Αθανάσιος Παπαδόπουλος – Κεραμεύς
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (Δράκεια Πηλίου 1856 – Αγία Πετρούπολη, Ρωσία 1912) υπήρξε εκ των κορυφαίων Ελλήνων λογίων των τελών του 19ου αιώνος, ο οποίος έδρασε αποδοτικά μέχρι και την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνος. Βυζαντινολόγος και πανεπιστημιακός, υφηγητής της μεσαιωνικής και νεοελληνικής γλώσσας και φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρουπόλεως.
| Αθανάσιος Παπαδόπουλος – Κεραμεύς | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Αθανάσιος Παπαδόπουλος – Κεραμεύς (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 26 Απριλίουιουλ. / 8 Μαΐου 1856γρηγ.[1][2] Δράκεια[1] |
| Θάνατος | 18ιουλ. / 31 Οκτωβρίου 1912γρηγ.[1][2] Αγία Πετρούπολη[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | νέα ελληνική γλώσσα |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | βυζαντινολόγος[3][1] ιστορικός[1] φιλόλογος[3][1] διδάσκων πανεπιστημίου ιερέας[3] |
| Εργοδότης | Εθνική Βιβλιοθήκη της Ρωσίας (1904–1912)[2] |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Ιωάννης Παπαδόπουλος-Κεραμεύς[4] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πρώιμη ιστορία
ΕπεξεργασίαΟ πατέρας του Αθανασίου, ιερέας Ιωάννης Παπαδόπουλος–Κεραμεύς, επίσης λόγιος, καταγόταν από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, όπου και επέστρεψε το 1858, δύο χρόνια μετά τη γέννηση του γιου του. Έτσι, ο Αθανάσιος μεγάλωσε και έμαθε τα πρώτα του γράμματα στις Κυδωνίες και στο Αδραμύττιο. Ανώτερη γυμνασιακή μόρφωση έλαβε στη Σμύρνη, όπου και συνέχισε τις σπουδές του στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, καθώς και στη Γερμανική Ευαγγελική Σχολή της ιδίας πόλεως.
Το 1873, δεκαεπταετής ακόμη, ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος–Κεραμεύς διορίσθηκε διδάσκαλος της γραμματικής στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Ευαγγελικής Σχολής. Το ίδιο έτος διορίσθηκε επιμελητής του αρτισύστατου Μουσείου και της Βιβλιοθήκης της ίδιας σχολής. Η υπηρεσία του υπήρξε ευδόκιμος, αφού, σύμφωνα με τον ίδιο, το μουσείο επί των ημερών του κατέστη «κέντρον αρχαιομαθείας και ικανής αρχαιολογικής δημοσιότητος». Κατά το διάστημα 1874–1879 επεδόθη σε αρχαιολογικές περιηγήσεις σε πολλά μέρη της Μικράς Ασίας, σε νήσους του Αιγαίου και σε αυτή την Αθήνα προς όφελος του μουσείου. Το 1879 υπέβαλε παραίτηση από τη θέση του επιμελητού του μουσείου και της βιβλιοθήκης της Ευαγγελικής Σχολής και περιηγήθηκε επί διετίαν τις Σποράδες και τη Μ. Ασία χάριν αρχαιολογικών και τοπογραφικών μελετών.
Ταξίδια και συγγράματα
ΕπεξεργασίαΈχοντας μεγάλο πόθο για ευρύτερη δράση, ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος–Κεραμεύς εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί χρησιμοποιήθηκε από τον «Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο» για να καταγράψει τα χειρόγραφα των περισσότερων βιβλιοθηκών της τουρκοκρατούμενης Ανατολής. Έτσι, κατά τα έτη 1882-1887 περιηγήθηκε τη Μακεδονία, τη Λέσβο, τη Θράκη, τον Πόντο και τα περίχωρα της Κωνσταντινουπόλεως και επεδόθη στην αντιγραφή, σχολιασμό και καταλογογράφηση πάμπολλων βυζαντινών εγγράφων και φιλολογικών κειμένων. Το ογκώδες υλικό των ερευνών του Παπαδοπούλου–Κεραμέως μπορούσε να καλύψει τέσσερις τόμους, εκ των οποίων όμως εξεδόθη μόνο ο ένας από τη Μαυρογορδάτειο Βιβλιοθήκη το 1884.
Το 1887 ο Κεραμεύς εκλήθη στα Ιεροσόλυμα ως αρχιγραμματεύς του Πατριάρχου Νικοδήμου Α´. Εκεί, κατόπιν εξονυχιστικής έρευνας και διετών μόχθων του οτρηρού μελετητή ήλθαν στο φως της δημοσιότητος οι πνευματικοί θησαυροί των βιβλιοθηκών του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και του μετοχίου του Παναγίου Τάφου στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίοι περιελήφθησαν στην πεντάτομη Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη (1891-1915) και στο επίσης πεντάτομο έργο Ανάλεκτα Ιεροσολυμιτικής Σταχυολογίας (1891-1898). Αμφότερα τα έργα εξεδόθησαν στην Αγία Πετρούπολη από τον «Εν Πετρουπόλει Αυτοκρατορικόν Παλαιστινόν Σύλλογον».
Μετάβαση στην Αγία Πετρούπολη
ΕπεξεργασίαΟ από το 1888 εγκατεστημένος στην Αγία Πετρούπολη προς επιμέλεια των μελλόντων να εκδοθούν έργων του Κεραμέως σκέφθηκε αρχικώς να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη, καθότι είχε εγκαταλείψει σύζυγο και θετή θυγατέρα στη Χάλκη. Ωστόσο, το 1892 διορίσθηκε υφηγητής της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρουπόλεως, ενώ αργότερα διορίσθηκε και τμηματάρχης στη Δημόσια Αυτοκρατορική Βιβλιοθήκη της Πετρουπόλεως. Έκτοτε το επιστημονικό το κύρος ανέρχεται, ενώ συνεχίζει ακατάπαυστα να διδάσκει, να μελετά, να συγγράφει και να εκδίδει τα έργα του. Αναγνωρίζεται πλέον ως διεθνούς εμβελείας επιστήμων, και οι ανά την Ευρώπη πύλες των επιστημονικών καθιδρυμάτων είναι γι᾿ αυτόν ανοιχτές. Λόγω δε της συναναστροφής του με Ευρωπαίους επιστήμονες και της ευρείας αποδοχής του απ᾿ αυτούς, έχει τη δυνατότητα να εξασφαλίζει πιστά αντίγραφα από αρχαίους κώδικες και να τους μελετά χωρίς να χρειάζεται να ταξιδεύει στο εξωτερικό.
Παρ᾿ όλ᾿ αυτά, η κόπωση από τις πολύμηνες κατά καιρούς επιστημονικές του περιηγήσεις, ο ατυχής οικογενειακός βίος, η εξαντλητική εργασία, η χρόνια πενία, και το διαρκώς εντεινόμενο άγχος του να προφτάσει να εκδώσει τα φιλολογικά του ευρήματα υπέσκαψαν όχι μόνο τη σωματική, αλλά και την ψυχική του υγεία. Οι κεφαλαλγίες, η διατάραξη του νευρικού του συστήματος και η σωματική και ψυχική κόπωση επέδρασαν αναμφιβόλως και κατ᾿ αυτής της πνευματικής του διαύγειας. Κατά τα τελευταία δύο-τρία χρόνια της ζωής του, ενώ δεν εγκατέλειπε τη μελέτη και το γράψιμο, υπέπιπτε πολλές φορές σε ακατανόητα σφάλματα. Στο τέλος, ο επιστήμων που τόσα είχε ακόμη να προσφέρει, πέθανε το 1912 σε ηλικία 56 μόλις ετών, αφού εκδαπανήθηκε χάριν της επιστήμης σε ξένη χώρα, μακριά από την οικογένεια, τους συγγενείς, τους φίλους και τους ομογενείς του.
Έργο
ΕπεξεργασίαΟ Αθανάσιος Παπαδόπουλος–Κεραμεύς υπήρξε πολυγραφότατος. Τα δημοσιεύματά του, πολυπληθή και ετερόκλητα, αναφέρονται στην κλασική, βυζαντινή και χριστιανική αρχαιολογία, στην κλασική, βυζαντινή και νεοελληνική γραμματεία, στην παλαιογραφία, στην υμνογραφία, στην αγιολογία, στην εκκλησιαστική ιστορία, στην πατρολογία και στην παλαιστινολογία. Πάμπολλες, επίσης, είναι οι βιβλιοκρισίες του. Μιλούσε και έγραφε εκτός της Ελληνικής τη Λατινική, την Τουρκική, την Εβραϊκή, την Αρμενική, την Αγγλική, τη Γαλλική, τη Γερμανική, την Ιταλική και τη Ρωσική.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 «Большая российская энциклопедия. Электронная версия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. 1 Απριλίου 2016. 2705523. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2023.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Сотрудники Российской национальной библиотеки». (Ρωσικά) NLR Employees.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 116030178. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020.
- ↑ 4,0 4,1 old
.bigenc .ru /world _history /text /2705523. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2023.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Αθανάσιος Παπαδόπουλος Κεραμεύς στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών «Ανέμη».
- Νικόλαος Τωμαδάκης, Κλεις της Βυζαντινής Φιλολογίας, εκδ. αδελφών Μυρτίδη, Αθήναι 19653
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς – Μπριτάννικα, τ.48, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 1996
- Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαιδεία, τ.9, εκδ. Αθ. Μαρτίνος, Αθήναι 1966