Φιλελεύθερη δημοκρατία

Φιλελεύθερη δημοκρατία (ή αστική δημοκρατία) ονομάζεται η αντιπροσωπευτική δημοκρατία η οποία στηρίζεται πολιτικά στις αρχές του Φιλελευθερισμού. Πρόκειται για τον επικρατούντα τύπο δημοκρατίας, μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, και διαμορφώθηκε κυρίως κατά τον 19ο αιώνα. Θεμέλιο της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι το σύνταγμα, το οποίο προβλέπει διάκριση των εξουσιών σε ανεξάρτητα όργανα και εγγύηση των θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων για τους πολίτες της, με στόχο κυρίως τον περιορισμό της παρέμβασης του Κράτους στον βίο τους. Οι κλασικές φιλελεύθερες δημοκρατίες συνήθως αντιπαρατίθενται με τις λαϊκές δημοκρατίες, τη συμμετοχική δημοκρατία και την άμεση δημοκρατία, ενώ πολιτικά και ιστορικά αποτελούν εξέλιξη της Συνταγματικής μοναρχίας.

Οι εκλογές ανάδειξης αντιπροσώπων είναι σημαντικό στοιχείο της σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Εν μέσω του Διαφωτισμού, πρώτα με την Αμερικανική και στη συνέχεια με τη Γαλλική Επανάσταση, τέθηκε σε φιλελεύθερο πλαίσιο το αίτημα της κατάργησης της μοναρχίας και της διακυβέρνησης από πολιτικούς αντιπροσώπους, εκλεγμένους από μία μερίδα του λαού με δικαίωμα ψήφου. Οι εν λόγω αντιπρόσωποι θα μπορούσαν να εκφράζουν ανταγωνιζόμενα συμφέροντα και αντιλήψεις στο εσωτερικό της κοινωνίας, μέσω της προσκόλλησής τους σε διαφορετικά πολιτικά κόμματα. Πλάθοντας το σύστημα αυτό, οι θεμελιωτές του κράτους των ΗΠΑ απέρριψαν ρητά την άμεση δημοκρατία ως επιλογή, πιστεύοντας ότι θα οδηγούσε στην υπερίσχυση των πολυπληθέστερων κατώτερων κοινωνικών τάξεων ή σε χαοτική αταξία, και διαμόρφωσαν την αντιπροσωπευτική δημοκρατία ονομάζοντας το νέο πολίτευμα «ρεπουμπλικανικό» και όχι «δημοκρατικό», ώστε να παραπέμπει στο ρωμαϊκό κράτος της ελληνιστικής περιόδου.

Καθώς παράλληλα εξαπλωνόταν και ο εθνικισμός, στη Γαλλική Επανάσταση η επίσης αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα Εθνοσυνέλευση προβλήθηκε ως ενσάρκωση της βούλησης του έθνους. Στη συνέχεια, καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα, υπό την πίεση εθνικιστικών, σοσιαλιστικών, φεμινιστικών και άλλων κινημάτων, το δικαίωμα ψήφου για ανάδειξη αντιπροσώπων επεκτάθηκε σταδιακά σχεδόν στο σύνολο του πληθυσμού μίας χώρας, με κατάργηση περιορισμών κατώτατου ορίου εισοδήματος, φύλου, καταγωγής κλπ. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν η αντιπροσωπευτική σύνθεση που επικράτησε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα στον δυτικό κόσμο και καλείται σήμερα φιλελεύθερη δημοκρατία.

Διαιρείται στους εξής τύπους:

• Κοινοβουλευτική δημοκρατία
  • Βασιλευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία
  • Προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία
• Προεδρική δημοκρατία
• Ημιπροεδρική δημοκρατία