Άγιος Χριστοφόρος Παπουλάκος
Ο Άγιος Χριστοφόρος «ο Παπουλάκος» (κατά κόσμον Χριστοφόρος Παναγιωτόπουλος, Άρμπουνας Αχαΐας, 1770 - Άνδρος, 18 Ιανουαρίου 1861)[2] ήταν Έλληνας μοναχός και κήρυκας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Με ομόφωνη απόφασή της στις 30 Αυγούστου 2024, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου έκανε δεκτή την εισήγηση της Εκκλησίας της Ελλάδος και τον κατέταξε στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας.[3] Η μνήμη του τιμάται στις 18 Ιανουαρίου.[4]
| Άγιος Χριστοφόρος «ο Παπουλάκος» | |
|---|---|
.jpg) | |
| Γέννηση | Χριστοφόρος Παναγιωτόπουλος 1770 Άρμπουνας, Εγιαλέτι του Μοριά, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Κοίμηση | 18 Ιανουαρίου 1861 (91 ετών) Άνδρος, Βασίλειο της Ελλάδας |
| Αναγνώριση | Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως |
| Τιμάται από | Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Αγιοκατάταξη | 29 Αυγούστου 2024 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο[1] |
| Μείζον ιερό | Μονή Παπουλάκου, Άρμπουνας Αχαΐας |
| Εορτασμός | 18 Ιανουαρίου |
| δεδομένα () | |
Ο Παπουλάκος, ο οποίος απέκτησε πλήθος οπαδών, ακόμη και φανατικών, κήρυττε την πίστη στις παραδοσιακές χριστιανικές αξίες, την ανυπακοή στους Βαυαρούς και τις πρακτικές τους (όπως η εισαγωγή γαλλικών και γερμανικών κρατικών θεσμών στην ελληνική πραγματικότητα), κατήγγειλε την απόσχιση της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και καυτηρίαζε τις δυτικές επιρροές και την ανενόχλητη δραστηριότητα ξένων ιεραποστόλων στην Ελλάδα.[5] Έτσι, βρέθηκε αντιμέτωπος με την επίσημη κρατική εξουσία καθώς και με διανοούμενους όπως ο κληρικός Θεόκλητος Φαρμακίδης.[5] Η κληρονομιά του παραμένει αμφιλεγόμενη μέχρι σήμερα: «Για το κράτος ήταν αγύρτης. Για την επίσημη Εκκλησία απόβλητος. Για τις φτωχές αγροτικές και ναυτικές μάζες άγιος και προφήτης».[6]
Με παλαιότερη απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδος (1852) και ενώ ήταν εν ζωή, είχε θεωρηθεί Αὐτοχειροτόνητος κῆρυξ, ἡ δέ διδασκαλία του «παράνομος καί ἄκυρος».[7][8]
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε το 1770 στο χωριό Άρμπουνας της Επαρχίας Καλαβρύτων του Νομού Αχαΐας ως Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος και αρχικά εργαζόταν ως κρεοπώλης. Ήταν τελείως αγράμματος, όταν πήρε την απόφαση να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο. Αρχικά μόνασε στην Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, ενώ αργότερα ασκήτεψε σε καλύβι κοντά στο χωριό του. Έμεινε στην απομόνωση για περίπου 20 χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων έμαθε γραφή και ανάγνωση. Σε ηλικία 80 ετών πήρε την απόφαση να κηρύξει.[9] Η φήμη του διαδόθηκε γρήγορα, αφού είχε τον δικό του μοναδικό τρόπο να συνεπαίρνει το κοινό. Κυρίως κήρυττε εναντίον της μοιχείας και της κλοπής, και υπέρ της προσευχής. Μέσα από τα κηρύγματα του καυτηρίαζε την πολιτική της Βαυαρικής διακυβέρνησης στην χώρα και την συγκατάβαση σε αυτήν της Συνόδου της Εκκλησίας. Παραπέμφθηκε ενώπιον του Επισκόπου Καλαβρύτων, ο οποίος τον επέπληξε και του ζήτησε να περιορίσει τα κηρύγματα του.
Έξι μήνες αργότερα ο Παπουλάκος ξεκίνησε περιοδεία στην νότια Πελοπόννησο συγκεντρώνοντας χιλιάδες κόσμο στο πέρασμα του. Ύστερα από πιέσεις, ο βασιλιάς Όθων υπέγραψε διάταγμα για τον περιορισμό του Παπουλάκου σε μοναστήρι. Ο Παπουλάκος κατέφυγε στην Μάνη για να σωθεί. Η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να στείλει άμεσα τον Στρατηγό Γενναίο Κολοκοτρώνη με επιτελείο αξιωματικών για να οργανώσει τη σύλληψή του. Ο στρατός έφτασε τη νύχτα, αλλά το πρωί βρέθηκε περικυκλωμένος από 2.000 Μανιάτες. Ακολούθησε εξέγερση των Μανιατών, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ο στρατός έδινε μάχη σώμα με σώμα με τους υποστηρικτές του Παπουλάκου. Τελικά στις 21 Ιουνίου 1852 συνελήφθη από τον στρατό, ύστερα από προδοσία, και μεταφέρθηκε στις φυλακές του Ρίου όπου έμεινε δύο χρόνια στην απομόνωση. Επρόκειτο να δικαστεί από το κακουργιοδικείο Αθηνών ως στασιαστής, αλλά τα γεγονότα του Κριμαϊκού πολέμου υποχρέωσαν τον Όθωνα να του δώσει αμνηστία.[10] Το 1854 εξορίστηκε στη Μονή Παναχράντου της Άνδρου, όπου απεβίωσε στις 18 Ιανουαρίου 1861 σε ηλικία 91 ετών και ετάφη εκεί. Κατά τη διάρκεια της παραμονή του στο μοναστήρι, δεχόταν πλήθος επισκεπτών.[2]
Η σκέψη του επηρεάστηκε πολύ από τον πνευματικό του δάσκαλο Κοσμά Φλαμιάτο, των οποίων η δράση υπήρξε παράλληλη και η διδασκαλία παρόμοια.[11]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Οικουμενικό Πατριαρχείο: Αγιοποιήθηκε ο ιερομόναχος Χριστόφορος (Παπουλάκος)». orthodoxiainfo.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 Δωρόθεος Β΄, Μητροπολίτης Σύρου κ' Άνδρου (2014). «Παρελθόν, παρόν και μέλλον της Ιεράς Μονής Παναχράντου». Στο: Διαμαντής Μπασαντής. Η Μονή Παναχράντου της Άνδρου στο διάβα των αιώνων. Αθήνα: Gutenberg. σελ. 26. ISBN 978-960-01-1643-4.
- ↑ «Ανακοινωθέν για τις εργασίες της Αγίας και Ιεράς Συνόδου (30 Αυγούστου 2024) - Οικουμενικό Πατριαρχείο». 30 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ «Ανακοινωθέν για τις εργασίες της Αγίας και Ιεράς Συνόδου». Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2024.
- ↑ 5,0 5,1 Ο μοναχός Μωυσής Αγιορείτης γράφει τον μοναχό Χριστόφορο Παπουλάκο
- ↑ Άγιος Αγύρτης, Δημήτρης Καμπουράκης Εκδόσεις Πατάκη, 2009
- ↑ 15-5-1852 απόφαση Ἱ. Συνόδου της Εκκλησία της Ελλάδος
- ↑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ ΝΟΜΟΚΑΝΟΝΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
- ↑ Γιανναράς (1992), σελ. 288.
- ↑ Γιανναράς (1992), σελ. 294.
- ↑ Μαραγκού-Δρυγιαννάκη (1995), σελ. 202-203.
Πηγές
Επεξεργασία- Χρήστος Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη νεώτερη Ελλάδα, Εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 1992, σελ. 288-294.
- Σπάρτη Μαραγκού-Δρυγιαννάκη, Η Φιλορθόδοξος Εταιρεία και η μεταστροφή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής προς τη Ρωσία, Διδακτορική Διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών, Αθήνα 1995.
- Θεώνη Σταθοπούλου, Το κίνημα του Παπουλάκου. Οι πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές διαστάσεις του, Διδακτορική Διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Γεωγραφίας και Πολιτικής, Αθήνα 1991.
- Μπάμπης Άννινος, Ο Παπουλάκος, Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, Αθήνα 2010 ISBN 978-960-382-891-4
Πρόσθετη βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Έφη Γαζή, «Πατρίς θρησκεία, οικογένεια». Ιστορία ενός συνθήματος (1880-1930), Πόλις, Αθήνα 2011. ISBN 978-960-435-307-1.
- Άννα Καραμανίδου, "Το περιεχόμενο των Διδαχών του Παπουλάκου", στα: Πρακτικά της Α΄ Επιστημονικής Ημερίδας εν Θήρα, 23 Ιουλίου 2009 με θέμα "Ο οσιώτατος μοναχός Χριστοφόρος Παπουλάκος στη Θήρα και στην Άνδρο", έκδ. Ινστιτούτο "Χριστοφόρος Παπουλάκος", Ι. Σκήτη Γαργηττού 2010, σελ. 203-224.
- Αθανάσιος Κοτταδάκης, Αυτοί που άνοιξαν το δρόμο: Κοσμάς Φλαμιάτος, Χ. Παναγιωτόπουλος, Ιγν. Λαμπρόπουλος, Ιερόθεος Μητρόπουλος, Ευσ. Ματθόπουλος, Αθήνα 1976.
- Κωστής Μπαστιάς, Ο Παπουλάκος, Αθήνα 2003 (επανέκδοση).
- Ανδρέας Α. Νασιόπουλος, Ο Αληθινός Παπουλάκος, Αθήνα 1984.
- Ανδρέας Α. Νασιόπουλος, Ο Άρμπουνας: Τότε και τώρα: αναδρομή στην μακραίωνη ιστορία του και καταγραφή της σημερινής μορφής του, Εκδόσεις Παρασκήνιο, Αθήνα 1996. ISBN 978-960-7107-46-6.
- Αλέξιος Παναγόπουλος, Κοσμάς Φλαμιάτος και Παπουλάκος (στις φυλακές Αράπη του κάστρου του Ρίου): Εποχή πολιτικο-θρησκευτικής κρίσης και αναγέννησης: Και ένα αμφιλεγόμενο του Φλαμιάτου στιχούργημα, Αθήνα 2008. ISBN 978-960-92501-3-9.
- ἀρχιμ. Νεκτάριος Ν. Πέττας, δρ. Φ., Ὁ ὅσιος καί μάρτυς καί ὁμολογητής Χριστοφόρος Παναγιωτόπουλος καί ἡ ἐποχή του, Άρμπουνας Κλειτορίας, Μάιος 2008. (ηλεκτρονικό έγγραφο του www.papoulakos.org αναρτημένο στο διαδίκτυο)
- Κώστας Σαρδελής, Χριστόφορος Παπουλάκος και Κοσμάς Φλαμιάτος. Οι πρωτομάρτυρες και θύματα του Ελλαδικού Κράτους, Αθήνα 1988.