Βικιπαίδεια

Προπαρθενών

αρχαίος ναός στην Ακρόπολη Αθηνών

Ο Προπαρθενώνας [1] αποτελούσε την πρώτη προσπάθεια για την κατασκευή ναού αφιερωμένου στην Αθηνά Παρθένο στο χώρο του σημερινού Παρθενώνα στην Ακρόπολη Αθηνών. Η κατασκευή του ξεκίνησε λίγο μετά τη Μάχη του Μαραθώνα (περ. 490-488 π.Χ.) επάνω σε ένα τεράστιο θεμέλιο ασβεστόλιθου, το οποίο επεκτάθηκε και ισοπέδωσε το νότιο τμήμα του λόφου της Ακρόπολης.[2] Το κτίριο αυτό αντικατέστησε τον Εκατόμπεδο και θα βρισκόταν δίπλα στο Ιερό της Πολιάδος Αθηνάς.

Προπαρθενών
Χάρτης
Είδοςναός, αρχαιολογική θέση, ερείπια θρησκευτική κτιρίου και πρώην κτίριο ή κατασκευή
ΑρχιτεκτονικήΔωρικός ρυθμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°58′17″N 23°43′36″E
Διοικητική υπαγωγήΑθήνα, Περιφέρεια Αττικής και Δήμος Αθηναίων
ΧώραΕλλάδα
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ο Προπαρθενώνας ήταν ακόμη υπό κατασκευή, όταν οι Πέρσες εισέβαλαν στη πόλη το 480 π.Χ. και ισοπέδωσαν την Ακρόπολη. Η ύπαρξη του Προπαρθενώνα και η κατεδάφισή του μας είναι γνωστά από τον Ηρόδοτο[3]· επίσης οι κατόψεις των κιόνων είναι πλήρως ορατές, ενσωματωμένες στον τοίχο βόρεια του Ερέχθειου. Επιπλέον υλικό, αποδεικτικό της ύπαρξης του κτιρίου, βρέθηκε στις ανασκαφές του Παναγιώτη Καββαδία τη περίοδο 1885-1890. Τα ευρήματα αυτής της ανασκαφής επέτρεψαν στον Βίλελμ Ντέρπφελντ, μετέπειτα διευθυντή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, να επιβεβαιώσει πως υπήρχε μια ξεχωριστή από τον Παρθενώνα υποδομή, επονομαζόμενη από τον Ντέρπφελντ ως Παρθενών Α΄, όχι ακριβώς κάτω από το σημερινό οικοδόμημα όπως είχε προηγουμένως υποτεθεί.[4][5] Η παρατήρηση του Ντέρπφελντ ήταν πως τα τρία σκαλοπάτια του Προπαρθενώνα αποτελούνταν, τα δύο κάτω σκαλοπάτια από ασβεστόλιθο πώρου, ίδιο με το υλικό των θεμελίων, και το επάνω σκαλοπάτι από ασβεστόλιθο Κάρρα το οποίο καλύφθηκε από το χαμηλότερο σκαλοπάτι του Παρθενώνα της εποχής του Περικλή. Αυτή η πλατφόρμα ήταν μικρότερη και ελαφρώς πιο βόρεια από τον τελικό Παρθενώνα, φανερώνοντας ότι είχε κτιστεί για ένα διαφορετικό κτίριο, το οποίο σήμερα είναι πλήρως καλυμμένο. Η εικόνα ήταν περίπλοκη με τη δημοσίευση της τελικής αναφοράς των ανασκαφών της περιόδου 1885-1890, δείχνοντας πως υπήρχε κτίριο σύγχρονο με τα τείχη του Κίμωνα, και υπονοούσε μια αργότερη ημερομηνία για τον πρώτο ναό.[6]

Αν ο πρώτος Παρθενώνας όντως καταστράφηκε το 480 π.Χ., προξενείται το ερώτημα γιατί ο χώρος παρέμεινε ερειπωμένος για 33 χρόνια. Ένα επιχείρημα αναφέρεται στον όρκο τον οποίο ορκίστηκαν οι Ελληνικές συμμαχικές δυνάμεις πριν από τη Μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ.[7][8] Ο όρκος αυτός ανέφερε πως όσα ιερά θα καταστρεφόταν από τους Πέρσες δεν θα ανακατασκευαζόταν, ένας όρκος από τον οποίο οι Αθηναίοι απηλλάγησαν μόνο μετά από την Ειρήνη του Καλλία το 450 π.Χ.[9] Η κοινότοπη πραγματικότητα για το κόστος της ανακατασκευής της Αθήνας μετά τη Περσική εισβολή είναι ένα τουλάχιστον εξίσου σημαντικό αίτιο. Όμως οι ανασκαφές του Μπέρτ Χοτζ Χιλ (Bert Hodge Hill) τον οδήγησαν στο να προτείνει την ύπαρξη ενός δεύτερου Παρθενώνα, στην εποχή του Κίμωνα μετά το 468 π.Χ.[10] Ο Χιλ υποστήριζε πως το σκαλοπάτι ασβεστόλιθου Κάρρα που ο Ντέρπφελντ θεώρησε ως το ανώτερο του Παρθενώνα Α΄ ήταν για την ακρίβεια το χαμηλότερο από τα τρία σκαλοπάτια του Παρθενώνα Β΄, του οποίου τις διαστάσεις υπολόγισε ο Χιλ μέσω του στυλοβάτη, σε 23,51x66,888 μ.

Μια δυσκολία στη χρονολόγηση του Προπαρθενώνα ήταν πως την εποχή της ανασκαφής του 1885, οι αρχαιολογικές μέθοδοι δεν ήταν ανεπτυγμένες πλήρως: Το απρόσεκτο σκάψιμο και η εκ νέου επίχωση του χώρου οδήγησαν στην απώλεια μεγάλου μέρους χρήσιμων πληροφοριών. Μια προσπάθεια για την επεξήγηση των οστράκων που βρέθηκαν στην Ακρόπολη γίνεται από τη δίτομη έρευνα των Γκραφ (Graef) και Λάνγκλοτζ (Langlotz) που δημοσιεύθηκε μεταξύ 1925-1933.[11] Αυτή η έρευνα ενέπνευσε τον Αμερικανό αρχαιολόγο Γουίλιαμ Μπελ Ντίνσμορ (William Bell Dinsmoor) να προσπαθήσει να χρονολογήσει τη πλατφόρμα του ναού και τα πέντε -κρυμμένα από την εκ νέου επίχωση- τοιχώματα. Ο Ντίνσμορ συμπέρανε πως η αργότερη πιθανή ημερομηνία κατασκευής του Παρθενώνα Α΄ δε μπορούσε να ήταν πριν από το 495 π.Χ., ερχόμενος σε αντίθεση με τις ημερομηνίες που είχε δώσει ο Ντέρπφελντ.[12] Επιπλέον, ο Ντίνσμορ αρνήθηκε πως υπήρχαν δύο Προπαρθενώνες, και ο μοναδικός ναός της προ-Περικλή εποχής, ήταν ο ναός ο οποίος αποκαλέστηκε Παρθενών Β΄ από τον Ντέρπφελντ. Ντίνσμορ και Ντέρπφελντ αντάλλαξαν απόψεις επί του θέματος στην Αμερικανική Ημερίδα Αρχαιολογίας το 1935.[13][14]

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Ακρόπολη Αθηνών». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2016. 
  2. ↑ Hurwit, J.M. The Parthenon and the Temple of Zeus. σελ. 135. 
  3. ↑ «Ηρόδοτος, Ιστορίαι, βιβλίο 8, κεφάλαιο 53». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2016. 
  4. ↑ W. Dörpfeld, Der aeltere Parthenon, Ath. Mitt, XVII, 1892, σσ. 158–89.
  5. ↑ W. Dörpfeld, Die Zeit des alteren Parthenon, AM 27, 1902, σσ. 379–416.
  6. ↑ P. Kavvadis, G. Kawerau, Die Ausgrabung der Acropolis vom Jahre 1885 bis zum Jahre 1890, 1906.
  7. ↑ N. M. Tod, A Selection of Greek Historical Inscriptions II, 1948, αρ. 204, στίχοι 46–51.
  8. ↑ P. Siewert, Der Eid von Plataia (1972) σσ. 98–102.
  9. ↑ Kerr, Minott (23-10-1995). «"The Sole Witness": The Periclean Parthenon». Text of Hum 110 Lecture. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-02-17. https://web.archive.org/web/20090217190947/http://people.reed.edu/~mkerr/papers/Parth95.html. Ανακτήθηκε στις 03-06-2016. 
  10. ↑ Bert Hodge Hill, The Older Parthenon, American Journal of Archaeology, XVI, 1912, 535–58
  11. ↑ B. Graef, E. Langlotz, Die Antiken Vasen von der Akropolis zu Athen, Berlin 1925–33
  12. ↑ W. Dinsmoor, The Date of the Older Parthenon, American Journal of Archaeology, XXXVIII, 1934, 408–48
  13. ↑ W. Dörpfeld, Parthenon I, II, III, American Journal of Archaeology, XXXIX, 1935, σσ. 497–507.
  14. ↑ W. Dinsmoor, American Journal of Archeology, XXXIX, 1935, σσ. 508–9
Ανακτήθηκε από "https://el.wiki.x.io/w/index.php?title=Προπαρθενών&oldid=10123312"