Ραψάνη

Η Ραψάνη είναι χωριό του Νομού Λάρισας της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Ανήκει στην δημοτική ενότητα Κάτω Ολύμπου του Δήμου Τεμπών.

Ραψάνη
Ραψάνη Ραψάνη
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Γεωγραφία
Νομός	Λάρισας
Υψόμετρο	434 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	400
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	400 08
Τηλ. κωδικός	2495
Σχετικά πολυμέσα

Πληροφορίες

Η Ραψάνη βρίσκεται στους πρόποδες του Κάτω Ολύμπου, σε υψόμετρο 500 μ. από την θάλασσα, επάνω από την γραφική κοιλάδα των Τεμπών, με πανοραμική θέα στο Αιγαίο Πέλαγος. Ιδρύθηκε ενδεχομένως τον 10^ο αι. από την συνένωση χωριών με το όνομα Ολυμπιάδες.Η Ραψάνη είναι ένας ιστορικός οικισμός του Κάτω Ολύμπου, για τον οποίο οι γραπτές πηγές ξεκινούν από τον 15ο αιώνα, με βάση τα οθωμανικά αρχεία, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους οικισμούς της ευρύτερης περιοχής. Αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή του 1425, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ιδρύεται την εποχή αυτή.Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για βυζαντινό οικισμό, όπως διαφαίνεται από την εξέταση του ονόματός του, υπόθεση στην οποία συνηγορούν τα αρχαιολογικά στοιχεία (κεραμική και μεσοβυζαντινό θωράκιο) τα οποία βρέθηκαν παλαιότερα στη Μονή των Αγίων Θεοδώρων. Στους επόμενους αιώνες ο οικισμός γνωρίζει συνεχόμενη ανάπτυξη, την οποία μπορούμε να παρακολουθήσουμε από τα οθωμανικά κατάστιχα και είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή τον 16ο αιώνα, οπότε ο πληθυσμός του αυξάνεται 5 φορές και φθάνει από τα 31 νοικοκυριά το 1466 σε 154 το 1570, ενώ κοντεύει τα 600 στα τέλη του αιώνα,τα οποία διατηρούνται και στην μετέπειτα περίοδο. Αργότερα η οικονομική ανάπτυξη τεκμηριώνεται επίσης από το κατάστιχο του ναού του Αγίου Αθανασίου του 18ου αιώνα, μία σπάνια μεταβυζαντινή πηγή. Με βάση τις παραπάνω πηγές γνωρίζουμε ότι η εξελικτική πορεία του οικισμού ήταν συνεχής και έφθασε στο απόγειο τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου αιώνα, τότε ακριβώς που επανιδρύεται η σημαντική Μονή των Αγίων Θεοδώρων. Πήρε το όνομά της από την ράψ(ι)α (=αρβανίτικη λέξη, που σημαίνει μαλακό πέτρωμα). Η αναδρομή στο ιστορικό παρελθόν της Ραψάνης είναι δύσκολη υπόθεση, μιας και τα περισσότερα χωριά της Θεσσαλίας υπέστησαν πολλαπλές επιδρομές και καταστροφές στην μακρόχρονη ιστορία τους. Κατά τον μύθο η Ραψάνη ήταν μια πανέμορφη και δυναμική γυναίκα, που πρωτοστάτησε στη συνένωση των χωριών. Η αρχαιότερη επιγραφή της Ραψάνης βρίσκεται στο εξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννη το 1547. Οι 6 νερόμυλοι της Ραψάνης που χρονολογούνται από το 12^ο ως τον 13^ο αιώνα, αποδεικνύουν ότι η Ραψάνη υπήρξε μια ακμάζουσα βυζαντινή πόλη με περισσότερα από 900 χρόνια ιστορία. Τον 17^ο και 18^ο αιώνα, η σηροτροφία, η υφαντουργία (αλατζάδες) και η αμπελουργία κάνουν τη Ραψάνη την πιο λαμπρή και την πιο εμπορική πόλη του Ολύμπου. Την ίδια εποχή ιδρύεται (1767) η περίφημη σχολή της Ραψάνης από τον Επίσκοπο Πλαταμώνος και Λυκοστομίου Διονύσιο. Η Ραψάνη φημίζονταν για τις πλούσιες βιβλιοθήκες της που πυρπολήθηκαν το 1878, στην επανάσταση του Ολύμπου. Από την καταστροφή μόνο ένα χειρόγραφο έχει διασωθεί το Κατάστιχο του Αγίου Αθανασίου 1778-1889. Γενέτειρα του λόγιου  Δ. Γοβδελά, και του Νεομάρτυρα Αγίου Γεωργίου εκ Ραψάνης. Τον 19^ο αιώνα το οικονομικό ενδιαφέρον στρέφεται αποκλειστικά στην αμπελουργία. Όπως μαρτυρεί και ο Λ. Λεονάρδος (1836) «Ταύτην περικυκλώσι καλλιεργημένοι αγροί και επιμελημέναι άμπελοι με εξαίρετα σταφύλια». Η φήμη του οίνου της Ραψάνης οδηγεί το Ελληνικό κράτος το 1932 στην επίσημη αναγνώριση του ως Ονομασίας προέλευσης, εποχή κατά την οποία το 53 τοις εκατό του εισοδήματος των Ραψανιωτών προέρχεται από την αμπελουργία.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα η Ραψάνη ήταν φημισμένος τόπος παραθερισμού για Λαρισαίους λόγω του καλού της κλίματος. Η πλατεία του χωριού είναι στα 550 μέτρα υψόμετρο. Σχεδόν κάθε γειτονιά έχει και τρεχούμενο νερό από τις πηγές του Ολύμπου. Παράλληλα στα δρομάκια έρεε νερό σε αυλάκι που κατέληγε στα ρέματα και τέλος στον ποταμό Πηνειό.

Δημοτική Βιβλιοθήκη Ραψάνης

Επαναλειτουργεί από το 2004, και ιδρύθηκε το 1970 με προεδρικό διάταγμα. Στεγάζεται στη σοφίτα του κοινοτικού καταστήματος Ραψάνης και λειτουργεί καθημερινά ως δανειστική από Τρίτη έως Σάββατο από 8:00π.μ. - 3:30 μ.μ.. Περιλαμβάνει πάνω από 20.000 βιβλία στη συλλογή της, και έχει 1070 ενεργούς χρήστες και ο αριθμός αυτός αυξάνεται συνεχώς. Το υλικό της αποτελείται από βιβλία, περιοδικά, χειρόγραφα, χαρτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό. Η βιβλιοθήκη έχει συμβάλει στη δημιουργία πολλών παραρτημάτων στα υπόλοιπα χωριά του Δήμου Τεμπών, εξοπλίζοντας με βιβλία από τη συλλογή της τις μικρές βιβλιοθήκες του Μακρυχωρίου, Συκουρίου (είχε και πολλούς τίτλους από παλιά) και Αμπελακίων καθώς και τις σχολικές του Καλοχωρίου, Γόννων και Πυργετού. Εποπτεύει την λειτουργία τους, συντονίζει μια σειρά από δράσεις και ευελπιστεί στη δημιουργία ενός δικτύου βιβλιοθηκών για την περιοχή του Δ. Τεμπών. Η βιβλιοθήκη έχει στη συλλογή της το μοναδικό γραπτό σωζόμενο κείμενο που αφορά την ιστορία της Ραψάνης και το δεύτερο κατάστιχο της Θεσσαλίας, «Το κατάστιχο του Αγίου Αθανασίου, 1778-1889», και ένα μεγάλο αριθμό εκδόσεων του 18ου αιώνα. Σε μια περιοχή κατά βάση αγροτική, κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και με τουριστική κίνηση κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, η βιβλιοθήκη προσάρμοσε τις υπηρεσίες που προσφέρει προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης σχεδόν όλων των αναγκών των κατοίκων του χωριού, αποτελώντας το κέντρο της τοπικής κοινωνίας.

Μουσείο Οίνου και Αμπέλου Ραψάνης

Προτομή του Μ. Καραγάτση στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου στην Ραψάνη.

Η Ραψάνη είναι γνωστή για την παραγωγή κρασιού και τσίπουρου. Στη Ραψάνη βρίσκεται το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου Ραψάνης που λειτουργεί από το 2012 (διαθέτει αίθουσα που διαμορφώνεται για γευσιγνώστες και εξωτερικό πέτρινο θεατράκι 100 ατόμων). Παρουσιάζει την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποίησης στη περιοχή της Ραψάνης από τον 17^ο -18^ο αιώνα έως τις μέρες μας. Ο στόχος του μουσείου είναι η  ανάδειξη της τοπικής ιστορίας της Ραψάνης που συνδέεται τους τελευταίους τρείς αιώνες αλληλένδετα με την καλλιέργεια του αμπελιού και την παραγωγή του περίφημου ραψανιώτικου μπρούσκου. Ο χαρακτήρας του μουσείου είναι εκπαιδευτικός και απευθύνεται σε όλους όσους ενδιαφέρονται να μάθουν για το αμπέλι και το κρασί της Ραψάνης. Τα αντικείμενα που εκτίθενται είναι παλιά αντικείμενα αμπελοκαλλιέργειας και οινοποίησης από την περιοχή της Ραψάνης. Η έκθεση ολοκληρώνεται με την παρουσίαση πληροφοριών που αφορούν γενικά το κρασί και το αμπέλι, σε μια προσπάθεια να ενημερώσουμε το κοινό ευρύτερα για την αμπελοκαλλιέργεια στην Ελλάδα και τον κόσμο. Παράλληλα γίνεται και μια παρουσίαση των οινοποιείων της περιοχής της Ραψάνης, παρέχοντας έτσι  μια σαφή εικόνα στον επισκέπτη για την ιστορία αλλά και την συνέχιση της αμπελοκαλλιέργειας στη περιοχή της Ραψάνης.

Το Μουσείο εκπονεί δύο εκπαιδευτικά προγράμματα, Το  εκπαιδευτικό πρόγραμμα « Ραψάνη: ιστορία , πολιτισμός και οίνος στους πρόποδες του Ολύμπου» διαρκείας 2 ωρών απευθύνεται σε παιδιά κάθε ηλικίας και προσαρμόζεται ανάλογα με τις απατήσεις κάθε σχολείου και περιλαμβάνει εκτός από την επίσκεψη στο μουσείο, περιήγηση στο μνημείο του μεγάλου λογοτέχνη Μ. Καραγάτση και στη Δημοτική βιβλιοθήκη Ραψάνης, που τα παιδιά  απασχολούνται δημιουργικά. Και τα 50 βαρελάκια της νηπιαγωγού Κ. Ζησάκη.

Μονή των Αγίων Θεοδώρων

Το Καθολικό της Μονής των Αγίων Θεοδώρων (1778) και η Ραψάνη.

Τρία χιλιόμετρα έξω από το χωριό, συναντούμε το εξωκλήσι των Αγίων Θεοδώρων.Στην ίδια εποχή του δραστήριου επισκόπου Διονυσίου ανεγέρθη εκ βάθρων η Μονή των Αγίων Θεοδώρων, Τήρωνος και Στρατηλάτου, σε δασώδη πλαγιά στα νότια του χωριού, ενώ συνυπήρχε επίσης η Μονή Μεταμορφώσεως, η οποία αργότερα ανακαινίσθηκε. Δεν είναι γνωστός ο αρχικός χρόνος ίδρυσης της μονής, θεωρείται όμως πολύ πιθανή η ύπαρξή της την παλαιολόγεια περίοδο, σύμφωνα με τα ευρήματα που προέκυψαν κατά την επισκευή του μνημείου από την αρχαιολογική υπηρεσία το 1971-72. Για την ιστορική παρουσία της μονής επίσης τα στοιχεία είναι λιγοστά και σχεδόν περιορίζονται στις πληροφορίες των κτητορικών επιγραφών του ναού. Είναι γνωστή μόνον η παρουσία του μοναχού-βιβλιοδέτη Διονυσίου το 1778, που δεν αποκλείεται να είναι ο ίδιος με τον αναφερόμενο στην κτητορική επιγραφή της μονής.Το σημερινό καθολικό κτίσθηκε το 1778, όπως μαρτυρεί η κτητορική επιγραφή στον κυρίως ναό και τοιχογραφήθηκε την ίδια περίοδο από τον ιερομόναχο Δαμιανό και τον συνεργάτη του Ιωάννη, οι οποίοι αναφέρονται στην επιγραφή του νάρθηκα. Και στις δύο επιγραφές μνημονεύεται ο «σοφολογιώτατος» Ραψανιώτης επίσκοπος Πλαταμώνος Διονύσιος (1763-1794), γνωστός για την προστασία των γραμμάτων, καθώς και οι ηγούμενοι Διονύσιος (στην επιγραφή του κυρίως ναού) και Παρθένιος (σ’ εκείνη του νάρθηκα), ενώ τα έξοδα αναλήφθηκαν από τους κατοίκους της Ραψάνης.

Μ.Καραγάτσης

Στην Ραψάνη παραθέριζε ο Μ. Καραγάτσης ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της γενιάς του 1930. Το ψευδώνυμο Καραγάτσης προήλθε από το δέντρο πτελέα ή καραγάτσι στο εξοχικό της οικογένειας του στο χωριό. Στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου υπάρχει προτομή του συγγραφέα, Μ. Καραγάτση.

Ο Κοσμάς Ο Αιτωλός στη Ραψάνη

Το σημείο που δίδαξε ο Κοσμάς ο Αιτωλός.

Στο έτος 1765 έφτασε στην Ραψάνη ο Κοσμάς ο Αιτωλός γιατί η Ραψάνη ήταν ένα από τα πιο γνωστά χωριά της Λάρισας στην περίοδο της τουρκοκρατίας. Οι Ραψανιώτες τίμησαν τον Άγιο Κοσμά για την διδαχή του και ο σύλλογος Γυναικών Ραψάνης του χωριού έχτισε εκκλησία προς τιμή του. Λίγο παραπέρα στο σημείο που μίλησε στους ανθρώπους του χωριού υπάρχει ένα καντήλι να μοιράζει το φως του δίπλα στον γέρο πλάτανο που το δροσίζει και το προσέχει από την βορινή πλευρά του.

Άγιος Γεώργιος ο Νεομάρτυρας εκ Ραψάνης

Ο Άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος ανήκε σε ανώτερη κοινωνικά και οικονομικά οικογένεια της Ραψάνης. Ο πατέρας του ονομαζόταν Χατζηλάσκαρης και ήταν υιός του Αναστασίου Ψάλτου. Δεν είναι γνωστό όμως αν το Ψάλτου είναι επώνυμο ή ιδιότητα του Αναστασίου. Η μητέρα του Νεομάρτυρα είχε το όνομα Σμαράγδα και ήταν θυγατέρα του Θεόδωρου Σακελλαρίδου. Σε κωνικό πώμα παλαιάς - πριν το 1900 - αργυρής λειψανοθήκης, η οποία αντικατέστησε ακόμη παλαιότερη πρόχειρη και απλή κατασκευή, είναι χαραγμένα με κεφαλαία γράμματα ακριβώς τα εξής: «Ο ΕΝΔΟΞΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘΛΗΣΑΣ ΕΝ ΤΥΡΝΑΒΩ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1818 ΕΠΙ ΒΑΛΗ ΠΑΣΙΑ ΥΙΟΥ ΑΛΗ ΠΑΣΙΑ ΗΤΟΝ ΥΙΟΣ ΧΑΤΖΗ ΛΑΣΚΑΡΕΩΣ ΥΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΕΙΟΥ ΨΑΛΤΟΥ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΣ ΣΜΑΡΑΓΔΑΣ ΘΥΓΑΤΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ». Δεν είναι γνωστό αν είχε ή όχι αδέλφια ο Νεομάρτυς. Όμως η παράδοση ομόφωνα παρουσιάζει τον Γεώργιο να συνδέεται συγγενικά με το λογιότατο κληρικό της Ραψάνης «παπά κυρ Χριστόδουλον» Καραζήση, που ήταν οικονόμος.

'Ένα πωλητήριο έγγραφο του 1852 μ.Χ., το οποίο βρέθηκε μαζί με άλλα έγγραφα στην παλαιά βιβλιοθήκη που φυλασσόταν στην παλαιά και αρχοντική οικία Καραβασίλη, είναι αρκετά διαφωτιστικό. Σε αυτό παρουσιάζεται «ὁ ἐλάχιστος ἱερεὺς καὶ οἰκονόμος (Χριστόδουλος) υἱὸς Χατζηβασιλείου Καραζήση καὶ Κερασίνης θυγατρὸς παπὰ Ἀθανασίου Γεροπασχάλη» να πωλεί «πρὸς ἀνεψιὸν αὐτοῦ Βασίλειον Χαδούλη Γογούρα» κτήματα, τα οποία στο εξής «ὑπάρχουσιν… ἰδιοκτησίαι τοῦ ρηθέντος ἀνεψιοῦ αὐτοῦ Βασιλείου ἀναπόσπαστοι τὲ καὶ ἀναφαίρετοι παρὰ παντὸς ἑτέρου κληρονόμου αὐτοῦ καὶ τῆς μακαρίτιδος συζύγου αὐτοῦ Μαρίας Α. Χατζηλασκάρεως…».Από αυτό συνεπάγεται το συμπέρασμα ότι ο Νεομάρτυς είχε τουλάχιστον μία αδελφή, τη Μαρία, τον δε παπά κυρ Χριστόδουλο Καραζήση, γαμπρό από την αδελφή του. Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι την εξ αγχιστείας αυτή συγγένεια συμπλήρωσε η πνευματική, γιατί ο Χριστόδουλος υπήρξε διδάσκαλος του Γεωργίου. Μόνο δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποια υπήρξε πρώτη ή εάν η μία συγγένεια προκάλεσε την άλλη.Ο Γεώργιος παρουσιάζεται από την παράδοση ως τρόφιμος και απόφοιτος της ανωτέρου επιπέδου Σχολής Ραψάνης, στην οποία χρημάτισε διδάσκαλος και ο κυρ Χριστόδουλος Καραζήσης. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, η ορεινή κωμόπολη της Ραψάνης άκμαζε οικονομικά τον 18ο μ.Χ. αιώνα, όπως και ο Τύρναβος και τα Αμπελάκια. Είχε βιομηχανία, έκανε εξαγωγή εξαίρετου κρασιού και αποτελούσε πόλο έλξεως για τα γύρω χωριά του κάτω Ολύμπου.Ενώ λοιπόν υπήρχαν οι οικονομικές προϋποθέσεις, ο λογιότατος και ιδιαίτερα δραστήριος Επίσκοπος Πλαταμώνος και Λυκοστομίου Διονύσιος, ο οποίος θεμελίωσε και προστάτευσε και τη σπουδαία Σχολή στα Αμπελάκια, προέβη στην ίδρυση και της εν λόγω Σχολής στη Ραψάνη το έτος 1767 μ.Χ. Ονομαστό υπήρξε το πνευματικό αυτό Ίδρυμα. Στην ακμή του συγκρινόταν με τις Σχολές των Μηλέων, της Ζαγοράς, των Αμπελακίων, του Τυρνάβου κ.α. Σε αυτή μαθήτευσαν και ο Βασίλειος ο Ραψανιώτης, ένας από τους άριστους μαθητές στην Αθωνιάδα Ακαδημία (1753 - 1758 μ.Χ.) του Ευγενίου Βούλγαρη και ο Ιωνάς Σπερμιώτης, ένας από τους διακεκριμένους δασκάλους εκείνης της εποχής και περιζήτητος γι' αυτό στη Μακεδονία και στη Θεσσαλία και άλλοι. Κατά την Επανάσταση και λίγο πριν από αυτή, σταμάτησε να λειτουργεί η Σχολή και επαναλειτούργησε το 1830 μ.Χ.Με το δεδομένο ότι ο Νεομάρτυς άθλησε το 1818 μ.Χ., θα πρέπει να συμπεράνουμε με ασφάλεια ότι αποφοίτησε από τη Σχολή το 1815 - 16 μ.Χ. Αφού αποφοίτησε ο Γεώργιος από τη Σχολή, ασκούσε στην γενέτειρά του το επάγγελμα του γραμματοδιδασκάλου με ζήλο ένθεο και νεανικό σφρίγος, εμπνέοντας τους νεαρούς μαθητές του και δημιουργώντας στις αδιαμόρφωτες ψυχές τους ζωηρά ιερά και εθνικά βιώματα.'

 'Αναφέραμε πριν ότι η Ραψάνη αποτελούσε πόλο έλξεως για τα χωριά του κάτω Ολύμπου. Αυτό συνέβαινε για πολλές δεκαετίες μέχρι και τις αρχές του 20ου μ.Χ. αιώνα. Και βέβαια όχι μόνο για την υλική ευπορία και την εμπορική και βιομηχανική της κίνηση, αλλά και για την πνευματική της άνθηση και καλλιέργεια των γραμμάτων, όπως ελέχθη. Αποτελούσε αφορμή καυχήσεως για ένα γονέα να αποστέλλει για σπουδές τον υιό του στη Ραψάνη. Την εποχή εκείνη, για την οποία κάνουμε λόγο, τα παραποτάμια χωριά της περιοχής κατοικούνταν ως επί το πλείστον από Οθωμανούς, που συναλλάσσονταν, μέχρι και συνδέονταν ακόμη σε περιορισμένη βέβαια κλίμακα, με Έλληνες Χριστιανούς.'

'Ένας από τους Οθωμανούς, κάτοικος της κωμοπόλεως Δερελί (Γόννοι) και οικογενειάρχης, επιθυμώντας ο υιός του να τύχει αξιόλογης παιδείας, τον απέστειλε οικότροφο σε φίλο του που διέμενε στη Ραψάνη. Άρχισε έτσι το τουρκόπουλο να παρακολουθεί και να μαθαίνει τα στοιχειώδη γράμματα μαζί με τα ελληνόπουλα, στα πόδια του γραμματοδιδάσκαλου Γεωργίου.Ο μικρός Αγαρηνός προσαρμόστηκε σύντομα στο κλίμα του σχολείου και συναγωνιζόταν τους συμμαθητές του, ενθαρρυνόμενος και από τον διδάσκαλό του, ίσως τυγχάνοντας από εκείνον και ιδιαίτερης φροντίδας.Με το δεδομένο ότι αιώνες πριν η Ελληνική παιδεία με δυσκολία διαχωριζόταν από τη χριστιανική κατήχηση, ο μικρός αλλοεθνής, συγχρόνως προς την ελληνική εκπαίδευση, λίγο - λίγο αλλά σταθερά επηρεαζόταν από τη χριστιανική πίστη και ζωή. Σε αυτό ασφαλώς και αποφασιστικά συνέβαλε και η προσωπικότητα του δασκάλου του. Συνέβαλε όμως και η γοητεία των εκκλησιαστικών Ακολουθιών, τις οποίες ως αυτοπρόβλητος κατηχούμενος παρακολουθούσε.Αλλά η σημειούμενη αλλαγή του μικρού Αγαρηνού, στα φρονήματα, τις πεποιθήσεις και τα ήθη, δεν ήταν δυνατόν να μείνει απαρατήρητη. Αρχικά στο οικογενειακό του περιβάλλον, κάθε φορά που μετέβαινε για διακοπές στο Δερελί, και στη συνέχεια στο συγγενικό και ευρύτερο κύκλο γινόταν αισθητή η μεταβολή, κάτι που δημιουργούσε ανησυχίες και ερέθιζε τους Οθωμανούς. Αλλά η πρόκληση έγινε μεγαλύτερη και η δυσφορία των Αγαρηνών αφόρητη, όταν με τον καιρό ο μικρός και αυθόρμητος προσήλυτος όχι μόνο εκφραζόταν με εκτίμηση για τα ιερά των Ρωμιών, αλλά και, αντιδιαστέλλοντας αυτά προς τα αντίστοιχα των ομοεθνών του, υποτιμούσε τα ιερά των Μωαμεθανών και τα περιφρονούσε.Όπως ήταν επόμενο, όσοι εξοργίσθηκαν αναζήτησαν τον ένοχο της «προσβολής». Τον εντόπισαν στο σχολείο της Ραψάνης. Τον έσυραν δέσμιο για τα περαιτέρω στον Τύρναβο, όπου από το 1811 μ.Χ. είχε έδρα του ο διορισμένος Σατράπης της Θεσσαλίας, Βελή Πασάς, υιός του Αλή Πασά του Τεπελενλή, αφού η Υψηλή Πύλη τον μετέθεσε εκεί από την Πελοπόννησο.'

 'Η κατηγορία εναντίων του κατηγορουμένου ήταν συγκεκριμένη, σαφής και, σύμφωνα με όσα ίσχυαν στους Οθωμανούς, βαρύτατη: απόπειρα εκχριστιανισμού μουσουλμανόπαιδος. Αυτό και μόνο, ανεξάρτητα του αποτελέσματος της προσπάθειας, συνεπαγόταν ανελέητη καταδίκη σε μαρτυρικό θάνατο.Στον Τύρναβο είχε την έδρα του Στρατοδικείο. Δεν είναι, εν τούτοις, γνωστό αν τον Γεώργιο τον δίκασε στρατοδίκης, προσωπικά ο Βελή Πασάς, κάποιος άλλος μουλάς (δικαστής) ή δικαστήριο με πολυμελή σύνθεση, όπως και στην περίπτωση του Γεδεών, που μαρτύρησε το ίδιο έτος στον Τύρναβο.Γνωστό είναι ότι η διαδικασία ήταν σύντομη και τελεσίδικη. Η απόφαση δεν ήταν η προβλεπόμενη και η συνηθισμένη σε παρόμοιες αφορμές: εκτέλεση διά βασανισμού. Συγκεκριμένα ο Νεομάρτυς Γεώργιος αποκεφαλίσθηκε, αφού προηγουμένως υπέστη πολλά και ποικίλα οδυνηρότατα μαρτύρια.Τον έκλεισαν σε πυρακτωμένο λουτρό, γυμνό από το κεφάλι μέχρι τα πόδια. Τον τρύπησαν με σιδερένια νύχια. Του κάρφωσαν τα πόδια σε πέταλα. Τον διαπόμπευσαν σε όλο τον Τύρναβο. Τον κάρφωσαν σε τετράγωνο στύλο ίσο στο ύψος με τον Μάρτυρα και αφού τον περιτύλιξαν με σχοινιά βουτηγμένα στην πίσσα, στη νάφθα (ακάθαρτο πετρέλαιο) και σε άλλα ελαιώδη και οινοπνευματώδη υγρά, τον παρέδωσαν στη φωτιά. Όμως με τη Χάρη του Θεού, προς ενίσχυση του Αγίου, ο Μάρτυρας δεν έπαθε τίποτα.Στις ιστορήσεις των εικόνων παρουσιάζονται συμπληρωματικά και άλλες σκηνές βασανισμών. Στραγγαλισμοί, εξαρθρώσεις, κτυπήματα με το σπαθί, μέχρι και τοποθέτηση πυρακτωμένου σιδερένιου στεφανιού πάνω στο γυμνό σώμα του Νεομάρτυρος.'

 'Στις ιστορήσεις των εικόνων, επίσης, παρουσιάζεται ο αθλητής της πίστεως Γεώργιος, έχοντας το κεφάλι στους ώμους, να μεταφέρεται προς ενταφιασμό, παρουσία κάποιου ιερέα ονόματι Δημητρίου που θυμιάζει και ο οποίος είχε προσκληθεί και διαταχθεί ειδικά για το λόγο αυτό. Σύμφωνα με άλλη παράδοση ο Νεομάρτυς αποκεφαλίζεται προτού προλάβει να πεθάνει από τα μαρτύρια που ήδη είχαν γίνει. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι μεταξύ των ιερών λειψάνων του Αγίου δεν υπάρχει η αγία του κάρα, αφού εξαφανίσθηκε από τους Αγαρηνούς.Το έτος της αθλήσεως του Νεομάρτυρα Γεωργίου είναι το 1818 μ.Χ. Τότε ο Άγιος βρισκόταν στο εικοστό, τουλάχιστον, έτος της ηλικίας του.'

 'Από τα υπάρχοντα στοιχεία υποδηλώνεται ότι η αρχή του μαρτυρίου έγινε σε κάποιο διοικητικό κτίριο στον Τύρναβο. Ίσως, όπως και του Οσιομάρτυρα Γεδεών, «εἰς τὸ τοῦ Ἡγεμόνος Παλάτιον». Ακολούθως και «ἐπειδὴ τοὶς ἀνωτέρω βασάνοις οὐκ ἐνέδωκε (ὁ Γεώργιος), δι’ ἐπιταγῆς τοῦ Βαλῆ πασιᾶ, δι’ ὤλου τοῦ Τυρνάβου πομπευθεῖς καὶ τοῦ ποταμοῦ (Τιταρησίου) περαιωθεῖς…», οδηγήθηκε στη δεύτερη και σκληρότερη φάση των βασανιστηρίων του. Γι' αυτό και ήταν άλλοι δήμιοι εκεί, ο Αγά Σεβράνι και κάποιος Φράγκος.Από τα παλαιότατα χρόνια μέχρι και σήμερα, από τη μεριά του Τιταρησίου (ή Σαλαμπριά αποκαλούμενου) ποταμού, υπήρχαν στρατώνες. Εκεί λοιπόν και κοντά στη μακρά γέφυρα, άθλησε και ενταφιάσθηκε ο Νεομάρτυς Γεώργιος. Η άποψη αυτή ενισχύεται και από το λόγο ότι και στις δύο ιστορήσεις στις άγιες εικόνες, στα πόδια του Αγίου εικονίζεται η εν λόγω γέφυρα.Την πρώτη ήδη εκείνη νύχτα είδαν οι Τούρκοι σκοποί των στρατώνων «οὐρανομήκη» στήλη φωτός, που σημάδευε τον τάφο του Νεομάρτυρα. Την επόμενη ενημέρωσαν γι' αυτό τους προϊσταμένους τους. Εκείνοι και με τα ίδια τα μάτια τους διαπίστωσαν την φωτοφάνεια και κατά την δεύτερη νύχτα και ανέφεραν σχετικά την επόμενη στον Βελή πασά, τον οποίο και προκαλούσαν, εάν επιθυμούσε, να διαπιστώσει και προσωπικά το εξαίσιο φαινόμενο.Εκείνος ο υπερφίαλος, αφού απαξίωσε να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο γεγονός, διέταξε να προσκληθούν το συντομότερο στη Ραψάνη οι συγγενείς του Νεομάρτυρα, να ξεθάψουν και να παραλάβουν το ιερό σκήνωμά του, πράγμα το οποίο και έγινε.'

'Μετά από λίγο καιρό, με πολλή ευλάβεια και κατάνυξη, τα άγια λείψανα μετακομίσθηκαν από το κοιμητήριο της Ραψάνης, το οποίο ήταν στο χώρο γύρω από το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην ευρύχωρη αρχοντική οικία Καραζήση που βρισκόταν κοντά.΄Αργότερα μεταφέρθηκαν στομ Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ραψάνης , και η μνήμη του εορτάζεται πανυγυρικά κάθε 5 Μαρτίου .'  

Ἀπολυτίκιον Ήχος α'. Της Ραψάνης τόν γόνον καί θερμόν αντιλήπτορα, και νεοφανή στρατιώτην, του των όλων δεσπόζοντος, Γεώργιον τον Νέον αθλητήν, τιμήσωμεν εν ύμνοις οι πιστοί· πάσαν χάριν γαρ παρέχει παρά Θεώ, τοις προς αυτόν κραυγάζουσι· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου, πάσιν ιάματα.

Μεταφορές

Σιδηροδρομικός σταθμός Ραψάνης.

Στην ίδια απόσταση, βρίσκεται και ο ομώνυμος σιδηροδρομικός σταθμός του προαστιακού Θεσσαλονίκης από το 2008, ο οποίος συνδέει το χωριό με τη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μορφωτικός Σύλλογος Ραψάνης