Δερβενάκια Κορινθίας

Τα Δερβενάκια είναι οικισμός στο Δήμο Νεμέας του νομού Κορινθίας. Βρίσκεται 32 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Κορίνθου 28,5 χιλιόμετρα από το Ναύπλιο σε υψόμετρο 230 μέτρων. Έχει 65 κατοίκους οι οποίοι ασχολούνται με την γεωργία. Το χωριό ιδρύθηκε περίπου το 1750 από Αρκάδες μετοίκους που αναζήτησαν την προστασία του οικισμού τους στο στενό πέρασμα των Δερβενακίων. Έτσι, το όνομα του χωριού φαίνεται να προέρχεται από την τούρκικη λέξη "πέρασμα". Εκεί βρίσκεται ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Χριστόφορο.

Δερβενάκια
Δερβενάκια 37°46′57″N 22°43′13″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Νεμέας
Γεωγραφική υπαγωγή	Πελοπόννησος
Πληθυσμός	51 (2021)
Σχετικά πολυμέσα

Ιστορία

Η ιστορία του ξεκινά το 1750 όταν κάποιοι Αρκάδες, κυνηγημένοι από τους Αρβανίτες, βρίσκουν σε αυτό το στενό πέρασμα προστασία.

Σύμφωνα με το Μαρίνο Λούντβιχ, που ήρθε εδώ το 1807, υπήρχαν 60 οικίες, μία εκκλησία, μία πηγή, ένας πύργος και πολλά αμπέλια.

Το καλοκαίρι του 1822 οργανώθηκε τουρκική εκστρατεία με σκοπό την κατάπνιξη της επανάστασης στην Πελοπόννησο. Έτσι, ο Μαχμούτ Πασάς Δράμαλης πέρασε στον Ισθμό της Κορίνθου με μεγάλες δυνάμεις. Εκεί πυρπόλησε την Κόρινθο και έφτασε ως το Άργος. Τότε οι Έλληνες, με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος επινόησε τη γνωστή αριστοτεχνική παγίδα του, έχοντας μόνο 2.500 στρατιώτες, επιτέθηκαν στην τουρκική στρατιά στα Δερβενάκια και σκότωσαν 18.000 Τούρκους και 7.000 Αλβανούς. Αφού ηττήθηκε ο Δράμαλης, αναγκάστηκε να γυρίσει στην Κόρινθο και πέθανε από τη λύπη του, έχοντας χάσει το 1/5 από το στράτευμα του, πολλά μεταφορικά ζώα και πολεμικό υλικό, ενώ ο Χουρσίτ Πασάς, πικραμένος κι αυτός από την καταστροφή, αυτοκτόνησε.

Μετά την μάχη των Δερβενακίων και Αγίου Σώστη, στις 26 Ιουλίου 1822, ο Κολοκοτρώνης είχε εγκαταστήσει στη διάβαση του Αγίου Σώστη και στον Ανεμόμυλο φρουρά, για να μην επιτρέψει στους Τούρκους της Κορίνθου να περάσουν και ανεφοδιάσουν το Ναύπλιο, το οποίο πολιορκούσαν οι επαναστατημένοι Έλληνες. Στις 28 Νοεμβρίου 1822, όμως, βορειανατολικά του Ανεμόμυλου, όπου ήταν το στρατόπεδο του Νικηταρά, 150 Τούρκοι από την Κουρτέσα διέσχισαν κρυφά τη νύχτα ένα αφύλακτο μονοπάτι, που οδηγεί, μέσα από τις κορυφές του Τρίκορφου, από το χωριό Άγιος Βασίλειος στον Άγιο Σώστη, και αιφνιδίασαν τα ταμπούρια του Παπαρσένη (Αρσενίου Κρέστα), οπλαρχηγού του Κρανιδίου, σκοτώνοντας αυτόν και τον Σπανό Κρανιδιώτη, καθώς και άλλους 20 Έλληνες. Ο Νικηταράς κινδύνευσε να πιαστεί και αυτός ζωντανός.

Το κεφάλι του Παπαρσένη πήρε ένας Τούρκος και άρχισε να τρέχει με το άλογό του να το πάει στον Τούρκο Πασά στην Κουρτέσα, για να πάρει μπαχτσίσι (φιλοδώρημα). Οι Έλληνες, όμως, τον κυνήγησαν μέχρι την Κουρτέσα και έτσι αναγκάσθηκε να το πετάξει τρέχοντας, για να σωθεί. Την επομένη, ο Παπαρσένης τάφηκε, μαζί με το υπόλοιπο σώμα, μπροστά στο ιερό του Αγίου Σώστη με τιμές, παρουσία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και άλλων μαχητών.

Στη διάρκεια της Κατοχής ήρθαν πολλοί νέοι άνθρωποι. Κατά τη Χούντα των Συνταγματαρχών έγιναν εδώ φυλακές. Μετά το σεισμό του 1981 πολλοί έφυγαν για την Αθήνα.

Μνημεία

Εκκλησάκι Αγίου Σώστη

Στα Δερβενάκια, λόγω των ιστορικών γεγονότων που διαδραματίστηκαν εκεί, υπάρχουν διάφορα μνημεία. Το σημερινό εκκλησάκι του Αγίου Σώστη, μικρότερο του προηγούμενου, που καταστράφηκε από τους Τούρκους το 1715, κτίστηκε το 1860 από τον γιο του Γέρου του Μοριά, στρατηγό Γενναίο Κολοκοτρώνη με δικές του δαπάνες, όπως μαρτυρεί και επιγραφή στην εικόνα της Αγίας Παρασκευής. Επιπρόσθετα, ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης επισκεπτόταν το παλιό εκκλησάκι του Αγίου Σώστη για προσκύνημα.

Κοντά στο ιερό του Αγίου Σώστη υπάρχει ο τάφος του ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Αρχιμανδρίτη Αρσενίου Κρέστα (Παπαρσένη) από το Κρανίδι, ο οποίος σκοτώθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1822, λίγους μήνες μετά τη μάχη των Δερβενακίων. Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται στο μνημείο του Κολοκοτρώνη, καθώς η περιφανής νίκη των Ελλήνων στα Δερβενάκια επιτεύχθηκε χάρη στον στρατηγικό νου και το σχέδιο του Γέρου του Μοριά. Το μνημείο είναι έργο του Αθηναίου γλύπτη Γεωργίου Δημητριάδη και εγκαινιάσθηκε στις 26 Ιουλίου 1938.

Βιβλιογραφικές πηγές

• Φωτάκος (1858). Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής επαναστάσεως του Φωτάκου πρώτου υπασπιστού του Θεόδωρου Κολοκοτρώνου. Αθηνήσι: Τύποις και βιβλιοπολείω Π.Α. Σακελλαρίου. 

• ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ (1971). ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ. ΙΒ. ΑΘΗΝΑ: ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ. σελ. 186.