Αναθηματικό ανάγλυφο διπλής Αθηνάς
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το ανάγλυφο της διπλής Αθηνάς είναι αναθηματικό ανάγλυφο από την Αττική. Βρέθηκε σε αγρό λίγο έξω από την Αθήνα και πέρασε δια αγοραπωλησίας στην κατοχή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
| Ανάγλυφο διπλής Αθηνάς | |
|---|---|
 | |
| Ονομασία | Ανάγλυφο διπλής Αθηνάς |
| Έτος δημιουργίας | 600-550 π.Χ. |
| Είδος | αναθηματικό ανάγλυφο |
| Διαστάσεις | 48 x 51 εκ. |
| Μουσείο | Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο |
| Αριθμός καταλόγου | Κ/ΕΑΜ/A1/2105 |
| δεδομένα | |
Περιγραφή
ΕπεξεργασίαΤο ανάγλυφο έχει σχήμα διπλού ναΐσκου. Εικονίζει δύο ομοιόμορφες παραστάσεις της θεάς Αθηνάς αρχαιότερου τύπου. Οι δύο θεές στέκουν όρθιες η μία δίπλα στην άλλη με πρόσωπο και σώμα στραμμένο προς τον θεατή. Η θεά είναι ντυμένη με μακρύ χιτώνα ως τα πόδια. Στον δεξιό ώμο το επίβλημα κρέμεται με πτυχώσεις που φτάνει ως την γάμπα και καταλήγει σε διπλή αιχμή. Με το δεξί χέρι κρατάει σε σημείο λίγο ψηλότερο της κόμης την αιχμή δόρατος που στέκει όρθιο στο έδαφος. Το αριστερό χέρι κρατάει στρογγυλή ασπίδα που προστατεύει το σώμα. Η αριστερή θεά φέρει στην ασπίδα βλοσυρό γοργόνειο με ανοιχτό το στόμα και την γλώσσα προτεταμένη έξω από το στόμα ως το πηγούνι, ενώ το γοργόνιο στην ασπίδα της θεάς στα δεξιά είναι μικρότερο και ημερότερο, και έχει το στόμα κλειστό. Το κεφάλι καλύπτεται από κόρυθο. Η κόμη είναι εντελώς λία και στην εποχή της ήταν χρωματισμένη. Τα αυτιά είναι φυσικά και στην σωστή θέση, σε αντίθεση με τον αρχαϊκό τύπο. Το μέτωπο είναι ψηλό και όρθιο, τα χείλη μάλλον παχιά, οι παρειές απαλές και καλοτονισμένες. Το πρόσωπο της αριστερής θεάς έχει σχήμα ωοειδές, ενώ της δεξιάς θεάς είναι μάλλον στρογγυλό. Η έκφραση του προσώπου είναι ήρεμη, σοβαρή και χωρίς το τυπικό μειδίαμα. Στο επάνω άκρο του ανάγλυφου υπάρχουν δύο στρογγυλές οπές, στις οποίες στηρίζονταν αέτωμα.
Ερμηνεία
ΕπεξεργασίαΑν συγκρίνουμε την Αθηνά με άλλες παραστάσεις στην Αίγινα και αλλού, βλέπουμε σημαντικές διαφορές ως προς την στάση, το οπλισμό και την έκφραση του προσώπου. Το σχήμα του μνημείου ανήκει στους λεγόμενους ναΐσκους παρόμοιους της Κυβέλης. Συναντάμε την διπλή παράσταση θεάς και σε άλλα μνημεία. Το θέμα της διπλής πανομοιότυπης μορφής με μικρές παραλλαγές διαφέρει από τις συμμετρικές παραστάσεις Ρωμαϊκών και άλλων καλλιτεχνημάτων. Η αιτία βρίσκεται στην διπλή λατρεία της Θεάς, όπως συναντάμε σε πολλά ιερά. Έχουμε την «Αθηνά Πολιάδα» και την « Αθηνά Παρθένο» στην Ακρόπολη των Αθηνών, την «Αθηνά Πολιάδα» και την «Αθηνά Σθενιάδα» στην Τροιζήνα, την «Αθηνά Αλέα» και την «Αθηνά Ιππία» στην Τεγέα, και πολλά άλλα παραδείγματα. Η διπλή λατρεία Θεών βασίζεται σε διπλή φύση (Dualismus) που τους απέδιδαν οι πιστοί αρχικά, και αργότερα συγχωνεύτηκαν στην Ελληνική μυθολογία.
Η παράσταση του ανάγλυφου υποδηλώνει τις δύο σημαντικότερες ιδιότητες της Αθηνάς, τον πολεμικό αλλά και ειρηνικό χαρακτήρα της, την προστάτιδα των ηρώων της μάχης αλλά και των διανοουμένων ταυτόχρονα και αδιακρίτως.
Ιστορική τοποθέτηση
ΕπεξεργασίαΤο ανάγλυφο καταχωρείται στους πρώτους χρόνους του μέσου 5ου π.Χ. αιώνα, είναι δηλαδή λίγο μεταγενέστερο των παραστάσεων της Αθηνάς στην Αίγινα.
Πηγές
Επεξεργασία- Αρχαιολογική Εταιρεία (1891–1892). Εφημερίς αρχαιολογική (έτη 1890, 1891). Αθήνα: Εκ του τυπογραφείου των Αδελφών Περρή. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2010.