το τι χρειάζεται το λήμμα με {{επιμέλεια|αίτιο}} ή χρησιμοποιήστε ένα πρότυπο όπως το {{μορφοποίηση}}.
Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων.

Ο ιστορικός Brent Shaw[Σημ 1], ισχυρίζεται ότι οι χριστιανικές αναφορές για τους διωγμούς επί Νέρωνα είναι μεταγενέστερες κατασκευές. Kαταλήγει στο συμπέρασμα ότι τέτοιος διωγμός δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ καθώς δεν υπάρχουν ικανές ενδείξεις που να μαρτυρούν ότι οι Χριστιανοί διώχθηκαν σαν ειδική ομάδα και ότι μαρτύρησαν επί Νέρωνα παρά μόνο σκόρπιες αναφορές σε μεταγενέστερους ιστορικούς. O Shaw ισχυρίζεται πως οι Χριστιανοί τότε δεν είχαν γίνει αναγνωριστεί από τον Νέρωνα ως ξεχωριστή θρησκευτική ομάδα- ο Ιγνάτιος της Αντιοχείας το 100 μΚΕ ήταν ο πρώτος που αυτοχαρακτηρίστηκε ως χριστιανός. Οι μόνες εξω-χριστιανικές πληροφορίες που υπάρχουν για την συγκεκριμένη δίωξη είναι μια παράγραφος από τον Τάκιτο, η οποία γράφτηκε 50 χρόνα αργότερα από την εποχή της ενδεχόμενης δίωξης. Δεν υπάρχει παραπομπή από που ο Τάκιτος ανακάλυψε τέτοια πληροφορία και δεν αναφέρεται από άλλους αρχαίους συγγραφείς, όπως τον Σουητώνιο. Ούτε ο Cassius Dio, ο οποίος έγραψε για την φωτιά στην Ρώμη, ανέφερε κάτι για ενδεχόμενες διώξεις. O Shaw ελλείψη αποδείξεων, καταλήγει στο συμπέρασμα πως η αναφορά του Τακιτου για διωγμούς, είναι αναχρονισμός. [12][13]

Οι Lans & Bremmer,[14] κρίνοντας την άποψη του Shaw για την πρώιμη χρήση του όρου "Χριστιανοί", παραθέτουν σχετική μελέτη. Κατ' αυτούς, ο μη συσχετισμός των Χριστιανών με την πυρκαγιά στον Σουητώνιο, δεν σημαίνει ότι ο όρος δεν ήταν γνωστός στη δεκαετία του έτους 60 μ.Χ.. Στην ίδια παράγραφο ο Σουητώνιος δεν δίνει εξήγηση ούτε για την τιμωρία κάποιων ηθοποιών. Από άλλες παλαιογραφικές ενδείξεις προκύπτει επίσης ότι ο Τάκιτος παρέλαβε τον όρο Chrestianos που χρησιμοποιεί από παλαιότερη πηγή. Επίσης αναφέρουν δύο, προβληματικές όπως αναφέρουν, πρώιμες πηγές που περιέχουν τον όρο Χριστιανοί: μία ένα χάραγμα (graffitto) στην Πομπηία (έως το 79 μ.Χ.) και η άλλη στις Ιουδαϊκές Αρχαιότητες του Φλάβιου Ιώσηπου (93-94). Η μελέτη καταλήγει με το συμπέρασμα ότι ο όρος παρήχθη αρχικά από τις ρωμαϊκές αρχές και αργότερα υιοθετήθηκε από τους Χριστιανούς. Αυτό, κατά τους συγγραφείς, δεν σημαίνει ότι επειδή δεν ονομάζονται Χριστιανοί δεν ήταν οπαδοί του Χριστού.[15]

Οι B. Lans και Bremmer έχουν διαφορετική άποψη από τον Shaw. Αναφέρουν ότι η παλαιότερη σχετική με τους διωγμούς πηγή είναι η Προς Εβραίους Επιστολή, η οποία κατά τους ειδικούς δεν γράφτηκε από τον Παύλο αλλά από άγνωστο συγγραφέα, και κατά πολλούς χρονολογείται πριν από το έτος 100. Εκεί αναφέρονται μαρτύρια και εξευτελισμοί που έγιναν δημοσίως στη Ρώμη ή στην Ιταλία, χωρίς να αναφέρει με ακρίβεια πότε και πού. Η φράση "Ἀναμιμνῄσκεσθε δὲ τὰς πρότερον ἡμέρας, ἐν αἷς φωτισθέντες πολλὴν ἄθλησιν ὑπεμείνατε παθημάτων, τοῦτο μὲν ὀνειδισμοῖς τε καὶ θλίψεσιν θεατριζόμενοι, τοῦτο δὲ κοινωνοὶ τῶν οὕτως ἀναστρεφομένων γενηθέντες· καὶ γὰρ τοῖς δεσμίοις συνεπαθήσατε, καὶ τὴν ἁρπαγὴν τῶν ὑπαρχόντων ὑμῶν μετὰ χαρᾶς προσεδέξασθε" (Εβρ. 10,32-33) θεωρείται βέβαιο ότι αναφέρεται σε κάποιους διωγμούς που έγιναν στο παρελθόν, πιθανώς επί Νέρωνα. Σχετική θεωρείται και μια αναφορά της Αποκάλυψης του Ιωάννου, που χρονολογείται περίπου στο έτος 100. Η αναφορά στο "δεύτερο θηρίο" και ο αριθμός του, κατά τους περισσότερους ερμηνευτές, υπονοεί τον Νέρωνα, καθώς 666 (Απ. 13, 18) είναι το αριθμητικό ισοδύναμο των εβραϊκών γραμμάτων των λέξεων "Νέρων Καίσαρ". Αλλά και η αναφορά στην πληγή στο κεφάλι του θηρίου η οποία θεραπεύτηκε (Απ. 13,3) πιθανότατα παραπέμπει στο μύθο του Nero rediturus, κατά τον οποίο ο Νέρων - ως εσχατολογικός αντίπαλος - θα επανέλθει για να ανακτήσει το θρόνο του.

Η παρουσίαση του Νέρωνα ως εσχατολογικού αντιπάλου (του Θεού) είναι δύσκολο να εξηγηθεί αν απορριφθεί ότι συνέβησαν διωγμοί επί της βασιλείας του. Σχετικό θεωρείται και το Απόκρυφο κείμενο Αναβατικόν Ησαΐου που γράφτηκε περί το 70-120 μ.Χ. στη Συρία ή την ευρύτερη περιοχή. Εκεί αναφέρεται η εμφάνιση ενός άνομου αυτοκράτορα, μητροκτόνου, που θα διώξει το φυτό που φύτευσαν οι 12 Απόστολοι, και ότι ένας από τους δώδεκα θα παραδοθεί σ' αυτόν. Ο "μητροκτόνος αυτοκράτορας" πιστεύεται ότι αναφέρεται στον Νέρωνα, και ο ένας από τους 12 Αποστόλους είναι πιθανότατα ο Πέτρος.

Επίσης σχετική είναι η 1η επιστολή του Κλήμεντος, περί το 120-125, η οποία πλησιάζει στην εποχή των "Χρονικών" του Τάκιτου. Εκεί αναφέρονται οι διώξεις του Πέτρου και του Παύλου αλλά και άλλων ατόμων, περιλαμβανομένων γυναικών, με τρόπο που παραπέμπουν στη Ρώμη. Η αναφορά θεωρείται συμβατή με τους διωγμούς του Νέρωνα. Στο Απόκρυφο "Ο Ποιμήν του Ερμά", που χρονολογείται στο πρώιμο 2ο τέταρτο του 2ου αιώνα, αναφέρεται σε προγενέστερους διωγμούς και βασανιστήρια με μαστιγώσεις, φυλακίσεις, σταυρώσεις και άγρια θηρία "είνεκεν του ονόματος". Δεν είναι σαφές σε ποιά εποχή αναφέρεται, αλλά η φρασεολογία δείχνει ότι οι Χριστιανοί της Ρώμης είχαν ήδη μια μακρά πείρα από διωγμούς. Ο Νέρωνας υπονοείται και στο Απόκρυφο "Αποκάλυψη του Πέτρου", που πιστεύεται ότι γράφτηκε μια δεκαετία πριν ή μετά τον Γ' Ιουδαϊκό Πόλεμο (132-135 μ.Χ.). Αναφέρεται στο μαρτύριο του Πέτρου στη Ρώμη. Σύμφωνα με τους Lans & Bremmer, οι ενδείξεις είναι ότι οι Χριστιανοί της Ρώμης ή της Ιταλίας άρχισαν να ανατρέχουν στους διωγμούς της Ρώμης λίγες δεκαετίες μετά τον Νέρωνα. Αυτό κατά τους ερευνητές σημαίνει ότι υπήρχαν αυτόπτες μάρτυρες ή δεύτερης γενεάς μαρτύρων μετά τους διωγμούς. Η προέλευση των πηγών από διάφορα μέρη της αυτοκρατορίας (Ιταλία, Αίγυπτο, Μ. Ασία κτλ) δείχνει ότι ήδη είχε εξαπλωθεί η γνώση περί διωγμών. Οι ενδείξεις αυτές δεν στηρίζουν την άποψη της κατασκευασμένης παράδοσης.[16]

Από το 2ο αιώνα μέχρι τον Διοκλητιανό

Επεξεργασία
Κάποιες παρατιθέμενες πηγές του λήμματος μπορεί να μην είναι αξιόπιστες. Παρακαλούμε βοηθήστε το παρόν λήμμα αναζητώντας καλύτερες, πιο αξιόπιστες πηγές. Αναξιόπιστες παραπομπές μπορεί να αμφισβητηθούν ή να διαγραφούν.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 02/04/2018.

Επί βασιλείας Τραϊανού (98-117), ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος είχε σταλθεί από τον αυτοκράτορα στη Βιθυνία ως κυβερνήτης και η αλληλογραφία του με τον αυτοκράτορα θεωρείται αξιόπιστη ιστορική πηγή[εκκρεμεί παραπομπή]. Σε ένα από τα γράμματα του (Το Letter 10.96) o Πλίνιος αναφέρει τις πράξεις του σε ανθρώπους που είχαν καταγγελθεί ως Χριστιανοί: όσους έλεγαν πως ήταν Χριστιανοί, είτε τους έκτελούσε, είτε τους έστελνε στην Ρώμη αν ήταν Ρωμαϊοι πολίτες. Όσους αρνιούντουσαν πως ήταν χριστιανοί, τότε τους έθετε τεστ: έπρεπε να να θυσιάσουν στους θεούς στην παρουσία εικόνας του αυτοκράτορα και να υβρίσουν το Χριστό και αν περνούσαν το τέστ, τους άφηνε ελευθερους. Όσοι ομολογούσαν πως ήταν παλιότερα χριστιανοί, αλλά έχουν αποχωρήσει από την θρησκεία, βασανίζονταν από δύο σκλάβες που ονομάζονταν διακόνισσες. Ο Πλίνιος ρώτησε τον αυτοκράτορα πως πρέπει να αντιμετωπίζει τους μεταμελημένους πρώην χριστιανούς, και ο Τραϊανός του απάντησε πως πρέπει να κοιτάζει κάθε περίπτωση ξεχωριστά, αν κάποιος περνάει την εξέταση δεν πρέπει να διωκονται περισσότερο, ενώ πρέπει να αγνοούνται οι ανώνυμες καταγγελίες.[17][18][19][20]

Αντίθετα με την κοινή αντίληψη, η Εκκλησία δεν ήταν σε συνεχή αγώνα για την ύπαρξή της κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων αιώνων. Οι διώξεις των Χριστιανών ήταν σποραδικές και τοπικές  και σχεδόν ποτέ κατ' εντολή του  κράτους. Ο λόγος ήταν ότι οι διωγμοί προέκυπταν από πιέσεις του όχλου επί των τοπικών διοικητών, και δεν ήταν αποτέλεσμα πολιτικής του κράτους. Για παράδειγμα, το πογκρόμ κατά των Χριστιανών στην Αλεξάνδρεια το 248 έγινε επί βασιλείας αυτοκράτορα που θεωρείται ότι συμπαθούσε τους Χριστιανούς. Κατά τους δύο πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού, αυτός ήταν μια σχετικά μικρή αίρεση η οποία δεν ήταν σημαντική ανησυχία για τον Αυτοκράτορα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Μια παραδοσιακή μαρτυρία για φόνους είναι η Δίωξη της Λυών κατά την οποία οι Χριστιανοί σφαγιάστηκαν μαζικά με το να ριχτούν στα άγρια θηρία κατά διαταγή  Ρωμαίων αξιωματούχων. Αυτό έγινε επειδή  κάποιοι φέρεται ότι αρνήθηκαν να αποκηρύξουν την πίστη τους, σύμφωνα με τον Άγιο Ειρηναίο.[21] Η μοναδική πηγή για αυτό το γεγονός είναι ο ιστορικός του πρώιμου χριστιανισμού  Ευσέβιος Καισαρείας στην Ιστορία της Εκκλησίας, που γράφτηκε στην Αίγυπτο τον 4ο αιώνα. Ο Απολογητικός του Τερτυλλιανού γράφτηκε το 197, φαινομενικά για την υπεράσπιση των διωκόμενων Χριστιανών και απευθυνόταν σε Ρωμαίους διοικητές.

Η πολιτική του Τραϊανού προς τους Χριστιανούς δεν ήταν διαφορετική από αυτή προς άλλες λατρείες, δηλαδή τιμωρούνταν μόνο όσοι αρνούνταν να προσκυνήσουν τον αυτοκράτορα και τους θεούς, αλλά δεν διώκονταν.Papandrea, James L. (23 Ιανουαρίου 2012). Reading the Early Church Fathers: From the Didache to Nicaea. Paulist Press. ISBN 978-0809147519.  Το "διάταγμα του Σεπτίμιου Σεβήρου" που αναφέρει η Ιστορία του Αυγούστου θεωρείται αναξιόπιστο από τους περισσότερους ιστορικούς. Σύμφωνα με τον Ευσέβιο, η Αυτοκρατορική οικογένεια του Αλεξάνδρου Σεβήρου, προκατόχου του Μαξιμίνου του Θρακός, περιλάμβανε πολλούς Χριστιανούς. Ο Ευσέβιος αναφέρει ότι, (βλ. [3], Great Events in Religion σ. 194, 195) επειδή μισούσε τον προκάτοχό του, ο  Μαξιμίνος διέταξε να θανατωθούν οι ηγέτες των εκκλησιών.[21][22] Σύμφωνα με τον Ευσέβιο, αυτή τη δίωξη του 235 έστειλε τον  Ιππόλυτο της Ρώμης και τον Πάπα Ποντιανό στην εξορία. Άλλα στοιχεία όμως  δείχνουν ότι οι διώξεις του 235 ήταν τοπικές σε κάποιες επαρχίες, και δεν έγιναν με διαταγές του Αυτοκράτορα.[23]

Επί αυτοκράτορα Δεκίου εκδόθηκε διάταγμα που απαιτούσε την τέλεση δημόσιων θυσιών, μια τυπική διαδικασία που ισοδυναμούσε με μαρτυρία πίστης στον Αυτοκράτορα και την καθεστηκυία τάξη. Ο Δέκιος όρισε περιοδεύουσες επιτροπές που επισκέπτονταν τις πόλεις και τα χωριά για να εποπτεύουν την εκτέλεση των θυσιών και να δίνουν γραπτά πιστοποιητικά σε όλους τους πολίτες που τις τελούσαν. Οι χριστιανοί συχνά είχαν την ευκαιρία να αποφύγουν την τιμωρία τελώντας δημόσια προσφορά θυσιών ή καίοντας θυμίαμα για τους θεούς της Ρώμης, και κατηγορούνταν από τους Ρωμαίους ως ασεβείς όταν αρνούνταν. Η άρνηση ετιμωρείτο με φυλάκιση, βασανιστήρια και εκτελέσεις. Οι χριστιανοί κατέφευγαν σε ασφαλή μέρη στην ύπαιθρο και κάποιοι εξαγόραζαν τα πιστοποιητικά τους, που ονομάζονταν libelli. Η Χριστιανική εκκλησία, ενώ δεν υπάρχει  καμία ένδειξη στην σωζόμενα κείμενα ότι το διάταγμα στόχευε κάποια  συγκεκριμένη ομάδα, ποτέ δεν ξέχασε τη περίοδο της βασιλείας του Δεκίου τον οποίο χαρακτηρίζει ως  "σκληρό τύραννο".[24] Μετά το θάνατο του Δεκίου το 251 δεν υπάρχουν ενδείξεις για έκδοση πιστοποιητικών για θυσίες, αλλά η υποχρέωση θυσιών επανήλθε επί Μαξιμίνου το 306 και 309. Στο μέτρο αυτό φαίνεται να συμμορφώθηκαν αρκετοί Χριστιανοί, άλλοι πλήρωσαν για να το αποφύγουν ενώ άλλοι αρνήθηκαν να το εφαρμόσουν, θυσιάζοντας τους εαυτούς τους, οδηγώντας μάλλον σε θαυμασμό πέραν από την χριστιανική κοινότητα. Τα μέτρα δεν πέτυχαν αυτό που επιδίωκε η κυβέρνηση.[25]

Υποστηρίζεται ότι κάποιοι Χριστιανοί αναζήτησαν και καλοδέχτηκαν το μαρτύριο.  Οι ρωμαϊκές αρχές προσπάθησαν πολύ για να αποφύγουν τους Χριστιανούς, επειδή φέρονται ότι προκαλούσαν τα πλήθη και ζητούσαν το θάνατό τους."[26] Σύμφωνα με τους Droge και Tabor, "το 185 ο ανθύπατος της Ασίας, Άρριος Αντωνίνος, προσεγγίστηκε από μια ομάδα Χριστιανών που απαιτούσε να εκτελεστεί. Ο ανθύπατος έκανε τη χάρη σε μερικούς από αυτούς και στη συνέχεια έδιωξε τους υπόλοιπους, λέγοντας ότι αν ήθελαν να σκοτωθούν υπήρχε αρκετό σχοινί  ή βράχια απ' όπου θα μπορούσαν να πηδήσουν."[27] Τέτοια αναζήτηση του θανάτου βρίσκεται στο Scorpiace του   Τερτυλλιανού και στις επιστολές του Αγίου Ιγνατίου Αντιοχείας, αλλά δεν ήταν η μόνη περίπτωση μαρτυρίου στην πρώιμη Χριστιανική εκκλησίας. Το κείμενο  Μαρτύριο του Πολύκαρπου του 2ου αιώνα  αναφέρει την ιστορία του Πολύκαρπου, επισκόπου Σμύρνης, ο οποίος δεν επιθυμούσε το θάνατο, αλλά πέθανε σαν μάρτυρας στην πυρά, και στη συνέχεια μαχαιρώθηκε αφού η φωτιά ως εκ θαύματος δεν τον άγγιξε. 

Σύμφωνα με δύο διαφορετικές Χριστιανικές παραδόσεις, ο Σίμων Μπαρ Κοκμπά, ο ηγέτης της δεύτερης Εβραϊκής εξέγερσης κατά της Ρώμης (132 έως 136 μ.Χ.), ο οποίος ανακηρύχθηκε Μεσσίας, εδίωξε τους Χριστιανούς: Ο Μάρτυρας Ιουστίνος  ισχυρίζεται ότι οι Χριστιανοί τιμωρούνταν αν δεν αρνούνταν και βλασφημούσαν τον Χριστό, ενώ ο Ευσέβιος βεβαιώνει ότι ο Μπαρ Κοκμπά τους παρενοχλούσε  επειδή αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην  εξέγερση εναντίον των Ρωμαίων.[28]  Το τελευταίος είναι πιθανό, και η άρνηση των Χριστιανών να λάβουν μέρος στην εξέγερση κατά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ήταν ένα κομβικό γεγονός στο σχίσμα μεταξύ του πρώιμου Χριστιανισμού και του Ιουδαϊσμού.

O Μεγάλος Διωγμός επι Διοκλητιανού

Επεξεργασία

Οι περιστασιακές διώξεις κορυφώθηκαν με τη βασιλεία του Διοκλητιανού και του Γαλερίου στο τέλος του τρίτου και στις αρχές του 4ου αιώνα.  Ξεκινώντας με μια σειρά από τέσσερα διατάγματα που απαγόρευαν τις Χριστιανικές πρακτικές και διέτασαν τη φυλάκιση των Χριστιανών ιερέων, οι διώξεις εντάθηκαν έως ότου όλοι οι Χριστιανοί της αυτοκρατορίας διατάχθηκαν να θυσιάζουν στους Ρωμαϊκούς θεούς αλλιώς αντιμετώπιζαν εκτέλεση. Λέγεται ότι πάνω από 20.000 Χριστιανοί εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Διοκλητιανού. Ένας από τους πιο εξέχοντες εκείνης της περιόδου ήταν ο Άγιος Γεώργιος, ένας Ρωμαίος στρατιώτης που αποκήρυξε το αυτοκρατορικό διάταγμα, και μπροστά από στους στρατιώτες και αξιωματούχους δήλωσε ότι είναι Χριστιανός.[29] Αν και ο Διοκλητιανός επίμονα δίωκε τους Χριστιανούς στο Ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας, οι συν-αυτοκράτορες της Δύσης δεν ακολούθησαν τα διατάγματα, και έτσι  οι Χριστιανοί στη Γαλατία, την Ισπανία και την Βρετανία έμειναν σχεδόν ανενόχλητοι.

Η δίωξη αυτή διήρκεσε μέχρι την άνοδο του Κωνσταντίνου στην εξουσία το 313 οπότε νομιμοποιήθηκε και ο Χριστιανισμός. Επί  Θεοδοσίου Α'  στα τέλη του 4ου αιώνα, ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της Αυτοκρατορίας. Μεσολάβησε η βασιλεία του Ιουλιανού Β' κατά την οποία προσωρινά, αποκαταστάθηκε η παραδοσιακή Ρωμαϊκή θρησκεία. 

Οικονομικές διώξεις κατά Χριστιανών

Επεξεργασία

Οι εκκλησιαστικοί πατέρες και τα αγιολογικά κείμενα δίνουν έμφαση στο μαρτύριο των Χριστιανών και στην ομολογία της πίστης ενώπιον των αρχών. Υπάρχουν όμως και τεκμήρια σε παπύρους που δείχνουν ότι υπήρχαν και οικονομικές ποινές επί των Χριστιανών, οι οποίοι ανέπτυξαν και κάποιες μορφές αντίστασης. Μια από τις ποινές που επιβάλλονταν ήταν η κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων των Εκκλησιών, κινητών ή ακινήτων. Σώζεται αιγυπτιακός πάπυρος όπου καταγράφονται τα είδη σε χρυσό, ασήμι κλπ που κατάσχονται από εκκλησία στη σημερινή Αλγερία. Μεταξύ άλλων κατάσχονται και ιερά κείμενα που έκρυβαν κάποιοι Χριστιανοί στα σπίτια τους. Άλλη Εκκλησία φαίνεται ότι επέλεξε να κρύψει τα πολύτιμα αντικείμενα και οι αρχές δεν βρήκαν κάτι πολύτιμο να κατάσχουν, ή θεωρείται πιθανό ότι δωροδοκήθηκαν οι κρατικοί υπάλληλοι. Από τον Λακτάντιο γνωρίζουμε ότι μετά τη λήξη του διωγμού, επί Λικινίου, δόθηκε διαταγή να επιστραφούν οι περιουσίες στους Χριστιανούς. Από άλλους παπύρους προκύπτει ότι κατάσχονταν και ιδιωτικές περιουσίες όπως κτήματα. Μεταξύ των μέτρων που εφαρμόζονταν κατά των Χριστιανών, ήταν και η υποχρέωση να θυσιάζουν στους θεούς αν ήθελαν να προσφύγουν σε δικαστήριο. Από τον Λακτάντιο αναφέρεται και επιβεβαιώνεται από πάπυρο ότι στα δικαστήρια είχαν στηθεί βωμοί όπου οι πολίτες έπρεπε να θυσιάσουν μπροστά στους δικαστές. Για να το αποφύγουν αυτό, κάποιοι Χριστιανοί εξουσιοδοτούσαν κάποιον παγανιστή να κάνει τη θυσία.[30]

Εκτιμήσεις Ιστορικών

Επεξεργασία

O Frend υπολογίζει τον αριθμό όσων χριστιανών έχουν σκοτωθεί από τον «μεγάλο διωγμό» σε 3000-3500 αλλά οι Ste. Croix και Liebeschutz βρίσκουν τον αριθμό αυτό εξαιρετικά διογκωμένο.[31]

O καθηγητής Danny Praet[Σημ 2] υπολογίζει ότι ο καλούμενος ως «μεγάλος διωγμός» κράτησε 2 χρόνια στην Δυτική αυτοκρατορία και 10 στην Ανατολική, ενώ υπήρχε ελαστικότητα στην επιβολή των αυτοκρατορικών οδηγιών από τους κατά τόπους κυβερνήτες.[32]. Επιπλέον, οι αυτοκρατορικές αρχές ποτέ δεν επεδίωξαν να "εξαλείψουν κυριολεκτικά" τους Χριστιανούς. Σύμφωνα με τον Praet, η ιστορίες για αιματοχυσίες στην αρχαιότητα είναι υπερβολικές, ενώ παραπέμποντας σε άλλους Ιστορικούς: "Ο χριστιανός κλήρος και οι σημαντικότεροι λαϊκοί γίνανε θύματα, αλλά εκτός από εξαιρετικές περιστάσεις, οι απλοί Χριστιανοί ήταν απίθανο να γίνουν θύμα διώξεων. Φυσικά το να δοθεί ένας αριθμός, είναι δύσκολο γιατί υπήρχαν πολλά είδη καταπίεσης όπως η φυλάκιση και τα βασανιστήρια.[33]

Η θεολόγος Κάντιτα Μος [Σημ 3] , υποστηρίζει στο βιβλίο της «Ο μύθος των διωγμών» πως οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών είναι μύθος ο οποίος δημιουργήθηκε στην αρχαιότητα λόγω εσωτερικών διαμαχών των χριστιανών της αρχαιότητας [35] Η Μος υποστηρίζει πως οι όποιες διώξεις Χριστιανών ήταν σποραδικές, πως οι ρωμαϊκές αρχές δεν κάνανε διωγμούς εναντίον των χριστιανών εκτός από μια μικρή περίοδο 12 χρόνων τους πρώτους 3 αιώνες του Χριστιανισμού, όπου τότε οι Χριστιανοί ήταν στόχος των αυτοκρατορικών αρχών.[36] ενώ η αντίληψη του Διωγμού είναι θεμελιώδης στην κοσμοθεωρία του Χριστιανισμου, σημειώνοντας πως δημιουργεί την εντύπωση πως οι χριστιανοί είναι μια μειονότητα που αντιμετωπίζει πόλεμο- ακόμη και όταν είναι αριθμητικά οι περισσότεροι.[37]. O ιστορικός Πολ Κάβιλ (Paul Cavill) [Σημ 4] ισχυρίζεται πως η Καινή Διαθήκη διδάσκει πως οι διώξεις είναι σύμφυτες με τον Χριστιανισμο και αυτό έδινε την αίσθηση στους πρώτους χριστιανούς ότι διώκονταν, δημιουργώντας το Χριστιανικό σύμπλεγμα δίωξης[39] Την ίδια άποψη εκφράζει και η καθηγήτρια Θεολογίας Φραντσέσκα Σταυρακοπούλου[40]

Το έργο της Καντιντα Μος προκάλεσε αρκετό διάλογο. H ακαδημαϊκή Θεολόγος Anne T. Thayer [Σημ 5] σε άρθρο της στο επιστημονικό περιοδικό Interpretation ισχυρίζεται πως η Μος έχει κάνει αρκετά καλή δουλεία με την χρήση και μελέτη των πρωτότυπων πηγών. [41]

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ Ο Brent Shaw είναι καθηγητής Ιστορίας της Αρχαίας Ρώμης στο πανεπιστήμιο Princeton[11]
  2. ↑ Danny Praet είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Ghent, στο Βέλγιο
  3. ↑ Η Κάντιτα Μος (Candida Moss) είναι καθηγήτρια Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ[34]
  4. ↑ Ο Πολ Κάβιλ (Paul Cavill) είναι ομιλητής (lecturer) σύγχρονη ιστορία της Βρετανίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ[38]
  5. ↑ H Dr. Anne T. Thayer είναι καθηγήτρια Οικουμενικής Θεολογίας και Καθηγήτρια της Εκκλησιαστικής ιστορίας στο Lancaster Theological Seminary. Έλαβε διδακτορικό τίτλο PhD στην θρησκεία από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το 1996. Ακαδημαϊκό της ενδιαφέρον είναι η ιστορία της πρώιμης Χριστιανοσύνης.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Hartog 2014:Scholars recognize that persecution in the Roman Empire was generally “local and sporadic.”7 As Everett Ferguson acknowledges, “Christianity was occasionally repressed in sporadic persecutions, but there was no general effort to root it out O Hartog παραπέμπει στα
    • G. E. M. De Ste Croix, “Why Were the Early Christians Persecuted?,” Past and Present 26 (1963), 7; cf. Moss. Myth of Persecution, 159. (↩)
    • Everett Ferguson, Church History, vol. 1: From Christ to the Pre-Reformation (Grand Rapids: Zondervan, 2009), 160
  2. ↑ Wand, John Williams Charles A History of the Early Church to AD 500, p. 12, Routledge 1990
  3. ↑ Wand, John Williams Charles A History of the Early Church to AD 500, p. 13, Routledge 1990
  4. ↑ Claudia Setzer (1994). Jewish Responses to Early Christians: History and Polemics, 30-150 C.E. Minneapolis: Fortress. 
  5. ↑ Burke, John J., Characteristics Of The Early Church, p.101, Read Country Books 2008
  6. ↑ Johnson, Luke T. "The New Testament's Anti-Jewish Slander and the Conventions of Ancient Polemic." Journal of Biblical Literature 108.3 (1989): 419-441
  7. ↑ Walter Laqueur (2006): The Changing Face of Antisemitism: From Ancient Times to the Present Day, Oxford University Press. ISBN 0-19-530429-2. p.46-48
  8. ↑ Dando-Collins 2010.
  9. ↑ Κωνσταντίνος Σιαμάκης, "Η ιστορική μαρτυρία τού Τάκιτου για τον Χριστό και τους διωγμούς από τον Β΄ μ.Χ. αιώνα" Λατινικό κείμενο και ελληνική μετάφραση των Χρονικών του Τάκιτου, κεφ. 15,44. Στο "Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας"
  10. ↑ B. van der Lans, J. N. Bremmer, σ. 308, 309. Παραπέμπουν στο Coleman K. 1990, “Fatal Charades: Roman Executions Staged as Mythological Enactments”, Journal of Roman Studies, 80, σ. 57
  11. ↑ «Brent Shaw». Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2017. 
  12. ↑ Shaw 2015.
  13. ↑ Charles Mercier (18 Δεκεμβρίου 2016). «Maybe Nero didn't persecute Christians after all». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2017. 
  14. ↑ Η Birgit van der Lans είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Groningen [1] Αρχειοθετήθηκε 2020-08-09 στο Wayback Machine.. Ο J.N. Bremmer είναι καθηγητής της Επιστήμης των Θρησκειών και Συγκριτικών Θρησκευτικών σπουδών στο πανεπιστήμιο Groningen (Ολλανδία)[2] Αρχειοθετήθηκε 2013-05-25 στο Wayback Machine.
  15. ↑ Lans & Bremmer, Appendix
  16. ↑ Lans, σ. 311-315
  17. ↑ Text of the two letters
  18. ↑ Leon H. Canfield, The Early Persecutions of the Christians (The Lawbook Exchange, Ltd 2005 (ISBN 978-1-58477-481-5)), pp. 86–99
  19. ↑ Stephen Benko, Pagan Rome and the Early Christians (Indiana University Press 1986 (ISBN 978-0-253-20385-4)), pp. 5–13
  20. ↑ Eyewitness to History: What to do with the Christians? 112 AD
  21. ↑ 21,0 21,1 «IRENAEUS — The mass slaughter of Lyon's Christians». Christian History Project. 
  22. ↑ Eusebius. «Church History». Book 6, Chapter 28. New Advent. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2014. 
  23. ↑ Graeme Clark (2005). «Third-Century Christianity». Στο: Alan K. Bowman· Peter Garnsey· Averil Cameron. Cambridge Ancient History. 12: The Crisis of Empire, A.D. 193–337 (2nd έκδοση). New York: Cambridge University Press. σελ. 623. 
  24. ↑ Scarre 1995, p.170
  25. ↑ Alanna M. Nobbs, "Christians in a Pluralistic Society: Papyrus Evidence from the Roman Empire". International Journal of New Perspectives in Christianity, Volume 1, Issue 1, 2009, σ. 53, 54 However, in spite of the pains with which the edict of Decius was applied, as demonstrated by the extant libelli, the effort failed to achieve its goal. Many Christians did conform, and thus created long-term dissension within the churches. Some paid to avoid it (Cyprian, Epistles, 55.14.1). The fact that many refused to do so, and willingly sacrificed themselves, did not help the government’s case, but rather engendered admiration beyond their own Christian communities. [νεκρός σύνδεσμος]
  26. ↑ Ide, Arthur Frederick· Smith, John Paul (1985). Martyrdom of Women: A Study of Death Psychology in the Early Christian Church to 301 CE. Garland: Tangelwuld. σελ. 21. ISBN 978-0-930383-49-7.  apud deMause, Lloyd (2002). «Ch. 9. The Evolution of Psyche and Society. Part III.». The Emotional Life of Nations. New York: Karnac. ISBN 1-892746-98-0. Both Christians and Jews "engaged in a contest and reflection about the new-fangled practice of martyrdom,"191 even unto suicide. Jesus, too, says John, really committed suicide, and Augustine spoke of "the mania for self-destruction" of early Christians.192 Roman authorities tried hard to avoid Christians because they "goaded, chided, belittled and insulted the crowds until they demanded their death."193 One man shouted to the Roman officials: "I want to die! I am a Christian," leading the officials to respond: "If they wanted to kill themselves, there was plenty of cliffs they could jump off."194 But the Christians, following Tertullian's dicta that "martyrdom is required by God," forced their own martyrdom so they could die in an ecstatic trance: "Although their tortures were gruesome, the martyrs did not suffer, enjoying their analgesic state."195
    191. Daniel Boyarin, Dying for God: Martyrdom and the Making of Christianity and Judaism. Stanford: Stanford University Press, 1999, p. 40.
    192. Arthur J. Droge and James D. Tabor, A Noble Death: Suicide and Martyrdom Among Christians and Jews in Antiquity. San Francisco: HarperSanFrancisco, 1992, p. 5.
    193. Arthur F. Ide, Martyrdom of Women: A Study of Death Psychology in the Early Christian Church to 301 CE. Garland: Tangelwuld, 1985, p. 21.
    194. Ibid., p. 136.
    195. Ibid., pp. 146, 138.     
  27. ↑ Droge, Arthur J.· Tabor, James D. (Νοεμβρίου 1992). A Noble Death: Suicide and Martyrdom Among Christians and Jews in Antiquity. San Francisco: HarperSanFrancisco. σελ. 136. ISBN 978-0-06-062095-0.  Misquoted as Groge and Tabor (1992:136) by C. Douzinas in Closs Stephens, Angharad· Vaughan-Williams, Nick· C. Douzinas (2009). Terrorism and the Politics of Response. Oxon and New York: Routledge. σελ. 198. ISBN 978-0-415-45506-0. 
  28. ↑ Justin, I Apology 31, 6; Eusebius, Chronicle, seventeenth year of the Emperor Hadrian. See: Bourgel, Jonathan, ″The Jewish-Christians in the storm of the Bar Kokhba Revolt″, in: From One Identity to Another: The Mother Church of Jerusalem Between the Two Jewish Revolts Against Rome (66-135/6 EC). Paris: Éditions du Cerf, collection Judaïsme ancien et Christianisme primitif, (French), pp. 127-175.
  29. ↑ Margaret Gibbs, 1947. Saints Beyond the White Cliff (Biography index reprint series). First Edition Edition. Ayer Co Pub.
  30. ↑ «Annemarie Luijendijk, Papyri from the Great Persecution: Roman and Christian Perspectives, Journal of Early Christian Studies 16:3, 341–369» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 23 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2018. 
  31. ↑ Praet 1992, σελ. 83 :If we look at the number of the Christians killed during the great persecution, we find that Frend estimated a total 3000-3500 but Ste. Croix και Liebeschutz find this estimation far too generous. Ο Praet δίνει παραπομπή στα έργα των πιο πάνω.
  32. ↑ Praet 1992, σελ. 82.
  33. ↑ Praet 1992, σελ. 83:The bloodshed in ancient persecutions used to be exaggerated. There were of course "incomparably less than Hitler's massacre of the Jews. The christian clergy and the most prominent laity were victimised, but save in exceptional circumstances the ordinary christian was most unlikely to become a victim of persecution at all" O Praet παραπέμπει στα έργα των Dodds και Lane Fox
  34. ↑ «Professor Candida Moss». birmingham.ac.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2018. 
  35. ↑ Janes & Houen 2014, σελ. 24: Indeed, a recent study by Candida Moss, The Myth of Persecution has suggested that Cristian "persecution complex" was the result of internal christian identity politics
  36. ↑ Moss 2013, p. 159.
  37. ↑ Arsheim 2016, σελ. 7: Candida Moss has argued that the notion of persecution is all but essential to Christianity as a worldview, tracing the discursive construction of martyrdom from Antiquity and up to the present, pointing to its constitutive role for the self-understanding of Christians as embattled minorities – even while numerically superior
  38. ↑ «Dr Paul Cavill». hist.cam.ac.uk (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2018. 
  39. ↑ Cavil 2013, σελ. 81: The early christian persecution complex is often underemphasised, but is important. The New Testament teaches that persecution is the inevidable by-product of effective Christianity
  40. ↑ «Francesca Stavrakopoulou on the Christian Persecution Complex». 
  41. ↑ Thayer 2013:.. Moss has carefully analyzed a wide range of early Christian materials, canonical and non-canonical, orthodox and heterodox (as these categories developed). I applaud her careful work, which complexifies a history that has often been treated simplistically, as well as her call to contemporary self-examination..

Πηγές

Επεξεργασία
  • W.H.C. Frend, 1965. Martyrdom and Persecution in the Early Church
  • Their Blood Cries Out Paul Marshall and Lela Gilbert, World Press, 1997.
  • In the Lion's Den: Persecuted Christians and What the Western Church Can Do About It Nina Shea, Broadman & Holman, 1997.
  • This Holy Seed: Faith, Hope and Love in the Early Churches of North Africa Robin Daniel, (Chester, Tamarisk Publications, 2010: from www.opaltrust.org) ^ 0-9538565-3-4
  • In the Shadow of the Cross: A Biblical Theology of Persecution and Discipleship Glenn M. Penner, Living Sacrifice Books, 2004
  • Τhe Myth of Persecution: How Early Christians Invented a Story of Martyrdom by Candida R. Moss, HarperOne, 2013. (ISBN 978-0-06-210452-6)978-0-06-210452-6
  • The Maltreatment of Early Christians: Refinement and Response by Paul Hartog, 2014
  • Thaler, Anne T (2013) The Myth of Persecution: How Early Christians Invented a Story of Martyrdom by Candida Moss Vol 68, Issue 1, pp. 81 – 83 https://doi.org/10.1177/0020964313505984b
  • Shaw, B. (2015). The Myth of the Neronian Persecution. Journal of Roman Studies, 105, 73-100. doi:10.1017/S0075435815000982
  • Dando-Collins, Stephen (2010). The Great Fire of Rome. ...: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81890-5. 
  • Praet, Danny (1992). «Explaining the Christianization of the Roman Empire. Older theories and recent developments». Sacris Erudiri (Brepols Publishers NV) 33: 5–119. doi:10.1484/j.se.2.303776. ISSN 0771-7776. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Διώξεις_κατά_Χριστιανών_έως_τον_4ο_αιώνα&oldid=10816118"