Βικιπαίδεια

Χρωμοναστήρι Ρεθύμνης

οικισμός της Ελλάδας
(Ανακατεύθυνση από Χρομοναστήρι Ρεθύμνου)

Συντεταγμένες: 35°19′36″N 24°30′38″E / 35.32667°N 24.51056°E / 35.32667; 24.51056

Το Χρωμοναστήρι[1] ή Χρομοναστήρι (επίσημο: το Χρομοναστήριον)[2] είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης.

Χρομοναστήρι
Χρομοναστήρι is located in Greece
Χρομοναστήρι
Χρομοναστήρι
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΚρήτης
Περιφερειακή ΕνότηταΡεθύμνης
ΔήμοςΡεθύμνης
Δημοτική ΕνότηταΡεθύμνης
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΚρήτη
ΝομόςΡεθύμνης
Υψόμετρο352
Έκταση9.604
Πληθυσμός
Μόνιμος297
Έτος απογραφής2021
Πυκν. πληθ.50.19 κατ./χλμ.2
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας74100
Τηλ. κωδικός+30 28310
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Γεωγραφικά - γενικά στοιχεία

Επεξεργασία

Ο οικισμός Χρωμοναστηρίου βρίσκεται 11 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου, βορειοανατολικά του όρους Βρύσινας σε υψόμετρο 360 μέτρα.[3] Το Χρωμοναστήρι έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός (ΦΕΚ 570/Β/25-6-1980)[4] και παραδοσιακός οικισμός μέσης πολιτιστικής αξίας (κατηγορία ΙΙ) (ΦΕΚΔ 728/1995) [5].Κτίσματα με βενετσιάνικα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι διάσπαρτα στο χωριό. Τα έτη 2005, 2007, 2008 και 2009 έλαβε βραβείο "καθαρότερου οργανωμένου παραδοσιακού οικισμού" από τη Νομαρχιακή Επιτροπή Τουριστικής Προβολής Ρεθύμνης[6].

 
Χρωμοναστήρι ή Χρομοναστήρι;

Εκκλησιαστική υπαγωγή

Επεξεργασία

Η Ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Στ΄ Αρχιερατική Περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Εκκλησίας της Κρήτης.[7]

Ναοί, μνημεία, σημαντικά Κτίρια

Επεξεργασία
 
Η Εκκλησία της Παναγιάς Κεράς
 
Αγιογραφίες της Παναγιάς Κεράς

Η Εκκλησία της Παναγίας Κεράς, στο σχήμα του ελεύθερου σταυρού, έξω από το Χρωμοναστήρι, έχει ένα τρούλο και δύο πρόσθετες αψίδες στον βόρειο και στον νότιο τοίχο, ένα σπάνιο αρχιτεκτονικό φαινόμενο στην Κρήτη. Κτίσθηκε τον 11ο αιώνα, σώζονται λίγες τοιχογραφίες της εποχής εκείνης που αποδίδουν απλοποιημένες μορφές μιας αντι-κλασικής τάσης εκείνης της εποχής, ενώ σημαντικές προσθήκες και διαφορετικού στυλ τοιχογραφίες έγιναν τον 14ο αιώνα,[8] και παρεκκλήσι στη ΝΑ γωνία [9]

 
Η Εκκλησία Άγιος Ευτύχιος
 
Η Εκκλησία Άγιος Ευτύχιος, εσωτερικό

Εκκλησία Άγιου Ευτύχιου: Στην θέση Περδίκη Μετόχι, βρίσκεται ο μονόκλιτος, σταυροειδής με τρούλο ναός του Αγίου Ευτυχίου. Πρόκειται για κατάγραφο ναό με τοιχογραφίες του 11ου μ.Χ. αι.[9] Ο λαϊκός ανατολίζων ζωγράφος έδωσε στα έργα του ισορροπία, συμμετρία και αίσθηση μακαριότητας. Καταπλήσσουν οι πελώριοι οφθαλμοί των αγίων και ιδιαίτερα του Χριστού [10]. Μελετητές αναφέρουν ότι ο έντονα λαϊκός αυτός χαρακτήρας των αγιογραφιών δυσκολεύει την ακριβέστερη χρονολόγησή τους, αποδίδει όμως το μέσο επίπεδο "μιας επαρχιακής τέχνης του 11ου αιώνα, όπως διαμορφώθηκε από την εξάσκησή της τοπικά, παρά την αναφορά της σε κάποια πρότυπα κέντρα"[11]

Ο ναός έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης μεσοβυζαντινών μνημείων.[12]

Η Βίλα Κλόντιο: Κτίσματα με βενετσιάνικα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι διάσπαρτα στο χωριό, ωστόσο το πιο σημαντικό κτίσμα είναι η επονομαζόμενη Villa Clοdio, ένα θαυμάσιο αρχοντικό που έχει αναστηλωθεί πλήρως και στεγάζει από 21-5-2010 [13] το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου (ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 8.00πμ-13.30μμ., είσοδος: 1.50€, τηλ.: 28310 75135) [14], λειτουργεί δε και ως χώρος εκδηλώσεων [15] ,[16] Η βίλα αυτή ήταν η θερινή κατοικία Ενετών αρχόντων από το Ρέθυμνο.[17] Στην τουρκοκρατία το μέγαρο χρησίμευε για κατοικία τούρκου αγά γι’ αυτό και μέχρι σήμερα είναι γνωστό στο χωριό με το όνομα “κονάκι”.[18][19]

Ο μύλος του Πρινάρη: Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται η παλιά φάμπρικα, ελαιόμυλος του Πρινάρη, πλήρως ανακαινισμένη, με όλο τον παλιό της εξοπλισμό, που μπορεί να δουλέψει και σήμερα, λειτουργεί ως Κέντρο Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης για τον Πολιτισμό της ελιάς, του λαδιού και των Μύλων. Σε ειδική αίθουσα υπάρχει όλος ο εξοπλισμός ενός χωριάτικου νοικοκυρόσπιτου των μέσων του περασμένου αιώνα και πίσω, όταν τα σπίτια ήταν μονόχωρα ή μονόσπιτα, που σημαίνει πως όλες οι δραστηριότητες της « κατ’ οίκον » διαβίωσης, γίνονταν μέσα σε ένα και μοναδικό χώρο. (ώρες λειτουργίας: Ιούνιος – Οκτώβριος: 08:00 – 14:00, 17:30 – 20:30) [20],[21]

Καθημερινή ζωή, εθνολαογραφία

Επεξεργασία

Στο χωριό γίνεται πανηγύρι για τον εορτασμό του Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου)[22]. Στο Χρωμοναστήρι υπάρχει Πολιτιστικός Σύλλογος, ενώ υπάρχει και ο σύλλογος Παναγιά Κερά που λειτουργεί στην Αττική. Στο χωριό υπάρχει ξενώνας για τα μέλη του Συλλόγου Χρωμοναστηριωτών Αθήνας.[17]

Στον οικισμό λειτουργεί Δημοτική Βιβλιοθήκη. Χαρακτηριστικές είναι οι πλατείες/πλατώματα του χωριού: Γ. Βογιατζάκη, Ατσιπουλιανάκη (κεντρική), Εθνικής Αντίστασης, Αγ. Γεωργίου - π. Δημοτικού σχολείου και Πλατεάκι. Στις τρεις τελευταίες πλατείες διατηρούνται ακόμα οι κοινόχρηστες βρύσες του χωριού.[23] Πρόσφατα στο χωριό δημιουργήθηκε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου 5Χ5, όπου τα παιδιά μπορούν να αθλούνται.

Μεταφορές, συγκοινωνία

Επεξεργασία

Υπάρχουν δρομολόγια του ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου που εξυπηρετούν τη συγκεκριμένη περιοχή από το πρωί έως το βράδυ.[24]

Άλλες πληροφορίες

Επεξεργασία

Η περιοχή έχει ενταχθεί στο Κτηματολογικό Γραφείο Ρεθύμνου, ήδη από 7-7-2005 (Διεύθυνση: Χορτατζή 20, ΤΚ: 74100, Ρέθυμνο.Τηλέφωνο: 28310-22403) (Άλλες περιοχές που εξυπηρετούνται από το γραφείο αυτό: Ρέθυμνο, ΄Αδελε, Αργυρούπολη, Αρμένοι, Ατσιπόπουλο, Γεράνι, Επισκοπή , Μαρουλάς, Πρασιές, Πρινές, Ρουσσοσπίτι [25]

Ανοιχτή είναι η συζήτηση για την αναστήλωση μνημείων της περιοχής [26]

Ιστορικά στοιχεία - προέλευση ονόματος

Επεξεργασία

Για την ετυμολογία του ονόματος διατυπώνονται διάφορες απόψεις: Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι η ονομασία προέρχεται από τη συνύπαρξη του χωριού και του μοναστηριού της Παναγιάς Κεράς (ήδη κατά τη Β' Βυζαντινή και τη Βενετική περιόδο), δηλαδή Χωριό-Μοναστήρι, γι' αυτό σε βενετικά και οθωμανικά έγγραφα συναντάται γραμμένο "Χωριομοναστήριον" και "Χώρα Μοναστήρ"[27]. Κατά άλλη άποψη ονομάστηκε έτσι γιατί το μοναστήρι της Κεράς Παναγιάς που βρίσκεται κοντά στο χωριό είχε πολλές χρωματιστές εικόνες (χρώμα +μοναστήρι) ή από την κίτρινη ώχρα με την οποία ήταν βαμμένη η εκκλησία[28]. Μετά το 1940 σε όλους τους απογραφικούς πίνακες συναντάται γραμμένο Χρομοναστήρι[29], αλλά συνεχίζει να απαντάται και η ορθογραφία με –ω- (Χρωμοναστήρι). Χτίστηκε γύρω στον 12ο-13ο αιώνα και έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός, αφού αρκετά κτίριά του είναι χτισμένα κατά την ενετική περίοδο.

Χρωμοναστηριανοί

Επεξεργασία

Γεώργιος Βογιατζάκης: ο μακροβιότερος πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Αθηνών. Επίσης πρόεδροι του σωματείου, υπήρξαν η κόρη του Φαλή και ο Μιχάλης Πριναράκης. Στο θεσμό της Π.Ε. το Χρωμοναστήρι έχει τα περισσότερα χρόνια διοίκησης στον νομό Ρεθύμνου, ο οποίος έχει τα περισσότερα χρόνια διοίκησης από τους 4 νομούς.

Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία

Επεξεργασία
 

Το Χρομοναστήρι αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925, γραμμένο ως Χρωμοναστήρι, να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας και το 1940 το όνομά του διορθώνεται σε Χρομοναστήριον.[30] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, μαζί με τους οικισμούς Καπεδιανά, Μύλοι και Πρινέδες αποτελούν την κοινότητα Χρομοναστηρίου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ρεθύμνης του δήμου Ρεθύμνης ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 298 κατοίκους.[31][32]

Δείτε: Κοινότητα Χρομοναστηρίου

Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδος ήταν έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Καποδιστριακού δήμου Ρεθύμνης.[33]

Πραγματικός πληθυσμός Χρωμοναστηρίου [34]

Επεξεργασία
Οικισμοί 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001
Χρωμοναστήρι 439 347 293 173 294 237 358
Καπεδιανά 102 64 48 35 27 19 28
Μύλοι 99 75 52 36 39 31 39
Πρινέδες - - - - - 29 57
Σύνολα 640 486 393 244 360 316 482

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Κατάλογος παραδοσιακών οικισμών της Ελλάδας

Δήμος Ρεθύμνης

Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας)

Δήμος Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία

Παραπομπές,Πηγές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Τοπική Κοινότητα Χρωμοναστηρίου | Χρωμοναστηρίου | Δήμος». www.rethymno.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  2. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  3. ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, Αθήνα, 1996
  4. ↑ Υπουργείο Πολιτισμού, Διαρκής Κατάλογος των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδας Αρχειοθετήθηκε 2014-04-29 στο Wayback Machine. ανακτήθηκε 10-4-2012
  5. ↑ Υπουργείο Περιβάλλοντος, Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων Αρχειοθετήθηκε 2012-04-05 στο Wayback Machine. ανακτήθηκε 10-4-2012
  6. ↑ Βραβευμένοι Οικισμοί του Ρεθύμνου[νεκρός σύνδεσμος]
  7. ↑ «Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  8. ↑ Ιωάννης Σπαθαράκης, Βυζαντινές τοιχογραφίες Νομού Ρεθύμνου, εκδόσεις Μίτος, Ρέθυμνο, 1999, σελ.26-27
  9. ↑ 9,0 9,1 «οδηγός: Δρόμοι της Πίστης (σε μορφή pdf)». Ιστοχώρος τουριστικής προβολής νομού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2012. 
  10. ↑ Α. Μαλαγάρη-Χ. Στρατιδάκης, Ρέθυμνο, οδηγός για την πόλη και τα περίχωρά της, Αθήνα, 1985-1986, σελ. 95
  11. ↑ Μιχάλης Τρούλης, Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Ιστορία-Μνημεία-Θησαυροί, Ι.Μ.Ρ.Α., Ρέθυμνο, 2000, σελ. 64
  12. ↑ Ρεθυμνιώτικα Νέα (1-10-2011). «Ανάδειξη και προστασία των ναών Αγίου Ευτυχίου στο Χρωμοναστήρι και Παναγίας στην Πατσό». http://www.rethnea.gr/news/index.php?mact=News,cntnt01,detail,0&cntnt01articleid=24869&cntnt01origid=57&cntnt01returnid=39. Ανακτήθηκε στις 14 Μαίου 2012. [νεκρός σύνδεσμος]
  13. ↑ «, ο ομιλία Δημάρχου από 25-1-2010, όπου αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι: " Το ενετικό κτίσμα η «Βίλα Κλόντιο», στην οποία στεγάζεται το Μουσείο σήμερα ήταν κυριολεκτικά ένα ερείπιο. Το 1998, η Κοινότητα Χρωμοναστηρίου δώρισε το κτίσμα στο Ταμείο Εθνικής Άμυνας προκειμένου, αφού αναστηλωθεί, να λειτουργήσει ως Στρατιωτικό Μουσείο. Το 2006, το ακίνητο περιήλθε στην ιδιοκτησία του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Για την αναστήλωσή του, η οποία μάλιστα απέσπασε τις θερμότερες κριτικές σε τέτοιο βαθμό ώστε η «Βίλα Κλοντιο» να θεωρείται ως το καλύτερα αναστηλωμένο ενετικό κτίσμα της Μεσογείου, το ΓΕΣ δαπάνησε ένα μεγάλο ποσό με στόχο τη να δημιουργηθεί ένας χώρος που θα πληρούσε όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές για να φιλοξενήσει και να εκθέσει στρατιωτικό υλικό, θα ήταν επισκέψιμο από το κοινό και θα αναβάθμιζε τη δωρήτρια περιοχή."». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2012. 
  14. ↑ «Το μουσείο στην ιστοσελίδα τουριστικής προβολής του Νομού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2012. 
  15. ↑ Δελτίο τύπου Δήμου με ημερομηνία 11-8-2011
  16. ↑ Δελτίο τύπου Δήμου με ημερομηνία 11-8-2010
  17. ↑ 17,0 17,1 Λευτ. Κρυοβρυσανάκης, ο.π., σελ. 195
  18. ↑ Α. Μαλαγάρη-Χ. Στρατιδάκης, ο.π, σελ. 94
  19. ↑ Στοιχεία για τη Βίλα Κλόντιο στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών Αρχειοθετήθηκε 2019-04-01 στο Wayback Machine. ανακτήθηκε 11-4-2012
  20. ↑ Ο μύλος στην ιστοσελίδα του Δήμου Ρεθύμνης (αγροτουρισμός)
  21. ↑ «ο μύλος στην ιστοσελίδα τουριστικής προβολής του νομού (Ιδιωτικές Συλλογές)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2012. 
  22. ↑ «Ατζέντα Εκδηλώσεων στην ιστοσελίδα τουριστικής προβολής του νομού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2012. 
  23. ↑ «Επιχειρησιακό Σχέδιο Δήμου Ρεθύμνου 2009-2010 Πρώτη φάση (Στρατηγικός Σχεδιασμός)». ιστοχώρος Δήμου Ρεθύμνης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2012. 
  24. ↑ «Δρομολόγια ΚΤΕΛ Ρεθύμνου-Χανίων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2012. 
  25. ↑ «Αναζήτηση Κτηματολογικών Γραφείων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2012. 
  26. ↑ Αναφέρεται σε δελτίο τύπου του Δήμου Ρεθύμνης, με ημερομηνία 2-4-2007 (http://www.rethymno.gr/information-services/press-release-2007/02-04-2007.html ) ότι (ανάμεσα σε άλλα): “…Στη διάρκεια της συνεργασίας με την Υπουργό Τουρισμού ο Δήμαρχος εξέτασε τη δυνατότητα αναστήλωσης σημαντικών μνημείων που βρίσκονται στους Οικισμούς (Χρωμοναστήρι, Μαρουλάς, Καπεδιανά κ.α.) προκειμένου να καθοριστούν και να εμπλουτιστούν οι τουριστικές διαδρομές του Ρεθύμνου.”
  27. ↑ Μιχάλης Εμμ. Αντωνογιαννάκης, ο.π., σελ. 365-366
  28. ↑ Λευτ. Κρυοβρυσανάκης, Ρεθυμνιώτικος Πανδέκτης, εκδόσεις Τυποσπουδή, Ρέθυμνο 1993, σελ. 194-195
  29. ↑ Μιχάλης Εμμ. Αντωνογιαννάκης, ο.π., σελ. 382
  30. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  31. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10890 (σελ. 416 του pdf)
  32. ↑ «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022. 
  33. ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ / Κοιν. Χρομοναστηρίου». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2022. 
  34. ↑ Εθνική Στατιστική Αρχή, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη (ΕΛΣΑΤ), Απογραφές 1940-2001
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Χρωμοναστήρι_Ρεθύμνης&oldid=10541675"