Αρσινόη Β΄ της Αιγύπτου
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος (316 - 268 π.Χ.) από τη Δυναστεία των Πτολεμαίων ήταν βασίλισσα τής Θράκης και συμβασιλέας τής Αιγύπτου μαζί με τον αδελφό και σύζυγό της Πτολεμαίο Β΄ τον Φιλάδελφο. Ήταν η μεγαλύτερη κόρη τού Πτολεμαίου Α΄ του Σωτήρα, στρατηγού και επιγόνου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και ιδρυτή της Δυναστείας των Πτολεμαίων. Μητέρα της ήταν η τελευταία σύζυγός του, Βερενίκη Α΄. Έπαιξε κύριο ρόλο στην πολιτική, που διαμόρφωσε τα δυτικά κράτη, που σχηματίστηκαν μετά τη διάλυση τού απέραντου κράτους τού Αλεξάνδρου.
| Αρσινόη Β΄ της Αιγύπτου | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 316 π.Χ. Μέμφις |
| Θάνατος | 270 π.Χ. Αλεξάνδρεια |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Λυσίμαχος Πτολεμαίος Κεραυνός Πτολεμαίος Β΄ Φιλάδελφος |
| Τέκνα | Πτολεμαίος ο Επίγονος Λυσίμαχος Φίλιππος |
| Γονείς | Πτολεμαίος Α΄ Σωτήρ και Βερενίκη Α΄ της Αιγύπτου |
| Αδέλφια | Αντιγόνη της Ηπείρου Λυσάνδρα Πτολεμαΐδα Θεοξένα των Συρακουσών Πτολεμαίος Κεραυνός Μελέαγρος της Μακεδονίας Πτολεμαίος Β΄ Φιλάδελφος Μάγας της Κυρήνης Φιλωτέρα Irene |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Πτολεμαίων |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Φαραώ |
| Βραβεύσεις | Ολυμπιονίκης (αρχαίοι Ολυμπιακοί) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βασίλισσα της Θράκης
ΕπεξεργασίαΗ Αρσινόη Β΄ παντρεύτηκε τον βασιλιά Λυσίμαχο της Θράκης στην ηλικία των δεκαέξι ετών. Εκείνος είχε μόλις λάβει τον έλεγχο τού μεγαλύτερου μέρους της Μικράς Ασίας (300 π.Χ.) Της χάρισε τρεις πόλεις και άλλαξε το όνομα τής Εφέσου για εκείνη το 293 π.Χ.. Η Αρσινόη Β΄ απέκτησε μαζί του τρεις γιους, τον Πτολεμαίο, το Φίλιππο και το Λυσίμαχο.
Στην Αυλή τού συζύγου της οι Πτολεμαίοι εκπροσωπούνταν από ένα ακόμη μέλος: από τη Λυσάνδρα, κόρη τού πατέρα τής Αρσινόης από την πρώτη σύζυγό του, την Ευρυδίκη. Όταν η Ευρυδίκη κατέφθασε στην Αίγυπτο για να παντρευτεί, είχε μαζί της μια νεαρή χήρα, τη Βερενίκη, την οποία και προσκάλεσε να γίνει κυρία επί των τιμών της. Ωστόσο έμελλε από κολλητές φίλες να γίνουν φανατικές εχθρές. Η Βερενίκη κατάφερε να ξελογιάσει τον βασιλιά και έγινε επίσης γυναίκα του. Τού χάρισε παιδιά: την Αρσινόη, τη Φιλωτέρα και τον Πτολεμαίο, ο οποίος τελικά διαδέχθηκε τον πατέρα του (ως Πτολεμαίος Β΄) και ας υπήρχε μεγαλύτερος γιος του βασιλιά από την Ευρυδίκη, ο Πτολεμαίος Κεραυνός. Οι δύο βασιλικές σύζυγοι, κάποτε φίλες, τώρα μισούσαν θανάσιμα η μία την άλλη και η πικρία αυτή μεταδόθηκε και στα παιδιά τους. Η διαμάχη αυτή μετανάστευσε έτσι στην Αυλή του Λυσίμαχου, στη Θράκη.
Όταν λοιπόν η Αρσινόη παντρεύτηκε τον Λυσίμαχο και η Λυσάνδρα τον γιο του, τον Αγαθοκλή, οι δύο τους βρέθηκαν αμέσως σε αντίθετα στρατόπεδα, που δολοπλοκούσαν θέλοντας να καταστρέψουν το ένα το άλλο. Η Αρσινόη ως βασίλισσα πρέπει να είχε μεγαλύτερη επιρροή στην Αυλή από ό,τι η ετεροθαλής αδελφή της. Ωστόσο η θέση και η επιρροή της Λυσάνδρας ήταν επίσης σε υψηλά επίπεδα. Ο Αγαθοκλής ήταν ένας πρίγκιπας με μεγάλη υπόληψη στην αυλή. Είχε ηγηθεί επιτυχημένων στρατιωτικών επιχειρήσεων, είχε νικήσει πολλές μάχες και είχε επεκτείνει σε μεγάλο βαθμό την κυριαρχία και δύναμη του πατέρα του. Ήταν ο αγαπημένος τόσο τού στρατού, όσο και τού λαού, που έβλεπαν σε αυτόν το μέλλον του βασιλείου.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η δόξα που απολάμβανε ο σύζυγος τής Λυσάνδρας δυναμίτιζε το μίσος της Αρσινόης, η οποία προσπαθούσε με κάθε τρόπο να μειώσει το κύρος του Αγαθοκλή. Ο Αγαθοκλής με τη σειρά του πρόβαλλε σθεναρή αντίσταση, ώστε να ματαιώσει τα σχέδιά της. Στο τέλος η Αρσινόη, φοβούμενη παράλληλα πως μετά τον θάνατο του Λυσίμαχου η ίδια και τα παιδιά της θα περνούσαν στο έλεος της Λυσάνδρας, κατάφερε να πείσει το Λυσίμαχο, πως ο γιος του συνωμοτούσε σε βάρος του και σκόπευε να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Αυτό ίσως ήταν αλήθεια, ίσως και όχι και δεν θα γίνει ποτέ γνωστό. Ωστόσο ο Λυσίμαχος το πίστεψε. Διέταξε τη φυλάκιση τού Αγαθοκλή και, λίγο καιρό μετά, τον δηλητηρίασε (282 π.Χ.). Η Λυσάνδρα καταβλήθηκε από λύπη. Περισσότερο φοβήθηκε για την τύχη της και τη μοίρα των παιδιών της. Ήταν πια προφανές, πως δεν υπήρχε ασφάλεια πια για εκείνη στη Θράκη, οπότε κατέφυγε στην Ασία μαζί με τον ομοαίματο αδελφό της, Πτολεμαίο Κεραυνό. Εκεί τέθηκε υπό την προστασία τού Σέλευκου, βασιλιά της Συρίας.
Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα η ροή τον γεγονότων να στραφεί εναντίον της Αρσινόης. Τη Λυσάνδρα ακολούθησαν πολλοί ευγενείς της Μακεδονίας, που συμμερίζονταν τον σκοπό της και που ο Λυσίμαχος είχε διώξει από κοντά του. Οι τελευταίοι μαζί με τον Πτολεμαίο Κεραυνό κήρυξαν τον πόλεμο, με την υποστήριξη του Σέλευκου που εποφθαλμιούσε τα εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας. Ο Λυσίμαχος ήρθε να τους αντιμετωπίσει και οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν στη Φρυγία. Στη μάχη που ακολούθησε στο Κουροπέδιο τον Φεβρουάριο τού 281 π.Χ., ο Λυσίμαχος ηττήθηκε και σκοτώθηκε. Ο Σέλευκος και ο Πτολεμαίος Κεραυνός, αν και σύμμαχοι, έψαχναν την ευκαιρία να διεκδικήσουν το θρόνο της Μακεδονίας ο ένας σε βάρος του άλλου. Τελικά, ο Κεραυνός μαχαίρωσε τον αντίπαλό του στο Άργος της Θράκης.
Αρσινόη & Πτολεμαίος Κεραυνός
ΕπεξεργασίαΜετά τον θάνατo τού συζύγου της στη μάχη τού Κουροπεδίου, η Αρσινόη Β΄ έφυγε για την Κασσάνδρεια, μία πλούσια πόλη με καλή άμυνα. Είχε μαζί της και τα παιδιά της από τον Λυσίμαχο, που ήταν επίσης νόμιμοι υποψήφιοι για τον θρόνο. Η ίδια γνώριζε ότι προς το παρόν δεν είχε στα χέρια της τρόπο να υποστηρίξει τα δικαιώματα των παιδιών της, ωστόσο άξιζε τον κόπο να τα προστατεύσει περιμένοντας κάποια μελλοντική ευκαιρία. Ο Πτολεμαίος Κεραυνός την αναγνώρισε ως υπολογίσιμη αντίπαλο, και έχοντας εδραιώσει μετά από μία σειρά μαχών τον θρόνο του στη Μακεδονία, κινήθηκε προς την Κασσάνδρεια, στριφογυρίζοντας στο μυαλό του το πώς θα μπορούσε να φέρει την Αρσινόη Β΄ και τα παιδιά της υπό την κυριαρχία του.
Κατέληξε, πως θα ήταν καλύτερα να προσπαθήσει πρώτα την πονηριά και την προδοσία, προτού καταλήξει σε ένοπλη διαμάχη. Έτσι έστειλε ένα μήνυμα στην Αρσινόη Β΄ προτείνοντάς της, αντί να ερίζουν για τη βασιλεία, να ενώσουν τα δικαιώματά τους και τη ζήτησε να γίνει γυναίκα του. Θα την παντρευόταν και θα υιοθετούσε τα παιδιά της σαν δικά του. Έτσι το ζήτημα θα λυνόταν ειρηνικά.
Η φιλόδοξη Αρσινόη Β΄ δέχτηκε με ευχαρίστηση την πρόταση. Πράγματι ο Πτολεμαίος Κεραυνός ήταν αδελφός της από άλλη μητέρα, μα αυτό δεν ήταν φραγμός για μια γαμήλια ένωση, σύμφωνα με τις ιδέες που υπήρχαν εκείνη την εποχή στον κόσμο για τους βασιλικούς οίκους. Η Αρσινόη Β΄ έδωσε τη συγκατάθεσή της και άνοιξε τις πύλες της πόλης. Ο Κεραυνός θανάτωσε σχεδόν αμέσως δύο από τους τρεις γιους της. Η Αρσινόη κατάφερε να διαφύγει και ο Κεραυνός δεν την καταδίωξε, αφού δεν είχε πια βάση για να διεκδικήσει τον θρόνο.
Στην Αλεξάνδρεια
Επεξεργασία
Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος το έσκασε για άλλη μια φορά, με προορισμό αρχικά τη Σαμοθράκη και μετά την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί βασίλευε ο αδελφός της Πτολεμαίος Β΄ ο Φιλάδελφος, ο οποίος είχε νυμφευτεί την κόρη του πρώτου συζύγου τής Αρσινόης Β΄ της Φιλάδελφου, τού Λυσίμαχου, γνωστή με το όνομα Αρσινόη Α΄. Πιστεύεται πως η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος δημιούργησε κατηγορίες εναντίον της βασίλισσας, ότι δηλαδή σχεδίαζε τη δολοφονία τού Πτολεμαίου Β΄ του Φιλάδελφου, πετυχαίνοντας έτσι να την εκτοπίσει στην εξορία. Παράλληλα προσέγγισε τον αδελφό της και τον παντρεύτηκε σύμφωνα με το αρχαίο αιγυπτιακό βασιλικό έθιμο, κάπου μεταξύ του 280 και 272 π.Χ. Αυτό βέβαια αποτέλεσε σκάνδαλο για τα ήθη των Ελλήνων, ωστόσο στην Αίγυπτο η πρακτική αυτή ήταν διαδεδομένη ανάμεσα στους βασιλείς και καθιερώθηκε μέχρι και το τέλος της δυναστείας. Εξαιτίας του γάμου τους, ο Πτολεμαίος Β΄ και η Αρσινόη Β΄ έλαβαν τον τίτλο “Φιλάδελφοι”, δηλαδή “αυτοί που αγαπούν τα αδέλφια τους”.
Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος, έξυπνη και φιλόδοξη, μοιράστηκε όλους τούς τίτλους τού Πτολεμαίου και πρέπει να τού άσκησε σημαντική επιρροή. Εκείνος ονόμασε πόλεις από το όνομά της και τής επέτρεψε να εμφανίζεται πλάι του στα νομίσματα. Την ενσωμάτωσε στην οικογενειακή λατρεία, και μαζί έλαβαν την προσωνυμία “Θεοί Αδελφοί”. Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος έγινε, επίσης, Ολυμπιονίκης σε αγωνίσματα με άλογα το καλοκαίρι τού 272 π.Χ. Ακόμη, η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος άσκησε επιρροή και στην εξωτερική πολιτική, που περιλάμβανε τη νίκη του Πτολεμαίου στον Πρώτο Συριακό Πόλεμο (274 – 271 π.Χ.) μεταξύ της Αιγύπτου και της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών στη Μέση Ανατολή. Ακόμη και μετά τον θάνατό της ο Πτολεμαίος Β΄ την άφησε να αναφέρεται στα επίσημα έγγραφα και ενθάρρυνε τη λατρεία της. Ωστόσο, αφού η ίδια δεν απέκτησε παιδιά από τον αδελφό της, ήταν ο γιος της ταπεινωμένης Αρσινόη Α΄ αυτός που ορίστηκε διάδοχος, ως Πτολεμαίος Γ΄ Ευεργέτης.
Χρονολόγιο
Επεξεργασία| Έτος (π.Χ.) | Γεγονός | ||
|---|---|---|---|
| 316 π.Χ. | Γέννηση της Αρσινόης Β΄ της Φιλάδελφου, κόρης του Πτολεμαίου Α΄ του Σωτήρος και της Βερενίκης Α΄. | ||
| 300 π.Χ. | Γάμος τής Αρσινόης Β΄ τής Φιλάδελφου με τον βασιλιά τής Θράκης, το Λυσίμαχο. | ||
| 298 π.Χ. | Γέννηση τού γιου της Πτολεμαίου. | ||
| 297 π.Χ. | Γέννηση τού γιου της Φίλιππου. | ||
| 294 π.Χ. | Γέννηση τού γιου της Λυσίμαχου. | ||
| Αναπτύσσεται διαμάχη ανάμεσα στην Αρσινόη Β΄ την Φιλάδελφο και τη νύφη της, Λυσάνδρα. Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος επιθυμεί τα παιδιά της να διαδεχτούν τον πατέρα τους και όχι ο σύζυγος της Λυσάνδρας, ο Αγαθοκλής. Έτσι ψάχνει αφορμή να αμαυρώσει τη φήμη του. | |||
| 282 π.Χ. | Ο Αγαθοκλής κατηγορείται για προδοσία και εκτελείται. Η Λυσάνδρα καταφεύγει στην αυλή του Σέλευκου Α΄, που επιθυμεί τα εδάφη του Λυσίμαχου. | ||
| 281 π.Χ. | Στη Μάχη του Κουροπεδίου ο Λυσίμαχος χάνει τη ζωή του. Λίγο αργότερα ο ίδιος ο Σέλευκος Α΄ δολοφονείται. Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος καταφεύγει στην Κασσάνδρεια μαζί με τα παιδιά της. | ||
| Ο Πτολεμαίος Κεραυνός ανεβαίνει στον θρόνο της Μακεδονίας και προτείνει στην Αρσινόη Β΄ να ενώσουν με γάμο τα δικαιώματά τους. Ωστόσο θανατώνει τα παιδιά της. | |||
| 280 π.Χ. | Η Αρσινόη Β΄ η Φιλάδελφος καταφεύγει στη Σαμοθράκη και κατόπιν στο πατρικό της στην Αίγυπτο. | ||
| Φροντίζει να απομακρυνθεί η Αρσινόη Α΄, πρώτη σύζυγος τού αδελφού της Πτολεμαίου Β΄ και τον παντρεύεται η ίδια, υιοθετώντας τα παιδιά του. | |||
| 272 π.Χ. | Νίκη της στους Ολυμπιακούς Αγώνες. | ||
| 268 π.Χ. | Θάνατος και θεοποίηση τής Αρσινόης Β΄ τής Φιλαδέλφου. | ||
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠηγές
Επεξεργασία- Βιογραφία από τον Christopher Bennett. Αρχειοθετήθηκε 2007-08-29 στο Wayback Machine.
- Βιογραφία στο livius.org. Αρχειοθετήθηκε 2011-03-18 στο Wayback Machine.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Arsinoe II στο Wikimedia Commons